ISL107 GENEL MUHASEBE I. Katma Değer Vergisi. Katma Değer Vergisi. Katma Değer Vergisi. Katma Değer Vergisi

Transkript

1 2. HAFTA ISL107 GENEL MUHASEBE I Katma Değer Vergisi ve Muhasebede Kayıt Sisteminde Kullanılan Unsurlar Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr 2 Katma Değer Vergisi Katma Değer Vergisi(KDV), bir malın üretiminden nihai tüketiciye ulaşıncaya kadar geçirdiği her aşamada oluşturulan katma değer üzerinden alınan bir vergidir. Katma değer, bir malın satış değeri ile alış değeri arasındaki fark olarak tanımlanabilir. Örneğin: A işletmesi TL ye ürettiği bir malı B işletmesine TL ye satarsa, bu aşamada oluşturulan katma değer 500 TL olacaktır. Bu satış işlemi için (Katma Değer Vergisinin %10 olduğunu varsayarsak) devlet adına müşteri B işletmesin tarafından ayrıca 50 TL (500 x%10) katma değer vergisi ödenmesi gerekecektir. Satıcı firmanın kasasına TL (1.500 ürün + 50 TL KDV)nakit girişi gerçekleşecektir. Üretim ve Dağıtım Safhaları Katma Değer Vergisi Malın Alış Bedeli (Maliyeti) Malın Satış Bedeli Katma Değer Ödenen KDV Üretici x % Toptancı x % Perakendeci x % Toplam Katma Değer Vergisi Katma Değer Vergisi Malların nihai tüketiciye ulaşmasına aracılık eden işletmeler bir taraftan mal veya hizmet alımları nedeniyle satıcılara KDV öderken, diğer taraftan mal veya hizmet satışları nedeniyle müşterilerinden KDV tahsil etmektedirler. İşletmelerdevletekarşıvergiaracısıolarak çalışırlar. Her ay sonunda oay içinde tahsilettikleri KDV tutarı ileödedikleri KDV tutarını karşılaştırırlar tahsil ettikleri KDV ödedikleri KDV den büyük ise bunudevleteaktarırlar. Ekmek ve un mamullerinde %1 gibi sembolik bir vergi uygulanırken, sözleşme ve senetlerde %18 olarak uygulanır. Maliye bakanlığı 2011 yılı itibari ile bazı gıda maddeleri ve ürünlerde %8'lik KDV uygulamasına başlamıştır. İşletmeler KDV beyannamesini düzenlerler ve takip eden ayın ilk haftasından24 ünekadarilgilivergidairesineverirler. İşletme tarafından mal ve hizmet satılırken tahsil ettikleri KDV, mal ve hizmet alınırken ödedikleri KDV den büyükse dönemi takip eden ayın 26. günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine öderler. Eğer ilgili ayda mal ve hizmet alımları sırasında ödene KDV, mal ve hizmet satarken tahsil ettikleri KDV den büyükse, dönemi takipedenayiçinbirkdvindirimieldeedilir. Örneğin: Ekim ayına ait KDV beyannamesi Kasım 6-20 sinde ilgili vergidairesineverilip26 sındadaödemeyapılır

2 Muhasebede Kullanılan Belge; Vakaları kişi, yer, zaman, nitelik, nicelik, tutar gibi açılardan tespit edenve kanıtlayannesnelerdir. Belge, muhasebeye konu olan mali nitelikli olayların kayıtlara geçmesini sağlayan muhasebenintemeltaşıdır. VAKA BELGE KAYIT Muhasebeyiilgilendiren olaylahesabakayıtarasındabağlantıbelgeilesağlanır. Muhasebede ticari işlem kayıtlarının yapılabilmesi için söz konusu işlemin ne olduğunu gösteren belgelere ve bu işlemlerin kaydedildiği defterlere gerek vardır. Kullanılacak belgelerin şekli ve içeriği hangi işlemlerin ne tür defterlere kaydedileceği ileilgilihususlaryasalarcadüzenlenmiştir. Kullanılan Muhasebe bilgileriningüvenirliğiiçinişlemlerindoğru belgelere dayandırılmasınıgereklikılmaktadır. Muhasebenin temel kavramlarından biri olan tarafsızlık ve belgelendirme kavramı gereği, muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş belgelere dayandırılmasıgerekmektedir. Bu nedenle yasalarla düzenlenmiş özellikleri ve şekil şartlarını taşımayanbelgelermuhasebekayıtlarınaesasteşkiledemez. 7 8 Kullanılan Fatura Muhasebede kullanılan belgelerin bir kısmı Vergi Usul Kanununda (V.U.K) diğerleri ise Türk Ticaret Kanununda (T.T.K) yer almaktadır. Vergi Usul Kanunu Gereği Kullanılan Fatura, PerakendeSatış i, GiderPusulası, Müstahsil Makbuzu, SerbestMeslekMakbuzu, ÜcretBordosu, Taşıma vesevkirsaliyesi, YolcuListesi, Günlük MüşteriListesi, 9 Fatura, satılan mal ve yapılan iş karşılığında müşterilerin borçlandığı tutarı göstermek üzere malı satan veya işi yapan tarafından müşteriye verilenticari belgedir.(v.u.k.madde229). Faturadaenaz aşağıdakibilgilerbulunur:(v.u.k. Madde230) 1) Faturanındüzenlenmetarihi, serivesıranumarası; 2) Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergidairesivehesapnumarası; 3) Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası; 4) Malınveyaişin nevi, miktarı,fiyatıvetutarı; 5) Satılanmallarınteslim tarihiveirsaliye numarası, 10 Fatura Düzenleme Esasları Bir tacir, diğer bir tacir ya da vergi mükellefine sattığı her mal içinfaturakesmekzorundadır. Alınan ve satılan mal ve hizmetlerin bedelleri 2016 yılında 900 TL yi aşması ya da bedeli, 900 TL yi aşmıyorsa bile müşterinin istemesi halinde mal ve hizmeti satanın fatura düzenlemesi zorunluluktur. Ancak birtacirindiğertacire yadavergimükellefine sattığımal, satın alan tacir ya da vergi mükellefi için gider niteliği taşıyorsa; malısatanfaturayerineperakendesatışfişide verebilir

