5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU

Transkript

1 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI SAYILI TÜRK CEZA KANUNU GENEL KURAL Suç ve cezada kanunilik İlkesi geçerlidir. Cürüm ve kabahat ayrımı kaldırılmıştır. Asli ceza, feri ceza ayrımı kaldırılmış ve yaptırım sisteminde önemli değişiklikler yapılmıştır. Para cezası sistemi tamamen değiştirilmiştir. Kusurluluk durumu (kast veya taksir) yeniden düzenlenmiştir. Taksirle işlenen suçtan dolayı verilecek cezalar hakkında yeni düzenlemeler yapılmıştır. Hafif tahrik, ağır tahrik ayrımı kaldırılmıştır. Tam ve eksik teşebbüs ayrımına son verilmiştir. Gönüllü Vazgeçme müessesesi getirilmiştir. AÇIKLAMA Kanun hükümlerinin uygulanmasında suç ve ceza türü yaptırımlar kıyas yoluyla genişletilememektedir. 765 Sayılı Eski Türk Ceza Kanun un 11 inci maddesinde belirtilen cürüm ve kabahatlere mevzu ceza ayrımına son verilmiş ve yeni kanunda sadece suç terimi kullanılmıştır Sayılı Kabahatler Kanunu 31 Mart 2005 tarihili resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir sayılı kanunda tanımlanmış olan kabahatlere idari yaptırımlar ön görülmüştür. Hürriyeti bağlayıcı cezalar arasında önceden yapılan hafif hapis, hapis ve ağır hapis ayrımına son verilmiştir. Asli ceza ve fer i ceza ayırımı kaldırılmış olup, yaptırımlar; hapis cezaları, süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar veya güvenlik tedbiri olarak belirlenmiştir. Ayrıca hapis cezaları; ağırlaştırılmış müebbet, müebbet ve süreli olmak üzere üç çeşit olarak düzenlenmiştir. Ağır para cezası, hafif para cezası ayrımı kaldırılmış, adli para cezası adı altında birleştirilmiştir. Ayrıca gün para cezası sistemi getirilmiştir. Gün para cezası sisteminin temel amacı; para cezasının, kişinin ödeme gücüne göre belirlenmesi yoluyla, suç işleyen zengin ile fakir arasındaki eşitsizliği gidermek olarak ifade edilmiştir. Kast, doğrudan kast ve olası kast olarak; taksir ise taksir ve bilinçli taksir olarak ikiye ayrılmış ve bunlara ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Taksirli hareket sonucu oluşan neticenin, artık bir cezanın hükmedilmesini gereksiz kılacak derecede mağdurun da mağduriyetine yol açmış olması durumunda kişi hakkında ceza verilemeyeceği, bilinçli taksir halinde ise verilecek cezadan indirim yapılacağı hükme bağlanmıştır. Eski Türk Ceza Kanununda taksirle ölüme veya yaralamaya sebebiyet verme suçları faillerinin kusurları oranında (8/8 üzerinden) cezalandırılması öngörülmüş iken yeni Türk Ceza Kanunu bu sistemi kaldırarak faillerin kusurlarının hâkim tarafından tespit edileceğini hükme bağlamıştır. Hafif tahrik ve ağır tahrik ayrımı kaldırılarak, haksız tahrik olarak tek ad altında birleştirilmiş ve bu konuda hâkime geniş takdir yetkisi verilmiş ve böylece uygulamada oluşan tereddütlerin giderilmesi amaçlanmıştır. Teşebbüs tek isim altında tanımlanmış ve bu konuda hâkime geniş takdir yetkisi tanınmıştır. Failin suçun icra hareketlerinden gönüllü olarak vazgeçmesi veya kendi çabalarıyla suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini engellemesi halinde suça teşebbüsten cezalandırılamayacağı, tamam olan kısım herhangi bir suç oluşturuyorsa bu suçtan cezalandı- YASAL MEVZU- AT 5237 Sayılı TCK nin 2 nci 5237 Sayılı TCK nin 45 inci Maddesi ve 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu. TCK nin 45, 46, 47, 48, 49 ve 50 nci Maddeleri ile TCK nin 3 ncü Kısım 1 ve 2 nci Bölümleri (Cezalar ve Güvenlik Tedbirleri) TCK nin 45 ve 52 nci Maddeleri. TCK nin 21 inci Maddeleri. TCK nin 22 nci TCK nin 29 uncu TCK nin 35 inci TCK nin 36 ncı

2 2 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI rılacağı hükmü getirilmiştir. Etkin Pişmanlık ismiyle yeni düzenlemede bulunulmuştur. * Suç bütün unsurlarıyla tamamlandıktan sonra, örneğin çalınan eşyanın geri verilmesi veya kaçırılan kişinin serbest bırakılması hallerinde, artık vazgeçme değil etkin pişmanlık söz konusudur. * Yeni Ceza Kanunu ile getirilen düzenleme ile bazı suçlarla ilgili olarak özel hüküm niteliğinde etkin pişmanlığa yer verilmiştir. Etkin pişmanlık; hırsızlık, mala zarar verme, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık ve karşılıksız yararlanma suçlarında cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebep olarak kabul edilmiştir. Etkin pişmanlık durumunda mağdurun rızasının aranması şartıyla hâkime etkin pişmanlığın samimiyetine ve zararın tazmin edilen miktarına göre, takdir yetkisi tanınmıştır. TCK nin 36, 93,168, 192, 201, 221, 248, 269, 274 ve 293 üncü Maddeleri. Cezasızlık halleri ile ilgili olarak özel düzenlemelerde bulunulmuştur. Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı durumunda, hâkime, fail hakkında cezadan indirim yapma veya hiç ceza vermeme yönünde geniş takdir yetkisi verilmiştir. Aynı şekilde, hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde de Hâkim e, olayın özelliğine göre fail hakkında ceza indirimi veya hiç ceza vermeme yönünde takdir yetkisi verilmiştir. TCK nin 145 ve 147 inci Maddeleri. Suça azmettirme yeniden düzenlenmiştir. Cezaların ertelenmesi müessesesi yeniden düzenlenmiştir. Üstsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılmak suretiyle suça azmettirme halinde azmettirenin cezasının üçte birinden yarısına kadar arttırılması hükme bağlanmıştır. Eski Türk Ceza Kanunundan farklı olarak işlediği suçtan dolayı iki yıl ve daha az hapis cezasına hükmedilen sanığın; cezasının ertelenmesi kabul edilmiş ve erteleme, koşullu af olmaktan çıkarılarak ceza infaz kurumu haline getirilmiştir. TCK nin 38 inci TCK nin 51 inci Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma yeniden düzenlenmiştir. Yeni Türk Ceza Kanunu ile belirli hakları (kamu hizmetinden mahrumiyet, meslek ve sanatın tatili vb.) kullanmaktan yoksun bırakılma yeniden düzenlenmiş ve yoksun bırakılma süresi kişi için öngörülen cezanın infazının tamamlanması süresine bağlanmıştır. TCK nin 53 üncü Müsadere müessesesi yeniden düzenlenmiştir. Yeni Türk Ceza Kanunu ile güvenlik tedbiri niteliğinde kabul edilen müsadere; eşya müsaderesi ve kazanç müsaderesi şeklinde bir ayrıma tabi tutularak düzenlenmiştir. Buna göre, suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançların müsaderesine karar verilmesi öngörülmüştür. TCK nin 54 ve 55 inci Maddeleri. Tekerrür müessesesi yeniden düzenlenmiştir. * Bilindiği üzere, Eski Türk Ceza Kanununda suçta tekerrür halinde ikinci işlenen suçtan dolayı faile verilecek cezada artırım yapılması kabul edilmiştir. Yeni Türk Ceza Kanunu ile bu sistem değiştirilerek, tekerrür, cezanın artırılmasını gerektiren bir neden olmaktan çıkarılmıştır. Tekerrür halinde, suç işleyen kişi; itiyadı suçlu, suçu meslek edinen kişi ve örgüt mensubu suçlu gibi, toplum açısından daha fazla tehlike arz ettiğinden, mükerrerlerin yanı sıra, itiyadı suçlu, suçu meslek edinen kişi ve örgüt mensubu suçlu kişiler bakımından, bunlara özgü infaz rejimi ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri öngörülmüştür. * Fiili işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış olan kişilere; işlediği suçlar dolayısıyla tekerrür hükümleri uygulanamamaktadır. TCK nin 58 inci Özel hukuk tüzel kişilerin ceza hukuku karşısındaki sorumluluklarına ait esaslar getirilmiştir. Ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesi bağlamında, özel hukuk tüzel kişileri hakkında ceza yaptırımının uygulanamayacağı; buna karşılık, faaliyet izninin iptali, müsadere gibi güvenlik tedbiri niteliğinde yaptırımlara hükmedilebileceği kabul edilmiştir. Özel hukuk tüzel kişilerinin hangi durumlarda ve hangi koşullarla ceza hukuku karşısında sorumlu oldukları her suç bakımından ayrı ayrı gösterilmiş; böylece çağdaş TCK nin 20 nci

