TAR H HAVAGAZI FABR KASI KÜLTÜR MERKEZ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TAR H HAVAGAZI FABR KASI KÜLTÜR MERKEZ"

Ömer Özer
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TAR H HAVAGAZI FABR KASI KÜLTÜR MERKEZ Proje Yeri zmir Restorasyon Projesi Es Yap fiehircilik Mimarl k Restorasyon San. Tic. Ltd. fiti. Çevre Düzenleme Projesi zmir Büyükflehir Belediyesi Etüt Proje Müdürlü ü Sedat Baylan (Mimar), Ifl k Çeliko lu (Mimar), Ertan Dikmen (Mimar), Ebru Kandilci Köran (Y. Mimar), Gökçen Eskiyurtlu ( nfl. Müh.) Peyzaj Projesi zmir Büyükflehir Belediyesi Etüt Proje Müdürlü ü Biriz Öztüzemen (Peyzaj Mimar ) Havagaz Fabrikas n n Tarihçesi 19. yy n ikinci yar s nda ticaret hacmindeki h zl büyümeyle birlikte, zmir in sanayi yaflant s nda da önemli geliflmeler oldu u bilinmektedir. Bu dönemde plik Fabrikas, Havagaz Fabrikas, Su Fabrikas gibi büyük sanayi iflletmeleri aç lm flt r. Havagaz fabrikas n n inflaat na 1862 y l nda bafllan r lü y llar n bafl nda elektrik kullan m daha ucuz alternatif olarak ortaya ç k nca, havagaz n n yaln zca mutfakta kullan lmas gündeme gelmifl ve havagaz ile ayd nlatma terk edilmifltir. Cumhuriyet döneminde yabanc flirketlerin imtiyazlar uzat lmad ndan tesis belediyeye devredilmifl ve havagaz n n mutfaklarda kullan m uzun süre devam etmifltir. Restorasyon Karar 1995 y l nda kapat lan fabrika binalar n n büyük bir bölümü günümüze ulaflamam flt r. Binalar en son ESHOT ve ZULA? taraf ndan kullan lm flt r y l nda tarihi mirasa sahip ç k lmas amac yla, fabrika binalar n n eklentilerinden ar nd r larak özgün durumlar na göre restore edilip etkin bir kullan m karar ile kente kazand r lmas istenmifltir. Alanda var olan bütün ek binalar n y k l p, tescilli binalar n ortaya ç kar lmas na, yeni ifllevleriyle kullan ma aç lmas na, kültürel ve sosyal etkinliklerin yap labilece i gençlik merkezi olarak kullan lmas na karar verilmifltir. lk olarak rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerinin yap lmas için aç lan ihaleyi kazanan Es Yap fiehircilik Mimarl k Restorasyon San. Tic. Ltd. fiti. taraf ndan arazide bulunan on dört adet yap n n tescilsiz olanlar n n y k lmas, tescilli olan sekiz adet yap n n restore edilerek korunmas için proje haz rlanm flt r. Projede dökümhane olarak kullan lan bina kafeterya olarak düzenlenmifl, öteki binalar n atölye, sergi salonu, idari bina, okuma salonu ve sat fl ünitesi olarak kullan lmas na karar verilmifltir. Ayr ca alanda bulunan ve tescilli olmayan betonarme binan n y k lmaks z n restoran olarak kullan lmas düflünülmüfltür. 144

Müh.) Peyzaj Projesi zmir Büyükflehir Belediyesi Etüt Proje Müdürlü ü Biriz Öztüzemen (Peyzaj Mimar ) Havagaz Fabrikas n n Tarihçesi 19.

