ISF 107 GENEL MUHASEBE I

Transkript

1 2. HAFTA ISF 107 GENEL MUHASEBE I Muhasebe Kayıt Sisteminde Kullanılan Belge ve Defterler Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr KBUZEM Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 2 Muhasebede Kullanılan Belgeler Belge; olayları kişi, yer, zaman, nitelik, nicelik, tutar gibi açılardan tespit edenve kanıtlayannesnelerdir. Belge, muhasebeye konu olan mali nitelikli olayların kayıtlara geçmesini sağlayan muhasebenintemeltaşıdır. VAKA BELGE KAYIT Muhasebeyiilgilendiren olaylahesabakayıtarasındabağlantıbelgeilesağlanır. Muhasebede ticari işlem kayıtlarının yapılabilmesi için söz konusu işlemin ne olduğunu gösteren belgelere ve bu işlemlerin kaydedildiği defterlere gerek vardır. Kullanılacak belgelerin şekli ve içeriği hangi işlemlerin ne tür defterlere kaydedileceği ileilgilihususlaryasalarcadüzenlenmiştir. 3 Kullanılan Belgeler Muhasebe bilgileriningüvenirliğiiçinişlemlerindoğrubelgelere dayandırılmasınıgereklikılmaktadır. Muhasebenin temel kavramlarından biri olan tarafsızlık ve belgelendirme kavramı gereği, muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş belgelere dayandırılmasıgerekmektedir. Bu nedenle yasalarla düzenlenmiş özellikleri ve şekil şartlarını taşımayanbelgelermuhasebekayıtlarınaesasteşkiledemez. Muhasebede kullanılan belgelerin bir kısmı Vergi Usul Kanununda (V.U.K) diğerleri ise Türk Ticaret Kanununda (T.T.K) yeralmaktadır. 4 Vergi Usul Kanunundaki Belgeler Devletin vergi alacaklarını eksiksiz olarak tahsil edebilmesine olanak sağlayan belgeler Vergi Usul Kanununda (VUK) ta düzenlenmiştir. Bu belgeler sayesinde olayın gerçekleştiği tarihte işletmeler tarafından yapılan tahsilat, ödeme ve yapılan vergi kesintileri taraflarıyla birlikte ortaya konulmaktadır. VergiUsulKanunu GereğiKullanılan Belgeler: Fatura, Perakende SatışBelgeleri, GiderPusulası, Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu, Ücret Bordosu, TaşımaveSevkİrsaliyesi, Yolcu Listesi, GünlükMüşteri Listesi, Fatura Fatura, satılan mal ve yapılan iş karşılığında müşterilerin borçlandığı tutarı göstermek üzere malı satan veya işi yapan tarafından müşteriye verilenticaribelgedir.(v.u.k.madde229). Faturadaenazaşağıdakibilgilerbulunur:(V.U.K. Madde230) 1) Faturanındüzenlenmetarihi, seri vesıra numarası; 2) Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi vehesapnumarası; 3) Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası; 4) Malınveyaişin nevi, miktarı,fiyatıvetutarı; 5) Satılanmallarınteslim tarihiveirsaliye numarası, 5 6 1

2 Fatura Düzenleme Esasları Müşteriler satın aldıkları mal ve hizmetler karşılığında faturayı kanıt olarak kullanabilirler. Faturaya itiraz süresi 7 gün olup bu süre içerisinde fatura içeriğine itiraz edilmezse fatura kabul edilmiş sayılır. Vergi usul kanununa göre faturalar 5 yıl, Türk Ticaret Kanunu na göre ise 10 yıl saklama zorunluluğu bulunmaktadır. Fatura, mal ve hizmetin satışından itibaren azami 7 gün içerisinde düzenlenmesi gerekir. Bu süre zarfında düzenlenmeyen fatura yok hükmündedir. 7 8 Fatura Düzenleme Esasları Ticari hayatta fatura tutarının tahsil edilip edilmediğinin göstergesi ve şekli piyasada kendiliğinden oluşmuştur. İşletme tarafından satılan mal ve hizmetler karşılığında fatura bedelinin peşin alındığını göstermek için faturanın alt kısmı kaşelenip imzalanır. Bu faturaya kapalı fatura denir. İşletmenin veresiye(kredili) satışlarında ise mal veya hizmetin bedelinin tahsil edilmediğini göstermek için faturanın üst kısmı kaşelenir ve imza edilir. Bu faturaya açık fatura denir. Fatura Düzenleme Esasları Bir tacir, diğer bir tacir ya da vergi mükellefine sattığı her mal içinfaturakesmekzorundadır. Alınan ve satılan mal ve hizmetlerin bedelleri 2017 yılında 900 TL yi aşması ya da bedeli, 900 TL yi aşmıyorsa bile müşterinin istemesi halinde mal ve hizmeti satanın fatura düzenlemesi zorunluluktur. Ancakbirtacirindiğertacire yadavergimükellefine sattığımal, satın alan tacir ya da vergi mükellefi için gider niteliği taşıyorsa; malısatanfaturayerineperakendesatışfişide verebilir Fatura Düzenleme Esasları İşletmenin satışlarının toptan veya perakende şekilde yapması fatura düzenlemede ve katma değer vergisi işlemlerinde önemli bir unsurdur. Eğer satış tüketiciye değil malı satacak olan bir işletmeye yapılıyorsa bu ticaret toptan sayılır ve malın net fatura tutarı üzerinden ayrıca katma değer vergisi hesaplanarak toplam fatura tutarı bulunur. Eğer satış nihai tüketiciye yapılıyorsa, bu ticaret perakende sayılır. Katma değer vergisi ilgili malın fiyatına dahildir. Katma Değer Vergisi Katma Değer Vergisi(KDV), bir malın üretiminden nihai tüketiciye ulaşıncaya kadar geçirdiği her aşamada oluşturulan katma değer üzerinden alınan bir vergidir. Katma değer, bir malın satış değeri ile alış değeri arasındaki fark olarak tanımlanabilir. Malların nihai tüketiciye ulaşmasına aracılık eden işletmeler bir taraftan mal veya hizmet alımları nedeniyle satıcılara KDV öderken, diğer taraftan mal veya hizmet satışları nedeniyle müşterilerindenkdvtahsiletmektedirler

