TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ RAPORU DEĞERLENDİRMESİ GİRİŞİM EĞİTİM VE DANIŞMANLIK MERKEZİ

Transkript

1 TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ RAPORU DEĞERLENDİRMESİ GİRİŞİM EĞİTİM VE DANIŞMANLIK MERKEZİ 13 ARALIK 2012 / İZMİR

2 TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ Tarım sektörünün Gayrisafi Yurt İçi Hasılaya katkısı 2011 yılında 103 milyar TL olarak gerçekleşmiş olup her geçen yıl mutlak değer olarak artış göstermektedir. Tarımsal üretim değeri mutlak değer olarak artış göstermesine rağmen toplam ekonomi içerisindeki payı azalma eğilimi göstermektedir yılında %8,6 olan tarım sektörünün payı 10 yıllık süre içerisinde %7,9 a gerilemiştir. Türkiye Tarım Sektörü dünyada tarımsal ekonomik büyüklük açısından 2002 yılında 11. sırada iken 2010 itibariyle 7. sıraya; Avrupa da ise 1. sıraya yükselmiştir yılı başındaki 30,9 milyar TL lik kredi hacmi, gelişmelerin sağlanması adına önemli bir göstergedir.

3 TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ Tarım sektörü 2011 yılı itibariyle yaklaşık 6 milyon kişinin istihdamına katkı sağlar hale gelmiştir. Sektör, Sosyal Güvenlik Kurumu nun bu rakamlarına bakıldığında da toplam istihdamın %25,5 ini oluşturmaktadır. Türkiye İhracatçılar Meclisi rakamlarına göre, 2001 yılında 4,7 milyar dolar olan tarımsal ihracat değeri 2011 yılı 17,9 milyar dolar değerine ulaşmıştır. 10 yıl içerisinde ihracat değerinde %280 artış yaşanmıştır. Türkiye, Dünya tarımsal ürün ihracatında 26 üründe ilk 5 sırada yer almıştır. Bunun yanı sıra 2011 yılı gıda ürünlerine ilişkin dış ticaret dengesinde ise 3,6 milyar dolar fazla verilmiştir.

4 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 2 ARALIK 2011 tarihinde İzmir de gerçekleştirilmiştir. Konferansa; tarım sektöründe aktif rol oynayan işletmeler, kamu kurumları ve sektörle ilişkili diğer kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşan 61 kişilik bir grup katılmıştır. Tarım Sektörü Gelecek Stratejisi Konferansı nda, tarım sektörünün geçmişi ve bugünü değerlendirilmiş; sektörün ekonomik ve yapısal gelişimini etkileyen faktörler belirlenmiş ve bunlarla bağlantılı gerçekleştirilmesi gereken acil ve önemli görevler ortaya konulmuştur.

5 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI UYGULAMALARI TARIM SEKTÖRÜNDE BAŞARDIKLARIMIZ VE BAŞARAMADIKLARIMIZ TARIM SEKTÖRÜNÜN BASKIN ÖZELLİKLERİ GZFT UYGULAMASI GZFT DEN STRATEJİK AÇILIMLAR TARIM SEKTÖRÜNÜN GELECEĞİNİ ETKİLEYEN EĞİLİMLER STRATEJİK AÇILIMLARDAN VE EĞİLİMLERDEN GÖREVLER

6 TARIM SEKTÖRÜ ETKİLEYEN EĞİLİMLER 1. Zenginleşen ve Yüksek Nüfuslu Yakın Pazarlarda Talep Artıyor 2. Tarımda Yüksek Teknoloji Kullanımı Artıyor 3. Finans Sektörünün Tarıma İlgisi Artıyor 4. Lisanslı Depoculuk Yaygınlaşıyor 5. Tarım Destekleri Artıyor ve Çeşitleniyor 6. Organik Tarım ve Agro-Turizme İlgi Artıyor 7. Hayvancılık Yatırımları Artıyor 8. Dünyadaki Gıda Ürünleri Talebi Artıyor 9. Gelişmekte Olan Ülkelerde Tarıma Destekler Artıyor 10. Bilinçsiz Tarım Uygulamaları Tarımın Geleceğini Tehdit Ediyor

7 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ VE TESPİTLERİ Türkiye nin Yüksek Tarımsal Potansiyeli Ülkemizin yakın çevresinde bulunan ülkeler iklim ve çevresel koşullarından dolayı ürün çeşitliliğinde Türkiye ye göre dezavantajlı konumda bulunmaktadırlar. Bu ülkelerdeki talebin karşılanmasındaki boşluk, Türkiye için büyük fırsatlar sunmaktadır. Mevsimsel ve bölgesel olarak ürünlerin talep analizleri yapılarak ve gerekli destekler verilerek hem ihracat değerine hem de ülke ekonomisine önemli katkılar sağlanabilecektir. Tarımsal ve hayvansal ürün çeşitliliği, farklı ürünlerde uluslararası alanda markalaşmak için kullanılabilir, daha katma değerli ürün sunulması ile tarımsal ekonomiye katkı sağlanabilir.