3 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI 3 hukukta gelişen yeni bir caydırıcı yaptırım mevzuatımıza eklenmiştir. Suç tarihinde 18 yaşından küçük çocukların ceza hukuku karşısındaki durumu yeniden belirlenmiştir. Suç tarihinde 18 yaşından küçük çocukların ceza hukuku karşısındaki durumu yeniden belirlenmiştir. Bu bağlamda; - Ceza sorumluluğu bulunmayan çocuklar hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbiri uygulanacağı belirtilmiş ancak, güvenlik tedbirlerinin neler olduğu düzenlenmeyerek özel kanuna bırakılmıştır. - Söz konusu hususlar ise Çocuk Koruma Kanunu ile düzenlenmiştir. Çocuklar hakkında, dava ve ceza zaman aşımı süreleri bakımından daha kısa süreler tespit edilmiştir. Çocuklar hakkında hükmolunan cezanın seçenek yaptırımlara çevrilmesi bakımından, çocuklar yararına hükümlere yer verilmiştir. Çocuklar hakkında verilen cezaların ertelenmesi bakımından Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Çocukların Yüksek Yararı ilkesi göz önünde tutulmuştur. TCK nin 31 inci İnfaz hukukunu ilgilendiren hükümler kanun metninden çıkarılmıştır. Yeni TCK ile yalnız hükümleri bakımından değil sistematiği bakımından da insan merkezli bir kanun meydana getirilmiştir. Yeni Türk Ceza Kanunu ile birey ön plâna çıkarılmıştır. Yeni Türk Ceza Kanununda şartla salıverme, para cezasının infazı, hapis cezalarının özel infaz şekilleri gibi doğrudan infaz hukukunu ilgilendiren hükümlere yer verilmemiş, bunlar Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunda düzenlenmiştir. Eski Türk Ceza Kanununun sistematiğinde, öncelikle Devletin şahsiyetine karşı suçlar düzenlenmişken; Yeni Türk Ceza Kanununda bireye verilen önemi vurgulamak amacıyla, insanlığa karşı suçlar ve kişilere karşı suçlar, özel hükümler arasında, öncelikle düzenlenmiştir. Yeni Türk Ceza Kanunu ile kişinin hayatı, vücut bütünlüğü, cinsel dokunulmazlığı, konut dokunulmazlığı, haberleşme hürriyeti, fikir ve düşünce hürriyeti ve bunu ifade edebilme imkânı üst düzeyde korunmuştur. Bireyin sahip bulunduğu hukukî değerlerle, hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınması, kanunun amacı olarak belirlenmek suretiyle kanunun özgürlükçü karakteri vurgulanmıştır. Bireyin bir hukuk toplumunda yaşama hakkının gereği olarak, kamu düzeni ve güvenliğinin korunması ile suç işlenmesinin önlenmesi, Kanunun temel amaçları arasında sayılmıştır. TCK nin Genel Hükümler Başlıklı Birinci Kitabı. TCK nin İkinci Kitabının 1, 2, 3 ve 4 üncü Kısımları. TCK nin İkinci Kitabının 1, 2, 3 ve 4 üncü Kısımları. Vücut dokunulmazlığına karşı işlenen suçlar için ağır cezalar öngörülmüştür. Eski Türk Ceza Kanununa yöneltilen eleştirilerden birisi de, insanın vücut bütünlüğünün, mala göre daha az korunduğu hususu iken yeni Türk Ceza Kanununda, vücut dokunulmazlığına karşı işlenen suçlara, mala karşı işlenen suçlara göre daha fazla cezalar öngörülmüştür. TCK nin 86, 87, 88 ve 89 uncu Maddeleri. Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı durumunda, Hâkim e, fail hakkında cezadan indirim yapma veya hiç ceza vermeme yönünde geniş takdir yetkisi verilmiştir. Eski Türk Ceza Kanunu uygulamasında hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı ancak indirim nedeni olarak kabul edilmişken Yeni Türk Ceza Kanunu ile bu konuda hâkime, uygulamada görülen şikâyetleri giderebilecek ölçüde geniş takdir yetkisi verilmiştir. TCK nin 145 inci Anayasanın 90 ncı Örneğin, kadınlar ve çocuklarla ilgili uluslararası sözleşmelerde yer TCK nin 99, 100,

4 4 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI maddesi hükümleri de göz önünde bulundurularak, tarafı bulunduğumuz uluslararası antlaşmalarda yer alan düzenlemeler yeni TCK da müstakil suç olarak tanımlanmıştır. alan düzenlemeler Yeni Türk Ceza Kanununda suç olarak hükme bağlanmış, çocukların pornografik ürünlerde kullanılması, fuhuşa konu edilmesi fiilleri için ceza öngörülmüştür. 102, 103, 104 ve 105 inci Maddeleri. Suç mağduru çocuklar özel olarak korunmuştur. Yeni Türk Ceza Kanunu nda suç işleyen çocuklar için özel statü öngörüldüğü gibi, bir kısım suçların mağduru olan çocuklar bakımından da özel hükümler öngörülmüş, çocukların suçlarda kullanılması da ağır cezaya tâbi tutulmuştur. Bu bağlamda: - İşkence suçunun mağdurunun çocuk olması nitelikli işkence suçu olarak kabul edilmiş ve daha ağır cezaya tâbi tutulmuştur. - İnsan ticareti suçunun mağdurunun çocuk olması durumunda suça ait araç fiillerden (tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak, nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak veya kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmek) hiçbirine başvurulmuş olmasa da fail bakımından suç oluşturması öngörülmüştür. - Kasten öldürme suçunun mağdurunun çocuk olması nitelikli insan öldürme suçu olarak kabul edilmiştir. - Çocukları intihara teşvik etmek, intihar suçunun nitelikli hali olarak kabul edilmiştir. - Kasten yaralama suçunun mağdurunun çocuk olması durumunda fail hakkında daha ağır ceza verilmesi öngörülmüştür. - Eziyet suçunun mağdurunun çocuk olması nitelikli eziyet suçu olarak kabul edilmiştir. - Yaşı dolayısıyla kendini idare edemeyecek durumda olan ve bu nedenle koruma ve gözetim yükümlülüğü altında bulunan bir kimseyi kendi haline terk eden kişi hakkında hapis cezası öngörülmüştür - Yaşı dolayısıyla kendini idare edemeyecek durumda olan kimseye hal ve koşulların elverdiği ölçüde yardım etmeyen ya da durumu derhal ilgili makamlara bildirmeyen kişiler için hapis cezası öngörülmüştür - Çocuklara kumar oynatılmasını önlemek amacıyla suç ihdas edilmiştir. Çocukların kumar oynaması için yer ve imkân sağlanması kumar oynatmak suçunun nitelikli hali kabul edilmiştir. - Çocukların dilencilikte araç olarak kullanılması suç haline getirilmiştir. - Hürriyetten yoksun kılma suçunun mağdurunun çocuk olması suçun nitelikli hali olarak kabul edilmiştir. - Azmettirme fiilinin altsoya karşı yapılmış olması azmettiren bakımından cezasının ağırlaştırılması nedeni olarak kabul edilmiştir. - Bir plânın icrası suretiyle, millî, etnik, ırkî, dinî veya bunlar dışında bir özellikle belirlenen bir grubun tamamen veya kısmen yok edilmesi maksadıyla, bu gruplarından çocukların zorla başka yerlere götürülmesi soykırım suçunun hareketlerinden birisi olarak kabul edilmiştir. - Kişinin cinsel dokunulmazlığına karşı suçlar bağlamında, çocukların cinsel istismarı, ayrı bir suç olarak düzenlenmiştir. - Çocuklara sağlık için tehlike oluşturabilecek maddelerin verilmesi, suç olarak tanımlanmıştır. - İçerik bakımından müstehcen nitelikte olan ürünlerden çocukların etkin bir şekilde korunmasına yönelik düzenlemeler yapılmıştır. - Toplumsal geleceğimiz açısından son derece tehlikeli bir mahiyet TCK nin 38, 76, 80, 82, 84, 86, 94, 96, 97, 98, 103, 109, 194, 226, 227, 228 ve 229 uncu Maddeleri.

5 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI 5 taşıması itibarıyla, çocukların fuhşa sürüklenmesi fiilleri, etkili ceza yaptırımı altına alınmıştır. Soykırım ve insanlığa karşı suçlar, yeniden düzenlenmiştir. Yeni Türk Ceza Kanunu ile uluslar arası sözleşmeler gözden geçirilerek, soykırım ve insanlığa karşı suçlar tekrar düzenlenmiş, uluslar arası hukuk ile paralellik sağlanmıştır. TCK nin 76 ve 77 nci Maddeleri. Taammüden yerine tasarlayarak öldürme ile kan gütme saikıyla adam öldürmenin yanı sıra töre saikıyla insan öldürme de nitelikli insan öldürme suçu olarak kabul edilmiştir. Eski Türk Ceza Kanunu nda taammüden (planlamak ve soğukkanlılıkla işlemek) adam öldürme tanımı yapılırken yeni ceza kanununda tasarlayarak (planlayarak) adam öldürme tabiri kullanılmıştır. Sadece kan davası saikıyla insan öldürme nitelikli insan öldürme olarak sayılmışken, yeni Türk Ceza Kanununda töre saikıyla adam öldürme de nitelikli insan öldürme olarak madde kapsamına dâhil edilmiştir. TCK nin 82 nci İnsan üzerinde deney cezalandırılmıştır. Organ ve doku ticareti suç haline getirilmiştir. Teknolojik gelişmeler de nazara alınarak Eski Türk Ceza Kanunu nda bulunmayan yeni bir suç ihdas edilmiştir. Yine teknolojik gelişmeler doğrultusunda, Eski Türk Ceza Kanunu nda bulunmayan yeni bir suç ihdas edilmiştir. TCK nin 90 ıncı TCK nin 91 inci Dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi müstakil suç haline getirilmiştir. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve Yönetmeliği ile bilgi verme yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülüğün işlerliğini sağlamak için dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi müstakil suç haline getirilmiştir. Ayrıca temel hak ve hürriyetlerin cezai müeyyide yolu ile de sağlanması amaçlanmıştır. TCK nin 121 nci Ayırımcılık cezalandırılmıştır. Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suç olarak kabul edilmiştir. İnsanlar arasında köken, cinsiyet, aile durumu, örf ve âdet, siyasal düşünce, felsefî inanç, sendika, bir etnik gruba mensupluk, ırk, din, mezhep nedeniyle ayırımlar yapılarak, bazı kişilerin hukukun sağladığı imkânlardan yoksun bırakılmaları fiili için ceza öngörülmüştür. Böylece anayasal ilke olan eşitlik ilkesinin işlerliği sağlanmak istenmiştir. Anayasal hak ve özgürlüklerin (özel hayatın gizliliği) sağlanması için Türk Ceza Kanunu ile yeni bir suç ihdas edilmiştir. Böylece telefon dinlenmesi gibi kolluk yetkilerinin kötüye kullanılması da engellenmek istenmiştir. TCK nin 122 nci TCK nin 133 üncü Kişisel verilerin kayda alınması, ele geçirilmesi ayrı bir suç olarak kabul edilmiştir. Özel hayatın gizliliğinin korunması için Türk Ceza Kanunu ile yeni bir suç türü tanımı yapılmıştır. Böylece kişisel verileri görevleri gereği temin eden, öğrenen görevlilerin bu görevlerini kötüye kullanmaları engellenmek istenmiştir. TCK nun 135 inci Hırsızlık, kap kaç ve yağma (gasp) suçu ile ilgili olarak yeni TCK da değişik tanımlamalara yer verilmiştir. Ayrıca suç eşyası satın alınması * 5237 Sayılı TCK nin 141 inci maddesinde çalınan malın zilyetlik durumunda olduğu (765 sayılı eski TCK nin 491 inci maddesinde bu konuda yorum yoluyla kanaate ulaşıldığından) açıkça belirtilmiştir. * Asli ve fer i iştirak ayrımı yeni TCK da yer almadığından 5237 Sayılı TCK nin 37 nci maddesine istinaden hırsızlık suçunun ortak hâkimiyet ve birden fazla kişi tarafından işlenmesi halinde müşterek faillikten dolayı azmettiren kişi hakkında da adli işlem yapılması gerekmektedir. * Hırsızlık suçunun sıvı veya gaz halindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde TCK nin 37, 141, 142, 148, 165 ve 166 ncı Maddeleri Sayılı Petrol Piyasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun.

