Laboratuvar Kaynakl nfeksiyonlar ve Korunma Yollar

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Laboratuvar Kaynakl nfeksiyonlar ve Korunma Yollar"

Deniz Zarakolu
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 031 Vural 25/12/01 10:25 Page 1 STER L ZASYON DEZENFEKS YON VE HASTANE NFEKS YONLARI Laboratuvar Kaynakl nfeksiyonlar ve Korunma Yollar Prof. Dr. Tümer Vural Akdeniz Üniversitesi T p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD. - Antalya Son y llarda mikrobiyoloji bilim alan nda büyük ilerlemeler olmufltur. Mikroorganizmalarla yap lan çal flmalar hücre fonksiyonunun moleküler yap s n n ve moleküler geneti inin anlafl lmas n ve geliflmesini sa lam flt r. Bu çal flmalarla elde edilen bilgiler yüksek organizmalar için de geçerli oldu undan, insanlarla ilgili birçok konu ayd nl a kavuflmufltur. Di er taraftan, moleküler biyokimya ve genetikle iç içe duruma gelen mikrobiyoloji konular nda yap lan çal flmalarla mikroorganizmalar n yap s, infeksiyonlar, kemoterapi, antijen ve antikorlar n yap s ve immünoloji hakk nda genifl bilgiler elde edilmifltir. Bunlar n yan s ra güncel t pta tan laboratuvarlar incelemeleri çok önemli bir yere sahiptir. Gerek hastal klar n spesifik ve nonspesifik tan s nda, gerekse sa l kl görünen insanlar n rutin kontrolleri veya immun hastal klar n n belirlenmesinde çeflitli laboratuvar incelemelerine gerek duyulmaktad r. Hangi amaçla olursa olsun; laboratuvar incelemelerinde, hasta/sa l kl kiflilerin kendisi (görüntüleme teknikleri vb) veya o kifliye ait çeflitli örnekler (kan, idrar, d flk, balgam vb) ilgili bölümlere gönderilmektedir. Asl nda tüm sa l k personeli günlük çal flma ortam nda, hastalardan bulaflabilecek pek çok infeksiyon etkeni ile karfl laflabilmektedir. Ancak belirli bölümlerde (ameliyathane, cerrahi klinikler, laboratuvarlar, acil servis, onkoloji ve diyaliz üniteleri vb) çal flanlar n infeksiyon riski daha fazla olmaktad r. Bu infeksiyonlar içinde özellikle kan ve kan ürünleri ile bulaflanlar, gerek s kl k ve gerekse yaratt uzun süreli olumsuz etkiler nedeniyle ayr bir öneme sahiptir. Hastadan hastane personeline bulaflan infeksiyon hastal klar "Meslek Hastal " kapsam nda yer almaktad r. Bu tip infeksiyon/hastal klardan korunmak için, hastane 1

2 031 Vural 25/12/01 10:25 Page 2 Tümer Vural personelinin öncelikle hastada mevcut olan infeksiyonun bulaflma yolu ve buna karfl al nmas gereken önlemler hakk nda e itilmesi; bunun yan s ra infeksiyonun bulaflamayaca durumlar konusunda da bilgilendirilmesi gerekmektedir. Laboratuvar çal flanlar n n say s n n bilinmemesi, laboratuvar kaynakl infeksiyonlar n bildiriminin zorunlu olmamas ve bu konuda sistematik çal flmalar bulunmamas, laboratuvar kaynakl infeksiyonlar n atipik inkübasyon periyodu göstermesi ve genellikle subklinik geçmesi nedeni ile laboratuvar kaynakl infeksiyonlar n gerçek riskini saptamak güçtür. Sulkin ve Pike 1949 dan itibaren laboratuvar kaynakl infeksiyonlar ile ilgili bilgiler toplamaya bafllam fllard r da Pike, US ve dünyan n di er bölgelerindeki laboratuvar kaynakl infeksiyonlar derlemifl ve yay nlam flt r. Toplad bilgiler laboratuvar kaynakl potansiyel infeksiyon tehlikelerinin tan mlanmas nda ve bunlar n önlenmesindeki güncel yaklafl mlar n köfle tafllar n oluflturmufltur. Pike nin 1976 da yay nlad bu konudaki en kapsaml çal flmada 3941 olgu bulunmaktad r. Saptanabilen nfeksiyon Etkenlerine Göre: nfeksiyon Say s Yüzdesi Bruselloz Q fever Tifo Hepatit Tularemi Tbc Dermatomikoz Venezüella equine Ensefaliti Tifus Psittakoz Koksidoidomikoz Streptokokal infeksiyon 78 2 Histoplazmoz Leptospiroz Salmonelloz Shigelloz

3 031 Vural 25/12/01 10:25 Page 3 Laboratuvar Kaynakl nfeksiyonlar ve Korunma Yollar Bu olgular n saptanabilen etkenleri: Bakteriyel %42.5 Viral %26.7 Riketsiyal %16.4 Fungal %9 Klamidyal %3.3 Paraziter %2.9 dentifiye edilemeyen %3.4 Laboratuvar kaynakl infeksiyonlarla ilgili araflt rmalar n ço unda geçifl yollar kesin olarak ortaya konulamam flt r. Pike nin araflt rmas nda vakalar n yaln zca %16 s nda geçifl yollar tan mlanabilmifltir. Geçifl yollar 4 gruba ayr labilir: nokülasyon njesyon nhalasyon Kontaminasyon Yap lan çal flmalarda, pipetleme s ras nda köpük oluflturarak süspansiyon kar flt rman n, köpüksüz pipetlemeye göre 4 kat fazla aerosol oluflturdu u tespit edilmifltir. Özellikle vidal kapakl tüplerin a z n n aç lmas aerosol oluflumuna yol açmaktad r. Santrifüj esnas nda tüplerin k r lmas aerosol oluflumuna neden olmaktad r. Tüplerin 2/3 den çok doldurulmamas, a zlar n n kapat lmas önerilmekte ve HIV pozitifli i tafl yan materyallerin ayr bir odada a z kapal santrifüjlerde ifllem görmesi gerekmektedir. Laboratuvarlarda en yo un aerosol oluflturan ifllemlerin ise sallama, çalkalama ve k r p dökülme fleklindeki laboratuvar kazalar oldu u saptanm flt r. Korunma Kan ve kan ürünleri ile bulaflan infeksiyonlardan korunmak için al nacak önlemler CDC taraf ndan yay nlanm flt r. K saca özetlenecek olursa: 1. Hastalara ait tüm vücut s v lar kontamine kabul edilmeli ve bu örnekleri tafl ma s ras nda akma ve s zmay engelleyecek sa lam kapakl kutulara konmal d r. Materyalin yerlefltirilmesi s ras nda kutunun d fl na ve laboratuvar ka d na bulaflma olmamas na dikkat edilmelidir. 2. Hastadan al nan materyallerle çal flan tüm personel mutlaka eldiven giymeli ve ifllem bittikten sonra eldivenler ç kart larak eller y kanmal d r. 3

4 031 Vural 25/12/01 10:25 Page 4 Tümer Vural 3. Eller ya da cilt yüzeyleri kontamine olursa su ve sabun ile y kanmal d r. 4. Enjektörler kullan ld ktan sonra plastik k l flar tekrar tak lmamal, i neler enjektörden ç kart lmamal, e ilip bükülmemelidir. Kullan lm fl i ne, enjektör, bistüri ucu ve kesici aletler imha edilmek üzere delinmeye dirençli sa lam kaplara konulmal d r. 5. S çrama olas l olan durumlarda; a z, burun ve gözleri korumak amac yla maske ve gözlük kullan lmal, koruyucu önlük giyilmelidir. 6. Gebe olan sa l k personeli bebe in perinatal infeksiyon riskini göz önüne alarak daha dikkatli davranmal d r. 7. Gerekli olan laboratuvarlarda uygun emniyet kabinleri kullan lmal d r. Kaynaklar 1. Adal, K. A., A. M. Anglim, C. L. Palumbo, M. G. Titus, B. J. Coyner, and B. M. Farr. The use of high-efficiency particulate air-f lter respirators to protect hospital workers from tuberculosis. N. Engl.J. Med. 331: , Batchelor, B. I., R.J.Bindle, G. F. Gilks, and J.B. Selkon. Biochemical mis-identification of Brucella melitensis and subsequent laboratory-acquired infections. J.Hosp. Infect. 22: Center for Disease Control. Laboratory safety at the Center for Disease Control. DHEW publication no. (HSM) Publich Health Service, U.S. Department of Health, Education, and Welfare, Atlanta, Center for Disease Control. Recommendations for prevention of HIV transmission in health care setting. Morbid. Mortal. Weekly Rep. 36(Suppl.2):3S-18S, Fleming, D. O., J. H. Richardson, J. I. Tulis, and D. Vesley. Laboratory safety: principles and practices, 2 nd ed. American Society for Microbiology, Washington, D.C Gilhrist, M. J. R., J.Hindler, and D.O. Fleming. Laboratory safety management and update, p. xxixlii. In H. D. Isenberg (ed.), Clinical microbiology procedures handbook American Society for Microbiology, Washington, D.C., Groschel, D. H. M., K.G. Dwork, R.P. Wenzel, and L.W. Scheibel. Laboratory accidents with infectious agents, p In B. M. Miller, D. H. M. Groschel, J. H. Richardson, D. Vesley, J. R. Songer, R. D. Housewright, and W. E. Barkley (ed.), Laboratory safety: principles and practices. American Society for Microbiology, Washington, D.C., Hanel, E., Jr., and M. M. Halbert Pipetting, p In B. M. Miller, D. H. M. Groschel, J. H. Richardson, D. Vesley, J. R. Songer, R. D. Houserwright, and W. E. Barkley (ed.), Laboratory safety: principles and practices. American Society for Microbiology, Washington. D.C Kiley, M. P. Clinical laboratory safety, biohazard surveillance, and infection control, p In R. C. Tilton, A. Balows, D.C. Hodnadel, and R. F. Reiss (ed.), Clinical laboratory medicine. Mosby- Year Book, Inc., St. Louis McGowan, J. E., Jr., and J. D. MacLowry. Addressing regulatory issues in the clinical microbiology laboaratory, p In P. R.Murray, E.J.Baron, M. A. Pfaller, F. C. Tenover, and R.H. Yolken (ed.), Manual of clinical microbiology, 6 th ed. American Society for Microbiology. Washington, D. C, National Committee for Clinical Laboratory Standards. Prodection of laboratory workers from infectious disease transmitted by blood, body fluides, and tissue. Document M29-T2. National Committee for Clinical Laboratory Standards, Villanova, Pa,

5 031 Vural 25/12/01 10:25 Page 5 Laboratuvar Kaynakl nfeksiyonlar ve Korunma Yollar 12. National Committee for Clinical Laboratory Standards. Clinical laboratory waste management. Approved document GP5-A. National Committee for Clinical Laboratory Standards, Villanova, Pa, National Committee for Clinical Laboratory Standards. Clinical laboratory safety. Document GP17- T. National Committee for Clinical Laboratory Standards, Villanova, Pa, Pike R. M. Laboratory-associated infections. Summary and analysis of 3921 cases. Health Lab. Sci. 13: , Pike R. M. Laboratory-associated infections: incidence, fatalities, causes and prevention. Annu. Rev. Microbiol. 33:41-66,

Benzer belgeler

TULAREMİ KONTROL ve KORUNMA. Dr. Kemalettin ÖZDEN

TULAREMİ KONTROL ve KORUNMA. Dr. Kemalettin ÖZDEN TULAREMİ KONTROL ve KORUNMA Dr. Kemalettin ÖZDEN Bulaş yolları Deri ve mukozal yol: İnfekte kene veya sinek gibi vektörlerin ısırmasıyla veya infekte hayvan dokuları, hayvan çıkartılarıyla (idrar, dışkı