8 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ VE TESPİTLERİ Ar-Ge ve İnovasyon Gücünün Arttırılması Tarımsal teknolojilerin kullanımının ve inovasyonunun gelişmesi, üretim maliyetlerinin azaltılmasında önemli bir rol oynamakta ve bu sayede de verimliliğin ve ortaya konulan katma değerin artmasına katkı sağlamaktadır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin bu alanda Türkiye den daha hızlı ilerleme kaydetmesi ülkemiz tarım sektörünün karşısına önemli bir tehdit unsuru olarak çıkmaktadır. Türkiye nin tarımsal teknoloji alanındaki gelişmeleri yakından takip etmesi ve gerek içsel bilginin güçlendirilmesi gerekse de yurtdışından Ar-Ge ve inovasyonun temelini oluşturacak bilgilerin ithalini artırması faydalı olacaktır.

9 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ VE TESPİTLERİ Tarımsal Arazilerin Bütünlüğünün ve Verimliliğinin Korunması Bilinçsiz ilaçlama, sulama vb. uygulamalar sonucu tarım yapılabilirlik vasfını yitirmiş araziler ortaya çıkmaktadır. Çiftçilerin ve tarım ile uğraşan diğer işletmeler gerekli eğitimlerin verilmesi bilinçli tarım uygulamalarına geçmeleri yönünde adımlar atılması gerekmektedir. Tarım arazilerinin bölünmesini sağlayan miras hukuku da aynı zamanda ülkemiz verimli topraklarının ölçek ekonomisi sunamamasına neden olabilmektedir. Bu arazilerin verimliliğinin düşmemesi ve atıl olarak kalmaması için ortak kullanımı teşvik edecek destekler ve politikalar oluşturulması gerekmektedir.

10 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ VE TESPİTLERİ Tarımsal Teknolojilerden Sağlanan Faydaların Artırılması ve Ar-Ge-İnovasyon Çalışmalarına Ağırlık Verilmesi Sektör aktörlerine üretim, pazarlama, Ar-Ge, dış ticaret, işletme yönetimi, finansman konularında verilecek destekler sektörün kalkınması açısından önemlidir. İlgili kamu kurum ve kuruluşlarının, STK ların, kamuoyunu destekler hakkında ve gelecek dönem tarım politikaları hakkında daha fazla bilgilendirmesi faydalı olacaktır. Bunlara ek olarak da sağlanan teşviklerin ülkemiz kalkınmasında ve gelişmesinde en verimli şekilde kullanılabilmesi için gerekli eğitim sisteminin de entegre bir şekilde çalışmasının sağlanması önem arz etmektedir.

11 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ VE TESPİTLERİ Lisanslı Depoculuğun İhracat Artışına Katkısı Lisanslı depoculuğun yaygınlaşması ile ürünler güvenli, sağlıklı ve sigortalı olarak uluslararası standartlarda muhafaza edilebilecektir. Böylece yılın her döneminde gelen talepler karşılanabileceği gibi ürünlerin depoda bekletilerek yüksek fiyat dönemlerinde satılabilmesi de sağlanabilecektir. Lisanslı depoculuğun getireceği bir diğer avantaj ise finansman olanaklarından teminat nedeniyle faydalanamayan işletmelerin depodaki ürünlerini teminat olarak gösterebilmeleri olarak ortaya çıkmaktadır.

12 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ VE TESPİTLERİ Tarımsal Ürün ve Girdilerin İthalat Oranının Azaltılması Mazot ve kimyevi gübre gibi tarımsal girdilerde dışa bağımlılığın yüksek olması, büyüme ve gelişme stratejilerinin oluşturulmasında ithalat ayağının da göz önünde bulundurulması gerekliliğini gündeme getirmektedir. Sektörde inovasyon uygulamalarının başlaması, desteklerin ve finansman kaynaklarının artması gibi olumlu gelişmelerden faydalanılması gerekmektedir. Markalaşmaya da önem verilerek markalaşmış ithal ikamesi ürün üretimleriyle ithalat değerinde azalma sağlanabilecektir.