6 6 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI veya kabul edilmesi ile suç işlemek suretiyle elde edilen eşyanın suçu takibe yetkili makamlara bildirilmemesi de suç olarak tanımlanmıştır. şüpheliler hakkında 5576 Sayılı Yasaya istinaden, 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında işlem yapılması gerekmektedir. * Kap kaç suçunun yağma (gasp) suçu ile karıştırılmaması maksadıyla yeni TCK nin 142/2 nci fıkrasında yapılan tanımlama ile kargaşaya son verilmiştir. * Yeni TCK gasp suçu yerine yağma tanımlamasında bulunmuş, eski TCK da cebir ve şiddet veya tehdit araç olarak kullanılmakta iken yeni TCK nin 148 inci maddesinde tehdide başvurulması araç olarak yeterli görülmüştür. * TCK nin 165 inci maddesinde suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi başlığı adı altında; bir suçun işlenmesi ile elde edilen eşyayı satın alan veya kabul eden kişinin altı aydan üç yıla kadar hapsi öngörülmüştür. * Ayrıca TCK nin 166 ncı maddesindeki bilgi vermeme başlığı ismiyle; bir hukuki ilişkiye dayalı olarak elde edilen eşyanın, esasında suç işlemek suretiyle veya suç işlemek dolayısıyla elde edildiğinin öğrenilmesine rağmen suçu takibe yetkili makamlara bildirmeyen kişinin de altı aya kadar hapis cezası müeyyidesine tabi tutulması gerekmektedir. Yağma suçlarında suçun konusunun azlığı cezadan indirim nedeni olarak kabul edilmiştir. Eski Türk Ceza Kanunu nda mala karşı işlenen suçlardan sadece hırsızlık ve dolandırıcılık suçlarında suç konusunun azlığı cezadan indirim nedeni olarak kabul edilmiş iken, Yeni Türk Ceza Kanunu ile yağma suçlarında da bu indirim imkânı getirilmiştir. TCK nin 150 inci İmar kirliliğine neden olma suçu ihdas edilmiştir. Ülkemizdeki plânsız şehirleşmenin ve kamu arazilerinin işgalinin önüne geçebilmek amacıyla, yapı ruhsatiyesi olmaksızın veya ruhsata aykırı olarak inşaat faaliyetinde bulunulması, bu inşaatlara veya yapı kullanma izni alınmamış binalara elektrik, su, telefon veya gaz bağlantısı yapılması suç olarak tanımlanmıştır. TCK nin 184 üncü Hamile eşini veya sürekli birlikte yaşadığı ve kendisinden gebe kalmış kadını terk etmek suç olarak kabul edilmiştir. Evli olsun veya olmasın gebe olan eşini veya sürekli birlikte yaşadığı ve kendisinden gebe kalmış kadını çaresiz durumda terk eden yani ona her türlü yardımı yapmaksızın ortada bırakan kişinin fiili suç olarak kabul edilmiştir. Böylece kadının korunması amaçlanmıştır. TCK nin 233 üncü İhale yolsuzluklarıyla ilgili olarak karşılaşılan sorunların ceza hukuku bakımından çözümüne ilişkin yeni hükümlere yer verilmiştir. Ülkemizde özellikle kamu ihalelerinde karşılaşılan hukuksuzluklar üzerine bu konuda yeni bir düzenleme yapma ihtiyacı doğmuştur. Yeni Türk Ceza Kanunu nda ihaleye ve edimin ifasına fesat karıştırma olarak iki ayrı suç tanımına yer verilmiş, söz konusu suçların hangi fiil ve davranışlarla oluşacağı, ayrıntılı bir şekilde belirlenmiştir. Ayrıca, bu suçların uygulama alanı, kamu ihale mevzuatına tâbi olsun veya olmasın, nitelik bakımından kamusal faaliyette bulunan bütün kurum ve kuruluşların mal veya hizmet alım, satım ve kiralama işlemlerini kapsayacak şekilde geniş tutulmuştur. TCK nin 235 ve 236 ncı Maddeleri. Göreve ilişkin sırrın açıklanması durumunda adli tahkikat başlatılmalıdır. * Görevi nedeniyle kendisine verilen veya aynı nedenle bilgi edindiği ve gizli kalması gereken belgeleri, kararları ve emirleri ve tebligatı açıklayan veya yayınlayan veya ne suretle olursa olsun başkalarının bilgi edinmesini kolaylaştıran kamu görevlisinin bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması gerekmektedir. * Kamu görevlisi sıfatı sona erse dahi yukarıda belirtilen fiili işleyen kişilerde aynı cezai müeyyideye tabi tutulmalıdır. TCK nin 258 inci Soruşturmanın gizliliğinin ihlali müstakil suç Eski TCK da; C.Savcılığınca yürütülen hazırlık soruşturmalarının gizli olduğu hükme bağlanmış, ancak bu gizliliğin ihlali üzerine cezai müeyyide uygulanacağına ilişkin açık bir düzenlemede bulunulmamıştır. TCK nin 258 inci

7 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI 7 haline getirilmiştir. Yeni Türk Ceza Kanunu gizlilik ilkesinin ihlali üzerine cezai müeyyide uygulanacağını hükme bağlayarak, yargılama kurallarından biri olan gizlilik ilkesinin uygulanmasını güvenceye kavuşturmuştur. Soruşturma ve kovuşturma evresinde kişilerin suçlu olarak damgalanması suç olarak kabul edilmiştir. Ülkemizde özellikle görsel medya aracılığı ile Masumluk Karinesi ihlal edildiğinden, Yeni Türk Ceza Kanunu ile soruşturma ve kovuşturma evresinde kişilerin suçlu olarak damgalanmalarını sağlayacak şekilde görüntülerinin yayımlanması, bağımsız bir suç haline getirilerek bu karinenin işlerliği sağlanmak istenmiştir. TCK nin 285 inci Soruşturma ve kovuşturma işlemleri sırasında ses veya görüntülerin yetkisiz olarak kayda alınması suç olarak düzenlenmiştir. Soruşturma ve kovuşturma işlemlerinin teknolojik imkânlardan faydalanılarak kayda alınması CMK ile getirilmiş bir imkân olmakla birlikte, soruşturma ve kovuşturma evrelerindeki işlemlerin yapılışı sırasındaki ses ve görüntülerin yetkisiz olarak kayda alınması veya nakledilmesi suç olup, cezai müeyyideyi gerektirmektedir. TCK nin 286 ncı Hâkim ve savcı kararı olmaksızın kişinin genital muayeneye gönderilmesi suç olarak kabul edilmiştir. Kişinin özel hayatı ve vücut dokunulmazlığının korunması amacıyla Yeni Türk Ceza Kanunu ile böyle bir suç ihdas edilmiştir. Buna göre yetkili hâkim ve savcı kararı olmaksızın, kişiyi genital muayeneye gönderenin fiili, bağımsız bir suçtur ve cezai müeyyideyi gerektirmektedir. TCK nin 287 nci Denetim görevinin ihmal suçu yeni yasada kamu idaresinin güvenirliliğine ve işleyişine karşı suçlar başlıklı 4 nü kısım 1 nci bölümünde ve ayrıca bir kişi veya hayvan üzerinde gözetim yükümlülüğü ile ilgili olarak da düzenlemelerde bulunulmuştur. * Denetim görevinin ihmal suçu 765 Sayılı Eski TCK nin 203 üncü maddesinde tanımlanmış iken yeni TCK nin 251 inci maddesinde; zimmet veya irtikâp suçunun işlenmesine kasten göz yuman denetimle yükümlü kamu görevlisinin müşterek fail olarak sorumlu olacağı şeklinde belirtilmiştir. * Yeni TCK nin 251 inci maddesinde zimmetin yanı sıra irtikâp suçunun işlenmesine imkân sağlanması da denetim görevinin ihmali olarak tanımlamıştır. * Yeni TCK nin 55 inci maddesi gereğince, denetim görevi ihmali nedeniyle eski kanundan farklı olarak kazanç müsaderesi yapılmasına imkân tanınmıştır. * Yeni TCK nin 251 inci maddesinde ceza müeyyidesi üç aydan üç yıla kadar hapis olarak öngörülmüş olup, eski yasaya göre suç karşılığı ceza da artırıma gidilmiştir. * Bir kişi yahut hayvan üzerinde gözetim yükümlülüğü olmakla beraber bu yükümlülüğün ihlali ile yaralanmaya veya ölüme sebebiyet verilmesi halinde şüphelinin 5237 Sayılı TCK nin 85 inci maddesindeki taksirle öldürme veya 89 uncu maddesindeki taksirle yaralamayı düzenleyen müeyyidelerin maddelerinden kovuşturmaya tabi tutulması gerekmektedir. * Akıl hastası üzerinde bakım ve gözetim yükümlülüğünü başkalarının hayatı, sağlığı veya mal varlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde ihmal eden kişinin TCK nin 175 inci maddesine istinaden altı aya kadar hapsi öngörülmektedir. * Gözetim altında bulunun hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişinin de TCK nin 177 inci maddesi gereğince (altı aya kadar hapis) cezalandırılması gerekmektedir. Gözetim altında bulunan hayvanın başkalarına ait mallara zarar vermesi halinde, şikâyet üzerine eşya hukuku kapsamında zararın ilgililerce tazmini ve TCK nin 151 inci maddesi gereğince şüphelinin dört aydan üç yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılması 5237 Sayılı TCK nin 55, 85, 89, 151, 175, 177 ve 251 inci Maddeleri.