3 KDV Dahil ve Hariç Hesaplamaları Nihai tüketiciler için fatura düzenlenirse KDV dahil, nihai tüketicilerindışındaki kişileriçin faturadüzenlenirsekdv hariç hesaplamayapılır. Vergili matrahtan net fatura tutarını hesaplamak için aşağıdaki formülkullanılabilir.: KDV Dahil Tutar Net Fatura Tutarı = 1+Vergi Oranı(%) KDV Tutarı = Net Fatura Tutarı x KDV Oranı Fatura Düzenleme Esasları Nihai tüketiciler için fatura düzenlenirse KDV dahil, nihai tüketicilerindışındaki kişileriçin faturadüzenlenirse KDV hariç hesaplamayapılır. Örnek: İşletmemiz Serdemir A.Ş. müşterisi Sesa A.Ş. (Nihai Tüketici olan) % 18 KDV dahil TL lik ticari malı çek karşılığında satmıştır. Malın net fatura tutarını ve KDV tutarını vehesaplayınız. Perakende Satış (Nihai Tüketim) KDV dahil satış tutarı Net Net Fatura Tutarı KDV tutarı TL / 1,18 = TL x 0,18 = TL Fatura Düzenleme Esasları Örnek Nihai tüketiciler için fatura düzenlenirse KDV dahil, nihai tüketicilerindışındaki kişileriçin faturadüzenlenirse KDV hariç hesaplamayapılır. Örnek: İşletmemiz Serdemir A.Ş. Toptancılık yapan (Nihai Tüketici olmayan) müşterisi Sesa A.Ş. % 18 KDV hariç TL lik ticari malı çek karşılığında satmıştır. KDV tutarını ve toplamödenmesigerekentutarıhesaplayınız. Toptan Satış (Nihai Tüketim Değil) «E» Malı Satışı Katma Değer Vergisi (% 18) Toplam TL TL TL 15 Soru 1: Serdemir işletmesi % 18 KDV hariç A tipi bir ticari malı TL ye banka aracılığı ile satın almıştır. Bu ticari mal için satıcıya ödenecek KDV sini hesaplayarak, toplamda ödenmesi gereken tutarı bulunuz. Soru 2: Serdemir işletmesi daha önce % 18 KDV hariç TL ye satın almış olduğu A tipi ticari malı, % 18 KDV dahil TL ye çek karşılığında satmıştır. Müşteriye satılan bu ticari malın net fatura tutarını ve tahsil edilmesi gereken KDV sini hesaplayınız. Soru 3: Serdemir işletmesinin devlete aktarılması gereken KDV ni hesaplayınız. 16 KDV Dahil ve Hariç Hesaplamaları Soru 1: Serdemir işletmesi % 18 KDV hariç A tipi bir ticari malı TL ye banka aracılığı ile satın almıştır. Bu ticari mal için satıcıya ödenecek KDV sini hesaplayarak, toplamda ödenmesi gereken tutarı bulunuz. KDV Tutarı = Net Fatura Tutarı x KDV Oranı KDV Tutarı = x 0,18 = TL KDV dahil tutar = = TL KDV Dahil ve Hariç Hesaplamaları Soru 2: Serdemir işletmesi daha önce % 18 KDV hariç TL ye satın almış olduğu A tipi ticari malı, % 18 KDV dahil TL ye çek karşılığında satmıştır. Müşteriye satılan bu ticari malın net fatura tutarını ve tahsil edilmesi gereken KDV sini hesaplayınız. KDV Dahil Tutar Net Fatura Tutarı = 1+Vergi Oranı(%) Net Fatura Tutarı = TL 1+0,18 1,