13 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ VE TESPİTLERİ Kooperatifleşmenin Arttırılması ve Finansal Kaynaklardan Daha Etkin Yararlanılması Sektör yoğunlukla küçük işletmelerden oluşmaktadır. Bu işletmelerin sermaye ihtiyaçlarının, üretim sistemleri ve ürün geliştirme ihtiyaçlarının karşılanması adına uzun vadeli krediler vb. ürünler sunulması sektörün kalkınmasında oldukça önemlidir. Sektörde yer alan küçük işletmelerin de kooperatifleşme sistemi ile bir araya gelmeleri sağlanmalıdır. Böylece ürün satışları ve maliyet oluşturan kalemlerin alımı kooperatif üzerinden yapılacağından maliyette azalma, satış fiyatını artırmada pazarlık gücü elde edilebilecektir. Kooperatifleşme finansal kaynaklardan daha etkin yararlanılabilmesini sağlayacaktır. Finansal kaynakların getiri sağlamaya yönelik etkin kullanımı konusunda sektör aktörlerinin desteklenmesi gerekmektedir.

14 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ VE TESPİTLERİ Organik Tarım Fırsatının Değerlendirilmesi Yaratılan katma değer açısından organik ürünler ön sıralarda yer almaktadır. Organik tarımın yaygınlaşması ile birlikte tarımda kimyasal kullanımının azalması ve toplum sağlığının gelişmesi gündeme gelecek gelişmeler arasında ifade edilmiştir. Organik ürünlere artan talebin ve çevre ülkelerdeki organik ürün talebinin karşılanabilmesi için üreticilerin daha fazla bilinçlendirilmesi ve organik ürün verimliliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar konusunda bilgi sahibi olmalarının sağlanması önemlidir. Organik tarım üretiminin yapılabilmesi için gerekli mevcut ve yeni sahaların korunması/ sağlanması gibi faaliyetlerin artırılmasına yönelik çalışmaların kamu otoritesi tarafından planlanmasında fayda vardır.

15 TARIM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI SONUÇ VE TESPİTLERİ Agro-Turizm Fırsatının Değerlendirilmesi Agro-turizme olan ilginin artmasıyla birlikte kırsal bölgelerde turizmin gelişmesi ve tarımda markalaşmanın teşvik edilmesi sağlanabilecektir. Ülkemizin agro-turizm potansiyelinin tanıtılabilmesi ve agro-turizm alanlarının yaygınlaştırılabilmesi için sürdürülebilir bir turizm yapısına kavuşulması önemlidir. Bu konuda kamu ve STK ların bir araya gelerek agro-turizme ilişkin detaylı analiz ve değerlendirmeler yapması, yönlendirici bilgilerin ve dokümanların tek bir çatı altında çıkmasını sağlayabilecektir. Bu sayede hem kırsal kalkınmaya destek olunabilecek hem de artan agro-turizm çeşitliliği talepleri de karşılanabilecektir.

16 GELECEĞE BAŞARIYLA YÜRÜMEK İÇİN NE YAPMALIYIZ?

17 KOBİ LERDE KALICI OLMA ÇABASI KOBİ ler gelecekte var olmak için uzun dönemli kararlar almak ve planlar yapmak zorundadır. Yani gelecek stratejilerini belirlemeleri gerekir.

18 KOBİ LERDE KALICI OLMA ÇABASI Strateji, işletmenin amacına ulaşmak için belirlediği uzun yoldur. Bu uzun yolda başarı, değişen dış faktörlerin doğru analiz edilmesini, değişime uygun iç dönüşümlerin zamanında başarılmasını gerektirir.

19 KOBİ LERDE KALICI OLMA ÇABASI Uzun dönemde başarılı ve kalıcı olmak için işletmelerde Etkili pazarlama Verimli üretim Yeterli yönetim yapılarının oluşturulması gereklidir.

20 KOBİ LERDE KALICI OLMA ÇABASI İşletmenin uzun dönemli kalıcı olma hedefine giden yolda kurumsal gelişme mücadelesi çeşitli aşamalardan oluşmaktadır: Başlangıç Tutundurma Gelişme Olgunluk Küçülme Başlangıç Tutundurma Gelişme Olgunlaşma İŞLETMELERDE HAYAT DÖNGÜSÜ

21 KOBİ LERDE KALICI OLMA ÇABASI KOBİ ler bu aşamaların her birinde ayakta kalmak ve rekabet ve değişim karşısında güçlü olmak için sürekli mücadele veren işletmelerdir. Bu mücadelenin işletmelerin gelişim ihtiyacına en uygun şekilde gerçekleşmesi ve işletmeyi kalıcı bir kurumsal bir yapıya dönüştürme konusunda doğru adımlardan oluşması gereklidir.

22 TEB KOBİ AKADEMİ-TARIM BULUŞMALARI KURUMSAL GELİŞİM PROGRAMI ATÖLYE ÇALIŞMALARI

23 TEB KOBİ AKADEMİ- TARIM BULUŞMALARI ATÖLYE ÇALIŞMALARI 1. Tarımda Uzun Dönemli Gelecek Planları Tarımsal İşletmelerde Stratejik Yönetim 2. Tarımsal İhracatta Yeni Ufuklar?