8 8 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI gerekmektedir. Eski TCK deki Yediemin görevinin ihlali ve emniyeti suiistimal suçları yeni yasada muhafaza görevini kötüye kullanma ile güveni kötüye kullanma olarak tanımlanmıştır. * Muhafaza edilmek üzere kendisine resmen teslim olunan rehinli veya hacizli veya her hangi bir nedenle el konulmuş olan mal üzerinde teslim amacı dışında tasarrufta bulunan kişiye üç aydan iki yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adli para cezası verilmesi gerekmektedir. * Kişinin bu malın sahibi olması halinde verilecek ceza yarı oranında indirilmektedir. Ayrıca Eski TCK nin 508 inci maddesinde tanımlanmış olan emniyeti suiistimal suçu yeni yasada güveni kötüye kullanma olarak tanımlanmıştır. Başkasına ait olup da muhafaza etmek veya belirli bir şekilde kullanmak üzere zilyetliği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyetliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkâr eden kişinin güveni kötüye kullanmadan müeyyideye tabi tutulması gerekmektedir Sayılı TCK nin 155 ve 289 uncu Maddeleri. Eski TCK da İhkakı Hak olarak tanımlanmış olan suç türü yeni TCK da çeşitli suçların hafifletici nedenleri olarak düzenlenmiştir. 765 sayılı eski TCK nin 308 inci maddesinde düzenlenmiş olan ihkakı suçu başlığı ile yeni TCK bir düzenlemede bulunmamıştır. Ancak İhkakı hak hali çeşitli suçların hafifletici nedenleri olarak belirtilmiştir. İhkakı hak hali 5237 Sayılı TCK nin; 144 üncü maddesinde hırsızlık, 159 uncu maddesinde dolandırıcılık, 211 inci maddesinde belgede sahtecilik suçunun hafifletici nedeni olarak kabul edilmiştir. Ayrıca TCK nin 150 nci maddesinde yağma suçunun ihkakı hak gayesiyle işlenmesi halinde fail hakkında sadece tehdit yahut kasten yaralama suçuna ilişkin hükümlerin uygulanacağı kabul edilmiştir Sayılı TCK nin 144 ncü, 150 nci, 159 ncu ve 211 inci Maddeleri SAYILI KABAHATLER KANUNU GENEL KURAL AÇIKLAMA YASAL MEVZU- AT Türk Ceza amacı kamu düzenini ve güvenliğini, kişinin hak ve hürriyetlerini, hukuk devletini korumak ve suç işlenmesini önlemek olarak belirlenmiş iken, kabahatin suç olmadığı nazara alınarak Kabahatler amacı farklı olarak düzenlenmiştir. Kabahatler Kanununun amacı; toplum düzenini, genel ahlâkı, genel sağlığı, çevreyi ve ekonomik düzeni korumak olarak belirlenmiştir Sayılı Kabahatler 1 inci Suç kavramından ayrı olduğunu belirtmek amacıyla kabahat kavramının tanımı yapılmış, anlam ve mahiyeti açıklanmıştır. Kabahat; kanunun, karşılığında idarî yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık olarak tanımlanmış, hem kasıt hem taksirle işlenebileceği, taksirle işlenebilmesi için bir hukuki yükümlülüğün ihlal edilmesi gerektiği, TCK nın hata hükümlerinin sadece kasten işlenen kabahatler bakımından uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Kabahatler 2, 9 ve 10 uncu Maddeleri. Kabahatler Kanu- Kabahatler Kanunu ile tüm kabahatler ayrı ayrı düzenlenmemiş, eski Kabahatler Kanu-

9 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI 9 nunun genel hükümlerinin diğer kanunlardaki kabahatler hakkında da uygulanacağı belirlenmiştir. Ceza hukukunun genel ilkelerinden olan kanunilik ilkesi farklı bir anlayışla kabahat hukuku açısından da kabul edilmiştir. Türk Ceza zaman bakımından uygulanması, yer bakımından uygulanması, teşebbüs, hukuka uygunluk nedenleri ile kusurluluğu ortadan kaldıran nedenler hakkındaki genel hükümlerinin kabahatler hakkında da uygulanacağı belirtilmiş, ancak bu konularda kabahatlere özgü birtakım farklılıklar oluşturulmuştur. Organ veya temsilcinin işlediği kabahatten dolayı tüzel kişiliğe veya temsil olunana idari yaptırım uygulanabileceği kuralı getirilmiştir. Türk Ceza Kanununda olduğu gibi ceza sorumluluğunu (idari yaptırım sorumluluğu) ortadan kaldıran veya azaltan sebepler ihdas edilmiştir. Türk Ceza Kanununun kurumlarından suça iştirak kabahatler açısın- Türk Ceza Kanunundaki kabahatlerin sayılması ile yetinilmiştir. Diğer kanunlardaki kabahatler (idari yaptırım öngören kurallar) hakkında ise bu kanunun genel hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. TCK da yer alan kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi kabahatler kanununa da dâhil edilmiş olup, kanunun kapsam ve koşulları bakımından belirlediği çerçeve hükmün içeriği, idarenin genel ve düzenleyici işlemleriyle de doldurulabilmektedir. Kabahatler getirdiği farklılıklar: - Zaman bakımından uygulama yönünden; derhal uygulama ilkesi getirilmiş, fiilin neticenin meydana geldiği anda değil, hareketin meydana geldiği anda oluştuğu kabul edilmiştir. - Yer bakımından uygulama yönünden; diğer kanunlardaki aksine hükümlerin saklı olduğu kabul edilmiştir. - Teşebbüs yönünden; kabahate teşebbüsün cezalandırılmayacağı, ancak aksine kanuni düzenleme varsa bu kanuni düzenlemenin uygulanacağı belirtilmiştir. - Hukuka uygunluk ve kusurluluk yönünden; kabahatler kanununun aksine hükümlerinin saklı olduğu hükme bağlanmıştır. Organ veya temsilcinin işlediği kabahatten dolayı tüzel kişiliğe veya temsil olunana yaptırım uygulanabilmektedir. Bu kapsamda; organ veya temsilcilik görevi yapan ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte, tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen kişinin bu görevi kapsamında işlemiş bulunduğu kabahatten dolayı tüzel kişi hakkında da idarî yaptırım uygulanabilmektedir. Ayrıca temsilci sıfatıyla hareket eden kişinin bu sıfatla bağlantılı olarak işlemiş bulunduğu kabahatten dolayı temsil edilen gerçek kişi hakkında da idarî yaptırım uygulanabilir. Gerçek kişiye ait bir işte çalışan kişinin bu faaliyeti çerçevesinde işlemiş bulunduğu kabahatten dolayı, iş sahibi kişi hakkında da idarî yaptırım uygulanabilmektedir. İdari yaptırım uygulama sorumluluğunu ortadan kaldıran veya azaltan iki sebep düzenlenmiştir. Bunlar; - Fiili işlediği sırada onbeş yaşını doldurmamış çocuk hakkında idarî para cezası uygulanamayacağı, - Akıl hastalığı nedeniyle, işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişi hakkında idarî para cezası uygulanamayacağıdır. İşlenen bir kabahate iştirak durumunda aşağıdaki kurallar uygulanır: - Kabahatin işlenişine birden fazla kişinin iştirak etmesi halinde bu kişilerin her biri hakkında, fail olarak idarî para cezası verilir. nu nun 3 üncü Kabahatler 4 üncü Kabahatler 5, 6, 12 ve 13 üncü Maddeleri. Kabahatler 8 inci Kabahatler 11 inci Kabahatler 14 üncü

10 10 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI dan farklı olarak ele alınarak düzenlenmiştir. - Özel faillik niteliğinin arandığı durumlarda, kabahate iştirak eden ve bu niteliği taşımayan kişi hakkında da fail olarak idarî para cezası verilir. - Kabahate iştirak için kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir fiilin varlığı yeterlidir. Kabahatin işlenişine iştirak eden kişi hakkında, diğerlerinin sorumlu olup olmadığı göz önünde bulundurulmaksızın idarî para cezası verilir. - Kanunda özel faillik niteliğini taşıyan kişi açısından suç, diğer kişiler açısından kabahat olarak tanımlanan fiilin, bu niteliği taşıyan ve taşımayan kişiler tarafından ortaklaşa işlenmesi halinde suça iştirake ilişkin hükümler uygulanır. Türk Ceza Kanununun kurumlarından olan suçların içtimai kurumu, kabahatler açısından kabahatlerin içtimai olarak düzenlenmiştir. Bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesiyle aynı zamanda birden fazla kabahatin işlenmesi ve benzeri hallerde aşağıda belirtilen hükümlere göre hareket edilir: * Bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesi halinde bu kabahatlere ilişkin tanımlarda sadece idarî para cezası öngörülmüşse, en ağır idarî para cezası verilir. Bu kabahatlerle ilgili olarak kanunda idarî para cezasından başka idarî yaptırımlar da öngörülmüş ise, bu yaptırımların her birinin uygulanmasına karar verilir. * Aynı kabahatin birden fazla işlenmesi halinde her bir kabahatle ilgili olarak ayrı ayrı idarî para cezası verilir. Kesintisiz fiille işlenebilen kabahatlerde, bu nedenle idarî yaptırım kararı verilinceye kadar fiil tek sayılır. * Bir fiil hem kabahat hem de suç olarak tanımlanmış ise, sadece suçtan dolayı yaptırım uygulanabilir. Ancak, suçtan dolayı yaptırım uygulanamayan hallerde kabahat dolayısıyla yaptırım uygulanır. Kabahatler 15 inci Kabahatlerin yaptırımı olarak idari para cezası ve diğer idari tedbirler öngörülmüştür. Kabahatler karşılığında uygulanacak olan idarî yaptırımlar, idarî para cezası ve idarî tedbirler olarak düzenlenmiştir. İdarî tedbirler, mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve ilgili kanunlarda yer alan diğer tedbirler olarak sayılmıştır. İlgili kanunlarda yer alan tedbirler ehliyetin geri alınması, geçici süreli işyeri kapatma, vb. tedbirlerdir. Kabahatler 1 inci Kabahatlerin vuku tarihinden itibaren belli sürelerin geçmesi halinde soruşturmaların zaman aşımına uğrayacağı (idari yaptırım uygulanamayacağı), ilaveten kesinleşen idari yaptırımların da belli süreler içinde yerine getirilememesi halinde de idari yaptırımın zaman aşımına uğrayacağı kuralı getirilmiştir. Soruşturma zaman aşımının dolması halinde kabahatten dolayı kişi hakkında idari para cezasına karar verilemeyeceği belirtilerek zaman aşımı süresi; - Yüz bin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde beş, - Elli bin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde dört, - Yirmi bin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde üç, - Yirmi bin Türk Lirasına kadar idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde iki, - Nispî idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde sekiz yıl olarak belirlenmiştir. Zaman aşımı süresi, kabahate ilişkin tanımdaki fiilin işlenmesiyle veya neticenin gerçekleşmesiyle işlemeye başlamaktadır. Kabahati oluşturan fiilin aynı zamanda suç oluşturması halinde suça ilişkin dava zaman aşımı hükümleri uygulanmaktadır. Yerine getirme zaman aşımının dolması halinde idarî para cezasına veya mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin kararların artık yerine getirilemeyeceği belirtilerek, yerine getirme zaman aşımı süresi; * Elli bin Türk Lirası veya daha fazla idari para cezasına karar verilmesi halinde yedi, * Yirmi bin Türk Lirası veya daha fazla idari para cezasına karar veril- Kabahatler 20 ve 21 inci Maddeleri.