3 Katma Değer Vergisi İşletmelerdevletekarşıvergiaracısıolarakçalışırlar. Her ay sonunda o ay içinde tahsil ettikleri KDV tutarı ile ödedikleri KDV tutarını karşılaştırırlar tahsil ettikleri KDV ödediklerikdv denbüyükisebunudevleteaktarırlar. Un, ekmek vb. gibi zorunlu gıda maddelerinde katma değer vergisi oranı %1, gibi sembolik bir vergi uygulanırken, kuru bakliyat, kuruyemiş, giyim eşyası vb. ürünler için %8, kırtasiye malzemesi, deri vb. ürünler için katma değer vergisi %18 olarak uygulanır. Katma Değer Vergisi İşletmenin satışlarının toptan veya perakende şekilde yapması fatura düzenlemede ve katma değer vergisi işlemlerinde önemli bir unsurdur. Eğer satış tüketiciye değil malı satacak olan bir işletmeye yapılıyorsa bu ticaret toptan sayılır ve malın net fatura tutarı üzerinden ayrıca katma değer vergisi hesaplanarak toplam fatura tutarı bulunur. Eğer satış nihai tüketiciye yapılıyorsa, bu ticaret perakende sayılır. Katma değer vergisi ilgili malın fiyatına dahildir KDV Dahil ve Hariç Hesaplamaları Katma değer vergisi dahil satışlarda ilgili malın net satış fiyatı aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanabilir: KDV Dahil Tutar Net Fatura Tutarı = 1+Vergi Oranı(%) KDV Tutarı = Net Fatura Tutarı x KDV Oranı Fatura Düzenleme Esasları Örnek: İşletmemiz, toptancılık yapan (Nihai Tüketici olmayan) müşterisi Sesa A.Ş ye % 18 KDV hariç TL lik ticari malı çek karşılığında satmıştır. KDV tutarını ve toplam ödenmesi gerekentutarıhesaplayınız. Toptan Satış (Nihai Tüketim Değil) «E» Malı Satışı Katma Değer Vergisi (% 18) Toplam TL TL TL Fatura Düzenleme Esasları Örnek: İşletmemiz nihai müşterisi olan Sesa AŞ. ye % 18 KDV dahil TL lik ticari malı çek karşılığında satmıştır. Malın net fatura tutarını ve KDV tutarını hesaplayınız Perakende Satış (Nihai Tüketim) KDV dahil satış tutarı Net Net Fatura Tutarı KDV tutarı TL / 1,18 = TL x 0,18 = TL Fatura Düzenleme Esasları ÖnemliNot: İşletmeler satın aldıkları mal ve hizmetler için katma değer vergisi öderler. İşletmeler sattıkları mal ve hizmetler içinse katmadeğervergisitahsilederler. Ancak bu işlemler neticesinde gerçekte kendilerinden bir parasal eksilme söz konusu olmamaktadır. Çünkü satmış oldukları mal ve hizmetler sonucunda tahsil ettikleri katma değer vergisinden mal ve hizmet alırken ödedikleri katma değer vergisini düşerek, sadece mal ve hizmet için belirledikleri katma değer kadar devlete vergi ödemek zorundadırlar. Bu vergidezatenmalvehizmetialantarafındanödenmektedir

