Hellenistik Dönem ve Büyük İskender Hellenistik Dönem de Bilimler ve Bilim Adamları

Transkript

1 T.C. Afyon Kocatepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi 21 Mart 2013 Afyonkarahisar Hellenistik Dönem ve Büyük İskender Hellenistik Dönem de Bilimler ve Bilim Adamları MATEMATİK, Eukleides, Pergeli Apollonios ASTRONOMİ, Sisamlı Aristarkhos, Hipparkhos FİZİK (Mekaniğin Doğuşu) Archimedes, GEODEZİ, Eratosthenes TIP, Herophilos, Erasistratos İSKENDERİYE MEKANİK OKULU, Bizanslı Philon, İskenderiyeli Heron ROMALILAR DÖNEMİNDE BİLİM Potolemaios Galenos Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 2 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 1

2 Hellen birliğini sağlayan Makedonyalı Philip'in öldürülmesinden sonra yerine geçen oğlu Büyük İskender, MÖ yılları arasında bilinen Dünya'nın büyük bir kısmını fethederek Avrupa'dan Hindistan'a kadar uzanan büyük bir imparatorluk kurmuştu. Büyük İskender'in Pers hükümdarı III. Darius le İsos Savaşında karşılaşmasını gösteren İskender döneminde yapılan mozaiğin bütünü. Büyük İskender 3 Yunan düşüncesi İskender seferleri sırasında Mısır ve Mezopotamya kültürleriyle geniş ölçüde karşılaşma olanağı buldu. İskender'in yanına aldığı birçok bilim adamı gittikleri bölgeleri çeşitli yönlerden inceleyerek bilgi topluyor, haritalar çıkarıyordu. Bunlar arasında mühendisler, coğrafyacılar ve araştırmacılar vardı. 2. Phlip Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 4 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 2

3 Elde edilen sonuçlar Yunanlıların bilimsel yaklaşımlarında köklü bir değişikliğe yol açtı: Metafizik nitelik taşıyan spekülatif bilimden, gözlemsel incelemeye dayanan ampirik bilime geçildi. Yeni dönem (tarihte "Helenistik çağ" denen 300 yıllık dönem), modern bilim anlayışına çok daha yakın bir bilimsel yaklaşım içindedir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 5 Kuşkusuz, gerek Hipokratla gelişen hekimlik, gerek Aristoteles'in biyoloji alanındaki çalışmaları sağlam ve düzenli gözlemlere dayanıyordu. Ne var ki, tüm bu çalışmalara egemen olan görüş bilimsel olmaktan çok metafiziksel nitelikteydi. Hatta Demokritos'un atomsal teorisini bile yeterince bilimsel saymak güçtür. Yunan düşüncesinin gerçek anlamda bilimsel nitelik kazanması ancak bu yeni dönemde olanak bulmuştur. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 6 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 3

4 İskender, Mezopotamya'ya girdikten sonra. Yunanlılar, Babil astronomi ve matematiğini tüm ayrıntılarıyla öğrenmede gecikmediler. Kendi sistemlerini bırakıp, altmış tabanlı sayı sistemini kabul ettiler; özellikle Babillilerin geliştirdiği cebirsel yöntemleri ilginç buldular. Gökyüzü cisimlerinin Arz'dan dışa doğru nasıl sıralandığını da Babillilerden öğrendiler. Daha önce Yunanlılar Arz'a en yakın gördükleri Ay'dan sonra Güneş'in, daha sonra gezegenlerin geldiğini sanıyorlardı. Oysa şimdi Ay'dan sonra Merkür'ün, sonra Venüs'ün, sonra Güneş'in, ondan sonra Mars, Jüpiter ve Satürn gezegenlerinin birbirini izlediğini, en sonunda da sabit yıldızların geldiğini öğrendiler. Güneş sistemimizin sekiz gezegeni. (Büyüklükler ve uzaklıklar ölçeklenmemiştir. Bir uydu olmasına rağmen ay resimde görülmektedir) Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 7 İskender tarafından veya onun anısına kurulmuş olan ve onun olan adını taşıyan pek çok kent vardır. Ancak en önemlisinin, MÖ. 331 yılında Nil deltasında kurulan ve bugün de Dünya nın sayılı kentlerinden biri olan İskenderiye olduğu kabul edilir. İskenderiye Feneri İskenderiye'nin en önemli yapılarlarından biri de, II. Ptolemaios döneminde, mimar Knidoslu Sostratos tarafından limandaki Pharos adası üzerine inşa edilmiş olan fenerdir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 8 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 4

5 Kentin planı ve inşası dönemin ünlü mimarı, Rodos lu Deinocrates tarafından gerçekleştirilmiştir. Şehir de biri Doğu dan Batıya ve diğeri buna Dik olarak Kuzey den Güney e uzanan iki Bulvar vardır ve şehir merkezi bu iki bulvarın Kesişme merkezlerinin yakınlarında bulunuyordu Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 9 Büyük İskender ölünce, kurmuş olduğu Dünya İmparatorluğu generalleri arasında paylaşılmıştır. Generallerinden Ptolemaios, Mısır'ın yönetimini ele almıştır. Ptolemaios İskender gibi Aristoteles'den ders almıştı. Hocasının Atina'daki Lyceum'unu örnek alarak, ama çok daha geniş ölçüde bir öğrenme ve araştırma merkezi olan İskenderiye Müzesi'ni kurdu. Müzede ücretleri devletçe ödenen yüzden fazla öğretim üyesi görevliydi. Müzenin bir kütüphanesi, bir hayvanat bahçesi, bir bitki bahçesi, bir gözetleme evi ve diseksiyon odaları vardı. İskenderiye Kütüphanesi Kütüphanede 150 bin cilt el yazması Kitabın olduğu bilinmektedir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 10 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 5

6 Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 11 Ptolemaios Karalları bu kütüphanenin büyüyebilmesi için büyük çaba harcamışlar bu maksatla İskenderiye ye gelen yolcuların yanındaki kitaplara geçici süreyle el koyarak çoğalttırmışlardır. Bu sayede kütüphanedeki tomar sayısının 400 bine kadar çıktığı söylenmektedir. İskenderiye Kütüphanesi pek çok hadiseden zarar görmüştür. MÖ 48 yılında Roma kralı Sezar kütüphanenin yakınında bulunan limanda Mısır donanmasını yaktığı zaman, kütüphanede büyük ölçüde tahrip olmuştur. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 12 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 6

7 İlk iki yüzyılı büyük bilimsel çalışmalara sahne olan müze varlığını 600 yy boyunca sürdürmüştür. Başlangıç döneminden sonra gelen yöneticilerin giderek Yunan etkisinden çıkıp Mısır kültürünün etkisine girdikleri görülmektedir. Bunun bir sonucu olarak bilime karşı olan ilgi zayıflamış, sonunda Yunan kökenli bilginler kovulmuştur. Bu dönemde başka merkezlerde dikkat çekmektedir. Ünlü hekim Galen in yetiştiği ve hayvan derisinden parşömen kağıdının yapıldığı Bergama ve Archimedes in yaşadığı Siraküz kentleridir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 13 İskenderiye ye davet edilen bilim adamlarından bir tanesi de Euklides dir. Şimdi Lübnan ın sahil kenti Sur da doğmuştur. Meşhur eseri Elementler (13 kitap) i kırk yaşlarında iken yazmıştır. Gençliğinde Atina da Platon un akademisinde eğitim görmüş, astronomi, aritmetik, geometri ve müzik konularına buradayken ilgi duymaya başlamıştır. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 14 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 7

8 Kendinden önceki Tales, Pisagor, Platon, Aristoteles gibi matematikçi ve geometricilerin çalışmalarını temel alan Öklid in bu yapıtı, iki bin yıl boyunca önemli bir başvuru kaynağı olarak kullanılmıştır. Düzlem geometrisi, Aritmetik sayılar kuramı, irrasyonel sayılar ve katı cisimler geometrisi Öklid in kitabında ele aldığı başlıca konulardı. Öklid in her önermeyi daha önceki önermelerden çıkarma yöntemi, kendisine atfedilen geometrinin babası sözünü de haklı kılar. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 15 Öklid geometrisinin aksiyomları şunlardır: Aynı şeye eşit olan şeyler birbirlerine de eşittirler. Eğer eşit miktarlara eşit miktarlar eklenirse, elde edilenler de eşit olur. Eğer eşit miktarlardan eşit miktarlar çıkartılırsa, eşitlik bozulmaz. Birbirine çakışan şeyler birbirine eşittir. Bütün, parçadan büyüktür. Öklid geometrisinin postülaları ise şunlardır: İki yol arasını birleştiren en kısa yol, doğrudur Doğru doğru olarak sonsuza kadar uzatılabilir. Bir noktaya eşit uzaklıkta bulunan noktaların geometrik yeri çemberdir. Bütün dik açılar birbirine eşittir. İki doğru bir üçüncü doğru tarafından kesilirse, içte meydana gelen açıların toplamının 180 dereceden küçük olduğu tarafta bu iki doğru kesişir. Bir üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir. Bir doğruya dışındaki bir noktadan yalnızca bir tek paralel çizilebilir. Bir açı ortasından tutulursa çember çizilebilir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 16 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 8

9 İskenderiye de yazılmış olan Elementler in içeriğinden çok, kapsamış olduğu konuların sunuluş biçimi önemlidir; önce bir takım tanımlar, aksiyomlar, postulatlar verilmiş ve teoremler bunlara dayanarak kanıtlanmıştır. Böylece geometri belirli tanım ve ilkeler çerçevesinde yapılandırılmış olmaktadır. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 17 Apollonios, ilk defa koni kesitlerini bir, ve aynı koniden elde etmiş ve böylece üç üç koni kesitini birbirine bağlayabilmiştir. Bu koni kesitlerine elips, parabol, hiperbol adlarını veren de Apollonios'dur. Apollonios astronomi ile de ilgilenmiştir. Bu konudaki fikirleri ve çalışmalarıyla matematiksel astronominin kurucusu kabul edilir. Gezegen hareketlerinin temel prensibi olan düzgün dairesel hareket ilkesini değiştirmeksizin Güneş in ve Ay ın mesafe ve hız farklılıklarının hesabını veren matematiksel modeli teklif eden ilk bilgindir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 18 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 9

10 Aristarkhos a göre Güneş evrenin merkezinde bulunmakta ve Yer dahil olmak üzere diğer gezegenler onun etrafında dairesel yörüngeler çizerek dolanmaktaydı. Daha sonra Mikolaj Kopernik tarafından yeniden bu sistem yeniden canlandırıldı. Gezegen uzaklıklarını belirlemiştir. Güneş ve Ay ın Uzaklıkları ve Büyüklükleri adlı yapıtı, uzun yüzyıllar astronomların başvuru kitabı olarak kullanılmıştır. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 19 Ay ve Güneş in Büyüklükleri ve Uzaklıkları Kitabından Aristarkus, Ay ın uzanım açısını 87 08' ölçtü. Gerçekte Ay ın uzanım açısı; 89 50' 30"dir. O tarihte sadece göz yardımıyla bu açıyı hesaplaması şaşırtıcıydı. Aristarkhos un yanılgısı, Yer atmosferinin kırılmasını gözönüne almamış olmasıydı. [5] Aldığı bu açıya göre güneşin ayda kere daha uzak olduğunu tahmin etti gerçekte güneş-dünya uzaklığı ay-dünya uzaklığının 400 katıdır. Sonuç olarak Aristarkhos doğru bir yöntem takip etmiş ancak yanlış gözlem ve hesaplamalar yapmıştır. Böyle olsa bile güneşin boyut olarak dünyadan büyük olduğu sonucuna varmış bununla beraber de mantık olarak dünyanın güneşin etrafında dönmesi gerektiği tezine ulaşmıştır 20 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 10

11 Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 21 Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Matematik ve astronomi ile ilgilenmiştir. Dairenin çevresini 360 çapını ise 120 birime bölmüştür. Hipparkhos yıldızların devinimlerini incelemiş ve kendi gözlemlerini önceki gözlemlerle karşılaştırmak suretiyle, Yer in dönme ekseninin çok yavaş biçimde bir koni çizmesiyle oluşan ve ekinoksların presesyonu olarak adlandırılan periyodik hareketi bulmuştur; ona göre bu hareketin miktarı yılda 36 ıı dir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 22 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 11

12 Ekinoks, 23.4 derece olan Dünya'nın eksen eğikliğinin bir sonucu olarak, yılda sadece 2 kez yaşadığımız, Güneş'in merkezi ile ekvatorumuzun aynı düzleme gelme durumudur. (Güneş ışıkları ekvatora tam dik gelir yani aydınlanma çemberi kutuplardan geçer.) Bu durum oluştuğu zaman neredeyse eşit sürelerde gece ve gündüz yaşanır. (Her yıl 20 Mart, 22 Eylül) Mars tan Dünya nın Aydınlık ve karanlık yüzü Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 23 Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 24 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 12

13 Antik Helen uygarlığının en büyük bilim adamlarından olan Archimedes, M.Ö. 287 yılında Syrakusai'de doğdu. Genç yaşta ünlü bilim adamı Eukleides'den ders almak için dönemin en önemli bilim merkezlerinden olan İskenderiye'ye gitti. Yurduna döndükten sonra, bütün ömrünü bilime adayan Archimedes, bilimde pozitivizmin bayraktarlığını yapmıştır. Gözlemle mantıksal çıkarımı, tümdengelimle tümevarımı birleştirerek modern bilimsel yöntemin temellerini atan kişidir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 25 Archiemedes, henüz daha İskenderiye'de bulunduğu yıllarda dahi bilimle pratik ihtiyaçlar arasındaki ilişkiye oldukça önem vermişti. Bugün hala Mısır'da su çıkarmak için kullanılan Archimedes Vidası'nı icat etmiştir. (Archimedes Düşünceli Domenco Fetti -1620) Su çıkarmada kullanılan Archimedes Vidası Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 26 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 13

14 Roma generali Marcellus, Siraküza'yı kuşattığında, mühendis Arşimet in yapmış olduğu silahlar nedeniyle şehri almakta çok zorlanmıştı. Bunların çoğu mekanik düzeneklerdi ve bazı bilimsel kurallardan ilham alınarak tasarlanmıştı. Örneğin, makaralar yardımıyla çok ağır taşlar burçlara kadar çıkarılıyor ve mancınıklarla çok uzaklara fırlatılıyordu. Hatta Arşimet'in aynalar kullanmak suretiyle Roma donanmasını yaktığı da rivayet edilmektedir. Ancak bütün bunlara karşın M.Ö. 212 yılında Romalılar Sirakuza'yı zapt ettiler ve şehrin diğer ileri gelenleriyle birlikte Arşimet'i de öldürdüler. Siraküza Kuşatmasında Archimedes aynaları Parabolik yansıtıcı Olarak kullanarak, Roma gemilerini Yakmıştır. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 27 Bana bir dayanak noktası verin dünyayı yerinden oynatayım. Archimedes Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 28 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 14

15 su içerisine daldırılan cisim taşırdığı suyun ağırlığı kadar ağırlığından kaybeder Bulduğu bu yasa ile Kral II. Hieron un sıkıntısını dahiyane bir yolla çözmüştür. Eşit Kollara asılan eşit ağırlıklar dengede Kalırlar Eşit olmayan kollara asılan f.a=f.b koşulu Sağlandığında dengede kalırlar. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 29 Geometriye yapmış olduğu önemli katkılardan birisi bir kürenin yüzölçümünün 4r 2 ve hacminin 4/3r 3 e eşit olduğunu kanıtlamasıdır. Archimedes in bir diğer başarısı ise eğri yüzeylerin alanını bulmak için bazı yöntemler geliştirmesidir. Sonsuz küçükler hesabı gibi. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 30 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 15

16 Hellenistik Dönemde diğer bir astronomik başarı, yerin çevresinin ölçülmesidir. Yer in küresel olduğunu Aristoteles kanıtlamıştı. Aristoteles yerin çevresinin 400 stadyum olduğunu söylemiş ancak nasıl bir yöntem uyguladığını bildirmemişti. Konuyla ilgili ilk çalışmayı Aristoteles in öğrencisi Dicaearcus yaptı ve ilk defa Yer in çevresini Yengeç takımyıldızını kullanarak geometrik bir yöntemle ölçmeyi başardı. Ancak iki şehir arasındaki mesafeyi yanlış ölçmesi nedeniyle Dicaearsus un bulduğu değer hatalıydı. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 31 Daha doğru bir değeri Eratosthenes ölçtü. Aynı meridyen üzerinde bulunan iki şehri (Syrene ve İskenderiye) ölçüm için kullanan Eratosthenes, aynı boylam üzerinde bulunan bu iki kentten Syene de yaz dönencesinde öğle vakti Güneş bir kuyunun dibini aydınlatıyorken, yani zenitte (tepe noktasında) bulunuyorken, İskenderiye de zenitten 7 derece 12 dk uzakta olduğunu belirledi stadyum/360 = 5000 stadyum/yer in Çevresi İki şehir arasındaki uzaklık 5000 stadyumdu. Bu verilerden hareketle Erastosthenes Yer in çevresini stadyum (yaklaşık m) olduğunu hesaplamıştır. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 32 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 16

17 Ekliptiğin ekvatorla yaptığı açıyı da tespit etmiştir. Onun bulduğuna göre bu açı değeri 23 derece, 51 dk. dır. Eratosthenes aynı zamanda haritalarda kullanılan enlem ve boylam bölümlemesini ilk defa kullanan kişidir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 33 Etratosthenes in başka ilginç bir gözlemi de fiziksel coğrafya ile ilgilidir. Hint ve Atlas Okyanuslarındaki Gel-Git olayları arasındaki benzerliğe bakarak, bu iki denizin aslında birleşik olduğu, Asya, Avrupa ve Afrika nın da bir ada oluşturduğu sonucunu çıkarır. Ayrıca, Güney Afrika dan dolaşarak İspanya dan Hindistan a gidilebileceğini söyler. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 34 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 17

18 Atlantik ötesi yeni kıtanın varlığından ilk söz eden o olmuştur. Bilinen dünyanın karşıtında, adeta onu dengeleyen, başka bir dünyadan bahsettiği söylenir. Dolayısıyla Kristof Colomb un Amerika yı keşfinfen 1700 yıl önce dünyamızda daha başka kara parçalarının da bulunabileceği söz konusu edilmiş demektir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" yüzyılın ortalarına doğru hayatta olan mimar Hippodamos, ilk kent plancısıdır. Atina Limanı'nın, Peiraieus'un ve Tarentum Körfezi yakınlarında Atinalıların kurmuş oldukları Thurii kolonisi'nin planlarını yapmıştır. Burası birden bire gelişmiş ve bu bölgenin varlıklı kentlerinden birisi olmuştur. Hippodamos, bir kentin yalnızca fizikî yapısıyla değil, yerleşim düzeniyle de ilgilenmiştir kişiden oluşan kentleri üçe bölmüş ve birinci bölgeye sanatçıları, ikinci bölgeye çiftçileri ve üçüncü bölgeye ise kenti koruyacak olan askerleri yerleştirmişti. Toprağı da, kutsal yapılara ayrılan topraklar, savaşçılara ayrılan topraklar ve çiftçilere ayrılan topraklar olmak üzere üçe ayırıyordu. Aristoteles, Hippodamos'un şehircilik sanatını bulan ilginç bir kişi olduğunu söylemektedir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 36 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 18

19 Antik Milet Antik Milet Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 37 Teofrastos (M.Ö ) Aristoteles in öğrencisi olan Teofrastos daha çok botanik çalışmalarıyla ünlenmiştir. Çalışmalarını Bitkilerin Tarihi adlı eserinde toplamıştır. İlaç yapımında kullanılan bitkileri yetiştirmiştir. Bitkiler Dünyasına biyolojik açıdan yaklaşan ilk kişidir. Tohumların gelişimine ilişkin verdiği bilgiler, mikroskop bulunana kadar yani 17. yy a kadar kabul edilmiştir. İleri sürdüğü kendinden üreme kuramı Pasteur a kadar benimsenmiştir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 38 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 19

20 Gerçek anlamda bilimsel yöntemlerin uygulanmasına öncülük etmiştir. İskenderiye okulunun ilk biyoluğudur. Hayvan ve insan vücutlarını karşılaştırmalı olarak incelemiştir. İlk kez kadavralar üzerinde çalışan bilim adamıdır. Dolayısıyla ilk anaomisttir. Beynin sinir sisteminin merkezi olduğunu söyleyen Herophilos, arter ve venleri ilk defa olarak birbirinden ayıran kişidir. İlaç bilimine deneysel yöntemi ilk uygulayan bilim adamıdır. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 39 Antik Dönem Doktoru bir hasayı Muayene ederken sağlık tanrısı (Asklepios)elinde bir değneğe sarılmış yılanla (ilaç sembolü) şifa vermek için bekliyor. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 40 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 20

21 Daha çok fizyolojik yapı ile ilgilenmiştir. Beyin ve beyinciği birbirinden ayırmış. Sinirleri içi boş kanallar olarak tanımlamıştır. Beyindeki kıvrımlar dikkatini çekmiş ve bunların zeka ile ilişkisi olduğunu savunmuştur. Omurilik sinirlerini ve görevlerini belirlemiştir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 41 Hava ve atmosferin özellikleri çok eskiden beri insanların ilgisini çekmiş ve yapılan çalışmalar sonucunda ulaşılan kuramsal bilgiler sayesinde olağanüstü araçlar üretilmiştir. Mekanik araçların inşasında hava ve boşluk kadar, denge de temel prensiplerde birini oluşturmuştur. Hava-Boşluk-Su Ateş ve dengeye ilişkin çeşitli fizik prensiplerine dayanılarak inşa edilen bu tip araçlara ilişkin en önemli adım Ctesibos, Philon ve Heron un çalışmalarıyla atılmıştır. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 42 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 21

22 İskenderiye Mekanik Okulunun kurucusudur. M.Ö. 3.yy. da doğmuş Grek asıllı bir fizikçi ve mucittir. Pnömatik üzerine kitap kaleme alan ilk bilim adamıdır. En önemli buluşları; Basma tutlmba Su saati Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 43 Ctesibos Su Saati Hidrolik Organ Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 44 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 22

23 Hava ve boşluk üzerine çalışan bir diğer önemli bilim adamı da Bizanslı Philon dur. Mekanik Sentezi adlı 9 ciltlik bir eser yazmıştır. Philon, havanın bir cisim olduğunu ve her yeri kapladığını kanıtlayan deneylerden söz eder. Boşluk yoktur; bir kaba su dolabilmesi için havanın boşalması gerekir. Hava kaptan çıkarken su da hemen onu izler. (Sifon) Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 45 Matematik, fizik, pnömatik ve mekanik alanlarında çalışmıştır. Kitapları: Mechanica, Pnomatica ve Metrica. Katı cisimleri oluşturan atomların çevresinde boşluk miktarı çok az olmasına karşılık, hava atomlarının çevrelerinde boşluk miktarı fazladır. Bu nedenle hava sıkıştırılabilir ve basınç ortadan kalkınca eski durumuna dönebilir. Yapay zeka düşüncesinin babası olarak da bilinir. Heron tarafından hazırlanmış bir otomat düzeneğidir. Optikle ilgilenmiştir. Küresel, düz ve çukur Ve tümsek aynalarda Oluşan görüntüleri İncelemiş ve gelen Işığın aynayla yapmış Olduğu açının, yansıyan Işığın aynayla yapmış olduğu açıya eşit olduğunu belirten birinci Yansıma kanunu bulmuştur. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 46 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 23

24 İskenderiyeli Yunan gök bilimci, matematikçi, astronom, fizkçi ve coğrafyacı. Büyük Bileşim Dünya merkezli güneş sistem modeli Coğrafya.Çağının Roma İmp.da bilinen coğrafya bilgileri. Coğrafyayı matematikselleştirmiştir. Optik konusunda da çalışmıştır. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" yy. a kadar tıpta otarite kabul edilmiştir. Zamanına kadar ulaşan anatomi ve fizyoloji çalışmalarını derlemiştir. Küçük kan dolaşımını bulmuştur. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 48 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 24

25 Deneysel fizyolojinin kurucusu ve dünyanın ilk spor hekimi ve kabul edilmiş; Hekimlerin İmparatoru, Şeyhû s Seyadile (hekimlerin babası) gibi ünvanlarla anılmıştır. Galen in tıbbi görüşleri Galenizm olarak adlandırılır ve yüzyıllar boyunca tıpta etkisini sürdürmüştür. Tıbbın yanı sıra farmakoloji alanında da yeni teoriler geliştirmiştir. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 49 Galen, Pergamon kentinde prestijli bir görev olan gladyatörlerin başhekimliğine atandı arasında sürdürdüğü bu görev sırasında gladyatörler ile seyircilerin vücut yapısını karşılaştırarak sürekli beden hareketlerinin sağlıklı yaşam için zorunlu olduğu sonucuna vardı. Bilinçli beden hareketleri ile fizyoloji ve tedavi ilişkisini kuran ilk tıp doktoru olarak bugünkü spor hekimliğine öncülük etti. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 50 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 25

26 Galen'e göre analizler hastalıkların incelenip iyileştirilmesinin temelini oluşturur. Anatomi çalışmalarını basit yapılı hayvanlar üzerinde yapmıştır. Berberi şebeği üzerinde yaptığı incelemer onu insan anatomisi üzerinde çalışmaya yöneltti. [3] Kas ve kemikleri ayrıntılı inceledi. Kafa sinirlerinin yedi çiftini ve kalp kapakçıklarını tanımladı. Toplardamar ve atardamar arasındaki farkları saptadı. O devirde atardamarın hava taşıdığı düşünülüyordu. Atardamarın hava değil, kan taşıdığını göstererek 400 yıllık yanlış bir inancı yıktı. T Tüm bunlara karşın kanın vücutta dolaştığını farkedemedi. İnsan sağlığının dört vücut sıvısı (kan, safra, kara safra, irinli iltihap) arasındaki dengeye bağlı olduğuna inanıyordu. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 51 Antikythera, 1902 yılında Ege de Girit adası yakınlarında sünger avcıları tarafından bir Roma gemi batığında bulunmuştur. Zamanın arkeologları, M.Ö. 2 inci yüzyıla ait bu bronz cihazın işlevi konusunda kararsız kalmıştı. Çok sayıda parçadan oluşan cihazın ahşaptan dolap gibi bir kutunun içine gömülü olarak tasarlandığı düşünülmektedir. Cihazın, yapıldığı tarihi takip eden 1000 yıl için dahi en karmaşık makine olduğu tahmin ediliyor. Cihazın elle çevrilen bir kolla çalıştığı varsayılıyor. Galler in Cardiff Üniversitesi nden Mike Edmunds yaptığı araştırmada, Antikythera cihazının Güneş ve Ay tutulmalarını Dünya, Ay ve Güneş in birbirlerine konumundan tahmin edilmesine yaradığını öne sürüyor. Edmunds ve ekibi, gelişmiş tomografi tarayıcıları yardımıyla cihazın içindeki mekanizmanın bir çizimini çıkardı. Bu çizim sayesinde parçaların şekli ve yapısı, parçaların birbirlerine nasıl kenetlendiği ve işlevleri çıkarıldı. Bilim insanları ayrıca mekanizmanın içinde metal kısımlarda büyük ihtimalle ustaların işlediği yazıların da dökümünü aldı. İngiliz bilim tarihçisi Derek Solla Price a göre Antikythera mekanizmasının bir astronomi saati olması muhtemel, zira o zamanlarda tarım işleri ve dini festivaller bu dönemler baz alınarak düzenleniyordu. Londra Imperial College uzmanı Michael Wright ise, Antikythera mekanizmasının Yunan Zodyak dönencesi, Mısır takvimi ve Ay ın dönemlerini gösteren bir saat olduğunu öne sürmüştü. Y.Doç.Dr.Cahit GÜRER "Bilim Tarihi" 52 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 26

27 Yrd.Doç.Dr.Cahit GÜRER 27