11 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI 11 mesi halinde beş, * On bin Türk Lirası veya daha fazla idari para cezasına karar verilmesi halinde dört, * On bin Türk Lirasından az idari para cezasına karar verilmesi halinde üç yıldır. Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin on yıl olarak tespit olunmuştur. Zaman aşımı kararın kesinleşmesi tarihinden itibaren işlemeye başlamaktadır. Kanun hükmü gereği olarak idari yaptırımın yerine getirilmesine başlanamaması veya yerine getirilememesi halinde zaman aşımı işlememektedir. Kabahati tespit ederek idari yaptırım uygulamaya kimlerin yetkili olduğu düzenlenmiştir. İdari yaptırım uygulanmasına ilişkin kararın kaldırılması için sulh ceza mahkemesine başvurulabileceği, sulh ceza mahkemesinin kararına karşı ise ağır ceza mahkemesine itiraz edilebileceği hükme bağlanmıştır. Kabahat dolayısıyla idari yaptırım kararı vermeye ilgili kanunda açıkça gösterilen idarî kurul, makam veya kamu görevlileri yetkilidir. Kanunda açık hüküm bulunmayan hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşunun en üst amiri bu konuda yetkilidir. İdarî kurul, makam veya kamu görevlileri, ancak ilgili kamu kurum ve kuruluşunun görev alanına giren yerlerde işlenen kabahatler dolayısıyla idarî yaptırım kararı vermeye yetkilidir tarihli ve 5271 Sayılı CMK nun yer bakımından yetki kuralları kabahatler açısından da geçerlidir. C.Savcısı, kanunda açıkça hüküm bulunan hallerde bir kabahat dolayısıyla idari yaptırım kararı vermeye yetkilidir. Bir suç dolayısıyla başlatılan soruşturma kapsamında bir kabahatin işlendiğini öğrenmesi halinde C.Savcısı durumu ilgili kamu kurum ve kuruluşuna bildirebileceği gibi, kendisi de idarî yaptırım kararı verebilir. Soruşturma konusu fiilin kabahat oluşturduğunun anlaşılması halinde C.Savcısı bu nedenle idarî yaptırım kararı verir. Ancak, bunun için ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından idarî yaptırım kararı verilmemiş olması gerekir. Kovuşturma konusu fiilin kabahat oluşturduğunun anlaşılması halinde mahkeme tarafından idarî yaptırım kararı verilmektedir. İdari yaptırım kararına karşı mahkemeye başvuru ve mahkemenin bu konudaki kararına itiraz aşağıdaki usul ile hallolunur: İdarî para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin idarî yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde, sulh ceza mahkemesine başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idarî yaptırım kararı kesinleşir. Mücbir sebebin varlığı dolayısıyla bu sürenin geçirilmiş olması halinde bu sebebin ortadan kalktığı tarihten itibaren en geç yedi gün içinde karara karşı başvuruda bulunulabilir. Bu başvuru, kararın kesinleşmesini engellemez; ancak, mahkeme yerine getirmeyi durdurabilir. Mahkeme, son karar olarak idarî yaptırım kararının; * Hukuka uygun olması nedeniyle, başvurunun reddine, * Hukuka aykırı olması nedeniyle, idarî yaptırım kararının kaldırılmasına, karar verir. İki bin YTL dâhil idarî para cezalarına karşı başvuru üzerine verilen kararlar kesindir. Bunun dışında; Mahkemenin verdiği son karara karşı, yargı çevresinde yer aldığı ağır ceza mahkemesine itiraz edilebilir. Bu itiraz, kararın tebliği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde yapılır. Kanun yoluna başvuran kişi, bu konuda karar verilinceye kadar başvurusundan vazgeçebilir. İdarî yaptırım kararına karşı kanun yoluna başvurulması harca tâbi değildir. Kanun yoluna başvuru dolayısıyla oluşan bütün masraflar ve vekâlet ücreti, başvurusu veya savunması reddedilen tarafça ödenir. Kabahatler 22, 23 ve 24 üncü Maddeleri. Kabahatler 27, 28, 29, 30 ve 31 inci Maddeleri. Kabahatler karşılığında uygulanacak idari yaptırımlar açıkça belirtilmiştir. Kabahatler Kanununda; - Emre aykırı davranış, - Dilencilik, - Kumar, - Sarhoşluk, Kabahatler 32 ila 43 üncü Maddeleri Arası.

12 12 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI - Gürültü, - Rahatsız etme, - İşgal, - Tütün mamullerinin tüketilmesi, - Kimliği bildirmeme, - Çevreyi kirletme ve afiş asma ve silah taşıma idari yaptırım uygulanmasını gerektiren kabahatler olarak sayılmıştır. Diğer kabahatler, muhtelif kanunlardaki düzenlenmiş şekli ile bırakılmıştır. Kabahatler kanunu uygulaması ile ilgili olarak genelge tamim edilmiştir. * Kabahatler suç olmaktan çıkarılmış, bir takım fiiller karşılığında idari para cezası ve idari tedbirler ön görülmüştür. İdari para cezası, ceza hukuku yaptırımı olan Adli Para Cezası niteliği taşımamaktadır. * Kabahatler kanunu uygulanmasından bütün kolluk birimleri, belediye zabıta görevlileri ile anılan kanunun 39 ve 40 ıncı maddelerinde belirtilen kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili idari birim amirleri ve yetkili kamu görevlileri sorumlu kılınmıştır. * Kabahatler kanunu üncü maddelerinde belirtilen fiilleri işleyenler hakkında idari yaptırım karar tutanağının öncelikle; Jandarma Karakol Komutanları, yetkili kolluk amirleri/komutanları ile yetkilendirilecek diğer kolluk personeli tarafından düzenlenmesi gerekmektedir. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İdari Yaptırım Karar Tutanağında bulunması gereken hususlar ile belgeler genelgede açıkça belirtilmiştir. İdari yaptırım karar tutanağına; * Hakkında idari yaptırım kararı verilen kişinin kimlik ve adresi, * İdari yaptırım kararı verilmesini gerektiren kabahat fiili, * Bu fiilin işlendiğini ispata yarayacak bütün deliller, * Kesilen idari para cezasının miktarı ile peşin ödeme yapılmış ise miktarı, * Karar tarihi ve kararı veren sorumlu birimlerdeki yetkili personelin kimliği, * Mülkiyetin kamuya geçirilmesi amacıyla el koyma işlemi yapılmış ise el konulanın ne olduğu ve miktarı, * Sarhoşluk nedeniyle kabahati işleyenin kontrol altına alınması işleminin açık bir şekilde yazılması gerekmektedir. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İdari yaptırım kararı uygulanacak kişiler genelgede açıklanmıştır. İdari yaptırım kararı esas olarak kabahati işleyen gerçek kişi hakkında uygulanmalıdır. Bunun yanında; * Organ veya temsilcilik görevi yapan ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen gerçek kişinin bu görevi kapsamında işlediği kabahatten dolayı, hem tüzel kişi hem de kabahati işleyen gerçek kişiye, * Temsilci sıfatıyla hareket eden gerçek kişinin bu sıfatla bağlantılı olarak işlediği kabahatten dolayı temsil edilen ve kabahati işleyen gerçek kişiye, * Gerçek kişiye ait bir işte çalışan kişinin bu faaliyeti çerçevesinde işlemiş olduğu kabahatten dolayı, iş sahibi kişi ve kabahati işleyen kişi hakkında idari yaptırım kararı uygulanabilir. * Fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmamış çocuk ile akıl hastalığı nedeniyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişi hakkında idari para cezası uygulanmamalı ancak, bu kişiler hakkında diğer idari tedbirler alınmalıdır. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İdari yaptırım kararı uygulanan kişinin karara karşı itiraz hakkının bulunduğu yönünde kolluk tarafın- * İdari yaptırım kararı kendisine tebliğ veya tefhim edilen kişi; onbeş gün içinde karara karşı sulh ceza mahkemesine bizzat veya yasal temsilci ya da avukat aracılığıyla başvurulabilmektedir. * Bu süre içinde başvuru yapılmaması halinde idari yaptırım kararının kesinleşeceği, * İdari para cezasına karşı, itiraz süresi içinde ödeme yapması halinde İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelge-

13 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI 13 dan bilgilendirilmesi ve tutanağın bir nüshasının ilgiliye verilmesi gerekmektedir. kendisinden bunun 3/4 ünün tahsil edileceği, * Peşin ödemenin kişinin bu karara karşı itiraz hakkını etkilemeyeceği hususunda kolluk tarafından ilgiliye bilgi verilmeli ve kişinin karar tutanağını imzalaması istenmelidir. Kişinin imzadan kaçınması halinde, bu durumun İdari Yaptırım Karar Tutanağı nın İdari Yaptırım Uygulanan Şahsın İmzası (II.8) bölümünde belirtilmesi ve İdari Yaptırım Karar Tutanağı nın bir nüshası ilgili kişiye verilmesi gerekmektedir. si. Emre aykırı davranış kabahat türünün uygulanması ile ilgili olarak genelgede açıklayıcı düzenlemelerde bulunulmuştur. * Bu kabahat türü ile ilgili yaptırımın Cumhuriyet Savcısı, Hâkim veya Mülki Amir tarafından uygulanması ve emre aykırı davranış fiilini tespit eden kamu görevlisinin; durumu karar verilmek üzere emri veren makama iletmesi gerekmektedir. * Kabahatler Kanununun 32 nci maddesinin uygulanabilmesi için ilgili kanunlarda açık hüküm bulunması gerekmektedir. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. Dilencilik yapanlar ile ilgili olarak kolluk ve belediye zabıta görevlilerinin idari para cezası uygulama yetkisi bulunmaktadır. Kumar oynayan ve oynatan kişilere kolluğun idari para cezası uygulaması gerekmektedir. Sarhoş olarak başkalarının huzur ve sükûnunu bozanların kolluk tarafından idari para cezasına tabi tutulması ve sarhoşluğu geçinceye kadar kontrol altında tutulması gerekmektedir. Kabahatler Kanunu 36 ncı maddesinde belirtilen gerçek ve ticari işletmelerin neden olduğu gürültü sebebiyle kolluk tarafından idari para cezası uygulanmalıdır. * Kolluk ve belediye zabıta görevlilerince dilencilik yapanlara idari para cezası uygulanmalı, el konulan gelir için el koyma tutanağı tanzim edilmeli, el konulan gelirin mülkiyetinin kamuya geçirilmesi için Mülki İdare Amirinden izin alınması gerekmektedir. * Beden veya ruh bakımından kendini idare edemeyecek durumda bulunan çocukları dilencilikte araç olarak kullanan kişiler; 5237 sayılı TCK nin 229 uncu maddesine göre müeyyideye tabi tutulmalıdır. * Kumar; zaman ve mekâna bağlı olmaksızın kazanç amacıyla kar ve zararın talihe bağlı olduğu oyunlar olarak ifade edilmiştir. Kabahatler Kanununa göre kumar oynayan kişi kabahat işlemiş olmakta kumarın mesken, kapalı mekânlar veya açık alanlarda oynanması da kabahat fiili için yeterli olmaktadır. * Kumar oynanması için yer ve imkân sağlayanların TCK ya göre, oynayanların ise Kabahatler Kanununa göre işleme tabi tutulması gerekmektedir. * Başkalarının huzur ve sükûnunu bozacak şekilde davranışlarda bulunan kişinin doktor raporu veya alkometre ile sarhoşluğunun tespiti halinde kolluk görevlilerince idari para cezası tatbik edilmelidir. * Sarhoşluk sebebiyle huzur ve sükûnu bozma fiilinin umuma açık yerlerde işlenmesi şartı (örneğin kişinin kendi evinde, diğer aile bireylerinin veya komşularının huzur ve sükûnunu bozucu davranışları da bu kapsamdadır.) bulunmamaktadır. * Sarhoş olan ve idari yaptırım kararı uygulanan kişinin ikaz edilerek ailesine/güvenilir bir kişiye teslim edilmesi veya kolluk biriminde sarhoşluğu geçinceye kadar kontrol altında tutulması gerekmektedir. Kollukça kontrol altına alınan kişinin bir yakınına veya belirlediği bir kişiye bilgi verilmelidir. Kontrol altına alınan kişi yabancı ise yazılı olarak karşı çıkmaması halinde, durumu vatandaşı olduğu devlet konsolosluğuna bildirilmelidir. * Sarhoşluğu geçen kişi derhal serbest bırakılmalıdır. Başkalarının huzur ve sükûnunu bozacak şekilde gürültüye neden olan gerçek kişiler ile bu fiilin bir ticari işletmenin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, kolluk tarafından idari para cezası müeyyidesi uygulanmalıdır. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi.

14 14 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI Rahatsız etme fiili ile ilgili olarak kolluk idari para cezası konusunda yetkilendirilmiştir. Kabahatler Kanununun 38 nci maddesinde tanımlanmış olan işgal fiiline uygulanacak idari para cezası konusunda kolluğun yetkisi bulunmamaktadır Sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunda Kolluğun yetki durumu genelgede açıkça düzenlemiştir. * Kolluk veya belediye zabıta görevlilerince, mal veya hizmet satmak için başkalarını rahatsız eden kişiye idari para cezası verilmelidir. * Umuma mahsus veya umuma açık yerlerde veya işyeri ve konutlara gelmek suretiyle, bu yerlerde bulunan kişileri herhangi bir talebi bulunmaksızın meşgul edenlere de bu ceza verilmelidir. Yetkili makamların açık ve yazılı izni olmaksızın, meydan, cadde, sokak veya yayaların gelip geçtiği kaldırımları işgal eden veya buralarda mal satan kişiler ile bu tür yerlere inşaat malzemesi yığan şahısların belediye zabıta görevlilerince idari para cezasına tabi tutulması gerekmektedir. * Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamulü tüketen kişilere ilgili idari birim amirinin yetkilendirdiği kamu görevlileri tarafından * Toplu taşıma araçlarında tütün mamulü tüketen kişiye ilgili idari birim amirinin yetkilendirdiği kamu görevlilerince * Özel hukuk kişileri tarafından işletilen toplu taşıma araçlarında tütün mamullerinin tüketilmesi halinde tüketen kişilere başvurulan ilk kolluk birimi tarafından * Özel hukuk kişilerine ait olan herkesin girebileceği binaların kapalı alanlarında, tütün mamullerinin tüketilmeyeceği açık bir işaretle belirtilmesine rağmen, bu yasağa aykırı hareket eden kişiye şikâyet üzerine kolluk birimince idari para cezası verilmelidir. * Ticari faaliyetlerini gösterir satış veya faaliyet raporlarını, belirlenen süre içinde vermemek, yanlış veya yanıltıcı bilgi veya belge vermek, gerekli tesis ve yerleri incelemeye açmamak * Üreticiden satın alınan tütünleri tescil ettirmemek, alım satım kapsamındaki yükümlülükleri yerine getirmemek * İzin almadan, ana girdilerde veya tütün ambalajlarında değişiklik yaparak ürünleri piyasaya arz etmek * TAPDK dan izin almadan, işleme veya üretim tesislerinde proje tadilat kapsamındaki işlemleri yapmak, faaliyetini sona erdirmek, kurulu makineleri nakletmek, devretmek ya da ülke dışına çıkarmak * TAPDK dan izin almadan veya bildirimde bulunmadan dökme alkollü içkileri piyasaya arz etmek, sevkiyatını yapmak veya farklı yerlerde depolamak * TAPDK dan belge almamış kişilerden ürün almak veya bu kişilere ürün satmak, belirtilen işyerleri dışında satış yapmak * TAPDK dan satış belgesi almadan, ürünlerin toptan satışını yapmak * TAPDK dan yetkili belgesi almadan veya bildirimde bulunmadan, tütün ticareti yapmak * TAPDK dan uygunluk belgesi almadan enfiye, çiğneme, nargile tütünü veya yaprak sigara kâğıdı ya da makaron üretmek, satmak veya satışa arz etmek, ticari amaçla sarmalık kıyılmış tütün üretmek, satmak ve satışa arz etmek * Yetkisiz veya açık olarak içki satmak, ürün ambalajlarını bozmak veya bölmek suretiyle satmak * İzinsiz veya TAPDK düzenlemelerine aykırılık oluşturacak şekilde, elektronik ticaret araçları ya da pasta ile sipariş yöntemi kullanarak satış sistemi kurmak veya faaliyette bulunmak * Tütün mamulleri veya alkollü içkilerin reklam ve tanıtımına ilişkin mevzuat ve kurum düzenlemelere aykırı hareket etmek İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi.

15 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI 15 * Tütün mamulleri ve alkollü içkilerin kullanımı ve satışını özendirici veya teşvik edici düzenlemeler aykırı hareket etmek * Tütün mamulleri veya alkollü içkileri, otomatik satış makinesi ile satmak veya bahis oynatmak veya ödül vermek, kanunun 8 inci maddesi kapsamında idari yaptırım gerektiren suçlar * TAPDK dan tesis kurma veya faaliyet izni almadan fabrika, tesis veya imalathane kurmak ve işletmek * Ürün ambalajlarında kullanılan bandrol, hologram, pul, damga veya benzeri işaretleri usulsüz temin etmek, amacı dışında kullanmak, taklit veya tahrif ederek konulduğu üründen kaldırarak değiştirmek * Bandrol veya benzeri işaretlerin taklitlerini imal etmek ve ülkeye sokmak * Bandrol veya benzeri işaretleri bulunmayan ya da niteliğine uygun olmayan işaretleri taşıyan ürünleri, ticari amaçla bulundurmak, nakletmek, satışa arz etmek veya satmak kanunun 8 inci maddesi kapsamında adlî yaptırım gerektiren suçlardır. Kimliği bildirmeme konusunda kolluğun idari para cezası verme yetkisi bulunmaktadır. Çevreyi kirletme fiili ile ilgili olarak idari yaptırım uygulanmasında belediye zabıta görevlileri yetkili kılınmıştır. Afiş asma fiili ile ilgili olarak kolluğun idari para cezası uyguluma yetkisi bulunmaktadır. * Görevle bağlantılı olarak sorulması halinde, yetkili kamu görevlisinin kimliği veya adresi ile ilgili bilgi vermekten kaçınan veya gerçeğe aykırı beyanda bulunan kişiye yetkilendirilmiş kamu görevlisi tarafından idari para cezası verilmelidir. * Açıklamada bulunmaktan kaçınılması veya gerçeğe aykırı beyanda bulunulması dolayısıyla kimliği belirlenemeyen kişinin durumunun yetkili kamu görevlisi tarafından derhal Cumhuriyet Savcılığına yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir. * Kişinin kimliğinin açık bir şekilde anlaşılıncaya kadar, CMK hükümleri çerçevesinde gözaltına alınabilmektedir. Ayrıca 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun 17 nci madde hükümleri saklı tutulmaktadır. * Kişinin kimliğinin belirlenmesi durumunda yakalama ve gözaltına alma işlemine derhal son verilmelidir. * Evsel atık ve artıkları toplanmasına veya depolanmasına özgü yerler dışına atan kişinin belediye zabıta görevlilerince idari para cezasına tabi tutulması gerekmektedir. * Fiilin yemek pişirme ve servis yerlerinde, hayvan kesimine tahsis edilen yerler dışında, inşaat atık ve artıklarının toplanmasına veya depolanmasına özgü yerler dışına atılması halinde kabahatin içeriği, failin kusuru, gerçek veya tüzel kişinin ekonomik durumu göz önünde bulundurularak idari para cezası uygulanmalıdır. * Kullanılamaz hale gelen motorlu kara veya deniz nakil araçlarına ya da bunların mütemmim cüzlerini sokağa veya kamuya ait bir yere bırakan bir kişiye de idari para cezası verilmelidir. * Bu kabahatler dolayısıyla meydana gelen kirliliğin kişi tarafından derhal giderilmesi halinde, idari para cezası verilmeyebilmektedir. * Kabahatler Kanunu 41 inci maddesinde belirtilen bu fiiller ancak belediye sınırları içerisinde uygulanabilmektedir. * Meydanlara veya parklara, cadde veya sokak kenarlarındaki kamuya ait duvar veya alanlara, rızası olmaksızın özel kişilere ait alanlara bez, kâğıt vb. afiş ve ilan asan kişiye, kolluk veya belediye zabıta görevlilerince idari para cezası uygulanmalıdır. * Aynı içerikteki afiş ve ilanlar tek fiil olarak kabul edilmelidir. * Yetkili makamlardan alınan açık ve yazılı izne dayalı olarak asılan afiş ve ilanlar için idari para cezası uygulanmamalıdır. Bu afiş ve ilanlar izin verilen gerçek ve tüzel kişiler tarafından sürenin dolmasını müteakip derhal toplatılmalıdır. Toplatma yükümlülüğüne aykırı hareket edilmesi halinde idari para cezası tatbik edilmeli ve afiş ile ilanların kaldırılmasına ilişkin masraflar ilgili kişilerden ayrıca tahsil edilmelidir. * Özel kanun hükümleri saklı olup, seçim döneminde afiş ve ilan asıl- İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi.

16 16 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI ması hususu seçim mevzuatında özel olarak düzenlendiğinden, Kabahatler Kanununun 42 nci maddesi kapsamı dışında değerlendirilmelidir. Silah taşıma kabahat fiili olarak değerlendirilmiş olup, kolluğun yetkileri genelgede açıkça belirtilmiştir. * Yetkili makamlardan ruhsat almaksızın kanuna göre yasak olmayan silahları park, meydan, cadde, sokaklarda görünür bir şekilde taşıyan kişiye, kolluk görevlilerince idari para cezası verilmelidir. * İdari para cezasının uygulanabilmesi için hava veya gaz basıncıyla çalışan avda veya atıcılık sporunda kullanılan ateşli ya da ateşsiz tüfekler gibi yasak olmayan ancak yetkili makamlardan ruhsat almayı gerektiren silahın bulunması ve ayrıca bu silahın park, meydan, cadde veya sokaklarda görünür bir şekilde taşınması gerekmektedir. * Bu durumda ilgili kişiler hakkında sadece idari yaptırım kararı uygulanmalı, silahların mülkiyetinin kamuya geçirilmesi işlemi tesis edilmeyerek yapılan işlem sonrası silah ilgiliye teslim edilmelidir. İçişleri Bakanlığının 2005/94 Sayılı Kabahatler Uygulanması Konulu Genelgesi. 532 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde 3713 SAYILI TERÖRLE MÜCADELE KANUNU GENEL KURAL AÇIKLAMA YASAL MEVZU- AT Terör terimi tanımlanmıştır. * Terör; cebir ve şiddet kullanarak; baskı, korkutma, yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemlerinden biriyle, Anayasada belirtilen Cumhuriyetin niteliklerini, siyasi, hukuki, sosyal, laik, ekonomik düzeni değiştirmek, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmek, Devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele geçirmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak amacıyla bir örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü suç teşkil eden eylemler olarak tanımlanmıştır. * 3713 sayılı eski TMK nun 1 inci maddesinde bulunan örgüt tanımına kanun yer vermemiştir Sayılı Terörle Mücadele 1 inci Terör suçları açıkça belirlenmiştir sayılı yasa ile değiştirilen TMK nun 3 üncü maddesine göre 5237 sayılı Yeni Türk Ceza Kanunun; Madde 302 Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak, Madde 307 Askeri tesisleri tahrip ve düşman askeri hareketleri yararına anlaşma, Madde 309 Anayasayı ihlal, Madde 311 Yasama organına karşı suç, Madde 312 Hükümete karşı suç, Madde 313 Türkiye Cumhuriyetine karşı silahlı isyan, Madde 314 Silahlı örgüt, Madde 315 Silah sağlama, Madde 320 Yabancı hizmetine asker yazma, yazılma, Madde 310 da Cumhurbaşkanına suikast ve ikinci fıkrasında yazılı fiili saldırı suçu terör suçları olarak kabul edilmiştir. Terör örgütlerinin faaliyetlerinde kullanılmak üzere, bu örgütlere üretmek, satın almak veya ülkeye sokmak suretiyle silah temin eden, nakleden veya depolayan kişiye yeni CMK 315 nci maddesi gereğince terör suçundan işlem yapılması gerekmekte olup, bu yeni bir düzenlemedir sayılı yeni CMK 316 deki; yukarıda arz edilen suçlardan herhangi birini elverişli vasıtalarla işlemek üzere iki veya daha fazla kişi, maddi olgularla belirlenen bir biçimde anlaşırlarsa, suçların ağırlık derecesine göre 12 yıla kadar hapis cezası verilmektedir. Terörle Mücadele 3 üncü Terör amacıyla işlenen suçlar tek tek belirlenmiş ve TMK nun 4 ncü maddesinde Terör amacı ile işlenen suçlar başlığı altında yeni Türk Ceza Kanunundaki 47 maddeye yer verilmiş olup, terör suçunun kapsamı genişletilmiştir. Yeni düzenlemeye istinaden; Terörle Mücadele 4 üncü

17 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI 17 bu suç türünün kapsamı genişletilmiştir. 4 üncü maddede belirtilen 47 suç TMK nun 1 inci maddesinde belirtilen amaçlar doğrultusunda suç işlemek üzere kurulmuş bir terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde işlendiği takdirde terör suçu sayılmaktadır. Kasten öldürme ve yaralama suçları, cebir ve şiddet içeren suçlar ile Türk Ceza ; göçmen kaçakçılığına ilişkin 79 uncu maddesi, insan ticaretine ilişkin 80 inci maddesi, intihara ilişkin 84 üncü maddesi, çocukların cinsel istismarına ilişkin 103 üncü maddesi, tehdide ilişkin 106 ncı maddesi, kişiyi hürriyetinden yoksun kılmaya ilişkin 109 uncu maddesi, eğitim ve öğretimin engellenmesine ilişkin 112 nci maddesi, kamu kurumu veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinin engellenmesine ilişkin 113 üncü maddesi, siyasi hakların kullanılmasının engellenmesine ilişkin 114 üncü maddesi, inanç, düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasını engellemeye ilişkin 115 inci maddesi, konut dokunulmazlığının ihlaline ilişkin 116 ncı maddesi, iş ve çalışma hürriyetinin ihlaline ilişkin 117 nci maddesi, sendikal hakların engellenmesine ilişkin 118 inci maddesi, nitelikli hırsızlığa ilişkin 142 nci maddesi, yağmaya ilişkin 148 inci maddesi, mala zarar vermenin nitelikli hallerine ilişkin 152 nci maddesi, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulmasına ilişkin 170 inci maddesi, radyasyon yaymaya ilişkin 172 nci maddesi, atom enerjisi ile patlamaya sebebiyet vermeye ilişkin 173 üncü maddesi, tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesine ilişkin 174 üncü maddesi, çevrenin kasten kirletilmesine ilişkin 181 inci maddesi, zehirli madde katmaya ilişkin 185 inci maddesi, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde ilaç yapma veya satmaya ilişkin 187 nci maddesi, Türk Ceza Kanununda ayrı ayrı sayılan 47 maddenin dışında 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan suçlar, Orman Kanununun 110 uncu maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarında tanımlanan kasten orman yakma suçları, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar terör amacı ile işlenen suç olarak işlem görebilecektir. Anayasanın 120 nci maddesi gereğince olağanüstü hal ilan edilen bölgelerde, olağanüstü halin ilanına neden olan Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması biçimde kendini gösteren olaylara ilişkin suçlarda terör amacıyla işlenen suçlar kapsamına alınmış olup, aynı şekilde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 nci maddesinde tanımlanan suça göre gereken izinler alınmadan yurt içinde korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıklarını yurt dışına çıkanlar da terör amacıyla işlenmiş suç olarak değerlendirilebilecektir. Türk Ceza Kanununda belirlenen 55 ayrı suç, 4 ayrı kanunda sayılan suçlar ile olağanüstü halin ilanına neden olacak nitelikteki görülebilecek suçlar terör suçu olarak işlem görecektir. Diğer bir deyişle Yeni Türk Ceza Kanununun temel kanun olarak isimlendirilmesinin yanı sıra, Terörle Mücadele Kanunu da yetki alanı açısından temel kanun olarak algılanabilecektir. Terör suçları ile terör amacıyla işlenen suçlar sebebiyle mahkemece verilen cezalar yarı oranında artırılarak hükmolunmakta ve paraya çevrilememekte, ertelenmemektedir. 3 üncü ve 4 üncü maddelerde yazılı suçları isleyenler hakkında ilgili kanunlara göre tayin edilecek hapis cezaları veya adli para cezaları yarı oranında artırılarak hükmolunur. Bu suretle tayin olunacak cezalarda, gerek o fiil için, gerek her nevi ceza için muayyen olan cezanın yukarı sınırı aşılabilir. Ancak, müebbet hapis cezası yerine, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur. Suçun, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmiş olması dolayısıyla ilgili maddesinde cezasının artırılması öngörülmüşse; sadece bu madde hükmüne göre cezada artırım yapılır. Ancak, yapılacak artırım, cezanın üçte ikisinden az olamaz. Terörle Mücadele 5 inci Maddesi

18 18 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI Terör örgütlerinin bildiri ve açıklamalarını ve terörle mücadelede görevli kamu görevlilerinin kimliklerini açıklayan veya yayanlar mahkemece cezalandırılmalıdır. Terör örgütünün finans kaynaklarının kurutulması ve terörizmle mücadele açısından ihtiyaç duyulan bir düzenlemede bulunulmuştur. 15 yaşını doldurmuş çocukların da terörle mücadele kanunu kapsamında yargılanabileceği hususunda düzenlemede bulunulmuştur. 1 inci maddede yer verilmeyen örgüt terimi açık bir şekilde tanımlanmıştır. Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, kimliklerin gizlenmesi amacıyla yüzün, tamamen veya kısmen kapatılması ile örgüte ait amblem ve işaretleri taşıyan, slogan atan veya ses cihazları ile yayın yapan ya da terör örgütüne ait amblem ve işaretleri üzerinde bulunduran kişilere ceza verilmesine imkân tanınmıştır. Soruşturma aşamasında kolluk İsim ve kimlik belirterek veya belirtmeyerek kime yönelik olduğunun anlaşılmasını sağlayacak surette kişilere karşı terör örgütleri tarafından suç işleneceğini veya terörle mücadelede görev almış kamu görevlilerinin hüviyetlerini açıklayanlar veya yayınlayanlar veya bu yolla kişileri hedef gösterenler, terör örgütlerinin bildiri veya açıklamalarını basanlar veya yayınlayanlara, kanunun ilgili maddesine aykırı olarak muhbirlerin hüviyetlerini açıklayanlar veya yayınlayanlara verilen 5 milyon liradan 10 milyon liraya kadar ağır para cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası olarak değiştirilmiş olup, terörle mücadelede görevli kamu personelinin korunması ve bir kısım medyanın terör örgütünün propagandasını yapıyor olması açısından gerekli ve yerinde bir düzenleme olarak değerlendirilmektedir. Tümüyle veya kısmen terör suçlarının işlenmesinde kullanılacağını bilerek ve isteyerek doğrudan veya dolaylı olarak fon sağlanması veya toplanması durumunda bir yıldan beş yıla kadar hapis ve yüz elli günden bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmolunacağı ve örgüt üyesi olarak cezalandırılacağı hususunda düzenlemede bulunulmuştur. Bu suçun; kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle ve tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hali nitelikli olarak değerlendirilmiş ve Türk Ceza Kanununun 60 ncı maddesine göre bunlara özgü güvenlik tedbirleri uygulanması gerektiği yönünde kanuni düzenlemede bulunulmuştur. Terör kapsamına giren suçlarla ilgili davalara, tarihli ve 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 250 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen ağır ceza mahkemelerinde bakılması gerekmektedir. Bu suçlardan dolayı onbeş yaşın üzerindeki çocuklar hakkında açılan davalar da bu mahkemelerde görülecektir. Cebir ve şiddet kullanılarak; baskı, korkutma, yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemleriyle, 1 inci maddede belirtilen amaçlara yönelik olarak suç işlemek üzere, terör örgütü kuranlar, yönetenler ile bu örgüte üye olanlar TCK nun 314 üncü maddesine göre cezalandırılır. Terör örgütünün propagandasını yapan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun basın ve yayın yolu ile işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. Ayrıca, basın veya yayın organlarının suçun işlenişine iştirak etmemiş olan sahipleri ve yayın sorumluları hakkında da bin günden on bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, yayın sorumluları hakkında, bu cezanın üst sınırı beş bin gündür. Aşağıdaki fiil ve davranışlar da bu fıkra hükümlerine göre cezalandırılır; * Terör örgütünün propagandasına dönüştürülen toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, kimliklerin gizlenmesi amacıyla yüzün, tamamen veya kısmen kapatılması, * Terör örgütünün üyesi veya destekçisi olduğunu belli edecek şekilde, örgüte ait amblem ve işaretlerin taşınması, slogan atılması veya ses cihazları ile yayın yapılması ya da terör örgütüne ait amblem ve işaretlerin üzerinde bulunduğu üniformanın giyilmesi, * 2 nci fıkrada belirtilen suçların; dernek, vakıf, siyasi parti, işçi ve meslek kuruluşlarına veya bunların yan kuruluşlarına ait bina, lokal, büro veya eklentilerinde veya öğretim kurumlarında veya öğrenci yurtlarında veya bunların eklentilerinde işlenmesi halinde ceza artırılmalıdır. * Soruşturma ve kovuşturma usulünün açıkça belirlenmesi ile kolluk görevlilerinin kimliklerinin gizli tutulması (kolluk tarafından düzenlenen Terörle Mücadele 6 ncı Terörle Mücadele 8 inci Terörle Mücadele 9 uncu Terörle Mücadele 7 nci Terörle Mücadele

19 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI 19 görevlilerinin kimliklerinin gizli tutulması ile şüpheli ve avukatların ceza muhakemesi haricinde bir kısım kısıtlamalara tabi tutulması hususunda düzenlemede bulunulmuştur. Terörle mücadelede görev alan kolluk ve diğer kamu görevlilerine devletçe bir takım imkânlar (müdafi tayin hakkı, ödüllendirme, koruma, silah kullanma, aylık bağlama ve iş verme) sağlama hususunda düzenlemede bulunulmuştur. tutanaklara görevlilerin açık kimlikleri yerine sadece sicil numaraları yazılır.), düzenlemesinin soruşturmanın gizliğinin muhafazası açısından müspet bir gelişme olduğu değerlendirilmektedir. * Şüpheli, gözaltı süresince yalnız bir avukatın hukuki yardımından yararlanabilmektedir. Gözaltındaki şüphelinin avukatıyla görüşme hakkı, Cumhuriyet Savcısının istemi üzerine, hâkim kararıyla 24 saat süreyle kısıtlanabilecek olup, ancak, bu süre içinde ifade alınamamaktadır. Şüphelinin kolluk tarafından ifadesi alınırken, sadece bir avukatı hazır bulunabilmektedir. * Avukatın; şüphelinin dosya içeriğini incelemesi veya belgelerden örnek alma yetkisi, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebileceği durumlarda, Cumhuriyet Savcısının istemi üzerine hâkim kararıyla kısıtlanabilmektedir. * Avukatların, terör örgütü mensuplarının örgütsel amaçlı haberleşmelerine aracılık ettiğine ilişkin bulgu veya belge elde edilmesi halinde, Cumhuriyet Savcısının istemi ve hâkim kararıyla, bir görevli görüşmede hazır bulundurulabilmekte, ayrıca, bu kişiler ile avukatları arasında alınıp verilen belgeler, hâkim tarafından incelenebilmektedir. * Terörle mücadelede görev alan istihbarat ve kolluk görevlileri ile bu amaçla görevlendirilmiş diğer personelin, bu görevlerinin ifasından doğduğu iddia edilen suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturmalarda müdafi olarak belirlediği üç avukatın ücretinin ilgili kurumca karşılanması, * Görevlerinden ayrılmış olanlar ve terör örgütlerinin açık hedefi haline gelen veya getirilenler ile suçların aydınlatılmasında yardımcı olanlar hakkında gerekli koruma tedbirlerinin Devlet tarafından alınması, * Talep halinde estetik cerrahi yoluyla fizyolojik görünümün değiştirilmesi dâhil, nüfus kaydı, ehliyet, evlenme cüzdanı, diploma ve benzeri belgelerin değiştirilmesi, askerlik işleminin düzenlenmesi, menkul ve gayrimenkul mal varlıklarıyla ilgili hakları, sosyal güvenlik ve diğer hakların korunması, * Görevlerini yapmalarından dolayı terör eylemlerine muhatap olarak yaralanan, sakatlanan, ölen veya öldürülenler hakkında Nakdî Tazminat ve Aylık bağlanması gibi hususlarda düzenleme yapılır. 10 uncu Terörle Mücadele 15,19, 20, 21 inci Maddeleri. Terör örgütlerine karşı yapılan operasyonlarda kolluğun silah kullanma yetkisi genişletilmiştir. Terör örgütlerine karşı icra edilecek operasyonlarda Teslim Ol emrine itaat edilmemesi veya silah kullanmaya teşebbüs edilmesi halinde kolluk görevlileri, tehlikeyi etkisiz kılabilecek ölçü ve orantıda, doğrudan ve duraksamadan hedefe karşı silah kullanmaya yetkili kılınmıştır. Terörle Mücadele EK- 2 inci Terör örgütünün sözde anıt mezar ve şehitlik oluşturma eylemleri yasal mevzuata aykırılık teşkil etmektedir. Yargıtay Ceza Genel Kurulunca, tarih ve 200/9-282 Esas, 2008 / 44 sayılı karar ile örgüt üyesi olmayan şahısların örgütün bilgisi ve istemi doğrultusundaki * Terör örgütüne müzahir unsurların sözde anıt mezar ve şehitlik oluşturma gayretlerine karşı, Sayılı TCK nin, 215/1 inci fıkrasındaki Suç ve Suçluyu Övme, 220/8 inci fıkrasındaki Örgüt ve Amacının Propagandasını Yapma, Sayılı Umumi Hıfzıssıhha 211 inci maddesindeki Belediye ve Köy Muhtarlıklarınca belirlenen mezarlıkların dışında başka bir yere ölü defnedilmesinin Bakanlar Kurulu Kararını gerektirdiği, Sayılı Mezarlıklar Hakkında Nizamname nin 5 inci maddesindeki Umumi mezarlıklar dışında başka yere ölü gömülmesinin yasaklandığı, Sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun un 2 nci maddesindeki Mezarlıkların hiçbir şekilde amacı dışında kullanılamayacağına dair mevzuat hükümlerinden adlî işlem başlatılmalıdır sayılı TCK, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, sayılı Mezarlıklar Hakkında Nizamname, 3998 sayılı Mezarlıkların Korunması Kanunu.

20 20 GENEL KOLLUĞUN YASAL YETKİ VE SORUMLULUKLARI faaliyetlerinin Terör örgütü üyeliğinden (TCK nin 220/6 ve 314 md.) cezalandırılması gerektiği yönünde karar verilmiştir. ) Terör ve terörle mücadelede esnasında yürütülen faaliyetler nedeniyle zarar gören gerçek ile özel hukuk tüzel kişilerinin maddi zararları sulhen karşılanabilmekte. CMK nun 58/4 üncü fıkrası gereğince Tanık Koruma Kanunu çıkarılmıştır. (Tanık Koruma yürürlülük tarihi 05 Temmuz 2008 olarak belirlenmiş olup, 3 üncü maddenin 1/b bendi, 9 uncu maddenin 3, 5 ve 7 nci fıkraları, 11 inci maddenin 3 üncü fıkrası ve 13 üncü maddenin 1 ve 2 nci fıkralarının Anayasaya aykırılı iddiasıyla dava açılmıştır.) 3713 sayılı Terörle Mücadele 1, 3 ve 4 üncü maddeleri kapsamında icra edilen faaliyetler nedeniyle zarar gören kişilerin beyanı, adli, idari ve askeri mercilerdeki bilgi ve belgeler göz önünde tutulmak suretiyle, hakkaniyet ve günün ekonomik koşullarına uygun olarak, hayvanlarlar, ürünler ve diğer taşınmazlara verilen her türlü zararlar, yaralanma, sakatlanma ve ölüm hallerinde uğranılan zararlar ile tedavi giderleri, kişilerin mal varlıklarına ulaşamamasından kaynaklanan maddi zararlar, zarar tespit komisyonlarının vereceği karara göre karşılanmaktadır. (Ayrıca 20 Ekim 2004 gün ve Resmi Gazete de Numaralı olarak Yönetmelik yayımlanmıştır.) * Tanık Koruma 5 inci maddesi gereğince; kimlik ve adres bilgilerinin kayda alınarak gizli tutulması ve kendisine yapılacak tebligatlara ilişkin ayrı bir adres tespit edilmesi, duruşmada hazır bulunma hakkına sahip bulunanlar olmadan dinlenmesi ya da ses veya görüntüsünün değiştirilerek özel ortamda dinlenmesi, tutuklu veya hükümlü olanların durumlarına uygun ceza infaz kurumu ve tutukevlerine yerleştirilmesi, fizikî koruma sağlanması, kimlik ve ilgili diğer bilgi ve belgelerin değiştirilmesi ve düzenlenmesi (Adlî sicil, askerlik, vergi, nüfus, sosyal güvenlik ve benzeri bilgi ve kayıtlarının, nüfus cüzdanı, sürücü belgesi, pasaport, evlilik cüzdanı, diploma ve her türlü ruhsat gibi resmî belgelerin değiştirilmesi ve düzenlenmesi ile taşınır ve taşınmaz mal varlığıyla ilgili haklarını kullanmasına yönelik işlemlerin yapılması.), geçici olarak geçimini sağlama amacıyla maddî yardımda bulunulması, çalışan kişinin iş yerinin ya da iş alanının değiştirilmesi veya öğrenim görenin devam etmekte olduğu her türlü eğitim ve öğretim kurumunun değiştirilmesi, yurt içinde başka bir yerleşim biriminde yaşamasının sağlanması, uluslararası anlaşmalara ve karşılıklılık ilkesine uygun şekilde, geçici olarak başka bir ülkede yerleştirilmesinin sağlanması, fizyolojik görünümün estetik cerrahi yoluyla veya estetik cerrahi gerektirmeksizin değiştirilmesi ve buna uygun kimlik bilgilerinin yeniden düzenlenmesi gibi tedbirler alınabilmektedir. * Tanık koruma tedbiri kararları; soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı tarafından, kovuşturma evresinde Cumhuriyet savcısı veya tanığın istemi üzerine veya re sen mahkemece verilmektedir. Karar verilmeden önce kolluk makamları ile diğer birimlerin hazırlayacağı değerlendirme raporları göz önünde tutulmaktadır. * Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, tanığın isteminin bulunması koşuluyla Cumhuriyet savcısından karar alınıncaya kadar, kolluk amirinin yazılı emriyle, geçici olarak 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen tedbir alınabilmekte ve gecikmeksizin Cumhuriyet savcısının bilgi verilmesi gerekmektedir. * Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen tedbire ilişkin kararlar, gereğinin yerine getirilmesi amacıyla Cumhuriyet başsavcılığı aracılığıyla, yargı çevresi içerisinde bulunan kolluk makamlarına gönderilmektedir. * Tanık koruma biriminde çalışan personel için, tanık koruma birimi tarafından verilen bilgilere göre geçici kimlik düzenlenebilmekte veya belge verilebilmekte ve bu belgelerin, tanığın korunması ile gözetilen kamu yararı veya somut diğer olgular da dikkate alınarak, soruşturma konusuyla orantılı ve amaca uygun olarak kullanılması gerekmektedir Sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanunu Sayılı Tanık Koruma 4, 5, 6, 11 inci maddeleri.