4 Örnek Soru 1: İşletmemiz, % 18 KDV hariç A tipi bir ticari malı TL ye banka aracılığı ile satın almıştır. Bu ticari mal için satıcıya ödenecek KDV sini hesaplayarak, toplamda ödenmesi gereken tutarı bulunuz. Soru 2: İşletmemiz, daha önce % 18 KDV hariç TL ye satın almış olduğu A tipi ticari malı, % 18 KDV dahil TL ye çek karşılığında satmıştır. Müşteriye satılan bu ticari malın net fatura tutarını ve tahsil edilmesi gereken KDV sini hesaplayınız. Soru 3: Serdemir işletmesinin devlete aktarılması gereken KDV ni hesaplayınız. KDV Dahil ve Hariç Hesaplamaları Soru 1: İşletmemiz, % 18 KDV hariç A tipi bir ticari malı TL ye banka aracılığı ile satın almıştır. Bu ticari mal için satıcıya ödenecek KDV sini hesaplayarak, toplamda ödenmesi gereken tutarı bulunuz. KDV Tutarı = Net Fatura Tutarı x KDV Oranı KDV Tutarı = x 0,18 = TL KDV dahil tutar = = TL KDV Dahil ve Hariç Hesaplamaları Soru 2: İşletmemiz, daha önce % 18 KDV hariç TL ye satın almış olduğu A tipi ticari malı, % 18 KDV dahil TL ye çek karşılığında satmıştır. Müşteriye satılan bu ticari malın net fatura tutarını ve tahsil edilmesi gereken KDV sini hesaplayınız. KDV Dahil Tutar Net Fatura Tutarı = 1+Vergi Oranı(%) Örnek Soru 3: İşletmemizin devlete aktarılması gereken KDV ni hesaplayınız. Mal Satışından Tahsil Edilen KDV Tutarı = TL Mal Satışından Tahsil Edilen KDV Tutarı = TL Ödenmesi Gereken KDV Tutarı = = TL Net Fatura Tutarı = TL 1+0,18 1, Perakende Satış Belgeleri Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile defter tutmak zorunda olan çiftçilerin fatura vermek zorunda olmadıklarısatışlarıveyaptıklarıişlerinbedelleriniispatetmekte kullanacaklarıbelgelerdir(v.u.k. MADDE 233) Üç başlıkaltında toplanmaktadırlar: Perakende satış fişleri Makineli kasaların kayıt ruloları Giriş veyolcutaşıma biletleri 2017 yılı için fiş kesmenin üst sınır 900 TL olarak belirlenmiştir. Ancak alıcının talep etmesi halinde bu sınırdan daha az dahi fatura düzenlenmesi zorunludur. Bulunması gereken bilgiler, İşletme veya mükellefin adı, düzenlenme tarihivealınan paranın miktarı gösterilir

5 Yazar Kasa Fişi Giriş Bileti Gider Pusulası Gider Pusulası Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin: Vergiden muaf esnafa; Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmişfatura hükmündedir. Vergiden Muaf Esnaf, işyeri açmadan, işçi çalıştırmadan, pazar takibi yapamadan, motorlu araç kullanmadan değeri yüksek olmayan malları kendi adına üreten yada alıp satan kişidir. Kalaycı, seyyar satıcı, berber, odun ve kömür kırıcı, hamallar vb. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir. (V.U.K. MADDE 234) Gider pusulasında bulunması gerekenhususlar; İşin mahiyeti, Emtianıncinsve nev'i ile miktarve bedelini İş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) Adresleri Tarihi ihtiva eder İkinüsha olarak tanzimvebir nüshasıişi yapanaveya malısatana verilir Gider pusulaları, seri ve sıra numarasıdahilinde teselsül ettirilir GiDER PUSULASI Gider Pusulası KARDESAN LTD.ŞTİ. TEKSTİL KONFEKSİYON Seri Sıra No Tarih M ERTER, SAKA SOK.NO:7 5 / 4 İSTANBUL DIŞ TICARET V. D. Örnek: : : : A 1 12/1/02 İŞİN MAHİYETİ CİNSİ Hizmet Alınması ADEDİ FİYATI Taşıma Temizlik Bedeli 900 TL Gelir Vergisi (900 TL x % 10) (90 TL) Net Tutar 810 TL Toplam Gelir Vergisi %10 Fon % Kesintiler Toplamı Zati Eşya Alınması Ödenecek Tutar İkinci El Buzdolabı 200 TL Gelir Vergisi - Toplam 200 TL TUTARI Yalnız dört milyon dörtyüz elli bin... TL. nı...kardesan LTD.STI...'nden yukarıda belirtilen Mal/iş bedelini aldım. Adı Soyadı : Adresi : Plaka No Kazım Güçlü Barbaros Cad. Uzun Sok. No:5 Beşiktaş, İSTANBUL : Kaz?m Güçlü

6 Müstahsil Makbuzu Müstahsil Makbuzu Müstahsil makbuzu(üretici-yetiştirici makbuzu), birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmek ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermek, diğerini ona imzalatarak zorundaolduğuticaribirbelgedir. Çiftçiden avans üzerine yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında verilir. Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası faturayerine geçer. Bulunmasıgereken bilgiler; Makbuzun tarihi; Malı satınalan tüccarveyaçiftçininsoyadı, adıunvanıveadresi; Malı satançiftçininsoyadı, adıve ikametgahı adresi; Satınalınanmalın cinsi,miktarı vebedeli; Bu Maddede yazılımakbuzlar hiçbirresimveharcatabideğildir. Müstahsil makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir Müstahsil Makbuzu Örnek: Kabuklu Fındık Bedel Gelir Vergisi (3.000 TL x % 4 ) Net Tutar TL (120 TL) TL Serbest Meslek Makbuzu Serbest meslek makbuzu, serbest meslek erbabının yaptığı hizmetten doğan alacağını tahsil edilmesi sırasında düzenleyip alıcıyaverdiğimakbuzdur. Bulunmasıgerekenbilgiler Makbuzu verenin soyadı, adı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası; Müşterinin soyadı, adıveyaunvanıveadresi; Alınanparanınmiktarı; Paranınalındığı tarih; Yazılırvebumakbuzlarserbest meslekerbabıtarafındanimzalanır. Serbest meslek makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsülettirilir

7 Serbest Meslek Makbuzu Ücret Bordrosu Örnek: Avukatlık Ücreti Katma Değer Vergisi(%18) Toplam Gelir Vergisi (6.000 TL x % 20 ) Net Tutar TL TL TL (1.200 TL) TL İşverenlerin çalıştırdıkları personel ve işçilerine ödedikleri brüt ve net ücretler ile ücretlerinden yaptıkları gelir ve damga vergisi kesintileri, sosyal güvenlik kesintileri ile diğer eklenti ve kesintilerin gösterildiği belgedir. Bulunmasıgerekenbilgiler; Hizmet erbabının soyadı, adı; ücretin alındığına dair imzası veya mührü (Ücretin ödenmesinde ayrıca makbuz alan iş verenlerin tutacakları ücret bordrosuna imza veya mühür konulması mecburi değildir.); Varsa vergi karnesinin tarih ve numarası; Birim ücreti (Aylık, haftalık, gündelik, saat veya parça başı ücreti); Çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre; Ücret üzerinden hesaplanan vergilerin tutarı Ücret Bordrosu Sevk İrsaliyesi Sevk irsaliyesi, malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı ve taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması ve taşıttırılması halinde alıcının taşınan yada taşıttırılan mallar için düzenlenen ve taşıtta bulundurulması gerekli olan ticari bir belgedir. İrsaliye satılan malı bir yerden başka bir yere gönderirken kullanılan belgedir Yolcu Listeleri Yolcu listeleri, şehirlerarası yapılan yolcu taşımaları sırasında yolcu taşıma bileti kesmek zorunda olan mükelleflerin (TCDD hariç) her sefer için yolcuların oturma yerlerini planlı bir şekilde gösterenticaribirbelgedir. Bulunmasıgerekenbilgiler Yolculistesini düzenleyenişletmeninadıveyaunvanıileadresi, Taşıtıişletenmükellefinadı,soyadıvarsaunvanı,adresivergidairesivehesap numarası, Taşıtın plakanumarası,sefertarihivehareketsaati, Biletnumaralarıişaretlenmeksuretiyle yolcusayısıvetoplamhasılattutarı

8 Günlük Müşteri Listeleri Günlük müşteri listesi, otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yerleri, odaları, bölmeler ve yatak planlarına uygun olarak müşteriiçindüzenlenenbirticaribelgedir.. Bulunması gereken bilgiler Mükellefin adı, soyadı, varsa unvanı ve adresi, Oda numaraları yazılmak suretiyle müşterinin adı, soyadı ve oda ücreti, Düzenleme tarihi. Türk Ticaret Kanunu Gereği Kullanılan Belgeler Türk Ticaret kanununa göre kullanılan belgeler aşağıdaki gibidir. Çek Bono Poliçe Hisse senedi Tahvil Çek ve Çek in Özellikleri Çek, bir bankaya hitaben ve belli kurallara uyarak yazılan bir ödemeemridir. Çek, paranaklininkolaylaştırılması, kişinin yanında fazla para bulundurmayı önlemek suretiyle paranın çalınmasıyadakaybolmasınamaniolması, piyasadafazlaparadolaşımınıönlemesive ödemede kullanılan paranın faizinden yararlanılması gibi amaçlariçindüzenlenir. Çek ve Çek in Özellikleri Bir çekin düzenlenebilmesi için bankada çeki düzenleyen kişininemrineayrılmışbirkarşılığınınbulunmasıgerekir. Çekte vade yoktur. İbraz edildiğinde ödenir. Çek düzenlendiği yerde ödenecek ise 10 gün; başka bir şehirde ödenecek ise 1 ay, aynı kıtada ödenecekse yine 1 ay; başka bir kıtada ödenecek ise 3 ayiçindetahsiledilmelidir. Aslında çek bankaya gösterildiği anda ödenmesi gereken bir belgedir. Ancak ülkemizde çekin üzerine bir vade tarihi bırakılarak o tarihte bozdurulmasına yönelik ticari bir gelenek vardır Çek ve Çek in Özellikleri Çek ve Çek in Özellikleri Buradada çekidüzenleyen(keşideci), çekiödeyecek(banka)ve çekialacak(lehtar)olmaküzereüçlübirilişkivardır. Çek bankalar tarafından basılan ve kullanmaları için keşidecilereverilenbirbelgedir. Çek, tahsil için bankaya götürülebilir, yada mal yada hizmet alımlarında para yerine kullanılabilir. İleri tarihli çekler vadesindenöncekırdırılaraktahsiliyapılabilir. Çekinüzerindekihaklarınbirbaşkasınadevrinecirodenir

9 Bono ve Poliçe Bono Bono, (senet), borçlunun alacaklısına olan borcunu belirli bir tarihte, kayıtsız ve şartsız bir biçimde ödeneceğini gösteren bir belgedir. Senet borçlusuna muhatap, senet alacaklısına lehtar denilir. Poliçe, Bononun bir ödeme vaadi ve ikili bir ilişki içermesine karşın, poliçede ödeme emri ve üçlü bir ilişki söz konusudur. Burada senedi düzenleyen kişi (keşideci), alacaklı olduğu bir kişiye (muhatap), poliçede ismini yazdığı kişiye (lehtar) belli bir meblağı belli bir tarihte kayıtsız ve şartsız ödeme emrini vermektedir Poliçe Vade Ödeme Tarihi Türk Lirası No: x2 # # 16 Is bu police mukabilinde...15 Subat 20x2.... tarihinde Bay...Heraslan Koll. Sti` ne..... veya emruhavale sine... yukarida yazili yanliz.dörtyuzdoksanmilyon...tl. Ödeyiniz. Is bu police vadesinde ödenmedigi takdirde, müteakip policelerin de muacceliyet kesbedecegini, ihtilaf vukuunda..istanbul.. mahkemelerinin selehiyetini simdiden kabul ederiz. MUHATAP KESIDECI KARSU A.S. AHMET KIZIL adres, pul, imza adres, pul, imza Hisse Senedi Hisse senedi, Anonim şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, ortakların sermaye paylarını göstermek üzere, bu payları karşılığında çıkarılan ve şekil şartları kanunda belirtilmiş olan menkul kıymet niteliğindeki belgedir. Hisse senetleri, sahipleri şirketin karına ortak olma, tasfiye bakiyesinden pay alma, şirket yönetimine katılma ve şirketi denetleme gibi haklar sağlar Hisse Senedi Tahvil Tahvil, Anonim şirketlerin ve devletin uzun vadeli borç sağlamak amacıyla çıkarıp sattığı, nominal değerleri eşit borç senedi niteliğindeki menkul kıymetlerdir. Tahvil satına alarak şirkete borç vermiş olanlar, şirketin kar veya zararına katılmazlar, sadece belli orandaki faizi alırlar

10 Tahvil Muhasebede Kullanılan Diğer Belgeler Muhasebede kullanılan diğer belgeler ise şunlarıdır: Makbuz senedi Rehin senedi Katma Değer Vergisi Beyannamesi Muhtasar Beyannamesi SGK Prim ve Hizmet Bildirgesi Muhasebede Kullanılan Diğer Belgeler Makbuz senedi, Emtia senetlerinden olan makbuz senedi, umumi mağazalara(antrepo) bırakılan zahire veya mallar üzerindeki mülkiyet hakkının temsil eden kıymetli evrak niteliğindeki belgedir. Rehin senedi, Umumi mağazalara bırakılan zahire ve mallar üzerinde rehin hakkı sağlayan kıymetli evrak niteliğindeki belgedir. Muhasebede Kullanılan Diğer Belgeler Katma Değer Vergisi Beyannamesi, Gerçek usulde vergiye tabi mükellefler tarafından düzenlenen, ilgili dönemde (ayda) mal veya hizmet alım satımları sırasında ödenen ve tahsil edilen katma değer vergileri arasında ortaya çıkan farkı esas alacak biçimde her ay hazırlanarak vergi dairesine sunulan beyannamedir. Her ayın KDV beyannamesi takip eden ayın 25. günü mesai bitimine kadar vergi dairesine verilir Muhasebede Kullanılan Diğer Belgeler Muhtasar Beyannamesi, Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerce aylık veya üç aylık olarak düzenlenen ve Gelir ve Kurumlar Vergisi, Türk Ticaret, Vergi Usul, Katma Değer Vergisi kanunlarına göre düzenlenen belgelerdeki Gelir Vergisi, Damga Vergisi ve Savunma Sanayi Destekleme Fonu Kesintisi ve söz konusu kanunlarda belirtilen diğer kesintilerin gösterildiği beyannamedir. Her ayın muhtasar beyannamesi takip eden ayın 20. günü mesai bitimine kadar ilgili vergi dairesine sunulmak durumundadır. Muhasebede Kullanılan Diğer Belgeler SGK Prim ve Hizmet Bildirgesi, Sosyal Güvenlik Kanunu hükümleri uyarınca bir işyerindeki tüm iş görenlerin SGK primi işçi ve işveren paylarının topluca gösterildiği aylık bildirgedir. İlgili ayı takip eden ayın son günü mesai bitimine kadar SGK Müdürlüklerine teslim edilmesi gerekmektedir

11 Muhasebe Kullanılan Defterler Birinci sınıf tüccarlar bilanço esasına göre, ikinci sınıf tüccarlar ise işletmehesabıesasına göredeftertutarlar. Birinci sınıf tüccarın tutmak zorunda oldukları defterler aşağıdaki gibidir. YevmiyeDefteri(GünlükDefter) DefteriKebir(BüyükDefter) EnvanterDefteri İkinciSınıftüccarlarıntutmakzorundaolduğudefterler İşletmehesabıdefteri Günlükperakendesatışvehasılatdefteri Muhasebe Defterleri Hangi Dönemler için Tutulur Defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır. Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır. 1 Ocak itibariyle başlar ve 31 Aralık tarihi itibariyle sona erer. Takvim yılı dönemi faaliyet ve muamelelerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için, bunların müracaatı üzerine Maliye Bakanlığı 12'şer aylık özel hesap dönemleri belli edebilir. Yeniden işe başlama veya işi bırakma hallerinde, hesap dönemi içinde bir yıldan eksik olan faaliyet süresi,hesap dönemi sayılır. Bu maddeye göre özel hesap dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançları, hesap dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı sayılır Birinci Sınıf Tüccarın Tutmak Zorunda Oldukları Defterler Yevmiye Defteri, parayla ölçülen işlemlerin ilgili belgelere dayanarak, tarih sırasına göre maddeler halinde kaydedildiği defterdir. Bu deftere işlemler tarih sırasıyla kaydedilir ve haklı bir sebep olmaksızın on günden fazla geciktirilmez. Yevmiye defteri piyasada satılan ciltli defterler olabildiği gibi günümüzde daha çok bilgisayar çıktısı almaya kolaylık sağlayan form kağıtlarda olabilmektedir. Yevmiye Defterinde Bulunması Gereken Unsurlar 1. Madde sıra numarası, 2. Büyük defter sayfa numarası, 3. Tarih, 4. Borçlu hesap, 5. Alacaklı hesap, 6. Varsa yardımcı hesaplar ve tutarları, 7. Borçlu hesapların tutarları, 8. Alacaklı hesapların tutarları, 9. Ticari işlemlerin dayandığı belgelerin türü tarihi ve numaraları ile ilgili bilgileri de içeren madde açıklaması Ciltli Yevmiye Defteri Defteri Kebir(Büyük Defter) Yevmiye defterine tarih sırasına göre maddeler halinde kaydedilen mali olay ve işlemlere ait bilgilerin aynı nitelikte olanlarının belli hesaplarda toplandığı defterdir. Yevmiye defterinde borçlandırılan hesap, defteri kebirde de borçlu tarafa, yevmiye defterinde alacaklandırılan hesap ise defteri kebirde de alacaklı tarafa kaydedilir. Defteri kebir sınıflandırma fonksiyonun temel aracıdır

12 Defteri Kebir(Büyük Defter) Defteri Kebir(Büyük Defter) Büyük defterde sayfalar karşılıklı olarak aynı sayfa numarasını taşır ve sağ taraftaki sayfa hesabın borç tarafı sayfasını, sağ taraftaki sayfa ise hesabın alacak tarafı sayfasını gösterir. Bulunması gereken bilgiler. 1. Hesabın kod numarası veadı, 2. Tarih, 3. Kayıt sıra numarası, 4. Açıklama, 5. Günlükdefter maddenumarası, 6. Tutar, 7. Geneltoplam Envanter Defteri İşletmenin işe başladığı tarihte ve daha sonra her faaliyet dönemi sonunda çıkardığı envanterde belirlenen varlık ve borçları ayrıntılıolarakkaydedildiğidefterdir. Ayrıca, dönem sonu bilançolarının bu deftere kaydedilmesi zorunlu olduğu gibi gelir tablosunun da bu deftere kaydedildiği görülür. Envantervebilançonunçıkarıldığıgünebilançogünüdenir. İşletme Esasına Göre Tutulan Defterler V.U.K. nun 193. maddesine göre ikinci sınıf tüccarların tutmak zorunda oldukları defterler şunlardır; İşletme Hesabı Defteri Günlük Perakende Satış ve Hasılat Defteri İşletme Hesabı Defteri İşletme defteri, Türk Ticaret Kanununa göre ikinci sınıf tacirlerin ekonomikfaaliyetleriniizledikleridefterlerdir. Bu defterin sol tarafını giderler, sağ tarafını ise hasılat kısmı oluşturur. Gider kısmına, satın alınan mallar veya yaptırılan hizmetler karşılığında ödenen veya borçlanılan paralar ve işletme ile ilgili diğertümgiderlerkaydedilir. Hâsılat kısmına ise, satılan mal bedeli veya yapılan hizmet karşılığı olarak tahsil edilen paralar ile tahakkuk eden alacaklar ve işletmefaaliyetindeneldeedilentümhâsılatkaydedilir. Günlük Perakende Satış ve Hasılat Defteri Bu deftere günlük perakende satışlar ile diğer işletme hasılatı günü gününe kaydedilir. İkinci sınıf tacirler, günlük perakende satışları ile hizmet karşılığı suretlerle alınan paraları kaydetmek üzere günlük perakende satış ve hasılat defteri tutmak zorundadırlar. Perakende satışların günlük tutarı bu deftere, perakende satış fişleri, makineli kasaların kayıt ruloları, giriş ve yolcu taşıma biletleri ve diğer belgelere dayanılarak topluca yazılabilir. Ödeme kaydedici cihaz (yazar kasa) kullanan ikinci sınıf tacirlerin günlük perakende satış ve hasılat defteri kullanma mecburiyeti 167sayılı V.U.K Genel Tebliği ile kaldırılmıştır

13 Muhasebe Fişleri Mali işlemlerin objektif belgelere dayanarak doğrudan doğruya yevmiye defterine kaydedilebileceği gibi önceden muhasebe fişlerine kaydedilip sonra buradan yevmiye defterine aktarılada bilir. Muhasebe fişleri hataların erken tespit edilmesi ve giderilmesindeetkilidir. Muhasebedekullanılanmuhasebefişleriüççeşittir. Kasa TahsilFişi Kasa TediyeFişi MahsupFişi Muhasebe Fişleri Kasa tahsil fişi, işletmenin kasasına para girişine neden olan işlemlerin kaydedildiği fiştir. Kasa tahsil fişine, kasaya giriş olduğunda kayıt yapıldığından, borçlu hesap her zaman Kasa hesabıdır.alacaklıhesapveya hesaplariseişlemdenişlemedeğişir. Kasa tediye fişi, işletmenin kasasından para çıkışlarına neden olan işlemlerin kaydedildiği fiştir. Kasa tediye fişine, kasadan para çıkışı olduğunda kayıt yapıldığından alacaklı hesap her zaman Kasa hesabıdır. Borçlu hesap veya hesaplar ise işlemden işleme değişmektedir Muhasebe Fişleri Mahsup fişi, işletmenin kasasına para girişi sağlamayan veya işletmenin kasasından para çıkışına neden olmayan işlemlerin kaydedildiği fiştir. Mahsup fişinde ne borçlu tarafa, nede alacaklı tarafa Kasa hesabı kullanılmaz. Temel Kavramlar Tacir, (tüccar, ticaret yapan) bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa, kendi adına işletmen kimsedir. Gerçek kişiler, ticaret şirketleri vb. Esnaf, ister gezici olsun ister bir dükkânda veya bir sokağın belirli yerlerinde sabit bulunsun, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla bedenî çalışmasına dayanan ve geliri tacir yada sanayici niteliğini kazandırmayacak tutarda olan kişi esnaftır. Ayakkabı tamircisi, berber, yorgancı, vb Temel Kavramlar Vergiden Muaf Esnaf, işyeri açmadan, işçi çalıştırmadan, pazar takibi yapamadan, motorlu araç kullanmadan değeri yüksek olmayan malları kendi adına üreten yada alıp satan kişidir. Kalaycı, seyyar satıcı, berber, odun ve kömür kırıcı, hamallar vb. Perakende satış, malların teker teker yada parça durumunda azar azar satılması biçimidir. Toptan satış, malların çok miktarda satılmasına dayanan satış biçimidir. Satılan mal ve yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı tutarı göstermek üzere malı satan veya işi yapan tarafından müşteriye verilen ticari belgeye ne denir? a) Perakende SatışFişi b) Müstahsil Makbuzu c) Fatura d) İrsaliye e) Gider Pusulası

14 Borçlunun alacaklısına olan borcunu belirli bir tarihte, kayıtsız ve şartsız bir biçimde ödeyeceğini vadeden belgeye ne denir? a) Hisse Senedi b) Senet c) Fatura d) Tahvil e) Çek Bir bankaya yönelik olarak, üçüncü bir kişiye yazılı bedelin ödenmesini emreden bir kambiyo senedi aşağıdakilerden hangisidir. a) Hisse Senedi b) Senet c) Fatura d) Tahvil e) Çek Vergiden muaf çiftçiden satın alınan emtialar için müşteri tarafından düzenlenen ve çiftçiye imza ettirilen belgeye ne denir? a) Perakende satışfişi b) Senet c) Fatura d) Müstahsil(Üretici-Yetiştirici) Makbuzu e) Çek Vergiden muaf esnaftan satın alınan mal ve hizmetler karşılığında müşteri tarafından düzenlenen ve esnafa imza ettirilen belgeye ne denir? a) Gider Pusulası b) Perakende satışfişi c) Fatura d) Müstahsil Makbuzu e) Çek İşletme % 18 KDV dahil TL lik ticari malı çek düzenleyerek satın alıyor. Bu mal alımına ilişkin net fatura tutarı ne kadardır? a) TL b) TL c) TL d) TL e) TL İşletme % 18 KDV dahil TL lik ticari malı çek düzenleyerek satın alıyor. Bu mal alımına ilişkin katma değer vergisi tutarı ne kadardır? a) 5.500TL b) 6.750TL c) 7.560TL d) 8.000TL e) 9.750TL

15 İşletme % 18 KDV hariç TL lik ticari malı çek ciro ederek satın alıyor. Bu mal alımına ilişkin katma değer vergisi tutarı ne kadardır? a) 5.500TL b) 6.750TL c) 7.560TL d) 9.405TL e) 9.580TL İşletme % 18 KDV hariç TL lik ticari malı çek ciro ederek satın alıyor. Bu mal alımına ilişkin düzenlenmesi gereken çekin tutarı ne kadardır? a) TL b) TL c) TL d) TL e) TL Yevmiye defterine maddeler halinde ve tarih sırasına göre kaydedilen işlemlerden aynı tür olanların bir araya getirilerek sınıflandırıldığıdeftereneadverilir? a) Büyükdefter(DefteriKebir) b) Yardımcıdefter c) Yevmiyedefteri d) İmalatdefteri e) İşletme defteri Mali nitelikli işlemlerin maddeler halinde ve tarih sırasıyla kaydedildiğidefterene adverilir? a) Yardımcıdefter b) Büyükdefter c) Yevmiyedefter d) Envanterdefteri e) İşletme hesabıdefteri İşletmenin para giriş ve çıkışları ile ilgili olmayan işlemlerden dolayıaşağıdakimuhasebefişlerindenhangisikullanılır? a) Ödemefişi b) Tahsil fişi c) Tediye fişi d) Teslim fişi e) Mahsupfişi Kasayaparagirişlerininizlendiğifişene adverilir? a) Ödemefişi b) Tahsil fişi c) Tediye fişi d) Teslim fişi e) Mahsupfişi

16 Kasadanparaçıkışlarınınkaydedildiğifişeneadverilir? a) KDVfişi b) Tahsil fişi c) Tediye fişi d) Teslim fişi e) Mahsupfişi Büyük defterle ilgili ayrıntılı bilgilerin izlendiği deftere ne ad verilir? a) Yardımcıdefter b) Büyükdefter c) Yevmiyedefter d) Envanterdefteri e) İşletme hesabıdefteri İşlemlerin büyük defterlere aktarılması, muhasebenin hangi işlevininözelliklegerçekleşmesinisağlar? a) Özetleme b) Raporlama c) Kaydetme d) Sınıflandırma e) Analizetme Ana hesaplardaki bilgilerin ayrıntısının izlendiği hesapların yer aldığıdefterenead verilir? a) Yevmiyedefteri b) Defterikebir c) Büyükdefter d) Yardımcıdefter e) Envanterdefteri Muhasebe kayıtları için tutulması zorunlu olan defterlerin kullanılmadanönceaşağıdakilerdenkimtasdikeder? a) Yeminlimalimüşavir b) Serbest muhasebecimalimüşavir c) Vergi dairesi d) Ticaretodası e) Noter Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde birinci sınıf tacirler tarafından tutulması zorunlu olan defterler doğru şekilde verilmiştir? a) Kasadefteri, Senetdefteri, b) İmalatdefteri, Stokdefteri, c) İşletme hesabıdefteri, Günlükdefter d) Yevmiyedefteri, Büyükdefter,Envanterdefteri e) Çekdefteri,

17 Kaynakça Teşekkür Ederim Nalan AKDOĞAN, Orhan SEVİLENGÜL, Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Gazi Kitapevi, Ankara. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitapevi, Ankara, Orhan Sevilengül, Çözümlü Muhasebe Problemleri, Gazi Kitapevi, Ankara, Abdullah Karakaya, Genel Muhasebe Ders Notları, Safranbolu, Ahmet Vecdi CAN/ Sakarya Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Ders Notları Nalan AKDOĞAN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi. CEMALCILAR, Ö., "Muhasebenin amaçlarına Ulaşmada Muhasebenin Kuramsal Yapısına Bağlılığın Gereği ve Önemi", Muhasebe ve Denetime Bakış, Ocak No lu TMS- Maddi, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ile Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Ferhat Yıldız, Numerus Özgun Muhasebe Soruları, İkinci Sayfa Yayınları, İstanbul, 2013 Özgün Cemalcılar, Yılmaz Benligiray, Fevzi Sürmeli, Genel Muhasebe, Açıköğretim Fakültesi Yayını, Eskişehir, Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim