FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ DEKANLARI TOPLANTISI SONUÇ RAPORU

Transkript

1 FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ DEKANLARI TOPLANTISI SONUÇ RAPORU Haziran 2006 günlerinde Erciyes Üniversitesi nin ev sahipliğinde, Fen- Edebiyat Fakültesi Dekanları bir araya gelmiģ ve yapılan ilk toplantıda çalıģmalarını dört komisyon halinde sürdürme kararını almıģlardır. Bu komisyonların adları Ģöyledir: 1) Fen-Edebiyat Fakültelerinin Öğretmen YetiĢtirilmesindeki Yeri ve ĠĢlevi Komisyonu 2) Eğitim-Öğretim Komisyonu 3) Akreditasyon Komisyonu 4) Bilimsel AraĢtırma Komisyonu Komisyonlar yaptıkları çalıģmaları birer rapor halinde sunmuģlardır. 1) FEN-EDEBİYAT FAKÜLTELERİNİN ÖĞRETMEN YETİŞTİRİLMESİNDEKİ YERİ VE İŞLEVİ KOMİSYONUN RAPORU: KOMİSYON BAŞKAN VE ÜYELERİ: Prof. Dr. Cemal AYDIN (BaĢkan) Prof. Dr. Ömer Asım SAÇLI Prof. Dr. Bekir ÇETĠNKAYA Prof. Dr. Nazmi T. OKUMUġOĞLU Prof. Dr. Oya MenteĢe BATUM Prof. Dr. Ġbrahim YILMAZÇELĠK Ankara Üniversitesi BahçeĢehir Üniversitesi Ege Üniversitesi Rize Üniversitesi Atılım Üniversitesi Fırat Üniversitesi Son yıllarda tüm göstergeler ortaöğretim kurumlarında Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Yabancı Dil vb. dallarda eğitim-öğretimde, özellikle nitelik bakımından sorunlar yaģandığını göstermektedir. Bunun böyle olmasının nedenlerinin baģında, bu dallardaki öğretmenlerin almıģ oldukları eğitimdeki sorunlar gelmektedir. Son yıllarda yaģanan ciddi sorunlardan birisi de, Fen-Edebiyat Fakültelerini tercih eden öğrencilerin düģük puanlı öğrenciler olmasıdır. Türkiye nin temel fen ve sosyal dallarda göstereceği baģarılı çalıģmalar, Türkiye nin çağdaģ geleceğinin temellerinin sağlam olması anlamına gelmektedir. Bu ve benzeri nedenlerle, Fen Edebiyat Fakültelerinin desteklenmesi ve baģarılı öğrencilerin bu fakültelere yönlendirilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde Türkiye, bilimsel ve teknik geleceği bakımından büyük sıkıntılar yaģamak durumunda kalacaktır.

2 2 Hem kaliteli alan öğretmeni yetiģtirilmesi,hem de ülkemizin bilimsel alt yapısının güçlendirilmesi için, aģağıdaki hususların yürürlüğe konulması gereğine dikkat çekmek istiyoruz. 1. Öğretmen yetiģtirilmesi hususunda, ve ayırımına ve eģitsizliğe son verilmelidir. 2. Alan öğretmeni olmayı sağlayan Tezsiz Yüksek Lisans programı anlam, program ve içerik bakımından adına uygun bir hale getirilmelidir. Bu eğitimi oluģturan dersler ve içerikleri ciddi bir biçimde gözden geçirilmelidir. 3. Gerek Fen Edebiyat Fakültelerinin ilgili bölümlerinden mezun olanlar, gerekse Eğitim Fakültelerinin alan öğretmenliği bölümünü, dört yıl lisans eğitimi alarak tamamlayanlar, aynı sınava tabi tutularak ve baģarı durumlarına göre Öğretmenlik Yüksek Lisans eğitimi almaya hak kazanmalıdırlar. Atamalar yapılırken de hiçbir ayrım gözetilmemelidir. Bu yapıldığında, belki Eğitim Fakültelerinin alan öğretmenliği bölümlerine öğrenci almaya gerek kalmayabilir ve Eğitim Fakülteleri, Ġlköğretim kademesine daha nitelikli öğretmen yetiģtirmeye yoğunlaģabilirler. Bu bile baģlı baģına kazanç olacaktır. 4. BaĢarılı öğrencileri, bilim adamlığına ve/veya alan öğretmenliğine yönlendirmek için özendirici önlemler alınmalıdır. 5. Bunlar yapıldığında, baģarılı öğrencilerin, Fen-Edebiyat Fakültelerini tercih etmeleri yönünde ileri bir adım atılmıģ olacaktır. Bu Ģekilde Fen-Edebiyat Fakültelerindeki eğitim-öğretimin kalitesi yükselebileceğinden bilimsel, teknolojik ve sosyal altyapımız da güçlenecektir. Yüksek lisans, doktora vb. çalıģmalar da yukarı doğru ivmelenecektir ve ülkemizin geleceği açıģından olumlu sonuçlar doğuracaktır. Bu noktada, ülkemizdeki araģtırma potansiyelini harekete geçirecek Fransa-Ġtalya gibi ülkelerde yıllardır büyük bir baģarı ile uygulanan yurdumuzda da uygulaması yapılmıģ bulunan Yüksek Öğretmen Okulu (École Normal Supérieure) modelinin tekrar uygulamaya konulmasında, büyük yarar ve hatta zorunluluk vardır. Bu doğrultuda, Üniversite GiriĢ Sınavında ilk % 10 içine giren ve Matematik, Fizik, Kimya, Türk Dili, Tarih ve benzeri bölümlere ilk üç tercihi içinde girenlere önemli miktarda burs verilerek ya da belli bir yatılı okulda barındırılarak ülkenin geliģmiģ üniversitelerinde, bilim adamı ve/veya öğretmen olarak yetiģtirilmeleri sağlanmalıdır. 2) EĞİTİM ÖĞRETİM KOMİSYONU RAPORU : KOMİSYON BAŞKAN VE ÜYELERİ: Prof. Dr. Betül ÇOTUKSÖKEN (Maltepe Üniversitesi), BaĢkan Prof. Dr. Alparslan AÇIKGENÇ (Fatih Üniversitesi), Raportör Prof. Dr. Necdet ADABAĞ (Ankara Üniversitesi), üye Prof. Dr. Kenan GÜRSOY (Galatasaray Üniversitesi), üye Prof. Dr. A. Ersin KARAGÖZLER (Adnan Menderes Üniversitesi), üye Prof. Dr. Hasan ÖZEKES (Okan Üniversitesi), üye Prof. Dr. Korkut TUNA (Ġstanbul Üniversitesi), üye Komisyonumuz önce çalıģma konularını tartıģmıģ ve önerilerini dokuz baģlık altında sunmayı uygun bulmuģtur.

3 3 1. Kurumsal Yapılanma: AĢırı büyümenin getirdiği sorunların çözümlenmesi için, hantal yapılardan kurtulmalıdır. Bu da fen-edebiyat fakültelerinin, kurumsal açıdan yeniden yapılanmalarını gerektirebilir. Çözüm: Yeniden yapılanma, dengeli bir yapı oluģturma Ģeklinde olmalıdır: a) Fen-edebiyat fakültesinin, fen ve/veya edebiyat tarafının çok dallanıp budaklanması halinde, iki ayrı fakülteye bölünmesinin düģünülmesi mümkündür. b) Fakültede varolan bölüm içindeki herhangi bir anabilim dalı bağımsız bir bölüm olmak istediği zaman, önceki bölümü ile olan tüm iliģkisi kesilmelidir. Sonuç: FEN-EDEBĠYAT FAKÜLTELERĠ BÖLÜNMEDEN MEVCUT BĠLEġĠK YAPILARINI KORUYABĠLĠR; ANCAK FEN ve EDEBĠYAT FAKÜLTELERĠ OLARAK AYRILMAYI ĠSTEYEN ÜNĠVERSĠTELERE BU AYRILMA ĠÇĠN ĠZĠN VERĠLMELĠDĠR. c) Fen-edebiyat fakültelerinde program sayısını düģürmek anlamında benzer programların, bir çatı altında toplanmasında iki yönlü yarar vardır: Bir yandan ilgili programların, dolayısıyla fakültelerin öğrenci sayısını düģürmek olanaklı olurken; öte yandan öğrencinin daha donanımlı ve bilgili olması, örneğin Farsça nın yanında Arapça yı da öğrenmesi sağlanmıģ olacaktır. 2. Öğretim programları: a) Ortaöğretim öğretmenlerinin yetiģtirilmesi fen-edebiyat fakültelerinde olmalı; eğitim fakülteleriyle bu konuda gereken öğretmenlik formasyonu iģbirliği içinde gerçekleģtirilmeli; mezunların istihdamında baģarılı olunabilmesi için Milli Eğitim Bakanlığının ilke kararları doğrultusunda gereken eğitim öğrencilere mutlaka verilmelidir. b) Çift anadal (ÇAP) ve yandal (YAP) programları, hem fen-edebiyat fakülteleri kapsamında, hem de baģka fakülteler bağlamında özendirilmelidir. Bu konu fen-edebiyat fakültesi mezunlarının istihdamını kolaylaģtıracaktır. 3. Eğitim-öğretim planları (müfredat): a) Minimum mezuniyet kredisinin tanımlanması büyük önem taģımaktadır. Fenedebiyat fakültelerindeki bölümlerin ders planlarında olmazsa olmaz türünden ortak temel derslere mutlaka yer verilmelidir. (Örnek: Türk Dili Edebiyatı öğrencilerinin tarih ve felsefe gibi temel dersleri okumaları zorunlu olmalıdır.) b) Sosyal bilimlerle ilgili programların haftalık ders saatlerinin azaltılması ve öğrencilerin mezuniyet zorunlu kredilerini uygulama, inceleme, tez, proje gibi etkinliklerle tamamlamaları özendirilmelidir. c) Bir bölüm ve/veya anabilim dalında belirlenmiģ bir dersin, baģka bir bölümde veya fakültede verilmesi halinde, sadece o bilim dalının bağlı olduğu bölümdeki uzman eleman tarafından verilmesi, özenle üzerinde durulması gereken bir konudur. d) Minimum mezuniyet kredisinin, belli bir yüzdesinin seçmeli derslerden oluģması; bu seçmeli derslerin de belli bir yüzdesinin o bilim dalından geri

4 4 kalan kredinin de alan dıģından sağlanması, öğrencinin farklı alanları tanımasına imkan vermesi bakımından, büyük önem taģımaktadır. e) Fen-edebiyat fakülteleri günümüzün hızla değiģen insan ve toplum dünyasını ve yeni ihtiyaçları dikkate alarak, müfredat geliģtirme konusunu sürekli olarak gündeminde tutmalıdır. 4. Öğretim teknikleri ve yöntemleri: Fen-edebiyat fakülteleri çağdaģ öğretim teknik ve yöntemleri konusunda kendilerini yenilemek durumundadırlar. Farklı üniversitelerin fen-edebiyat fakültelerinin eģdeğer bölümleri zaman zaman bir araya gelerek, yöntemlere iliģkin ortak çalıģmalar yapmalıdırlar. 5. Staj: Fen-edebiyat fakültelerinin öğretmen olacak öğrencileri dıģında, staj yapabilme imkanları araģtırılmalı ve konu, kariyer planlaması Ģeklinde ele alınmalıdır. Bu suretle fen-edebiyat fakültesi mezunlarının iģ hayatıyla daha öğrenciyken tanıģmalarının yolu açılmıģ olacaktır. 6. Diğer fakültelerle iliģkiler: a) Fen-edebiyat fakülteleri diğer fakültelere seçmeli ders açma konusunda istekli olmalıdırlar. Fen-edebiyat fakültelerinin ders programlarının temel bilim konularını içermesi nedeniyle, özellikle tıp ve mühendislik alanlarında yetiģen gençlerin ufkunu açmada büyük rol oynayacağı açıktır. b) Fen-edebiyat fakülteleri, Yükseköğretim Kurulunun 31 Mart 2006 tarihinde, öğrenci ve öğretim elemanı değiģimi konusunda aldığı kararları uygulamaya koymak üzere gerekli hazırlıklara zaman geçirmeden baģlamalıdırlar. 7. Enstitülerle iliģkiler: Bilindiği gibi bütün yüksek lisans ve doktora programları fakülte akademik birimlerinin desteğinde yürümektedir. Bu nedenle iyi bir lisans programı olmadan sağlıklı bir lisansüstü eğitimi olamaz. Fen-edebiyat fakülteleri bir yönüyle fen bilimleri enstitüsüne bir yönüyle de sosyal bilimler enstitüsüne destek vermektedir. Her iki enstitü de fen-edebiyat fakültesi örneğinde olduğu gibi disiplinlerarası bir anlayıģla öğretim planlarını düzenleyebilirler. 8. Uluslararası iliģkiler çerçevesinde öğretim: Ülkemiz üniversitelerinin hemen hepsinin Erasmus Beyannamesini aldığı düģünülürse fen-edebiyat fakültelerinin öğrenci ve öğretim elemanı değiģimi konusunda, hangi noktada olduğunun araģtırılması büyük önem taģımaktadır. Fenedebiyat fakülteleri, bu konudaki çalıģmalarını, deneyimlerini paylaģmalı ve değiģim programları daha da geliģtirilmelidir. Böyle bir hedef, fen-edebiyat fakültesi öğrencilerinin yabancı dil öğrenme konusundaki isteklerini de artıracaktır. 9. Bologna Süreci esasları dikkate alınarak, yaģamboyu öğrenim konusuna temel bilimler alanında fen-edebiyat fakülteleri destek vermelidir.

5 5 3) BİLİMSEL ARAŞTIRMA KOMİSYONU RAPORU: KOMİSYON BAŞKAN VE ÜYELERİ: Prof. Dr. Cemal KOÇ (DoğuĢ Üniversitesi) (BaĢkan) Prof. Dr. Ġhsan BĠLGĠN (Ġstanbul Bilgi Üniversitesi), üye Prof. Dr. DurmuĢ Ali DEMĠR (Ġzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü), üye Prof. Dr. Adem ÖNAL (GaziosmanpaĢa Üniversitesi), üye Prof. Dr. Nurten ÖZÇELĠK (Süleyman Demirel Üniversitesi), üye Prof. Dr. Metin SUBAġI (Yıldız Teknik Üniversitesi), üye Doç. Dr. Ferda KESKĠN (Ġstanbul Bilgi Üniversitesi), üye YÖK Dekanlar Toplantısı Çerçevesinde kurulan Bilimsel Araştırma Komisyonu nun yaptığı toplantı sonucunda, akademik araģtırma pratiğinin geliģtirilmesi için gerekli görülen noktalar: 1. Yüksek lisans ve doktora programları: a) LES sınavının önemi ve gerekliliği vurgulanmıģ, ancak bunun yanında konu sınavı verilmesi veya LES sınavına temel lisans konularının da katılarak konulu LES sınavına dönüģtürülmesinin yararlı olacağı düģünülmüģtür. b) Doktora programlarının açılması konusunda gösterilen titizliğin yerinde olduğu vurgulanmıģ, ancak yeterli öğretim üyesi bulunduğu takdirde üniversitelerde doktora programlarının açılmasının özendirilmesi ve bazı üniversitelerin ortaklaģa doktora programı açmalarına olanak sağlanmasının i. öğretim üyesi yetiģtirilmesi; ii. bilimsel araģtırmanın geliģtirilmesi iii. üniversitelerin birbirlerini motive etmesi ve potansiyel güçlerini birleģtirmesi konusunda çok önemli bir atılım olacağı düģüncesindeyiz. Yüksek Öğretim Kurulu nun bu doğrultuda gerekli teģvik ve düzenlemeleri yapmasının kuruluģ amaçlarıyla tam uyum içinde olduğu inancındayız. c) Neuroscience, Cognitive Science, Visual Studies ve benzeri yeni disiplinler ve disiplinlerarası alanlarda yüksek lisans programlarının teģvik edilmesi, ilgili alanlarda Fen-Edebiyat Fakülteleri bünyesinde yeni akademik kadroların oluģturulması, üniversitelerimizin uluslararası plandaki geliģmelerden geri kalmaması açısından, son derece önemli bulunmuģtur. 2. Araştırma Kaynakları: AraĢtırmaların yaygınlaģtırılması ve geliģtirilmesi için a) Sarf ve seyahat bütçelerinin arttırılması; b) Bilimsel araģtırma projelerine 50d öğrencileri için bir destek faslı eklenmesi; c) 50d kadrolarının arttırılması zorunlu görülmüģtür.

6 6 Yukarıdaki noktaların üniversitelerimizin birincil görevi bulunan araģtırma etkinliklerini arttırması ve geliģtirmesi için yaģamsal öneme sahip olduğu açıktır. Bunlar yoluyla üniversitelerimiz, hem birbirleriyle hem de ülkemizdeki çeģitli sektörlerle iģbirliği içinde yerel ve evrensel sorunlara çözüm üretecek araģtırmalara yöneltilmiģ olacaktır. 4) AKREDİTASYON KOMISYONU RAPORU: KOMİSYON ÜYELERİ: Prof. Dr. Sermin ÖRNEKTEKĠN (BaĢkan) Prof. Dr. Kenan ĠNAN Prof. Dr. Ahmet ĠNCE Prof. Dr. Figen KADIRGAN Prof. Dr. Gökay KAYNAK Mustafa Kemal Üniversitesi Karadeniz Teknik Üniversitesi Yeditepe Üniversitesi Ġstanbul Teknik Üniversitesi Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakülteleri temel bilimlerde öğretim veren fakülteler olup Tıp, Mühendislik, Veteriner ve diğer fakültelerinin öğrenimlerine destek vermektedirler. Bugün Tıp, Mühendislik, Veteriner Fakülteleri yoğun olarak akreditasyon çalıģmalarını sürdürmektedirler. Bu Fakültelerle iģbirliği içerisinde olan Fen Edebiyat fakültelerinin de bu süreçten ayrılması beklenemez. Mühendislik Fakülteleri Dekanlar Konseyinin önerileri sonunda oluģturulmuģ olan MÜDEK eģdeğeri FEDEK (Fen Edebiyat Fakülteleri Değerlendirme Kurumu) oluģturulmasının, Fen Edebiyat Fakülteleri Dekanlar Konseyine önerilmesine karar verildi. Sonuç olarak, fen-edebiyat fakültelerinin üniversite sisteminin temelini oluģturduğu; temel bilim konularında araģtırmacı yetiģtirdiği; tüm diğer fakültelere temel bilimler alanında destek verdiği gerçeği göz önünde tutularak, fen-edebiyat fakültelerinin raporlarda altı çizilen sorunlarının kısa ve orta vadede çözüme kavuģturulması, ülkemiz genelinde birçok aile ve binlerce öğrencinin temel sorunu olan yükseköğretim sorununu çözebileceği gibi, yurdumuzun büyük bir gereksinim duyduğu, temel bilim alanlarına iliģkin, eğitim-öğretim ve kültürel birikim sorunun da çözecektir yılına kadar ortaöğretim öğretmen gereksinimi fen-edebiyat fakültelerinden karģılanmıģ olmasına karģın, eğitim fakültelerinin kurulmasıyla, söz konusu fakülteler arka plana itilmiģ ve temel amaçlarından yoksun bırakılmıģlardır. Bugün Türkiye de ortaöğretime iliģkin arz % 6; ilköğretim arzı ise % 94 dolayındadır. Bu aģamada, Fen, Edebiyat, Fen- Edebiyat Fakültesi Dekanları Konseyi, fen-edebiyat fakülteleri ile eğitim fakülteleri arasında bir iģ bölümünü tavsiye etmekte; % 94 lük payı eğitim fakültelerine, %6 lık payı da fenedebiyat fakültelerine bırakılmasının uygun olacağı görüģünü savunmaktadır. Fen-edebiyat fakültelerinde, öğrenim gören öğrencilerimizin kalkınmıģ ülke öğrencileri ile aynı düzeye gelebilmeleri için, söz konusu fakülte müfredatlarında temel değiģikliklerin yapılması ve bugüne kadar okutulmamıģ zorunlu temel derslerin mutlaka müfredata alınması gerekmektedir. Ayrıca disiplinlerarası sistemi desteklemek, gerek fakülte içinde gerekse fakültelerarası ve ülkelerarası iliģkileri bu sisteme oturtmak gerekmektedir.

7 7 Bu bağlamda, hem lisans öğrencisinin hem de gelecekte araģtırmacı olacak yüksek lisans ve doktora öğrencisinin çağdaģ değer ve eğitim-öğretim ilkeleri göz önünde tutularak, yetiģtirilmesi, günümüzün küreselleģen dünyasında büyük bir önem taģımaktadır. ÇalıĢmalarımız, bu saptamalar ve öneriler doğrultusunda oluģturulmuģ olan bir komisyon tarafından bundan böyle de ciddi bir biçimde sürdürülecektir. Bu komisyon Ģu kiģilerden oluģmaktadır: Prof. Dr. Cemal AYDIN (BaĢkan) Prof. Dr. Necdet ADABAĞ Prof. Dr. Betül ÇOTUKSÖKEN Prof. Dr. Cemal KOÇ Prof. Dr. Nazmi T. OKUMUġOĞLU Prof. Dr. Sermin ÖRNEKTEKĠN Prof. Dr. Ömer Asım SAÇLI Prof. Dr. Ġbrahim YILMAZÇELĠK Ankara Üniversitesi AÜFF Ankara Üniversitesi DTCF Maltepe Üniversitesi DoğuĢ Üniversitesi Rize Üniversitesi Mustafa Kemal Üniversitesi BahçeĢehir Üniversitesi Fırat Üniversitesi Yalnızca fen-edebiyat fakültelerinden oluģan bu komisyon, eğitim fakültelerinden oluģturulacak olan komisyonla da sürekli bir temas içinde ortak toplantılar yaparak eğitimöğretim düzeyinde gençlerimizin karģılaģmıģ oldukları ve yukarıda sayılan sorunlara ıģık tutacak çözüm yolları arayacaklardır. Bu toplantı sırasında oluģturulan dört komisyon çalıģmalarını sürdürecektir ve gelecek Dekanlar Konseyi Toplantısına çalıģmalarını rapor halinde sunacaklardır. Bu nedenle, hem Yükseköğretim Kurulu ndan hem de Rektörlüklerimizden beklentimiz, ortaya koyacağımız bu çabada yanımızda olmaları ve çözüm yolları bulmada bizi yalnız bırakmamalarıdır. Bu çalıģmada bize kapılarını açan Erciyes Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Cengiz UTAġ a, Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı Sayın Prof. Dr. CoĢkun ÖNEM e ve Ankara dan toplantımıza gelerek bizi onurlandıran; verdiği konferansla bizi aydınlatan; sorunlarımızın çözümünde yanımızda olduğunu bize gösteren Yükseköğretim Kurulu BaĢkan Vekili Sayın Prof. Dr. Ġsa EġME ye teģekkür ve Ģükranlarımızı sunarız. Bundan sonraki toplantı, 2007 yılında Zonguldak Karaelmas Üniversitesinde yapılacaktır. Saygılarımızla. Prof. Dr. Cemal AYDIN Fen-Edebiyat Fakültelerinin Öğretmen YetiĢtirilmesindeki Yeri ve ĠĢlevi Komisyonu Prof. Dr. Betül ÇOTUKSÖKEN Eğitim-Öğretim Komisyonu BaĢkanı Prof. Dr. Cemal KOÇ Bilimsel AraĢtırma Komisyonu BaĢkanı Prof. Dr. Sermin ÖRNEKTEKĠN Akreditasyon Komisyonu BaĢkanı

8 8