24 TEB KOBİ AKADEMİ- TARIM BULUŞMALARI ATÖLYE ÇALIŞMALARI 1. Tarımda Uzun Dönemli Gelecek Planları Tarımsal İşletmelerde Stratejik Yönetim

25 1. Eğitim Grubu: Tarımda Uzun Dönemli Gelecek Planları-Tarımsal İşletmelerde Stratejik Yönetim İşletmelerin İçinde Yaşadığı Şartlar Değişiyor. Piyasalar değişiyor, çeşitleniyor, genişliyor. Rekabet değişiyor, genişliyor, zorlaşıyor. Müşteri beklentileri değişiyor, çeşitleniyor, artıyor. Strateji, Ayakta Kalmak ve Kalıcı Olmak İçin Değişimi Anlamak ve Değişime Uyum Göstermek Mücadelesidir.

26 1. Eğitim Grubu: Tarımda Uzun Dönemli Gelecek Planları-Tarımsal İşletmelerde Stratejik Yönetim Krizlerin Bize Öğrettikleri: Ülkemizde sürekli krizler ve değişim rüzgarları altında işletmeler kuruluyor ve gelişmeye çalışıyor. Bu şartlar altında dahi yeni işletme kuruluşları (azalsa da) durmuyor. Ülkemizin bu şartları altında tüm işletmeler, dalgalara ve değişime karşı güçlü ve dayanıklı olmak için mücadele etmelidir: Kısa vadeli çözümler yerine, uzun vadeli ancak kalıcı hedefler ve gelişim çabalarına yönelmeli, bunun için stratejik bakış açısını işletmelerine kazandırmalıdırlar. Değişim ihtiyacını doğru ve zamanında analiz edecek ve alınacak stratejik kararları uygulayacak iyi yönetim yapıları kurmalıdırlar.

27 1. Eğitim Grubu: Tarımda Uzun Dönemli Gelecek Planları-Tarımsal İşletmelerde Stratejik Yönetim Mevcut kaynaklarını doğru karar ve hedeflere yönelik iyi planlarla kullanmalıdırlar. Sığ satış çabasının yerini etkili pazarlama çabaları almalıdır: (daha geniş sunum bölgesi, daha çeşitli müşteriler, daha çeşitli ürün/hizmetler, artan müşteri memnuniyeti) Fiyata dayalı rekabetin yerini yenilikçilik, farklılık ve faydaya dayalı rekabet almalıdır. Sürekli gelişim ile kalıcı ölçekler, daha iyi teknolojiler ve verimlilik hedeflenmelidir. Katma değerli ürün/hizmetlere yönelik çabalar hiç durmamalı, büyük müşteri grupları ve dış pazarlar hedeflenmelidir.

28 1. Eğitim Grubu: Tarımda Uzun Dönemli Gelecek Planları-Tarımsal İşletmelerde Stratejik Yönetim KOBİ lerde Uzun Dönemli Hedeflere Yönelik Stratejik Yönetim Uygulanabilir mi? KOBİ lerde Stratejik Yönetim İçin Pratik Bir Yöntem: İŞ PLANI

29 TEB KOBİ AKADEMİ- TARIM BULUŞMALARI ATÖLYE ÇALIŞMALARI 2. Dış Ticarette Başarı: Tarımsal İhracatta Yeni Ufuklar Dış Ticaret Stratejiniz Hazır mı? Dış Ticaret Hedefleriniz Net midir? Hangi veriler ile hedeflerinizi belirlediniz? Doğru Pazara Ulaşmak için Seçtiğiniz Yol Doğru mu? Risksiz Dış Ticaret Yapabiliyor musunuz?

30 2. Eğitim Grubu: Tarımsal İhracatta Yeni Ufuklar Dış Ticarette Başarı: Küreselleşen ekonomilerin iç piyasalarında karşılaşılan daralma ve firmaların globalleşme isteği nedeniyle dış ticaret önem kazanmaktadır. Uluslar arası markalaşma, bilinilirlik, yaratılan artı değerin ülkede kalması isteği ve giderek artan kalite ve standardizasyon sistemleri KOBİ lerin sadece ulusal pazarda kalmasına izin vermemektedir.

31 2. Eğitim Grubu: Tarımsal İhracatta Yeni Ufuklar Dış Ticarette Başarı: Dış ticaret planı KOBİ lerin alt yapılarını geliştirmeleri ve hedeflerini net saptayabilmeleri açısından gereklidir. Uluslar arası pazar araştırmaları yapılacak dış ticaret planının temelini teşkil etmekte olup firmanın gelecek beklentilerini sağlıklı bir biçimde belirlemesine yardımcı olmaktadır. KOBİ kurumsal alt yapısını geliştirdiğinde ve stratejik plan yaparak uluslar arası pazarlara eriştiğinde başarı şansı büyük oranda artmaktadır.

32 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER GİRİŞİM EĞİTİM VE DANIŞMANLIK MERKEZİ