4 Örnek Perakende Satış i Soru 3: Serdemir işletmesinin devlete aktarılması gereken KDV ni hesaplayınız. Mal Satışından Tahsil Edilen KDV Tutarı = TL Mal Satışından Tahsil Edilen KDV Tutarı = TL Ödenmesi Gereken KDV Tutarı = = TL Birincive ikincisınıf tüccarlar ile defter tutmakzorundaolançiftçilerinfaturavermek zorunda olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedellerini ispat etmekte kullanacaklarıbelgelerdir(v.u.k.madde 233) Üçbaşlıkaltında toplanmaktadırlar: Perakende satış fişleri Makinelikasalarınkayıt ruloları Giriş veyolcutaşıma biletleri 2016 yılı için fiş kesmenin üst sınır 900 TL olarak belirlenmiştir. Ancak alıcının talep etmesi halinde bu sınırdan daha az dahi fatura düzenlenmesi zorunludur. Bulunması gereken bilgiler, İşletme veya mükellefin adı, düzenlenme tarihi vealınan paranınmiktarı gösterilir Yazar Kasa Fişi Gider Pusulası Gider Pusulası Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin: Vergidenmuafesnafa; Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muafesnaf tarafındanverilmişfaturahükmündedir. Vergiden Muaf Esnaf, işyeri açmadan, işçi çalıştırmadan, pazar takibi yapamadan, motorlu araç kullanmadan değeri yüksek olmayan malları kendi adına üreten yada alıp satan kişidir. Kalaycı, seyyar satıcı, berber, odun ve kömür kırıcı, hamallar vb. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzimedilir.(v.u.k.madde234) Giderpusulasındabulunmasıgerekenhususlar; İşinmahiyeti, Emtianıncinsvenev'iilemiktarvebedelini İş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıylasoyadlarını(tüzelkişilerde unvanlarını) Adresleri Tarihiihtivaeder İkinüshaolaraktanzimvebir nüshasıişiyapanaveyamalısatanaverilir Giderpusulaları, serivesıranumarasıdahilindeteselsül ettirilir

5 Örnek: Gider Pusulası Hizmet Alınması Temizlik Bedeli 900 TL Gelir Vergisi (900 TL x % 10) (90 TL) Net Tutar 810 TL Zati Eşya Alınması İkinci El Buzdolabı 200 TL Gelir Vergisi - Toplam 200 TL 25 KARDESAN LTD.ŞTİ. TEKSTİL KONFEKSİYON GiDER PUSULASI MERTER, SAKA SOK.NO:75/ 4 İSTANBUL Seri : A Sıra No : 1 DIŞ TICARET V.D Tarih : 12/1/02 İŞİN MAHİYETİ CİNSİ ADEDİ FİYATI TUTARI Taşıma Gelir Vergisi % Fon % Toplam Kesintiler Toplamı Ödenecek Tutar Yalnız dört milyon dörtyüz elli bin... TL. nı...kardesan LTD.STI...'nden yukarıda belirtilen Mal/iş bedelini aldım. Adı Soyadı : Kazım Güçlü Adresi : Barbaros Cad. Uzun Sok. No:5 Beşiktaş, İSTANBUL Plaka No : Kaz?m Güçlü 26 Müstahsil Makbuzu Müstahsil Makbuzu Müstahsil makbuzu(üretici yetiştirici makbuzu), birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmek ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermek, diğerini ona imzalatarak zorundaolduğuticaribirbelgedir. Çiftçiden avans üzerine yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında verilir. Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine geçer. Bulunmasıgereken bilgiler; Makbuzun tarihi; Malısatınalantüccarveyaçiftçininsoyadı, adıunvanıveadresi; Malısatançiftçinin soyadı, adıveikametgahı adresi; Satınalınan malıncinsi,miktarı vebedeli; BuMaddede yazılımakbuzlar hiçbirresimveharcatabideğildir. Müstahsil makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir Müstahsil Makbuzu Örnek: Kabuklu Fındık Bedel Gelir Vergisi (3.000 TL x % 4 ) Net Tutar TL (120 TL) TL