3 Havagaz Fabrika binas n n simgesi niteli inde olan 46,3 metre yüksekli indeki baca ve su deposunun restorasyonu için de projeler haz rlanm flt r. Etüt Projeler Dairesi Baflkanl, Etüt Proje Müdürlü ü denetiminde yap lan rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri zmir 1 numaral Kültür ve Tabiat Varl klar Koruma Bölge Kurulu nun tarih ve 1784 say l karar ile uygun bulunmufltur. Kesit Görünüfl Projenin Kapsam 1 No lu Bina: Dökümhane den Kafeterya ya... Dökümhane binas olarak kullan lm fl olan bina, düzensiz moloz tafl duvar örgüsü ile y ma sistemde yap lm flt r. Duvar kal nl cm aras nda de iflmektedir. Dikdörtgen bir plana sahip binan n çat s çelik makaslardan oluflmaktad r. Y k m ve söküm çal flmalar ndan sonra rölöve s ras nda saptanamayan kap ve zemindeki tren raylar yerinde korunmufltur. 2 No lu Bina: Atölye den Okuma Salonu na... Atölye olarak kullan lan binan n ana iskeleti belli aral klarla at lan I profillerden, profillerin aras da beton duvarlardan yap lm flt r. Binan n çat s çelik makaslar üzerinde marsilya tipi makine kiremidiyle örtülmüfltür. 3 No lu Bina: Personel Binas ndan WC ve dari Bina ya... ki katl bina ESHOT personeli taraf ndan kullan lm flt r. Yap ya bitiflik konumlanm fl olan betonarme yap kald r lm flt r. En çok eklenti ve onar m yap lan binad r. Kâgir olan yap n n duvar kal nl cm olarak de iflmektedir. Pencereler ve kap do ramalar ahflap olup çevresine tu la söve yap lm flt r. Malzeme kayb olan köfle tu lalar ve tu la pencere sövelerine özgün malzeme ve harçla müdahale yap lm flt r. Binan n zemin kat nda bay ve bayan tuvaletleri ve üst kat nda ise idari bina yer almaktad r. Plan 1 No lu Bina Kesit Görünüfl Zemin Kat Plan 2 No lu Bina 4 No lu Bina: Teknik Servis ten Sat fl Birimi ne... Teknik servis olarak kullan lm fl olan tek katl binan n ana iskeleti, belli aral klarla at lan I profillerden, profillerin aras da beton duvarlardand r. Binan n çat s çelik makaslar üzeri marsilya tipi makine kiremidi kapl d r. Pencereler ve kap do ramalar ahflap olup çevresine tu la söve yap lm flt r. Tavan ba dadidir. ç yüzeylerde s va üzerine boya, d fl cephede ise özgün agregal s va uygulanm flt r. 5 No lu Bina: Atölye den Restoran a den sonra yap ld saptanan bina betonarmedir. ki katl binan n yenilenmesinin ard ndan zemin kat n bir bölümü mutfak olarak projelendirilmifl, üst kat restoran olarak de erlendirilmifltir. ç yüzeylerde s va üzerine boya, d fl cephede tekstürlü d fl cephe boyas kullan lm flt r. 6 No lu Bina: Yemekhane-Personel-Atölye den Atölye ve Sergi Salonu na... Yap bitiflik nizamda yap lm fl 3 ayr binadan oluflmaktad r. Aralar nda eklenti olarak yap lm fl olan bina proje uyar nca y k lm fl ve iki ayr bina olarak kullan lmaya bafllanm flt r. Binalardan birinin atölye, ötekinin sergi salonu olarak kullan lmas planlanm flt r. Atölye olarak kullan lacak binan n içindeki betonarme döflemeler kald r larak tek bir mekân haline getirilmifltir. ç yüzeylerde s va üzerine boya, d fl cephede ise özgün agregal s va uygulanm flt r. 7 No lu Bina: Su Deposu ndan Servis Birimi ne... Su deposu olarak yap lan kâgir binan n duvar kal nl cm aras ndad r. Depoya ç kan özgün merdiveni sökülmüfl, yerine düz demir bir merdiven yap lm flt r. Binan n 8,45 m yüksekli indeki kâgir duvarlar n n üstünde yüksekli i 1,15 m saç su deposu vard r. Köflelerde tu la kullan lm flt r. Malzeme kayb olan köfle tu lalar ve pencere tu la sövelerine özgün malzeme ve harçla müdahalede bulunulmufltur. Aç k alan kullan m nda servis mekân olarak hizmet vermesi düflünülmüfltür. 8 No lu Bina: Baca 8 No lu bina olarak tan mlanan baca, tu la örgülü kâgir yap d r. Alt katta çap 5,14 m, üst katta çap 1,81 m olan bacan n yüksekli i 46,3 metredir. De iflen yüksekliklerde 32 adet demir lama ile çevrelenmifltir depreminde bacan n üst k - s mlar hasar görmüfltür. Restorasyon çal flmalar nda baca hasar gören yere kadar sökülmüfl, özgün malzeme ile yeniden yap lm fl, yüzeyine koruyucu solüsyon sürülmüfltür. Çevre Düzenleme Projesi Kurul taraf ndan onaylanan projelerin uygulanmas için ihale yap larak Fen flleri Daire Baflkanl, Yap Müdürlü ü denetiminde restorasyon çal flmalar na bafllanm flt r. Binalar n restorasyonu sürerken öte yandan Etüt Proje Müdürlü ü taraf ndan çevre düzenleme projesi haz rlanm flt r. Projenin tasar m sürecinde öncelikle bütün alan n etkin olarak kullan lmas ve bir dönüflüm projesi ile kente kazand r lmas hedeflenmifltir. Düzenleme projesinin genel yaklafl mlar oluflturulurken tarihi belge ve foto raflardan saptanan gazometre, tren raylar, arnavut kald r m döfleme, havagaz ayd nlatma elemanlar gibi tahrip gören ve yok edilen mimari ö eler projede yaflat lmak istenmifltir.

2006 tarih ve 1784 say l karar ile uygun bulunmufltur. Kesit Görünüfl Projenin Kapsam 1 No lu Bina: Dökümhane den Kafeterya ya.

4 Vaziyet Plan Tarihi Havagaz Fabrikas Kültür Merkezi zmir Es Yap ﬁehircilik Mimarl k Restorasyon San. Tic. Ltd. ﬁti. Foto raflar: Es Yap 147 >

5 Alandaki yap lara verilen yeni ifllev kararlar göz önünde bulundurularak, yap lar çevreleyen alanlarda ana ifllev zonlar belirlenmifltir. Bulundu u alan n miras na sayg l bir yaklafl m içinde, alan n ât l kalmadan, yaflayan, modern bir alan olmas için ayr nt lar gelifltirilmeye çal fl lm flt r. Kafeteryan n çevresi su ö eleri ile zenginlefltirilip çekim alan haline getirilmek istenmifl ve yeme-içme zonu olarak belirlenmifltir. Var olan sat fl birimine destek olacak gerekti inde kolayl kla sökülebilecek, hafif yap sistemli yeni sat fl birimleri önünde kalan alan al flverifl zonu, su deposunun çevresi toplanma ve çekim alan yaratmak için meydan, alan içinde yap sal bak mdan farkl olan yeni bina çevresi e lence zonu, sergi salonlar n n ve atölyenin önündeki alan da kültürel zon olarak tasarlanm flt r. Alan içinde genifl bir yer tutan sergi salonu yan ndaki alan, çimlendirilerek görsel sanatlara yönelik aç khava seyir alan olarak planlanm fl ve girifli iki parçal simetrik mambran örtü ile belirlenmifltir. Havagaz fabrikas na ait tarihi veriler ve foto raf arflivleri incelendi inde, alanda iki adet gazometre (gaz depolama tank ) oldu u saptanm flt r. Daha önce sökülmüfl olan bu özel çelik konstrüksiyonlar n çevre düzenleme projesi kapsam nda de erlendirilmesi düflünülmüfltür. Bu amaçla foto raflardan ve sökülen parçalardan ulafl lan konstrüksiyona ait veriler de erlendirilip, aç k sergi alan olarak kullan lmak üzere küçük gazometre k smi olarak yeniden yap lm flt r. E lence zonu, restoran olarak hizmet verecek yap n n önünde bar ve e lence alan olarak tasarlanm flt r. Döflemede ahflap kaplama kullan lm fl, gölge sa layacak ve bar tan mlayacak mambran örtü yap lm flt r metrekarelik alan içinde metrekare yeflil alan düzenlenmifl, 122 araçl k otopark tasarlanm flt r. Peyzaj düzenleme çal flmalar s ras nda alanda bulunan 1. grup korunmas gerekli tafl nmaz kültür varl olarak tescilli an t a açlar korunmufl, ayr ca 4 adet as rl k zeytin a ac alana tafl narak dikilmifltir. Çevre düzenleme uygulama çal flmalar yine zmir Büyükflehir Belediyesi Fen flleri Daire Baflkanl, Yap flleri Müdürlü ü denetiminde, ayr ca peyzaj uygulama çal flmalar da Tar m Park ve Bahçeler Daire Baflkanl, Yeflil Alan Yap m ve Bak m Müdürlü ü taraf ndan yap lm flt r.

Kafeteryan n çevresi su ö eleri ile zenginlefltirilip çekim alan haline getirilmek istenmifl ve yeme-içme zonu olarak belirlenmifltir.

6 Kesit Plan Görünüfl 6 No lu Bina Görünüfl Kesit Plan 7 No lu Bina Tarihi Havagaz Fabrikas Kültür Merkezi zmir Es Yap fiehircilik Mimarl k Restorasyon San. Tic. Ltd. fiti. Foto raflar: Es Yap 149 >

Benzer belgeler

Datça Konut Mimarl II

30 Datça Konut Mimarl II EGE M MARLIK DERG S N N 65. SAYISINDA YARIMADANIN EN KARAKTER ST K KONUT T P OLAN TEK MEKANLI YAfiAMA B R M NCELENM fit. BU MAKALEDE SE TEK MEKANLI YAfiAMA B R M N N BASKIN M MAR