T.C. KÜTAHYA VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ KÜTAHYA İL ÇEVRE DURUM RAPORU

Transkript

1 T.C. KÜTAHYA VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ KÜTAHYA İL ÇEVRE DURUM RAPORU KÜTAHYA 2004

2 HAZIRLAYANLAR Adı Soyadı: Şükrü TAMER İsmail LAFCİOĞLU Suat ÇAVŞİ Unvanı: İl Çevre ve Orman Müdürü ÇED ve Planlama Şube Müdür.V Kimyager

3 İÇİNDEKİLER (A). COĞRAFİ KAPSAM 1 A.1. Giriş 1 A.2. İl Ve İlçe Sınırları 2 A.3. İlin Coğrafi Durumu 3 A.4. İlin Topoğrafyası Ve Jeomorfolojik Durumu 4 A.5. Jeolojik Yapı Ve Stratigrafi 4 A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma 9 A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya 9 (B). DOĞAL KAYNAKLAR 11 B.1. Enerji Kaynakları 11 B.1.1. Güneş 11 B.1.2. Su Gücü 11 B.1.3. Kömür 11 B.1.4. Doğalgaz 15 B.1.5. Rüzgar 15 B.1.6. Biyokütle 16 B.1.7. Petrol 17 B.1.8. Jeotermal Sahalar 17 B.2. Biyolojik Çeşitlilik 18 B.2.1. Ormanlar 18 B Odun Üretimine ayrılan Tarım Alanları 18 B.2.2. Çayır ve Mera 18 B.2.3. Sulak Alanlar 19 B.2.4. Flora 22 B.2.5. Fauna 24 B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları 27 B.3. Toprak 27 B.4. Su Kaynakları 28 B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 28 B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları 29 B.4.3. Akarsular 30 I

4 B.4.4. Göller ve Göletler 32 B.5. Mineral Kaynaklar 33 B.5.1. Sanayi Madenleri 33 B.5.2. Metalik Madenler 34 B.5.3. Enerji Madenleri 39 B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 40 (C). HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) 44 C.1. İklim Ve Hava 44 C.1.1. Doğal Değişkenler 45 C Rüzgar 45 C Basınç 47 C Nem 47 C Sıcaklık 47 C Buharlaşma 48 C Yağışlar 48 C Yağmur 53 C Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 53 C Seller 53 C Kuraklık 53 C Mikroklima 53 C.1.2. Yapay Etmenler 54 C Plansız Kentleşme 54 C Yeşil Alanların 57 C Isınmada Kullanılan Yakıtlar 58 C Endüstriyel Emisyonlar 58 C Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 58 C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynaklar 60 C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 60 C.2.2. Partikül Madde Emisyonları 60 C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları 62 C.2.4. Azot Oksit (Nox) Emisyonları 62 C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları 63 II

5 C.3. Atmosferik Kirlilik 64 C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri 64 C.3.2. Asit Yağmurlarının Etkileri 68 C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri 70 C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri 70 C Su Üzerindeki Etkileri 70 C Toprak Üzerine Etkileri 71 C Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 71 C İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 72 C.4.2. Yapay Çevreye ( Görüntü kirliliği üzerine ) Etkileri 74 (D). SU 75 D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı 75 D.1.1. Yeraltı Suları 75 D.1.2. Jeotermal Kaynaklar 76 D.1.3. Akarsular 76 D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar 76 D.1.5. Denizler 76 D.2. Doğal Drenaj Sistemleri 76 D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği Ve Çevreye Etkileri 77 D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik 77 D.3.2. Akarsularda Kirlilik 77 D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik 78 D.3.4. Denizlerde Kirlilik 78 D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları 79 D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 79 D.5.1. Tuzluluk 79 D.5.2. Zehirli Gazlar 80 D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik 80 D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler 80 D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler 80 D Siyanürler 80 D Petrol ve Türevleri 80 III

6 D Polikloro Naftalinler ve Bifeniller 80 D Pestisitler ve Su Kirliliği 80 D Gübreler ve Su Kirliliği 80 D Deterjanlar ve Su Kirliliği 81 D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler 81 D.5.7. Patojenler 81 D.5.8. Askıda Katı Maddeler 81 D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği 81 (E). TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 82 E.1. Genel Toprak Yapısı 82 E.2. Toprak Kirliliği 82 E.2.1. Kimyasal Kirlenme 82 E Atmosferik Kirlenme 82 E Atıklardan Kirlenme 83 E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme 83 E.3. Arazi 83 E.3.1. Arazi Varlığı 84 E Arazi Sınıfları 84 E Kullanma Durumu 85 E.3.2. Arazi Problemleri 86 (F). FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 89 F.1. Ekosistem Tipleri 89 F.1.1. Ormanlar 89 F Ormanların Ekolojik Yapısı 89 F İlin Orman Envanteri 90 F Orman Varlığının Yararları 92 F Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları 94 F.1.2. Çayır Ve Meralar 96 F.1.3. Sulak Alanlar 96 F.1.4. Diğer Alanlar ( Stepler ) 96 F.2. Flora 96 IV

7 F2.1 Habitat ve Toplulukları 96 F.2.2. Türler ve Populasyonları 96 F.3. Fauna 98 F.3.1. Habitat ve Toplulukları 99 F.3.2. Türler ve Populasyonları 99 F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları 99 F Evcil Hayvanlar 99 F Sahipli Hayvanlar 100 F Sahipsiz Hayvanlar 100 F Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban 100 Hayvanlar F Hayvan Hakları İhlalleri 100 F Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 100 F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği 100 Alanlar F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 100 F Sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları F Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı nca Belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları F Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. Maddesinin a - Tanımlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar F Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları V

8 F /9/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar 114 F /11/1986 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. Maddesinde Tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri 115 F Sayılı Çevre Kanunu nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri Olarak Tespit ve İlan Edilen 115 Alanlar F Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar 115 F Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 115 F Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 115 F Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar F Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar F Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde Belirtilen Alanlar F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F /2/1984 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları F /6/1981 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar F /10/1988 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan VI

9 Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol Gereği Ülkemizde Özel Koruma Alanı Olarak Belirlenmiş Alanlar F /9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Listesinde Yer Alan Alanlar F Cenova Deklerasyonu nun 17. Maddesinde Yer Alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar F /2/1983 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar F /05/1994 Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar F.4.3. Korunması Gereken Alanlar 118 F Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) F Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı F Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden VII

10 İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler F Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları 118 F Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik 118 Oluşumların Bulunduğu Alanlar F Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 119 ( G ). TURİZM 122 G.1. Yörenin Turistik Değerleri 122 G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri 122 G Konum 122 G Fiziki Özellikler 122 G.1.2. Kültürel Değerler 130 G.2. Turizm Çeşitleri 140 G.3. Turistik Altyapı 160 G.4. Turist Sayısı 162 G.5. Turizm Ekonomisi 162 G.6. Turizm Çevre İlişkisi 163 ( H ).TARIM VE HAYVANCILIK 167 H.1. Genel Tarımsal Yapı 167 H.2. Tarımsal Üretim 168 H.2.1. Bitkisel Üretim 168 H Tarla Bitkileri 169 H Buğdaygiller 169 H Baklagiller 169 H Yem Bitkileri 170 H Endüstriyel Bitkiler 170 H Bahçe Bitkileri 171 VIII

11 H Meyve Üretimi 171 H Sebze Üretimi 172 H Süs Bitkileri 174 H.2.2. Hayvansal Üretim 174 H Büyükbaş Hayvancılık 175 H Küçükbaş Hayvancılık 176 H Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) 177 H Su Ürünleri 179 H Kürk Hayvancılığı 179 H Arıcılık ve İpekböcekçiliği 180 H.3. Organik Tarım 180 H.4. Tarımsal İşletmeler 181 H.4.1. Kamu İşletmeleri 181 H.4.2. Özel İşletmeler 181 H.5. Tarımsal Faaliyetler 183 H.5.1. Pestisit Kullanım 183 H.5.2. Gübre Kullanımı 184 H.5.3. Toprak Kullanımı 185 (I). MADENCİLİK 185 I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler Ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 187 I.1.1. Sanayi Madenleri 187 I.1.2. Metalik Madenler 192 I.1.3. Enerji Madenleri 200 I.1.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 202 I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 204 I.3. Cevher Zenginleştirme 204 I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri 204 I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları 204 ( J ). ENERJİ 205 J.1. Birincil Enerji Kaynakları 205 IX

12 J.1.1. Taşkömürü 205 J.1.2. Linyit 205 J.1.3. Asfaltit 205 J.1.4. Bitümlü Şist 216 J.1.5. Hampetrol 216 J.1.6. Doğalgaz 216 J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) 216 J.1.8. Orman 216 J.1.9. Hidrolik 217 J Jeotermal 217 J.11. Güneş 217 J.12. Rüzgar 217 J.13. Biyokütle 217 J.1.2. İkincil Enerji Kaynakları 217 J.2.1. Termik Enerji 217 J.2.2. Hidrolik Enerji 219 J.2.3. Nükleer Enerji 219 J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi 219 J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 219 J.4. Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar 220 ( K ). SANAYİ VE TEKNOLOJİ 221 K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri Ve Bunu Etkileyen Etkenler 221 K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması 222 K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı 224 K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları Ve İstihdam Durumu 232 K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi Ve Enerji Kullanımı 269 K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları Ve Alınan Önlemler 269 K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 269 K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 269 K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 270 K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 270 K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 270 X

13 K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 271 (L). ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME 272 L.1. Altyapı 272 L.1.1.Temiz Su Sistemi 273 L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 273 L.1.3. Yeşil Alanlar 275 L.1.4. Elektrik İletim Hatları 276 L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları 277 L.2. Ulaşım 277 L.2.1. Karayolları 277 L Karayolları Genel 277 L Ulaşım Planlaması 278 L Toplu Taşım Sistemleri 278 L Kent İçi Yollar 278 L Araç Sayıları 279 L.2.2. Demiryolları 279 L Kullanılan Raylı Sistemler 279 L Taşımacılıkta Demiryolları 280 L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı 281 L Limanlar 281 L Taşımacılık 281 L.2.4. Havayolları 281 L.3. Haberleşme 281 L.4. İlin Plan Durumu 283 L.5. İldeki Baz İstasyonları 283 (M). YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 285 M.1. Kentsel Ve Kırsal Planlama 285 M.1.1. Kentsel Alanlar 285 M Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 285 M Kentsel Büyüme Deseni 285 M Planlı Kentsel Gelişme Alanları 285 XI

14 M Kentsel Alanlarda Yoğunluk 288 M Kentsel Yenileme Alanları 288 M Endüstri Alanları Yer Seçimi 288 M Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 288 M.1.2. Kırsal Alanlar 289 M Kırsal Yerleşme Deseni 289 M Arazi Mülkiyeti 292 M.2. Altyapı 292 M.3. Binalar Ve Yapı Çeşitleri 292 M.3.1. Kamu Binaları 292 M.3.2. Okullar 292 M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri 293 M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler 294 M.3.5. Endüstriyel Yapılar 294 M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar 295 M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 295 M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar 295 M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma 295 M.3.10.Yerel Mimari Özellikler 295 M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 296 M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı 296 M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik 296 M.4.2. Göçler 296 M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik 296 M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 297 M.4.5. Konut Yapım Süreçleri 297 M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri 297 M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 297 M.5.1. Görüntü Kirliliği 297 M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu 297 M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 297 M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü 297 M.5.5. Kentsel Atıklar 298 XII

15 M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı 298 M.6. Nüfus 298 M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi 298 M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı 301 M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları 303 M.6.4. Nüfus Değişim Oranı 304 (N). ATIKLAR 305 N.1. Evsel Katı Atıklar 305 N.2. Tehlikeli Ve Zararlı Atıklar 305 N.3. Özel Atıklar 305 N.3.1. Tıbbi Atıkları 305 N.3.2. Atık Yağlar 306 N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar 306 N.3.4. Pil ve Aküler 306 N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 307 N.3.6. Tarama Çamurları 307 N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar 307 N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 307 N.4. Diğer Atıklar 307 N.4.1. Ambalaj Atıkları 307 N.4.2. Hayvan Kadavraları 307 N.4.3. Mezbaha Atıkları 307 N.5. Atık Yönetimi 307 N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 307 N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma 308 Merkezleri N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri 308 N.8.1. Katı Atıkların Depolanması 308 N.8.2. Atıkların Yakılması 308 N.8.3. Kompost 308 N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi 308 N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki 308 XIII

16 (O). GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM 311 O.1. Gürültü 311 O.1.1. Gürültü Kaynakları 311 O Trafik Gürültüsü 311 O Endüstri Gürültüsü 312 O İnşaat Gürültüsü 312 O Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 312 O Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 312 O.1.2. Gürültü ile Mücadele 313 O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 313 O Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 313 O Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 313 O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri 313 O Fiziksel Etkileri 313 O Fizyolojik Etkileri 313 O Psikolojik Etkileri 313 O Performans Üzerine Etkileri 314 O.2. Titreşim 314 P.1. Doğal Afetler 315 P.1.1. Depremler 316 P.1.2. Heyelan ve Çığlar 317 P.1.3. Seller 317 P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları 317 P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri 318 P.1.6. Fırtınalar 318 P.2. Diğer Afetler 318 P.2.1. Radyoaktif Maddeler 318 P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 320 P.2.3. Tehlikeli Maddeler 320 P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 320 P.3.1. Sivil Savunma Birimleri 320 P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 322 XIV

17 P.3.3. İlkyardım Servisleri 322 P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı 322 P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan 323 Tedbirler P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 323 R. SAĞLIK VE ÇEVRE 324 R.1. Temel Sağlık Hizmetleri 324 R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı 324 R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar 324 R İçme, Kullanma ve Sulama Suları 326 R Denizler 328 R Zoonoz Hastalıklar 328 R.1.3. Gıda Hijyeni 329 R.1.4. Aşılama Çalışmaları 330 R.1.5. Bebek Ölümleri 330 R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 331 R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları 333 R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 333 R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 333 R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 335 R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 335 R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 336 R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 336 R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma 337 R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 338 S. ÇEVRE EĞİTİMİ 339 S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri 339 S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri 342 S.2.1. Çevre Vakıfları 342 S.2.2. Çevre Dernekleri 343 XV

18 S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar 343 T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 344 T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 344 T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi 344 T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması 345 T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 345 T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 345 T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi 345 ŞEKİLLER DİZİNİ 349 TABLOLAR DİZİNİ 350 XVI

19 A.COĞRAFİK KAPSAM A.1 Giriş Kütahya, Ege Bölgesi nin İç Batı Anadolu Bölümü nde yer alır. İç Anadolu Bölgesi ile denize kıyısı olan Ege Bölümü arasında geçiş alanıdır. Kütahya ili, 38 derece 70 dakika ve 39 derece 80 dakika kuzey enlemleri ile 29 derece 00 dakika ve 30 derece 30 dakika doğu boylamları arasındadır. İlimiz km² lik yüzölçümüyle Türkiye topraklarının yaklaşık %1,5 nu kaplamaktadır. Kütahya, kuzeyinde Bursa, kuzeydoğusunda Bilecik, doğusunda Eskişehir ve Afyon, güneyinde Uşak, batısında Manisa ve Balıkesir illerimizle çevrilidir. İlimizin 7000 yıl öncelerine kadar uzanan tarihi bir geçmişi vardır. Antik kaynaklar Ünlü masalcı Esop un doğduğu yer olarak Kütahya yı gösterir. O çağlarda Kütahya nın adının Kotiaeon olduğunu sikkelerden biliyoruz; daha sonraları Seramonum adını alan ilde o günlerde de toprak kap çalışması yapılmaktaydı. İlimiz topraklarına yerleşen en eski halk Friglerdir. M.Ö 12. yüzyılın sonlarında Anadolu ya göç eden Frigler Hitit İmparatorluğunu ortadan kaldırarak bölgeye hakim oldular.m.ö.676 da Kimmerler Frigya kralı III. Midas ı bozguna uğratarak Kütahya ve çevresine egemen oldular. Alyattes in Lidya kralı olduğu dönemde Kimmer egemenliğini yıkan Lidyalılar yönetimi ele aldılar. M.Ö.546 da Anadolu yu istila eden Persler Lidya ordusunu yenilgiye uğrattılar. M.Ö.334 yılında Biga çayı yakınlarında, Makedonyalı Büyük İskender, Pers leri yenerek bölgede üstünlük kurdu. Büyük İskender in M.Ö.323 de ölümü ile Kütahya ve yöresi, komutanlarından Antigonos a geçti. M.Ö.133 de ise Roma egemenliği altına girdi. Bizans döneminde piskoposluk merkezi olarak önemini koruyan Kütahya ve kalesi, daha sonra Anadolu Selçukluları nın hakimiyetine geçti de Anadolu Selçuklu Devletini kuran Kutalmış oğlu Süleyman Şah, Kütahya yı da ele geçirdi de Haçlıların saldırısına uğrayan Kütahya,kısa süren bir işgal döneminden sonra tekrar Türk hakimiyetine girdi. II. Kılıçarslan kaybedilen diğer yerlerle birlikte Kütahya yı da geri aldı de Anadolu Selçuklu Devleti nin dağılmasıyla birlikte bu topraklar Germiyan oğulları Beylerinin payına düştü. Son Germiyan oğlu Beyi II. Yakup un akrabalık kurduğu Osman oğullarına bütün topraklarını ölümünden sonra bırakmasıyla Kütahya Osmanlı ların sancağı oldu yılları arasında Macar bağımsızlık hareketinin milli kahramanlarından Lajos Kossuth şehrimizde konuk olarak kalmıştır. I.Dünya Savaşından sonra 17 Temmuz 1921 de Yunan işgaline uğrayan Kütahya Türk ordularının 26 Ağustos 1922 de başlattığı Büyük Taarruzla makus talihini yenmiş ve sonsuza kadar yaşayacak Türkiye Cumhuriyeti tarihinin Dumlupınar da yazıldığı bir ili olmuştur. Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk ün; Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz dir. İleri... komutunu verdiği yer olan Başkomutanlık karargahı Kütahya Zafertepe Çalköy dedir. 13 Temmuz 1766 da imzalanan dünyanın ilk toplu sözleşmesi Kütahya da yapılmıştır. Dünyadaki ilk borsa, Aizanoi antik kentinde kurulmuş olup, Çavdarhisar ilçemizdedir. Ünlü seyyah Evliya Çelebi Kütahya lıdır. Tarihiyle zengin Kütahya madencilik ve Termal Turizm de önemli bir yere sahiptir. Çinicilik ve Porselen Kütahya ile özdeşleşmiştir. Topraklarının % 53 ü ormanla kaplı olup flora ve fauna yönünden zengindir. 1

20 Şekil.1.. Kütahya İl Sınır Haritası A.2. İl ve İlçe Sınırları Tablo 1..Kütahya ilinin ilçeleri İLÇELER Merkeze mesafe Km İLÇELER Merkeze mesafe Km İLÇELER Merkeze mesafe Km Merkez Dumlupınar 82 Simav 144 Altıntaş 48 Emet 97 Şaphane 130 Aslanapa 40 Gediz 90 Tavşanlı 50 Çavdarhisar 60 Hisarcık 108 Domaniç 89 Pazarlar 127 2

21 Şekil.2.. Kütahya İl Sınır Haritası A.3. İlin Coğrafi Durumu Kütahya İli ve kuzey enlemleri ile ve doğu boylamları arasında kalmaktadır. İl merkezinin denizden yüksekliği yaklaşık 969 m. dir nüfus sayımına göre ilin toplam nüfusu olup bunun kişisi şehirde, kişisi de köylerde yaşamaktadır. İlin genel nüfus yoğunluğu ise 54 kişi/km 2 dir. Kütahya iline komşu iller Tablo 2..Kütahya ilinin Komşu illere uzaklığı Komşu iller Kütahyaya olan mesafe Km Afyon 97 Balıkesir 222 Bilecik 110 Bursa 178 Eskişehir 78 Manisa 193 Uşak 144 Kaynak: Kütahya İl Özel İdare Müdürlüğü 3

22 A.4. İlin Topografyası ve Jeomorfolojik Durumu İçbatı Anadolu eşiği üzerinde yer alan Kütahya bölgesinin yüzey şekilleri bakımından bariz karakterini, üzerinde bir takım dağ ve tepe dizilerinin yer aldığı muhtelif yükseltilerdeki yaylalar ile bunlar içinde gelişmiş ovalar teşkil eder. Gerek dağ ve tepe dizileri, gerek çukur sahalar, eşiğin genel karakterine uygun olarak kuzeybatı güneydoğu istikametinde uzanırlar. Kütahya yaylalarında farklı yükseltilerde iki kademe ayırt edilir. Bunlardan ; alçak yaylalar m. lere, yüksek yaylalar ise m. lere tekabül eder. Eşik üzerindeki başlıca dağ ve tepe dizileri, Kütahya ovasının hemen güneyinde yarı kristalize kalker ve metamorfik şistlerden oluşan Yellice dağı (1764 m.) ve Gümüş dağı (1901 m. ); kuzeyde, serpantinlerden meydana gelen Yeşil dağ (1533 m. ) bölgenin batısında kısmen yarı kristalize kalker, mermer ve kısmen de volkanik elemanlardan oluşan Türkmen dağı (1829 m.) güneyinde Murat dağı (2312 m.), Şaphane dağı (2121 m.) ve Batısında Eğrigöz dağı (2312 m.) ve bunların uzantılarındaki tepelerdir. Alüvyonlarla kaplı bulunan Kütahya, Köprüören,Tavşanlı,Altıntaş, Aslanapa, Gediz, Simav ve Örencik ovaları eşiğin alçak kısımlarını teşkil eder. Gerek dağ ve tepe dizileri gerek çukur sahalar eşik üzerinde az yer tutarlar. Eşik büyük kısmıyla Neojen yaylalardan oluşmaktadır. Kütahya yaylaları Porsuk nehri vetabileri ile Kocasu tarafından derince parçalanmıştır. Yaylanın yüzeyi ile Porsuk nehrinin tabanı arasında m. lik seviye farkı vardır. Kütahya ovası deniz seviyesinden ortalama 930 m. yüksekliğindedir. Ovanın kuzeybatı ucu ile güneydoğu ucu arasındaki uzunluğu 25 km. kadardır. Kütahya ovasının alanı ise 93 km 2 dir. Kütahya nın akarsuları ise Kirmasti, Kocasu ( Adırnaz ), Simav Suyu, Porsuk ve Gediz Çayı dır. Kütahya nın Jeomorfoloji haritası ( Ek 2 ) de verilmiştir. *Topografik harita bulunursa konulacak A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi Kütahya İlinin içerisinde yer aldığı İçbatı Anadolu bölgesinde Paleozoik, Mesozoik ve Senozoik Üst Sistemlerinin değişik dönemlerine ait jeolojik birimler bulunmaktadır. Kütahya ve çevresinde en eski kayaçlar Devoniyen yaşlı gnays, muhtelif çeşit şist ve mermerlerdir. Bu serinin üzerinde fosilli Orta Permiyen kalkerleri diskordans olarak gelir. Mesozoik, yerleşme yaşı Üst Kretase olan Ultramafik kayalarla temsil edilmiştir. Genellikle Peridodit ve Piroksenit bileşiminde olan Ofiyolitik kütle bölgede allokyon birliği temsil eder. Yer yer tamamen serpantinleşmiş durumda olan bu kayaçlar bölgede masif ultramafikler halinde olup Murat Dağı civarında karmaşık bir durumda değişik litolojili kayaçları içinde bulundurur. Ultramafik kayaçlar üzerinde ise çoğu silisleşmiş, karbonatlaşmış ve limonitleşmiş bir örtü kayaç görülmektedir. 4

23 Tersiyer, temel kayaçlar üzerinde diskordan olarak bulunan Miyosen ve Pliyosen yaşlı sedimanter kayaçlarla temsil edilmiştir. Miyosen, genellikle flüviyal karakterli, kaba taneli ve ince taneli detritiklerden ibarettir. Miyosen detritikleri üst seviyelere doğru tüf katkıları içerir, nihayet tüf ve aglomeralardan ibaret bir volkanik kuşak Miyosen i Pliyosen den ayırır. Arada hafif açısal bir diskordans tespit edilmiştir. Pliyosen laküstr karakterli marn ve kireçtaşları ile temsil edilir. Daha üstte yer alan ve geniş yayılım gösteren gevşek konglomeralar Orta Pliyosen den daha genç bir yaştadır. Kütahya çevresindeki kayaçların birbirleri ile olan stratigrafik ilişkileri aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. YAŞ LİTOLOJİ Alüvyon KUVATERNER Taraça Üst Pliyosen Gevşekkonglomera eski vadi PLİYOSEN Alt Orta Pliyosen Gölsel kireçtaşı marn HAFİF AÇISAL DİSKORDANS Volkanitler Orta Miyosen Tüf ve Aglomeralar MİYOSEN Alt Orta miyosen sarı detritikler Bordo konglomeralar Bordo kumtaşları MİYOSEN ÖNCESİ ( PALEOJEN ) Miyosen öncesi volkanitler DİSKORDANS ÜST KRETASE Ultramafikler DİSKORDANS PALEOZOİK Metamorfikler 5

24 AÇIKLAMALAR ( Ölçek : 1 / ) Şekil.3. Kütahya İli Jeolojik Haritası 6

25 KÜTAHYA İLİ ÇEVRE DURUM RAPORU Şekil.4. Kütahya ili ve çevresi Stratigrafi haritası 7

26 Şekil.5..Stratigrefi haritasındakı renklerin ve şekillerin açıklaması 8

27 A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma a ) Metamorfizma : Kütahya ve çevresi için metamorfizma, bölgenin en eski birimleri olan Paleozoik yaşlı kayaçlarda görülmektedir. Metamorfik serinin en altında gnayslar bulunur. Gnaysların üstünde içlerinde yer yer mermer adese ve tabakalarına da rastlanan şistler görülür. Metamorfik kayaçlar içerisinde en fazla bölümü oluşturan şist serisi, içeriği bakımından Epi -Mezozonal fasiyes şartlarına uyar. Şistlerin genel doğrultusu NE SW dir. Bu yapılanma da Hersiniyen Orajenezi nin sonunda gerçekleşmiştir. Metamorfik seri tabakaları daha çok, gre, kalker, marn, kil, arkoz, grovakların rejyonal metamorfizması sonucunda teşekkül etmekle beraber, Asit ve Bazik magmanın kontak metamorfizmasına da maruz kalmışlardır. b ) Magmatizma : Bölgede mağmatik kayaçlar ; asit intrüzifleri, Ofiyolitik seri kayaçları ( bazik intrüzyon ve ekstrüzyonları ) ve genç volkaniklerle ( andezit, dasit, bazaly ve tüfler ) ile temsil edilir. Kütahya İlinin batısındaki Eğrigöz granit granodiyorit batoliti Asit İntrüzif şeklinde bölgeye yerleşmiştir. Eğrigöz graniti esas itibariyle biyotitli granittir. Masifin kenarları açık renk ince taneli iki mikalı granittir. Masifin içinde ise koyu renkli granodiyoritler vardır. Granitin bölgeye yerleşim yaşı ise Permiyen sonu ile Triyas tır. Bazik intrüzyon ve ekstrüzyonlar ise birçok yerde görülmektedir. Bazik intrüzyon ve ekstrüzyonlar esas itibariyle bazalt mağmalarının ve bunların diferansiyasyonu sonucu oluşan ürünlerdir. Bunları Ofiyolitik Seri olarak adlandırıyoruz. Ofiyolitik Serinin bileşimindeki kayaçlar ; Peridodit ve serpantinleşmiş peridoditlerden oluşmuştur. Ofiyolitik serinin serpantinleşmesinin sebebi ise Bazik intrüzyonlarının geniş çaplı tektonik olaylara maruz kalmalarıdır. Ofiyolitik serinin yaşı ise Mesozoik tir. Genç volkanizma kayaçlarından ise bölgede en fazla andezit, dasit, bazalt ve tüflere rastlanır. Tüfler bölgede çok yaygın bir durumdadır. Özellikle Neojen sedimanları arasında ve üstünde geniş sahalara yayılmıştır. Volkanitler genel olarak üç yaşa ayrılır. Bunlar ; a.)miyosen öncesi volkanitleri ; çok fazla altere olmuş tüf ve silisifiye kayaçlardan ibaret aflörmanlardır. b.)miyosen volkanitleri ; bölgenin güneyindeki geniş yayılım gösteren Andezit, trakit ve beraberindeki tüf ve aglomeralar ikincil volkanizmayı gösterir. Altta tüf ve aglomeralar, üstte andezit ve trakitler bulunur. Daha çok Murat Dağı güneyinde mostraları gözlenmektedir. c.)pliyosen volkanitleri;genel olarak Batı Anadolu Pliyosen Volkanizması bazaltlarla temsil edilir. A.5.2. Tektonik ve paleocoğrafya Bölgedeki tektonik ünitelerin en eskisi kristalin şistlerin ve gnaysların oluşturduğu kayaçlardır. Paleozoik yaşlı bu kayaçlar Doğu Batı doğrultusunda arasında kuzey ve güneye eğimli büyük bir antiklinali oluşturur. Metamorfik seri tabakaları içerisinde yer yer de mermer tabakalarına rastlanır. Antiklinalin üstüne ise kalın bir kalker 9

28 mermer gelmektedir. Bölgenin kuzeyinde ise Permiyen yaşlı kayaçlar diskordans olarak metamorfik tabakaları örter. Muhtemelen en yaşlı kayaçlardan müteşekkil jeosenklinal Rejyonal metamorfizmaya maruz kalmıştır. Bölge Permiyende deniz istilasına maruz kalmıştır. Permiyen yaşlı kalkerler muntazam tabakalıdır. Bu kayaçların doğrultuları ise NE SW dır. Permiyen sonuna doğru bölge genç Varistik Orojenez ile tekrar su üstüne çıkmıştır, bu arada Asit intrüzifler de eski kayaçları metamorfizmaya uğratmıştır. Üst Kretase (Maestrichtien) bölgede diskordans olarak bu kayaçları örtmektedir. Ofiyolitik seriye ait intrüzif ve ekstrüzyonlar da Maestrichtien esnasında faaliyette bulunmuştur. Maestrichtien sonunda ise deniz bütün bölgeyi terk etmiştir. Üst Kretase yaşlı kayaçlar, E W doğrultulu ve S ye eğimlidirler. Maestrichtien yaşlı kalkerler ile ofiyolitik seri kayaçları arasında faylar mevcuttur. Bölgede Neojen kalın bir konglomera serisi ile başlar, gre, kil, marn, kalker serisi ile devam eder. Neojen genelde yatay olmakla beraber bazı bölgelerde eğim göstermektedir. Neojenin alt kısımları (Miyosen) genel olarak sakin bir yataklanma gösterir. Alt Neojen (Miyosen) ile Üst Neojen (Pliosen) arasında da bir diskordans mevcuttur. Volkanik faaliyetler Miyosen sonunda başlar, Pliosen de fazlalaşır. Neojen sonunda bölgede birçok blok faylanmalar meydana gelmiştir. Bölgenin daha çok batı ve güneybatısında tektonik faaliyetler fazlaca görülmektedir.1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası ndan Kütahya ve çevresinin jeolojisi Ek 3 te verilmiştir. Kaynaklar 1. MTA Genel Müdürlüğü 2. Kütahya İl Özel İdare Müdürlüğü 10

29 B. DOĞAL KAYNAKLAR B.1. Enerji Kaynakları B.1.1. Güneş İlimizde özellikle yaz aylarında, bazı konutlarda güneş enerjisinden yararlanılmaktadır. Ancak çok yaygın bir uygulama değildir. Tablo 3 Kütahya ili güneşlenme süreleri Meteorolojik Aylar elemanlar yıllık Günlük ort. Güneşlenme süresi saat, dak. 1,5 03:38 05:19 05:57 7,45 08:52 10:51 08:46 08:26 05:30 03:46 02:03 06:02 Günlük ort. Güneşlenme şid. Cal/cm 2.dk ,7 397,7 257,3 168,6 113,2 342,5 Aylık en yüksek güneşlenme şid. Cal/cm 2.dk. 1,02 1,19 1,22 1,55 1,57 1,5 1,41 1,37 1,26 1,13 0,93 0,71 1,57 Kaynak: Kütahya meteoroloji il müd. B.1.2. Su Gücü Akarsular üzerinde su gücünden faydalanarak enerji elde etmek için kurulu tesisler yoktur. Gediz kayaköydeki yeraaltı suyndan faydalanmak üzere kayaköy hidro elektrik santralı kuruludur.teaş İşletme müdürlüğünden alınan bilgiye göre kurulu işletme kapasitesi yıllık kwh tır yılı elektrik üretimi Kwh.,2004 yılı üretimi ise kwh olmuştur. Toplam Su Gücü : Kütahya il alanı Susurluk, Sakarya ve Gediz Havzalarında kalmaktadır. Su toplama alanı 22,399 km 2 olan Susurluk Havzası nın yıllık ortalama su hacmi 4.16 milyar m 3 tür. 529,455 ha ovalık alanı bulunan Susurluk Havzası nda sulanabilecek alan miktarı 396,073 ha dır. Su toplama alanı 58,160 km 2 olan Sakarya Havzası nın yıllık ortalama su hacmi 4.09 milyar m 3 tür. Havza nın ovalık alanı 2,075,100 ha civarındadır. Gediz Havzasının su toplama alanı 18,000 km 2, yıllık ortalama su hacmi 2.22 milyar m 3 tür. 521,172 ha ovalık alan bulunan havzada, 386,013 ha sulanabilecek alan bulunmaktadır. İldeki önemli akarsular B.4.3 bölümünde açıklanmıştır. B.1.3. Kömür. Kütahya zengin kömür yataklarına sahip bir ilimizdir.1996 yılında Kamu ve özel sektör kömür üretimi ton civarındadır. Düşük kalorili kömürün değerlendirilmesi amacıyla kurulan termik santrallerin ülkemiz elektrik enerjisi üretimine katkısı büyüktür. 11

30 S.L.İ. Bölge Müdürlüğü ülkemizin en önemli linyit kömürü üreten kuruluşlarından olup,ülke üretiminde yaklaşık % 15 paya sahiptir. Ürettiği kömürün % 90 ı Termik santralde tüketilmektedir. G.L.İ Tunçbilek üretim sahasında yılda ortalama ton kömür üretilebilmesi için yapılması gereken dekapaj miktarı m 3 /yıl civarındadır. Kütahya il sınırları içindeki kamuya ait kömür işletmelerini gösteren yerler tabloda verilmiştir. Tablo 4 Kütahya ili Kamuya ait kömür işletmeleri Saha adı Rezerv (1000 ton ) İşletme şekli Gediz ( Gediz ) Kapalı Tunç bilek ( Tavşanlı ) Kapalı Tunç bilek ( Tavşanlı ) Açık Tunç bilek Ömerler Açık Tunç bilek Derin Kapalı Seyitömer Açık Kaynak: Kütahya GLİ- SLİ Kömür işletmeleri GLİ İşletmelerinin saha adları ve analiz sonuçları aşağıda verilmiştir. 1. Tunçbilek Yer altı İşletmesi 2. Ömerler Yer altı İşletmesi 3. İğdekuzu Yer altı İşletmesi 4. Büyükdüz Yer altı İşletmesi Pano Yer altı İşletmesi 6. Derin Sahalar Bu bölümdeki işletilebilir rezerv miktarları ve analiz sonuçları verilmiştir. aşağıda Tablo.5. Kömür sahalarına ait Değerler Bölüm Ortalama Rezerv Ortalama Kül AID Kcal/Kg Ömerler , Tunç bilek(idame) , Tunçbilek(42 pano) , Büyükdüz , İğdekuzu , Derin Sahalar , T O P L A M , Kaynak:Kütahya GLİ Kömür işletmeleri 12

31 Tablo.6. Tunçbilek Kömürlerine Ait Değerler C İ N S İ % Rutubet O R İ J İ N A L K Ö M Ü R D E % Kül Aşağı Kalori Yukarı Kalori Ömerler Lave ,50 15, ,31 Ömerler Lave ,10 13, ,36 Ömerler Lave ,70 12, ,26 Tunçbilek Lave ,90 17, ,42 Tunçbilek Lave ,80 16, ,43 Tunçbilek Lave ,00 17, ,46 Tunçbilek Lave ,00 16, ,22 Kaynak:Kütahya GLİ Kömür işletmeleri Yanıcı (%) Kükürt (S) Tablo 7. Gediz Kömürlerinin Kimyasal Analizleri PARAMETRE ORJİNAL KÖMÜR KURU KÖMÜR Yanıcı kükürt, % Kül, % Nem, % Alt ısıl değer, kcal/kg Üst ısıl değer, kcal/kg Kaynak: Kütahya GLİ- SLİ Kömür işletmeleri Tablo18. Değirmisaz Kömürlerinin Kimyasal Analizleri PARAMETRE ORJİNAL KÖMÜR KURU KÖMÜR Toplam kükürt, % Yanıcı kükürt, % Kül, % Nem, % Alt ısıl değer, kcal/kg Üst ısıl değer, kcal/kg Uçucu madde, % Kaynak: Kütahya GLİ- SLİ Kömür işletmeleri 13

32 Tablo19. Özel sektöre ait kömür işletmelerinin yerleri ve üretim miktarları Firmanın Ünvanı Yeri Üretim konusu Selcan Madencilik Ltd.Şti. Tavşanlı Linyit Kömürü Gürok Turizm Madencilik A.Ş. Değirmisaz - Tavşanlı Linyit Kömürü Bersel Madencilik Ltd.Şti. Tavşanlı Linyit Kömürü Tarhan Maden. San.ve Tic.A.Ş. Tavşanlı Linyit Kömürü Diler Kardeşler Mad.Ltd.Şti. Tavşanlı Linyit Kömürü Ayka Madencilik Ltd.Şti. Tavşanlı Linyit Kömürü- Tüva. Karaoğlu Madencilik Ltd.Şti. Tavşanlı Linyit Kömürü Alabarda Kömür İşletmesi Tavşanlı Linyit Kömürü Özerdemler Madencilik Ltd.Şti. Tavşanlı Linyit Kömürü- Tüva. İşletme KapaTon/yıl Üretim Miktarı T on/yıl , , ,375 İstihdam durumu 34 Reyhan Madencilik Tic.Ltd.Şti. Tavşanlı Linyit Kömürü Volkan Madencilik Ltd.Şti. Tavşanlı Manyezit Tavşanlı Madencilik A.Ş. Tavşanlı Linyit Kömürü Yılmazlar Maden. San.Tic.A.Ş. Tunçbilek Yolu 7.Km. - Tavşanlı Kaynak: Kütahya sanayi il müdürlüğü Kömür Kütahya ilinde yaygın olarak kullanılan kömürlerin analizlerinde çıkarılacak sonuçlar şunlardır: Gediz kömürlerinin ısıl değeriyle birlikte yanabilir kükürt içeriği de yüksektir. Seyitömer kömürlerinin yüksek kül ve nem içeriği azaltılarak, yüksek ısıl değerli kömür elde edilmesi mümkündür. Tunçbilek bölgesi yıkanmış kömürleri (lave), yüksek ısıl değerleri ve dolayısı ile kalori başına düşük kükürt oranı nedeniyle evsel amaçlı kullanıma uygundur. Değirmisaz bölgesi kömürleri ise, düşük kükürt ve yüksek ısıl değerler ile, 4 grup içinde en ideal kömür durumundadır. Kütahya ilinde üretilen kömürler termik santrallerde kullanılmakta olup ilimizde Seyitömer termik santralı, Tunçbilek termik santralı, Kayaköy Hidroelektrik santralı bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda bu santrallerin ürettikleri elektrik enerjisi miktarları verilmiştir. 14

33 Tablo 10..Elektrik Enerjisi Üretim Miktarı ( Kwh ) Santral adı ve yeri Kapasite Kurulu işletim kapasitesi kwh Seyitömer Termik Santralı kwh kwh 600 mw Tunçbilek Termik Santralı kwh kwh 365 mw Kayaköy Hidroelektrik Santralı kwh Toplam Kaynak:Kütahya TEAŞ işletme Müdürlüğü Şekil.6..Seyitömer Kül Barajı B.1.4.Doğal Gaz Kütahya ili sınırları içinde doğal gaz rezervleri bulunmamaktadır. B.1.5.Rüzgar İlimiz Tavşanlı ve Domaniç ilçelerindeki bazı tavuk çiftliklerinde ve bahçelerde sulama amaçlı olarak rüzgar enerjisinden yararlanılmaktadır. 15

34 Tablo 11. Kütahya ili meteoroloji müdürlüğünden alınan rüzgar ile ilgili veriler Meteorolojik elemanlar Aylar yıllık Saat 07'de ort. rüzgar hızı m/s 1,3 1,6 1,3 1,1 1,2 0,7 0,8 0,8 0,7 0,4 1 0,7 1 Saat 14'de ort. rüzgar hızı m/s 2,2 2,5 2,8 2,7 2,7 2,8 2,7 2,2 2,3 2 1,8 1,4 2,4 Saat 21'de ort. rüzgar hızı m/s 1,4 1,7 1,9 1,3 1,1 1,1 1,2 1,2 1 0,8 1,1 1,1 1,2 Ort.rüzgar hızı m/s 1,6 1,9 2 1,7 1,7 1,5 1,6 1,4 1,3 1,1 1,3 1,1 1,5 Kaynak:Kütahya meteoroloji müdürlüğü B.1.6.Biyokütle Biogaz, bitki ve hayvan atıkları gibi organik maddelerin havasız ortamlarda fermantasyonu sonucu olşan ve bileşiminde % metan, % karbon dioksit ve az miktarda hidrojen sülfür, hidrojen, karbon monoksit ve azot bulunan renksiz ve yanıcı bir gaz karışımidır. İlimizde biyogaz ve tezek yakıt olarak kullanılmamaktadır. Odun üretimimiz aşağıdaki tabloda gösterilmiş olup,gerekli yakacak Orman İşletme Şefliklerinden temin edilmektedir. Tablo.12. Yıllara göre Odun tüketim Bölümleri Program Gerçekl. % Program Gerçekl. % Program Gerçekl. % Dikili Damga Tomruk Tel Direk Maden Direk Sanayi Odunu Kağıtlık Odun Lif-Yonga Odunu Sırık Endüstriyel Odun Yakacak Odun Verim % 'si Kaynak: Kütahya Orman Bölge Müdürlüğü 16

35 B.1.7.Petrol İlimizde petrol rezervi bulunmamaktadır. B.1.8.Jeotermal Sahalar Jeotermal enerji, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, sıcaklıkları sürekli olarak bölgesel atmosferik ortalama sıcaklığın üzerinde olan ve çevresindeki normal yeraltı ve yerüstü sularına göre daha fazla erimiş mineral, çeşitli tuzlar ve gazlar içerebilen sıcak su ve buharın yeryüzüne taşıdığı ısı enerjisidir. Jeotermal akışkanı oluşturan sular meteorik kökenli oldukları için yağışlardan ve yüzey sularından beslenirler. Batı Anadolu Bölgesi graben sistemi ve bu sistemi oluşturan kırıklar üzerinde yer alan Kütahya, jeotermal kaynaklar açısından ülkemizin en zengin illerinden birisidir. Bu kaynaklardan kısmen turizm, kısmen de ısınmaya yönelik yararlanılmaktadır. Kütahya il sınırları içerisideki jeotermal kaynaklar; Kütahya-Ilıca Harlek ve Yoncalı, Gediz-Ilıcasu ve Muratdağı, Emet-Yeşil, Yeniceköy, Göbel ve Dereli (Günlüce) ve Simav-Eynal, Çitgöl ve Naşa Kaplıcalarından ibarettir. Kütahya Türkiye nin en zengin sıcak su kaynaklarına sahiptir. Yüksek termal değerlere sahip olmalaı nedeniyle Sağlık turizmi açısından önemlidir. Yoncalı Termal Alanındaki sıcak sular, Çelik, Dübecik ve Yoncalı hamamları Çevresinde yüzeylenir. Bölgede jeotermal suyun ortalama sıcaklığı C, toplam debisi ise lt/sn dir. Ilıca (Harlek) Jeotermal Alanındaki sıcak suyun ortalama sıcaklığı C, toplam debisi ise 46 lt/sn dir. 17

36 Şekil..7. Gediz termal Kaplıcaları Jeotermal Alan Simav Tablo.13. Kütahya da bulunan jeotermal kaynakların yeri ve özellikleri Sıcak su Kaynak Sondaj Kullanım Kaynağın Sıcaklık 0 Debi Sı Debi Lt / Alanı Adı C Lt / s caklık 0 C s Eynal , Kaplıcada, ısınmada Endüstri. kul. Kurulu Tesis Kaplıca, sera, pampa merkezi Çitgöl Kaplıca Kaplıca Naşa Kaplıca Kaplıca Gediz Abide Kaplıcada, Kaplıca, Gedizin pompa ısıtılması merkezi Murat Dağı Kaplıca Kaplıca Yoncalı Çelik, Kaplıca Kaplıca Dübecik E met Yeşil ,5 Kaplıca ısınmada Kaplıca pompa merkezii Yeniceköy , ,5 Kaplıca Kaplıca Dereli Kaplıca Kaplıca Göbel Kaplıca Kaplıca Ilıca Harlek Kaplıca Kaplıca Kaynak: D.S.İ. III.Bölge 34.Şube Müdürlüğü 18

37 B.2. Biyolojik Çeşitlilik B.2.1.Ormanlar İç Batı Anadolu nun orman kuşağı üzerinde bulunan Kütahya da il alanının yaklaşık %52.97 si orman örtüsüyle kaplıdır. Büyük bölümü ibreli ağaçlardan oluşan il ormanlarının verimlilik değerleri de genellikle ülke ortalamasının üzerindedir. tarım ve hayvancılıktan sonra, ilde üçüncü gelir kaynağı ormancılıktır. Kütahya ilinde 567,640 ha. içinde yer alan orman alanlarının %38.2 si verimli (normal) orman alanı, %61.8 i ise bozuk orman alanıdır. 368,645 ha koru ormanı niteliğinde olup, %56.8 i verimli, %43.2 si bozuk koru ormanıdır. İlde baltalık orman alanı ise 198,434 ha dır. Kütahya ovası çevresindeki ormanlardaki egemen ağaç türleri; karaçam, meşe ve ardıçtır. Yüksek platolardaki iklim koşullarına çok iyi uymuş olan karaçam, il ormanlarındaki en yaygın türdür. Karaçam ormanlarının en çok geliştiği yerler, Yellice Dağı ile Gümüş Dağ eteklerindeki yüksek platolardır. Kütahya ovasının kuzeyindeki Yeşildağ kütlesi ile bunun eteklerindeki yüksek platolar ve bu kütlenin batı uzantısını oluşturan tepelik alanlar yine karaçam ormanları ile kaplıdır. Ormanın alt katını ardıç türleri oluşturur. Kütahya ovasının doğusundaki yüksek platolarda karaçam ormanları, araya meşe türlerinin (özellikle sapsız meşe) girmesiyle karışık orman niteliği kazanır.yellice ve Gümüşdağ kütlesinin kuzeyinde daha çok saçlı meşe, güneyinde ise genelde ardıç türleri ve meşe türleri görülür. Kütahya ovasının kuzeybatısındaki alçak platolar ise, tümüyle karaçam ormanları ile kaplıdır. Yellice Dağı ve Gümüşdağ ın kuzey eteklerindeki alçak platolardaki ormanlar, genellikle saçlı meşelerden oluşur. Yellice Dağı ve Gümüşdağ ın güney yamaçlarındaki alçak platolarda ise; mazı meşesi, saçlı meşe, Lübnan meşesi ve ardıç ağaçlarına rastlanır. Tavşanlı Ovası çevresindeki alçak platolar üzerindeki kuru ormanlar karaçamlardan oluşur. Kuraklık nedeniyle platoda tekdüze bitki örtüsü hakimken, vadi tabanları daha çeşitli bitki ve daha sıkı bitki örtüsü ile kaplıdır. Vadi tabanlarında dev çınarlara ve ılgınlara rastlanır. Köprüören ve Kütahya çöküntü alanları ile Yeşildağ kütlesinin güneyindeki tepelik alan arasında kalan platolar bitki örtüsünden yoksundur.ayrıca il genelinde yaygın olmakla beraber Şaphane ilçesinde vişne bulunmaktadır. Simav da kestane ağaçları ile ünlüdür. B Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları İlin genel Tarım, orman ve ağaçlık sahası Ha olup %1 lik bölümünde sedir, göknar, kavak, kestane ve kızılağaç gibi türler bulunmaktadır. B.2.2. Çayır ve Mera Kütahya il sınırları içinde çayır ve meraların kapladığı alan Ha dır 19

38 Çayır genellikle düz ve taban suyu yüksek olan arazilerde sık ve yüksek boylu bitkilerden oluşan örtüye sahip alanlara denilmektedir. Mera, meyilli, engebeli ve taban suyu derinde olan kıraç arazilerde kısa boylu bitkilerin oluşturduğu ve üzerinde hayvan otlatılan alanlara denilmektedir. Çayır ve meralar, üzerinde çeşitli bitki türlerinin bulunduğu genellikle doğal olarak meydana gelmiş alanlardır. Ancak insan eliyle kurulan suni (yapay) çayır, meralarda vardır. Meralar bulundukları konumlarına göre de değişik olarak isimlendirilmektedirler. Dağ sisileleri üzerinde düzlüklerde oluşmuş otlak alanlarına yayla denilmektedir. Yaylalar çoğunlukla sadece yaz mevsimlerinde birkaç ay hayvan otlatılarak faydalanılan alanlardır. halkımız yaygın olarak otlak deyimini kullanmaktadır. Otlak köy sınırları içerisinde hayvanların otlatıldığı alanları yani merayı ifade etmekle birlikte, bazı yörelerimizde köyden uzak mera alanlarını tanımlamak için kullanılmaktadır. B.2.3.Sulak Alanlar D.S.İ. III.Bölge 34.Şube Müdürlüğünün verdiği bilgilere göre tarıma elverişli toplam arazinin sulamaya elverişli kısmı ha.dır ha ekonomik olarak sulanabilir arazidir. D.S.İ. III.Bölge 34.Şube Müdürlüğünün İl toplamı sulama arazisi ha, Toprak Su Kooperatifi sulamaları (YAS) 5737 ha., Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü sulamaları ha. Halk sulamaları ha., diğer sulamalar toplamı ha.dır. Sulak Alanlar Sıra No Proje Adı Sulama Sahası (ha) 1 Beşkarış Sulaması Akçaköy Sulaması Kureyşler Barajı Pullar Göleti Sulaması Tavşanlı Çukurköy Göleti Sul Gediz Gümele Göleti Sul. 827 TOPLAM Sıra No Proje Adı Sulama Sahası (ha) 1 Simav Kalkan Sulaması Emet Hasanlar Sulaması Simav Örenli Göleti Simav Gökçeler Göleti Tavşanlı Dümrek Hüseyin Paşa Göl Tavşanlı Şapçı dede Göleti 84 7 Tavşanlı Kozluca Göleti Tavşanlı Uluçam Göleti Emet Konuş Göleti Gediz Muhipler Göleti Tavşanlı Şenlik Göleti Hisarcık Güldüren Göleti Tavşanlı Karacakaş Göleti Simav Söğüt Göleti Tavşanlı Doğanlar Göleti

39 16 Tavşanlı Güzeltyurt Göleti Gediz Yağmurlar Göleti 334 TOPLAM 4206 DSİ. 34 Şube hudutları dahilinde Proje ve Tatbikat safhasında olan (Pompajlı) Yer altı Sulama Projeleri ve alanları şu şekildedir. Sıra No Proje Adı Brüt Sulama Sahası (ha) 1 Mrk. Tepeköy Dumlupınar Eğdemir 156 TOPLAM 439 A-Şube hudutları dahilinde, yıl içindeki ödenekleri dahilinde yapılacak (Y.A.S) yeraltı sulamaları Sıra No Proje Adı Brüt Sulama Sahası (ha) 1 Mrk. Parmakören 93 2 Mrk. Gevrekseydi Simav Gölköy 82 4 Simav Beciler 91 5 Altıntaş Üçhöyük Aslanapa Nuhören Altıntaş Eğmir Simav Yeniköy 120 TOPLAM 1040 B- Şube hudutları dahilinde işletilmekte olan (Y.A.S) pompajlı Sulamalar Sıra No Proje Adı Brüt Sulama Sahası (ha) 1 Simav Demirciköy Simav Hisarbey Simav Aksaz Simav Yağıllar Simav Bahtılı Simav Kelemyenice Simav Öreğler Simav Naşa Simav Çaysimav Simav H.Hüseyin Efendi Simav Küsumlar Aslanapa Aslanapa Çalköy Esenköy Afşar Efeler Susuz kaya Zobu Mrk. Ağaçköy Mrk. Alayunt Mrk. Büyüksaka Mrk. Dedik

40 23 Mrk. Gümüşköy Mrk. Kızılcakaya Mrk. Ortaca Mrk. Yakaca 219 TOPLAM 7062 Sondaj programında ihale edilen yer altı sulama projeleri ve alanları şu şekildedir. Sıra No Proje Adı Brüt Sulama Sahası (ha) 1 Pazarlar Yaykın Merkez Körs Merkez Doğaköy Çalköy II.Kısım Gölbaşı Merkez Ahiler Çavdarhisar!97 TOPLAM 1238 Yatırım,Proje,Planlama safhasında yer alan yerüstü ve yeraltı sulama tesislerinin toplam sulama alanları ha.dır. B.2.4. Flora Söz konusu arazi flora bölgeleri düşünüldüğünde Akdeniz, Avrupa-Sibirya (Öksin) ve İran-Turan fitocoğrafya bölgelerinin birbirlerine geçiş teşkil ettiği ve her üç flora bölgesine ait bitkilerin bulunduğu Kütahya ili sınırları içersinde yer almaktadır. Kütahya yöresinin doğu ve alçak platolarında ve İç Anadolu da step sahasının üzerinde karaçam ve meşe türlerinden ibaret kuru orman alanları yer almaktadır. Kütahya ve çevresinin bitki örtüsünü inceleyen DÖNMEZ (1972), karaçam (Pinus nigra), meşe (Quercus cerris, Quercus infectoria, Quercus libani) türleri ile ardıçlardan oluşan ormanların özelliklerini belirtmiştir. Araştırıcı, karaçamın, Yellice ve Gümüş Dağlarının eteklerinde, özellikle doğuda yüksek plato sahalarında; meşenin ise, bu kütlenin batıya doğru devamını oluşturan sahanın alt kesimlerinde baskın duruma geçtiğini bildirmektedir. Nitekim, Yellice ve Gümüş Dağının kuzeyinde saçlı meşe (Quercus cerris)güneyinde ise genellikle ardıç türleri (Juniperus excelsa, Juniperus foetidissima) ve meşe türleri (Quercus cerris, Quercus infectoria, Quercus libani) bulunur. Ayrıca Gümüş Dağının kuzey kesiminde Fagus orientalis toplulukları bulunur. Yellice ve Gümüş dağlarının kuzey eteklerindeki alçak platolardaki kuru ormanlar genellikle saçlı meşelerden ibarettir. Bu dağların güney eteklerindeki alçak platolardaki bitki örtüsünün önemli bir elemanı da ardıçlardır. Juniperus excelsa ve Juniperus foetidissima daha ziyade yarı kristalize kireçtaşları üzerinde yaygındır. Kütahya nın kuzeybatı kesiminde Sakarya nın kolları boyunca (Ozandere vadisi), karaçam (Pinus nigra), mazı meşesi (Quercus infectoria), maki elemanları ve çınar (Platanus orientalis) ve ılgın (Tamarix) görülür. Kütahya Ovası ve çevresinde dağların kuzey yamaçlarının yüksek kesimleri ve vadi içlerindeki yarı nemli karaçam ormanlarının dışındaki ormanların tahrip edildikleri 22