6 Serbest Meslek Makbuzu Serbest meslek makbuzu, serbest meslek erbabının yaptığı hizmetten doğan alacağını tahsil edilmesi sırasında düzenleyip alıcıyaverdiğimakbuzdur. Bulunmasıgerekenbilgiler Makbuzu verenin soyadı, adı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası; Müşterinin soyadı, adıveyaunvanıveadresi; Alınanparanınmiktarı; Paranınalındığı tarih; Yazılırvebumakbuzlarserbest meslekerbabıtarafındanimzalanır. Serbest meslek makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsülettirilir Serbest Meslek Makbuzu Ücret Bordrosu (V.U.K. Madde 238) Örnek: Avukatlık Ücreti Katma Değer Vergisi(%18) Toplam Gelir Vergisi (6.000 TL x % 20 ) Net Tutar TL TL TL (1.200 TL) TL İşverenlerin çalıştırdıkları personel ve işçilerine ödedikleri brüt ve net ücretler ile ücretlerinden yaptıkları gelir ve damga vergisi kesintileri, sosyal güvenlik kesintileri ile diğer eklenti ve kesintilerin gösterildiği belgedir. Bulunmasıgerekenbilgiler; Hizmet erbabının soyadı, adı; ücretin alındığına dair imzası veya mührü (Ücretin ödenmesinde ayrıca makbuz alan iş verenlerin tutacakları ücret bordrosuna imza veya mühür konulması mecburi değildir.); Varsa vergi karnesinin tarih ve numarası; Birim ücreti (Aylık, haftalık, gündelik, saat veya parça başı ücreti); Çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre; Ücret üzerinden hesaplanan vergilerin tutarı Sevk İrsaliyesi Sevk irsaliyesi, malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı ve taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması ve taşıttırılması halinde alıcının taşınan yada taşıttırılan mallar için düzenlenen ve taşıtta bulundurulması gerekli olan ticari bir belgedir. İrsaliye satılan malı bir yerden başka bir yere gönderirken kullanılan belgedir

7 Yolcu Listeleri Yolcu listeleri, şehirlerarası yapılan yolcu taşımaları sırasında yolcu taşıma bileti kesmek zorunda olan mükelleflerin (TCDD hariç) her sefer için yolcuların oturma yerlerini planlı bir şekilde gösterenticaribirbelgedir. Bulunmasıgerekenbilgiler Yolculistelerinde aşağıdakibilgiler bulunur: 1.Yolculistesini düzenleyenişletmeninadıveyaunvanıileadresi, 2.Taşıtı işleten mükellefin adı, soyadı varsa unvanı, adresi vergi dairesi ve hesapnumarası, 3.Taşıtın plakanumarası,sefer tarihivehareketsaati, 4.Bilet numaralarıişaretlenmek suretiyle yolcusayısı vetoplamhasılattutarı Günlük Müşteri Listeleri Günlük müşteri listesi, otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yerleri, odaları, bölmeler ve yatak planlarına uygun olarak müşteriiçindüzenlenenbirticaribelgedir.. Bulunması gereken bilgiler Mükellefin adı, soyadı, varsa unvanı ve adresi, Oda numaraları yazılmak suretiyle müşterinin adı, soyadı ve oda ücreti, Düzenleme tarihi. Türk Ticaret Kanunu Gereği Kullanılan Türk Ticaret kanununa göre kullanılan belgeler aşağıdaki gibidir. Çek Bono Poliçe Hisse senedi Tahvil Türk Ticaret Kanunu Gereği Kullanılan Çek, bir bankaya hitaben ve belli kurallara uyarak yazılan bir ödeme emridir. Çek, paranaklininkolaylaştırılması, kişinin yanında fazla para bulundurmayı önlemek suretiyle paranınçalınmasıyadakaybolmasınamaniolması, piyasadafazlapara dolaşımınıönlemesive ödemede kullanılan paranın faizinden yararlanılması gibi amaçlariçindüzenlenir. Türk Ticaret Kanunu Gereği Kullanılan Bir çekin düzenlenebilmesi için bankada çeki düzenleyen kişininemrineayrılmışbirkarşılığınınbulunmasıgerekir. Çekte vade yoktur. İbraz edildiğinde ödenir. Çek düzenlendiği yerde ödenecek ise 10 gün; başka bir şehirde ödenecek ise 1 ay, aynı kıtada ödenecekse yine 1 ay; başka bir kıtada ödenecek ise 3 ayiçindetahsiledilmelidir. Aslında çek bankaya gösterildiği anda ödenmesi gereken bir belgedir. Ancak ülkemizde çekin üzerine bir vade tarihi bırakılarak o tarihte bozdurulmasına yönelik ticari bir gelenek vardır

8 Türk Ticaret Kanunu Gereği Kullanılan Burada da çekidüzenleyen(keşideci), çekiödeyecek(banka)ve çekialacak(lehtar)olmaküzereüçlübirilişkivardır. Çek bankalar tarafından basılan ve kullanmaları için keşidecilere verilen bir belgedir Türk Ticaret Kanunu Gereği Kullanılan Bono, (senet), borçlunun alacaklısına olan borcunu belirli bir tarihte, kayıtsız ve şartsız bir biçimde ödeneceğini gösteren bir belgedir. Senet borçlusuna muhatap, senet alacaklısına lehtar denilir. Poliçe, Bononun bir ödeme vaadi ve ikili bir ilişki içermesine karşın, poliçede ödeme emri ve üçlü bir ilişki söz konusudur. Burada senedi düzenleyen kişi (keşideci), alacaklı olduğu bir kişiye (muhatap), poliçede ismini yazdığı kişiye (lehtar) belli bir meblağı belli bir tarihte kayıtsız ve şartsız ödeme emrini vermektedir Vade Ödeme Tarihi Türk Lirası No: x2 # # 16 Is bu police m ukabilinde...15 Subat 20x2.... tarihinde Bay...Heraslan Koll. Sti` ne..... veya emruhavale sine... yukarida yazili yanliz.dörtyuzdoksanmilyon...tl. Ödeyiniz. Is bu police vadesinde ödenmedigi takdirde, m üteakip policelerin de muacceliyet kesbedecegini, ihtilaf vukuunda..istanbul.. mahkemelerinin selehiyetini simdiden kabul ederiz. MUHATAP KESIDECI KARSU A.S. AHMET KIZIL adres, pul, imza adres, pul, imza Türk Ticaret Kanunu Gereği Kullanılan Hisse senedi, Anonim şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, ortakların sermaye paylarını göstermek üzere, bu payları karşılığında çıkarılan ve şekil şartları kanunda belirtilmiş olan menkul kıymet niteliğindeki belgedir. Hisse senetleri, sahipleri şirketin karına ortak olma, tasfiye bakiyesinden pay alma, şirket yönetimine katılma ve şirketi denetleme gibi haklar sağlar

9 Türk Ticaret Kanunu Gereği Kullanılan Tahvil, Anonim şirketlerin ve devletin uzun vadeli borç sağlamak amacıyla çıkarıp sattığı, nominal değerleri eşit borç senedi niteliğindeki menkul kıymetlerdir. Tahvil satına alarak şirkete borç vermiş olanlar, şirketin kar veya zararına katılmazlar, sadece belli orandaki faizi alırlar. Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Muhasebede Kullanılan Diğer Muhasebede kullanılan diğer belgeler ise şunlarıdır: Makbuz senedi Rehin senedi Katma Değer Vergisi Beyannamesi Muhtasar Beyannamesi SSK Prim Bildirimleri Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Muhasebede Kullanılan Diğer Makbuz senedi, Emtia senetlerinden olan makbuz senedi, umumi mağazalara(antrepo) bırakılan zahire veya mallar üzerindeki mülkiyet hakkının temsil eden kıymetli evrak niteliğindeki belgedir. Rehin senedi, Umumi mağazalara bırakılan zahire ve mallar üzerinde rehin hakkı sağlayan kıymetli evrak niteliğindeki belgedir. Muhasebede Kullanılan Diğer Katma Değer Vergisi Beyannamesi, Gerçek usulde vergiye tabi mükellefler tarafından düzenlenen, ilgili dönemde (ayda) mal veya hizmet alım satımları sırasında ödenen ve tahsil edilen katma değer vergileri arasında ortaya çıkan farkı esas alacak biçimde her ay hazırlanarak vergi dairesine sunulan beyannamedir. Her ayın KDV beyannamesi takip eden ayın 25. günü mesai bitimine kadar vergi dairesine verilir. Muhtasar Beyannamesi, Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerce aylık veya üç aylık olarak düzenlenen ve Gelir ve Kurumlar Vergisi, Türk Ticaret, Vergi Usul, Katma Değer Vergisi kanunlarına göre düzenlenen belgelerdeki Gelir Vergisi, Damga Vergisi ve Savunma Sanayi Destekleme Fonu Kesintisi ve söz konusu kanunlarda belirtilen diğer kesintilerin gösterildiği beyannamedir. Her ayın muhtasar beyannamesi takip eden ayın 20. günü mesai bitimine kadar ilgili vergi dairesine sunulmak durumundadır

10 Muhasebede Kullanılan Diğer SSK Prim Bildirimleri, Sosyal Sigortalar Kanunu hükümleri uyarınca bir işyerindeki tüm iş görenlerin SSK primi işçi ve işveren paylarının topluca gösterildiği aylık bildirgedir. İlgili ayı takip eden ayın son günü mesai bitimine kadar SSK Müdürlüklerine teslim edilmesi gerekmektedir. Kullanılan Defterler Birinci sınıf tüccarlar bilanço esasına göre, ikinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabı esasına göredeftertutarlar. Birinci sınıf tüccarın tutmak zorunda oldukları defterler aşağıdaki gibidir. YevmiyeDefteri(GünlükDefter) DefteriKebir(BüyükDefter) EnvanterDefteri İkinci Sınıf tüccarlarıntutmakzorunda olduğu defterler İşletmehesabıdefteri Günlükperakendesatışvehasılatdefteri Muhasebe Defterleri Hangi Dönemler için Tutulur. ( V.U.K. Md. 174) Defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır. Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır. 1 Ocak itibariyle başlar ve 31 Aralık tarihi itibariyle sona erer. Takvim yılı dönemi faaliyet ve muamelelerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için, bunların müracaatı üzerine Maliye Bakanlığı 12'şer aylık özel hesap dönemleri belli edebilir. Yeniden işe başlama veya işi bırakma hallerinde, hesap dönemi içinde bir yıldan eksik olan faaliyet süresi,hesap dönemi sayılır. Bu maddeye göre özel hesap dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançları, hesap dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı sayılır. Birinci Sınıf Tüccarın Tutmak Zorunda Oldukları Defterler Yevmiye Defteri, parayla ölçülen işlemlerin ilgili belgelere dayanarak, tarih sırasına göre maddeler halinde kaydedildiği defterdir. Bu deftere işlemler tarih sırasıyla kaydedilir ve haklı bir sebep olmaksızın on günden fazla geciktirilmez. Yevmiye defteri piyasada satılan ciltli defterler olabildiği gibi günümüzde daha çok bilgisayar çıktısı almaya kolaylık sağlayan form kağıtlarda olabilmektedir Günlük Defterdeki Her Günlük Defter Maddesinde En Az Aşağıdaki Bilgilerin Bulunması Gerekir. 1. Madde sıra numarası, 2. Büyük defter sayfa numarası, 3. Tarih, 4. Borçlu hesap, 5. Alacaklı hesap, 6. Varsa yardımcı hesaplar ve tutarları, 7. Borçlu hesapların tutarları, 8. Alacaklı hesapların tutarları, 9. Ticari işlemlerin dayandığı belgelerin türü tarihi ve numaraları ile ilgili bilgileri de içeren madde açıklaması

11 Yevmiye Maddesi Çeşitleri Yevmiye maddeleri dört çeşit olabilir. Bunlar; Basit yevmiye, bir hesabın borçlu bir hesabın alacaklı olduğu madde türüdür. Bileşik madde, birden fazla borçlu hesaba karşılık tek hesabın alacaklı olduğu yada tek hesabın borçlanmasına karşılık birden fazla hesabın alacaklandığı madde türüdür. Karma madde, birden fazla borçlu hesaba karşılık, birden fazla alacaklı hesabın olduğu madde türüdür. Tamamlayıcı madde(düzeltme maddesi), yevmiye defterine yanlı ve noksan yazılmış bir maddeyi tamamlamak veya düzeltmek için yapılan madde türüdür. 61 Defteri Kebir(Büyük Defter) Yevmiye defterinin hesaplara göre sınıflandırılmış şeklidir. Yevmiye defterine maddeler halinde yapılan kayıtlar daha sonra buradan büyük deftere sınıflandırılarak kaydedilir. Yevmiye defterinde borçlandırılan hesap, defteri kebirde de borçlu tarafa, yevmiye defterinde alacaklandırılan hesap ise defteri kebirde de alacaklı tarafa kaydedilir. 62 Defteri Kebir(Büyük Defter) Büyük defterde sayfalar karşılıklı olarak aynı sayfa numarasını taşır ve sağ taraftaki sayfa hesabın borç tarafı sayfasını, sağ taraftaki sayfa ise hesabın alacak tarafı sayfasını gösterir. Bulunması gereken bilgiler. 1. Hesabınkod numarasıveadı, 2. Tarih, 3. Kayıt sıranumarası, 4. Açıklama, 5. Günlük defter madde numarası, 6. Tutar, 7. Geneltoplam 63 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 64 Envanter Defteri İşletmenin işe başladığı tarihte ve daha sonra her faaliyet dönemi sonunda çıkardığı envanterde belirlenen varlık ve kaynakların ayrıntılıolarakkaydedildiğidefterdir. Ayrıca, dönem sonu bilançolarının bu deftere kaydedilmesi zorunlu olduğugibigelirtablosununda budefterekaydedildiğigörülür. Envantervebilançonunçıkarıldığıgünebilançogünüdenir. İşletme Esasına Göre Tutulan Defterler V.U.K. nun 193. maddesine göre ikinci sınıf tüccarların tutmak zorunda oldukları defterler şunlardır; İşletme Hesabı Defteri Günlük Perakende Satış ve Hasılat Defteri

12 İşletme Hesabı Defteri İşletme defteri, Türk Ticaret Kanununa göre ikinci sınıf tacirlerin ekonomikfaaliyetleriniizledikleridefterlerdir. Bu defterin sol tarafını giderler, sağ tarafını ise hasılat kısmı oluşturur. Gider kısmına, satın alınan mallar veya yaptırılan hizmetler karşılığında ödenen veya borçlanılan paralar ve işletme ile ilgili diğer tüm giderler kaydedilir. Hâsılat kısmına ise, satılan mal bedeli veya yapılan hizmet karşılığı olarak tahsil edilen paralar ile tahakkuk eden alacaklar ve işletme faaliyetinden elde edilentümhâsılatkaydedilir. Günlük Perakende Satış ve Hasılat Defteri Bu deftere günlük perakende satışlar ile diğer işletme hasılatı günü gününe kaydedilir. İkinci sınıf tacirler, günlük perakende satışları ile hizmet karşılığı suretlerle alınan paraları kaydetmek üzere günlük perakende satış ve hasılat defteri tutmak zorundadırlar. Perakende satışların günlük tutarı bu deftere, perakende satış fişleri, makineli kasaların kayıt ruloları, giriş ve yolcu taşıma biletleri ve diğer belgelere dayanılarak topluca yazılabilir. Ödeme kaydedici cihaz (yazar kasa) kullanan ikinci sınıf tacirlerin günlük perakende satış ve hasılat defteri kullanma mecburiyeti 167 sayılı V.U.K Genel Tebliği ile kaldırılmıştır Muhasebe Fişleri Muhasebe Fişleri Mali işlemlerin objektif belgelere dayanarak doğrudan doğruya yevmiye defterine kaydedilebileceği gibi önceden muhasebe fişlerine kaydedilip sonra buradan yevmiye defterine aktarılada bilir. Muhasebe fişleri hataların erken tespit edilmesi ve giderilmesindeetkilidir. Muhasebedekullanılanmuhasebefişleriüççeşittir. KasaTahsilFişi KasaTediyeFişi MahsupFişi Kasa tahsil fişi, işletmenin kasasına para girişine neden olan işlemlerin kaydedildiği fiştir. Kasa tahsil fişine, kasaya giriş olduğunda kayıt yapıldığından, borçlu hesap her zaman Kasa hesabıdır.alacaklıhesapveya hesaplariseişlemdenişlemedeğişir. Kasa tediye fişi, işletmenin kasasından para çıkışlarına neden olan işlemlerin kaydedildiği fiştir. Kasa tediye fişine, kasadan para çıkışı olduğunda kayıt yapıldığından alacaklı hesap her zaman Kasa hesabıdır. Borçlu hesap veya hesaplar ise işlemden işleme değişmektedir Muhasebe Fişleri Mahsup fişi, işletmenin kasasına para girişi sağlamayan veya işletmenin kasasından para çıkışına neden olmayan işlemlerin kaydedildiği fiştir. Mahsup fişinde ne borçlu tarafa, nede alacaklı tarafa Kasa hesabı kullanılmaz. Temel Kavramlar Tacir, (tüccar, ticaret yapan) bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa, kendi adına işletmen kimsedir. Gerçek kişiler, ticaret şirketleri vb. Esnaf, ister gezici olsun ister bir dükkânda veya bir sokağın belirli yerlerinde sabit bulunsun, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla bedenî çalışmasına dayanan ve geliri tacir yada sanayici niteliğini kazandırmayacak tutarda olan kişi esnaftır. Ayakkabı tamircisi, berber, yorgancı, vb

13 Temel Kavramlar Vergiden Muaf Esnaf, işyeri açmadan, işçi çalıştırmadan, pazar takibi yapamadan, motorlu araç kullanmadan değeri yüksek olmayan malları kendi adına üreten yada alıp satan kişidir. Kalaycı, seyyar satıcı, berber, odun ve kömür kırıcı, hamallar vb. Perakende satış, malların teker teker yada parça durumunda azar azar satılması biçimidir. Toptan satış, malların çok miktarda satılmasına dayanan satış biçimidir. Satılan mal ve yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı tutarı göstermek üzere malı satan veya işi yapan tarafından müşteriye verilen ticari belgeye ne denir? a) Perakende SatışFişi b) MüstahsilMakbuzu c) Fatura d) İrsaliye e) Gider Pusulası Borçlunun alacaklısına olan borcunu belirli bir tarihte, kayıtsız ve şartsız bir biçimde ödeyeceğini gösteren belgeye ne denir? a) Hisse Senedi b) Senet c) Fatura d) Tahvil e) Çek Bir bankaya yönelik olarak, üçüncü bir kişiye yazılı bedelin ödenmesini emreden bir kambiyo senedi aşağıdakilerden hangisidir. a) Hisse Senedi b) Senet c) Fatura d) Tahvil e) Çek Vergiden muaf çiftçiden satın alınan emtialar için müşteri tarafından düzenlenen ve çiftçiye imza ettirilen belgeye ne denir? a) Perakende satışfişi b) Senet c) Fatura d) MüstahsilMakbuzu e) Çek Vergiden muaf esnaftan satın alınan mal ve hizmetler karşılığında müşteri tarafından düzenlenen ve esnafa imza ettirilen belgeye ne denir? a) Gider Pusulası b) Perakende satışfişi c) Fatura d) MüstahsilMakbuzu e) Çek

14 İşletme % 18 KDV dahil TL lik ticari malı çek düzenleyerek satın alıyor. Bu mal alımına ilişkin net fatura tutarı ne kadardır? a) TL b) TL c) TL d) TL e) TL İşletme % 18 KDV dahil TL lik ticari malı çek düzenleyerek satın alıyor. Bu mal alımına ilişkin katma değer vergisi tutarı ne kadardır? a) 5.500TL b) 6.750TL c) 7.560TL d) 8.000TL e) 9.750TL İşletme % 18 KDV hariç TL lik ticari malı çek ciro ederek satın alıyor. Bu mal alımına ilişkin katma değer vergisi tutarı ne kadardır? a) 5.500TL b) 6.750TL c) 7.560TL d) 9.580TL e) 9.405TL İşletme % 18 KDV hariç TL lik ticari malı çek ciro ederek satın alıyor. Bu mal alımına ilişkin düzenlenmesi gereken çekin tutarı ne kadardır? a) TL b) TL c) TL d) TL e) TL Yevmiye defterine maddeler halinde ve tarih sırasına göre kaydedilen işlemlerden aynı tür olanların bir araya getirilerek sınıflandırıldığıdefterene adverilir? a) Büyükdefter b) Yardımcıdefter c) Yevmiyedefteri d) İmalatdefteri e) İşletmedefteri Mali nitelikli işlemlerin maddeler halinde ve tarih sırasıyla kaydedildiğidefterene adverilir? a) Yardımcıdefter b) Büyükdefter c) Yevmiyedefter d) Envanterdefteri e) İşletmehesabıdefteri

15 İşletmenin para giriş ve çıkışları ile ilgili olmayan işlemlerden dolayıaşağıdakimuhasebefişlerindenhangisikullanılır? a) Ödemefişi b) Tahsilfişi c) Tediye fişi d) Teslim fişi e) Mahsupfişi Kasayaparagirişlerininizlendiğifişene adverilir? a) Ödemefişi b) Tahsilfişi c) Tediye fişi d) Teslim fişi e) Mahsupfişi Kasadanparaçıkışlarınınkaydedildiğifişene adverilir? a) KDVfişi b) Tahsilfişi c) Tediye fişi d) Teslim fişi e) Mahsupfişi Büyük defterle ilgili ayrıntılı bilgilerin izlendiği deftere ne ad verilir? a) Yardımcıdefter b) Büyükdefter c) Yevmiyedefter d) Envanterdefteri e) İşletmehesabıdefteri Bir hesabın borçlandığı bir hesabın alacaklandığı yevmiye maddesineneadverilir? a) Karmamadde b) Denkmadde c) Birleşik madde d) Karışık madde e) Basit madde Bir hesabın borçlandığı birden fazla hesabın alacaklandığı yada bir hesabın alacaklandığı birden fazla hesabın borçlandığı birden fazlahesabınborçlandığıyevmiyemaddesinene adverilir? a) Karmamadde b) Denkmadde c) Birleşik madde d) Karışık madde e) Basit madde

16 İşletmenin yevmiye defterine yaptığı kapanış kaydı hangi tür yevmiyemaddesineörnekoluşturur? a) Basit madde b) Karmamadde c) Bileşik madde d) Yardımcımadde e) Tamamlayıcımadde İşlemlerin büyük defterlere aktarılması, muhasebenin hangi işlevininözelliklegerçekleşmesinisağlar? a) Özetleme b) Raporlama c) Kaydetme d) Sınıflandırma e) Analizetme Ana hesaplardaki bilgilerin ayrıntısının izlendiği hesapların yer aldığıdeftereneadverilir? a) Yevmiyedefteri b) Defterikebir c) Büyükdefter d) Yardımcıdefter e) Envanterdefteri Muhasebe kayıtları için tutulması zorunlu olan defterlerin kullanılmadanönceaşağıdakilerdenkimtasdikeder? a) Yeminlimalimüşavir b) Serbest muhasebecimalimüşavir c) Vergi dairesi d) Ticaretodası e) Noter Kaynakça Teşekkür Ederim Nalan AKDOĞAN, Orhan SEVİLENGÜL, Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Gazi Kitapevi, Ankara. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitapevi, Ankara, Orhan Sevilengül, Çözümlü Muhasebe Problemleri, Gazi Kitapevi, Ankara, Abdullah Karakaya, Genel Muhasebe Ders Notları, Safranbolu, Ahmet Vecdi CAN/ Sakarya Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Ders Notları Nalan AKDOĞAN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi. CEMALCILAR, Ö., "Muhasebenin amaçlarına Ulaşmada Muhasebenin Kuramsal Yapısına Bağlılığın Gereği ve Önemi", Muhasebe ve Denetime Bakış, Ocak No lu TMS- Maddi, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ile Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Ferhat Yıldız, Numerus Özgun Muhasebe Soruları, İkinci Sayfa Yayınları, İstanbul, 2013 Özgün Cemalcılar, Yılmaz Benligiray, Fevzi Sürmeli, Genel Muhasebe, Açıköğretim Fakültesi Yayını, Eskişehir, Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim