ACĠL TIP ANABĠLĠM DALI TIPTA UZMANLIK ÖĞRENCĠSĠ EĞĠTĠM PROGRAMI GENEL BĠLGĠ

Transkript

1 ACĠL TIP ANABĠLĠM DALI TIPTA UZMANLIK ÖĞRENCĠSĠ EĞĠTĠM PROGRAMI GENEL BĠLGĠ 1. ACĠL TIP ANABĠLĠM DALI YAPILANMASI 1.1. AKADEMĠK YAPI Acil Tıp Hekimi öncelikle hastane ortamında çalıģmaktadır. Gerek akademik gerekse diğer yapılanmalarda çalıģan hekimin verimli ve mutlu olabilmesi, 'iyi' bir ortamda olmasına bağlıdır. Görece kısa bir geçmiģe sahip olsa da, Acil Tıp Anabilim Dalı diğer Anabilim Dalları ile her açıdan karģılaģtırılabilir sorumluluk ve görevleri olan bir akademik yapıdır. Bu nedenle Acil Tıp Anabilim Dalı diğer Anabilim Dalları gibi yapılanmalıdır. Anabilim Dalı BaĢkanı ve diğer öğretim üyelerinin akademik ünvanı diğer Anabilim Dallarındaki ünvanlar gibi (Profesör, Doçent, vb.) olmalıdır Acil Tıp Anabilim Dalı BaĢkanı Acil Tıp konusunda asistanlık denetimine uygun özelliklere sahip olduğu belgelenmelidir Belli bir yöneticilik deneyimi olmalıdır Daha önceki deneyimleri arasında Acil Tıp uygulaması bulunmalıdır Acil Tıp alanında belirgin akademik baģarılara sahip olmalıdır. (yayınlar, eğitim programlarının geliģtirilmesi, araģtırmaların yürütülmesi vb.) Bölgesel veya ulusal düzeyde özellikle Acil Tıpta olmak üzere organize tıp alanında komite yönetimlerine katılmıģ olması gerekmektedir Bölümün yönetimini üstlenecek kiģi olarak eğitim ve uygulama alanında sürekli bir geliģme göstermelidir Acil Tıp Anabilim Dalı BaĢkanının Yetki ve Sorumlulukları: Acil Tıp uygulamasında hastane kuralları ile uyumlu olarak klinik yönetimini sağlayacak otorite ve sorumluluğa sahip olmalıdır. Acil servis ile ilgili kanun ve kuralların uygulanmasını sağlamalıdır Tıbbi personelin seçilmesi, alınması ve gerekli disiplinin sağlanmasında hastane kurallarına uygun olacak Ģekilde sorumluluğu üzerine almalıdır Acil Tıp asistan eğitiminin uygun kalitede olabilmesi için eğitim program direktörü üzerinde yeterli otoriteye sahip olmalıdır Acil Tıp uygulaması ve eğitimi için, tıbbi personel ve aletlerin alınması için bütçeyi hazırlayabilmelidir Acil servise rotasyon yapmak üzere gelen tüm tıbbi personelin nöbet programı eğitim ve değerlendirmelerinden sorumludur Hastane ve tıp fakültesinin yönetim kuruluna aynı düzeydeki diğer akademik personel ve yöneticilerle aynı düzeyde katılabilmelidir Asistan ve öğretim üyelerinin belli aralıklarla ve net kriterlere bağlı kalarak değerlendirilmesi Acil Tıp Anabilim Dalı BaĢkanının Görevleri: 1) Kadro ve programların geliģtirilmesi 2) Acil Tıp uygulaması için acil serviste düzenli bir Ģekilde nöbet tutulmasını sağlamak 3) Yukarda belirtildiği gibi bölüm bütçesini hazırlayacak 4) Kadronun geliģtirilmesi için bir plan geliģtirip, uygulayacak 5) Kalite kontrol sistemlerinin denetlenmesi ve uygulanmasını sağlayacak 6) Aktif olarak çalıģan tüm öğretim üyelerinin değerlendirmelerini yılda en az bir defa yapacak ve bu konuda yazılı dokümanlar verecek. Bu değerlendirmeler personellerin amaçlarını ve gösterdikleri geliģmeleri içermelidir ve eğitim programı yöneticisini de "kapsamalıdır 7) Hastane kurallarını -belirleyen komitelere katılacak

2 8) Tüm öğretim üyeleri, acil serviste çalıģan uzman ve asistanların atanmasını onaylayacak 9) Asistanlık eğitimi programı yöneticiliğini yürütecektir. Asistanlık programı yöneticisinin, Acil Tıp alanında klinisyen, yönetici ve eğitimci olarak deneyimi olmalıdır. Aktif bir Ģekilde acil serviste çalıģmalı; programın eğitim amaçlarını sağlayacak sorumlulukları yerine getirmek için yeterli zaman ayırmalı ve çaba göstermelidir Öğretim Üyeleri: Hem 24 saat acil servisi denetleme hem de asistanların araģtırma, bilimsel etkinliklerini desteklemek için her 3 Acil Tıp asistanı için bir full-time öğretim üyesi bulunmalıdır. Fulltime öğretim üyeleri klinik eğitim ve hizmet vererek çoğu zamanını programa ayırmalıdır Bu öğretim üyeleri, Acil Tıp alanında yeterli özelliklere sahip olmalıdır Öğretim üyeleri hastane içi, uluslararası ve ulusal meslek örgütleri ve diğer birlik ve derneklere katılmıģ olduğuna dair belge gösterebilmelidir Full-time öğretim üyelerinin araģtırmalarını yapabilmeleri için yeterli zaman ve destek sağlanmalıdır Full-time öğretim üyeleri eğitsel ve bilimsel etkinliklerde yer almalıdır Full-time Öğretim Üyelerinin GeliĢtirilmesi: Acil Tıp Anabilim Dalı BaĢkanı, her full-time öğretim üyesi için bir yıllık geliģim programı geliģtirip uygulamalıdır. Böyle bir kiģisel geliģim planı aģağıdaki maddeleri içermelidir: a) En az aģağıdaki maddelerin minimal beklenti hedefleri yazılı bir Ģekilde belirlenmelidir: Klinik performans kriterleri Efektif öğretme performans kriterleri Yönetsel performans kriterleri AraĢtırma ve / veya bilimsel aktivite kriterleri b) AraĢtırma, eğitim, yönetim ve klinik çabalarını yürütmek için yeterli organizasyon, maddi destek ve zaman sağlanmalıdır. Maddi destek, özel hedefli kurslar, uygun kongreler ve ulusal Acil Tıp kuruluģlarına katılması için gerekmektedir c) Bir özel geliģme aktivite planı yapılacaktır. Plan her yıl yeniden gözden geçirilmeli ve güncelleģtirilmelidir. Öğretim üyelerinin kiģisel geliģim planlarından alınan hedef ve sonuçlar birleģtirilerek öğretim üyeleri için genel bir geliģim programının kaynağı oluģturulmalıdır Uzmanlar: Acil Tıp Anabilim Dalı Uzmanının iģlevleri; Hasta bakım hizmetinde aktif olarak sorumluluk almak, gerekli durumlarda denetleyici ve düzenleyici olmak, Teknik altyapı ve hasta bakım kalitesinin sürdürülmesinde denetleyici rol almak, Kalite kontrolü ve hizmetin geliģtirilmesi için sürekli veri toplamak ve bunların analiz sonuçlarına göre klinik politikaların güncelleģtirilmesini sağlamak, Tüm eğitim etkinliklerinde yürütücü ve etkin rol almak, Uzmanlık sonrası eğitim etkinliklerin düzenli olarak katılmaktır Anabilim Dalı Klinik Sorumlusu: 24 saat acil servisin kontrolü, hastaların değerlendirilmesinin her safhasında yardımcı ve karar vericidir. Acil Servis çalıģma sürecinde uzman hekimlerin, hemģirelerin ve diğer yardımcı personelin kontrolü, hasta bakım politikalarının ve prosedürlerin belirlenmesi ve güncelleģtirilmesi, konu ile ilgili hastane komitelerinde aktif görev alması. Bunların yanında verilen hizmetin ve hasta bakım kalitesinin yüksek düzeyde tutulması ve sürekliliğinin sağlanması, hizmet içi eğitim, araģtırma etkinliklerinin düzenlenme ve sürdürülmesi, hastane ve fakülte üst yönetimi ile koordinasyon ve entegrasyonun sağlanması da yönetim görevleri arasındadır.

3 2. DEĞERLENDĠRME: Eğitim ve programın içerdiği tüm bölümler için etkin ve sürekli bir değerlendirme gerekmektedir. Bu değerlendirme programı eğitim amaçlarına yönelik ve değiģiklik yapılabilecek bir mekanizmaya sahip olmalıdır Asistanların Değerlendirilmesi Her asistan için en az yılda iki kez (6 ayda bir) bilgi, yetenek ve acilde profesyonel açıdan geliģimlerini denetlemeye yönelik değerlendirmeler yapılmalıdır. Majör travma, medikal ve pediatrik resüsitasyon takibi ve düzenlenmesi ile ilgili giriģimlerin belgelerinin Asistanlık Programı Yöneticisi tarafından kontrol edilip saklanması gerekir. Acil servis asistanı eğitim sırasında resmi olarak değerlendirilme amaçlı sözlü ve yazılı sınavdan geçirilmelidir. Buna ek olarak Acil Tıp asistanının rotasyonunda da resmi olarak değerlendirilebilmesi sağlanmalıdır. Bu konulardaki değerlendirmelerin bir özeti yazılı olarak belertilmeli ve Acil Tıp asistanı tarafından imzalanmalıdır. Bu sonuçlar asistanlık program yöneticisi ve Acil Tıp asistanı arasında en azından 6 ayda bir değerlendirilmelidir. Asistan danıģman öğretim üyesi tarafından da değerlendirilmelidir. Acil Tıp asistanlığı sırasında yeterli geliģim göstermeyen asistanın performansım geliģtirmek için yazı h bir plan kiģisel dosyasına konmalıdır. Bu plan yine yazı h bir belge ile belirtilmeli ve Acil Tıp asistanı tarafından imzalanmalıdır. Asistanın performansı her 3 ayda bir yorumlanmalıdır. Acil Tıp asistanın eğitiminin dönemler halinde düzenlenmesi bir üst kademeye geçebilmesi ve mezun olması için yıllık değerlendirme kriterlerinin olması gerekir. Belli nedenlerle Acil Tıp asistanları görevlerinden alınabilirler. ÇalıĢtığı birim, klinik, akademik ya da profesyonel uygulamadaki aksaklıklar durumunda belirlenmiģ prosedürlere sahip olmalıdır. Bu prosedür; yetersiz performansa sahip olan asistanı rotasyondan almak veya asistanlığını sonlandırmak gibi kriterleri de içermelidir. Bu protokol ün bir kopyası programın baģında Acil Tıp asistanına verilmelidir Öğretim Üyelerinin Değerlendirilmesi Öğretim üyeleri en azından yıllık olarak Acil Tıp Anabilim Dalı BaĢkanı, Asistanlık Program Yöneticisi ve Acil Tıp asistanları tarafından bireysel ve resmi olarak değerlendirilmelidir. Bu iģlerinde asistanın kimliği saklı tutulmalıdır. Bu değerlendirmelerin dokümantasyonu; öğretme yeteneği, klinik bilgi ve bilimsel etkinlikleri içermelidir. Bu değerlendirmenin özeti her öğretim üyesine yazı ile bildirilmelidir Programın Değerlendirilmesi Yılda iki kez kürsü kurulu toplantısında bütün program (eğitim programı ve klinik rotasyonlar dahil) asistanlar ve öğretim üyeleri tarafından değerlendirilmelidir. Bu değerlendirmelerin sonuçları dosyalanarak korunmalıdır. Asistanlık Denetim Kurulu tarafından inceleme yapılırken asistanların Acil Tıp Uzmanlık sınavında aldıkları puanlara bakılabilir.

4 2.2. ACĠL TIP HEKĠMĠNĠN HAKLARI Ülkemizde uygulama alanı tartıģılır olsa da, Amerikan Acil Hekimleri Birliği (ACEP) aģağıdaki noktaları belirlemiģtir: Acil Tıp Hekiminin klinik karar vermede bağımsızlığına saygı gösterilmeli ve kısıtlanmamalıdır Acil Tıp Hekimi kurumunda nitelikli hasta bakımı için yeterli olanaklar, personel ve benzeri desteği talep etmekte haklıdır ve bu gereksinimlere uygun Ģekilde dikkat çektiği için tepki görmemelidir Acil Tıp Hekiminin klinik ve yönetim görevlerinin maddi karģılığı verilmelidir. Bu karģılık hekimin niteliği, deneyimi, yaptığı iģin düzeyine göre değiģebilmelidir Kurumu, Acil Tıp Hekiminden gereksiz ve yersiz iģler talep etmemelidir Acil Tıp Hekiminin hastalan belli bir yere yönlendirmesi veya bunun tersi istenemez 2.3. ACĠL TIP HEKĠMĠNĠN SORUMLULUKLARI Acil Tıp Hekimi çağdaģ Acil Tıp ilkeleri çerçevesinde ve etik sınırlar içinde çalıģmak durumundadır. Bunu yaparken bağımsız çalıģma ve sürekli tıp eğitimi ile bilgi ve becerilerini artırır Acil Tıp Hekimi Acil Serviste davranıģları, giyimi ve güvenilirliği ile profesyonellik sergilemelidir Acil Tıp Hekimi Acil Servis Tıbbi Direktörünün de desteğiyle hastane ve personel ile ilgili görevlerde bulunmalıdır Acil Tıp Hekimi acil servis ve kendi pratiğiyle ilgili maddi, finansal vb. konuları yürütmek için yeterli bilgi ve beceriyi kazanmalıdır Acil Tıp Hekimi Acil Tıp pratiğine iliģkin yasa ve düzenlemeleri bilmeli ve izlemelidir 2.4. ACĠL TIP ANADĠLĠM DALI VE KĠġĠSEL SAĞLIK (WELLNESS) Asistanlık eğitimi mesleki geliģimde stresli bir süreci oluģturur. Asistan için stres kaynakları arasında yüksek hasta sayısı, hasta mortalitesi, meslektaģlarla sürekli yarıģma halinde olma, uykusuz geçen uzun nöbet saatleri sayılabilir. Bir çalıģmada asistanların çoğunun iģ performansını engelleyecek kadar stres altında olduğu ve 8 kiģiden birinin ciddi stres sendromu veya duygusal problemi yaģadığını ortaya koymuģtur. Acil Tıp asistanı, konsültasyonlar ve yatıģlar nedeniyle diğer branģ asistanlarının zamanını çalmak ritmin bozulması, sosyal destekten yoksunluk gibi ek streslerle karģı karģıyadır. Losek ve ark. 37 Pediyatrik Acil Tıp programında yaptıkları çalıģmada 17 programda klinik iģ yükü fazlalığından yakınıldığını, bunların 9'unda ise bunun hekimler için "burnout" nedeni olduğunu belirtmiģtir. Nöbet Sistemi çalıģma: Nöbet sistemi Acil Tıp asistanı için baģlı baģına bir stres kaynağıdır. Sirkadyen ritmin bozulması ve uyku sorunları Acil Tıp asistanı için stres ve hoģnutsuzluğa yol açar. Nöbet sistemi çalıģan Acil Tıp asistanının gece nöbetlerinde performansının düģtüğü gösterilmiģtir. Losek ve ark nöbet sistemi çalıģma nedeniyle, inceledikleri 37 programdan sadece 8'inde hekimlerin 50 yaģ sonrasında Pediyatrik Acil Tıp programında çalıģabileceklerini düģündüklerini belirtmiģtir. Acil Tıp çalıģanlarının iģ memnuniyetlerini araģtırmak için 'Emergency Physician Job Satisfaction (EPJS)' ve 'Global Job Satisfaction (GJS)' gibi ölçekler de geliģtirilmiģtir. 223 Acil Tıp uzmanının alındığı Bir Kanada çalıģmasında Lloyd ve ark bu iki ölçeğin prediktif geçerliliğini incelemiģ ve Acil Tıpta çalıģmayı bırakma nedenleri arasında en yüksek skoru nöbet sistemi çalıģmanın aldığını bildirmiģlerdir. ÇalıĢmada Kanada ve ABD'de Acil Tıp hekimlerinin iģ bırakma nedeni olarak zorundadır. Nöbet dıģı zamanının çoğunluğu uykuda geçirildiğinde ise izolasyon daha da ciddileģir. ĠĢ dıģı hobi, ilgi alanları vb. için çok az zaman kalır. Nöbetler sırasındaki stres fiziksel sağlığı da etkiler. Nöbet sırasında ve stresli olaylar yaģanırken epinefrin kan düzeyinin, vücut sıcaklığı ve solunum sayısının arttığı gösterilmiģtir. Ayrıca aktiviteye bağımlı olarak nabız değiģkenliği ve hipertansiyon da bildirilmiģtir. Nöbet sistemi ile baģa çıkma yollan arasında gece nöbetlerini uzatılmıģ ardıģık periyotlarla planlamak, saat yönünde dönen nöbet sistemi, uyku için konforlu ve sessiz bir ortam yaratmak,

5 düzenli egzersiz ve gece çalıģırken yaģamı ona göre düzenlemek sayılabilir. Asistanlık programları asistan sağlığı ile ilgili konuları eğitim programlarına almalıdır. Ayrıca eģitlikçi bir nöbet sistemi oluģturmak da stres ile mücadele için önemlidir. Bağımlılık: Acil Tıp asistanı yoğun ve stresli iģ yükünün yanı sıra iģ ortamında bağımlılık yapıcı ilaçlara kolayca ulaģabilmektedir. Acil Tıp asistanının diğer asistanlara göre madde kullanımının daha yüksek oranda olduğu bildirilmiģtir. Fakat Acil Tıp asistanının madde kullanımı toplumdaki yaģıtlarının altındadır. Alkol en sık kullanılan maddedir. Bir çalıģmada McNamara, program direktörlerinin tahmin ettiği alkol problemi olan Acil Tıp asistanı yüzdesi (%1) ile CAGE skoru ile alkolizm tanısı olan Acil Tıp asistanı oranı (%13) arasında ciddi fark bulmuģtu. Program yöneticileri bu tahmini yaparken Acil Tıp asistanının iģ performansına bakmaktadır. Ancak iģ performansı hastalığın ileri evresinde etkilenmektedir. Kimyasal bağımlılıktan Ģüphe duyulan Acil Tıp asistanının sadece %65'inin yönetici tarafından izlem ve tedaviye yönlendirildiği rapor edilmiģtir. Bu da hem program direktörü hem Acil Tıp asistanının kimyasal bağımlılık ve hekimin zararlanması konusunda eğitim gereksinimini göstermektedir. Acil Tıp asistanı arkadaģları ve ailesiyle geçirilen zamanı artırarak, ayrıca hobiler ve egzersiz için daha çok zaman harcayarak kendi refahını ve huzurunu sağlayabilir. Anahtar strateji ise risk gruplarını tanımlayıp önlem almaktır. Acil Tıp asistanı ve yöneticiler risk altındaki Acil Tıp asistanını belirlemeli, onu tanımaya çalıģmalı ve açıkça konuģmalıdır. Acil Tıp asistanı da problemlerinin erken evresinde yönetici ve danıģmam ile görüģmelidir. Asistanlık programlarının kredilendirilmesinde programın, kimyasal bağımlı asistanlarla yeterince ilgilenebilecek olması da bir gerekliliktir. Kadınlar ve Acil Tıp: Emergency Medicine Residents' Asodation (EMRA) tarafından yapılan bir araģtırmada kadın Acil Tıp asistanının erkek meslektaģlarından daha yüksek stres düzeyleri olduğu bulunmuģtur. Ayrıca evlilik ve anneliğin ek stresi de kadınların büyük bölümüne yüklenir. Bir çalıģmada Brown fazla sorumluluk aldığını düģünenlerinin çoğunluğunun evli kadınlar olduğunu, bunların çocuk ve eģlerine yeterli zaman ayıramamaktan rahatsız olduğunu bildirmiģtir. Kadın Acil Tıp asistanı hastalar ve yardımcı personelle iliģkilerinde daha çok sorun yaģar. Hastalar kadın Acil Tıp asistanım hemģirelerle karıģtırır. Onlara "doktor bey" veya "hemģire hanım" diye seslenir. Çoğu kadın hekim buna alıģmıģtır. Bazı hastalar ise kadın tarafından tedavi edilmek istemez. HemĢirelerle kadın hekim iliģkileri de çok rahat değildir. Kadın Acil Tıp asistanı hem otoriteyi korumak, hem de yardımcı personelle arkadaģça iliģkileri sürdürmek zorunda kalır. Tıbbın birçok alanı erkek iģi olarak görülmektedir. GözyaĢlarına hiç iyi gözle bakılmaz. ABD'de kadın asistanların %73'ü erkeklerin ise %22'si cinsel yönden en az bir kez taciz edildiklerini bildirmiģlerdir. Birçok konuda olduğu gibi bu konuda da "ülkemizde sağlıklı veri yoktur". Asistanlıkta gebe kalan kadınlar daha fazla preterm doğum eylemi ve preeklampsi riski taģır. Ancak preterm doğum diğer gruplardan daha fazla değildir. Kadın Acil Tıp asistanı bu ve benzeri olası riskleri önceden bilmeli ve etkin stratejileri önceden geliģtirmelidir. Program yöneticisi bu sorunlardan erken haberdar olmalı ve strateji geliģtirmelidir. Pozitif baģa çıkma yolları; iç görü ve kiģisel geliģim yollarının geliģtirilmesi, duygu ve sorumluluğun iģ arkadaģlarıyla ve aile ile paylaģması, fiziki ve duygusal gereksinimlerin karģılanması ile destek gruplan ve danıģmanlık programlarının kurulmasıdır. Acil Tıp ve Evlilik: AraĢtırma için bakir alanlardan biridir. Acil Tıp pratiği evliliği de ek stres altına sokar. Asistanlıkta aileye ve eģe yeterli zaman ayrılamaz. Evli kadın Acil Tıp asistanlarının alındığı bir çalıģmada deneklerin çoğu eģleriyle iletiģim problemi olduğunu ve ev ile ilgili tartıģma yaģadıklarını bildirmiģtir. KiĢisel Güvenlik: Acil Tıp asistanının üçte ikisi acil serviste çalıģırken güvenliğinden endiģe duymaktadır. Yöneticilerin ise %75'i Ģiddeti ciddi bir sorun olarak görmektedir. Angljn Acil Tıp asistanlarının %50'sinin hastane güvenliğinin sağlandığını düģündüğünü ve %22'sinin silahla vurulmaktan korktuğunu bildiriyor. Güvensiz bir ortamda çalıģmak Acil Tıp asistanının stresini arttırmaktadır. Mesleki HIV bulaģ riski az ise de 30 yıllık kümülatif risk ciddi boyuttadır. Asemptomatik ve hepatit öyküsü negatif olan Acil tıp hekimlerinin %13'ünün hepatit B serolojisi taģıdığı ve yüksek risk grubu oluģturduğu bildirilmiģtir. Acil personeli, hepatit C ve tüberküloz yönünden de yüksek

6 risk taģır. Acil Tıp asistanı eğitim programı kiģisel güvenlik, Ģiddete eğilimli ve saldırgan hastanın tanınıp kontrol altına alınması konusunu içermelidir. Hastanelerinde kriz yönetimi gibi bu konularla ilgilenen merkezleri olmalıdır. Özetle, Acil Tıp asistanı kiģisel ve iģle ilgili stres sularla karģı karģıyadır. Asistanlık programları bunu önceden hesaplayarak asistan sağlığı ile ilgili resmi planlar geliģtirmelidir. Acil Tıp asistanı da kendi kiģisel baģa çıkma mekanizmalarını geliģtirmeli, hastalara bakarken kendilerini ihmal etmemeyi öğrenmelidirler. DıĢ stresieri azaltmak için asistanlık program yöneticisi, asistan ve tüm iģ arkadaģları bir ekip gibi davranmalı ve mücadele etmelidir. Asistanlık oldukça stresli bir süreç olmakla birlikte kiģisel ve mesleki geliģim için çok iyi bir fırsattır. Anılan yöntemlerin kullanılması ile Acil Tıp çalıģanlarının 'mutlu' olmaması için bir neden yoktur.

7 3. ACĠL TIP UZMANLIK EĞĠTĠM PROGRAMI HAKKINDA GENEL BĠLGĠ 3.1. GĠRĠġ Acil tıp uzmanlık eğitim programı (eğitim programı, rotasyonlar, pratik uygulamalar ) hekimleri acil tıp pratiğine hazırlamaya yönelik tasarlanmalıdır. Acil tıp uzmanlık eğitim programı, acil tıp pratiğinin ilkelerinin öğrenilmesine ve klinik problemlerin çözümünde bu ilkelerin uygulanması için gerekli olan sorumluluk ve tecrübenin sağlanmasına yönelik, temel beceri ve bilgilerin sağlandığı bir program olmalıdır. Tüm tıpta uzmanlık öğrencilerine tecrübeli bir akademik personelin denetiminde ve kılavuzluğunda, klinik olgunluk, karar verme yeteneği ve teknik becerileri öğrenebilme ve kendi kendilerini denetleyebilme konularında yetiģmiģ olmalıdırlar. Acil Tıp Uzmanlığı programının uzunluğu Amerika BirleĢik Devletleri nde (ABD) 3 yada 4 yıl olmak üzere 2 farlı Ģekilde olmakla beraber, asıl önemli olan anabilim dalı eğitim yöneticisinin kontrolü altında hazırlanan eğitim programının (müfredat) gereklerinin bu süre içinde uygulanmasıdır. Türkiye de 4 yıllık Acil Tıp eğitim süresinin yeterli olacağını düģünmekteyiz ve bu doğrultuda hazırlanan eğitim programı yönetmeliklerle belirlenen süreye uyumlu olarak düzenlenecektir Eğitim Programının Amaçları: Acil tıp uzmanlık eğitim programı aģağıdaki konular hakkında hazır hekimler yetiģtirmelidir; 1. Acil servise baģvuran tüm hastaları acil servise kabul etmeyi öğrenmeli ve bu hastalarda ayırıcı tanı, resüsitasyon uygulama, stabilizasyon iģlemleri, değerlendirme ve tüm bakımını sağlayabilmelidir 2. Gerektiğinde hastaları uygun Ģekilde yönlendirebilmeli ve takibini yapabilmelidir. 3. Yaralanması olan yada ciddi hastalığı bulunan hastaların hastane öncesini bakımlarını sağlayabilmelidir. 4. Hastane öncesi bakımı sağlayan acil tıp sistemlerinin içinde yer almalıdır. 5. Koruyucu hekimlik hizmetlerine yönelik hasta eğitimi sağlayabilmelidir. 6. Acil tıp eğitim programının ve yönetiminin içinde yer almalıdır. 7. AraĢtırma yöntemlerini ve bunların pratiklerini öğrenmeli ve uygulamalıdır Uzmanlık Eğitimi Programı Verecek Kurumlar Acil Tıp Uzmanlık eğitimi programlarının Tıp Fakülteleri gibi eğitimini veren ve bu eğitimi belgeleyen (tıp diploması) kurumlarda veya Eğitim ve AraĢtırma Hastanelerinde yapılması tercih edilmelidir. Bu kurumun yıllık hasta sayısı ve çeģitliliği önemlidir. Bir eğitim kurumunda Acil Tıp Anabilim Dalı açılacak ise genel olarak yılda 30 binden daha fazla acil hasta baģvurusunun bulunması gerekmektedir. Bu sayı, acil hekimlerinin eğitimleri boyunca yeterli sayıda hasta görmelerini sağlayacak en az hasta sayısıdır. Ayrıca yeterli sayıda kritik hasta, travmalı hasta ve çocuk hasta baģvurusunun bulunmadığı eğitim kurumlarında Acil Tıp Anabilim Dalı nın açılması durumunda eğitimin yeterliliği tartıģmalı olabilecektir. Uzmanlık eğitimi vermek isteyen kurumlarda bu eğitimin hedeflerini yerine getireceklerine dair yazılı belge alınması daha uygun olacaktır. Uzmanlık eğitimi veren kurumların birden fazla sayıda hizmet veren yerleri (hastaneleri) var ise Acil Tıp Anabilim Dalı ana hastanede (referans hastane) kurulmalıdır. Teorik ve pratik uygulamaların ve eğitimlerin büyük bir çoğunluğunun ana hastanede verilmesi gerekir. Birden çok hastanede eğitimini devam ettiren uzmanlık programları tıpta uzmanlık öğrencilerinin eğitim programlarının bütünleģtirmeyi garanti etmelidirler. BaĢka bir kuruma rotasyona giden tıpta uzmanlık öğrencileri ve ailelerini bu rotasyonun yaratacağı olumsuz etkilerden (uzak hastaneler, çalıģma koģulları olan kurumlar ve rotasyona gidilen kurumda asistanlık eğitim programının yerine getirilmesi konusunda karģılaģılan güçlükler) mümkün olan en az Ģekilde etkilenmeleri sağlanmalıdır. Bu nedenle uzmanlık eğitimi için özel ve gerekli bir anlamı olmadıkça bu tür rotasyonlardan kaçınılmalıdır. Ama tıpta uzmanlık öğrencilerinin farklı hastanelerde, farklı kiģilerle çalıģma becerilerinin geliģmesi gibi olumlu yönleri de unutulmamalıdır.

8 Akademik Acil Servislerde ÇalıĢanlar Acil Tıp Uzmanlık Eğitimi Programı yöneticileri ve tüm akademik personel, programın uygulanmasından, yürütülmesinden, denetlenmesinden ve değerlendirilmesinden sorumludurlar Anabilim Dalı BaĢkanı Anabilim Dalı BaĢkanı, eğitim programı yöneticilerinden biri olmalı ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin eğitimini sağlayacak yeterli sayıda ve kalitede akademik personeli sağlamalıdır. Ayrıca acil tıp yönetiminde tecrübeli olmalıdır Eğitim Programı Sorumlusu Programdan sorumlu tek bir kiģi olmalıdır. Eğitim programı sorumlusunun, anabilim dalı yönetim kadrosunda söz hakkı olmalı ve etkili bir eğitici olmalıdır. Eğitim programı sorumlusunda sık değiģiklikler yapılması yada çok uzun süreli görevlendirmeler programı olumsuz etkileyebilir. Eğitim programı sorumlusunun; 1. Tıp pratiğini uygulayabilme yetkisi ve becerisi olmalıdır. 2. Acil tıp uygulamalarında en az 3 yıllık klinik idari ve eğitici tecrübesi olmalıdır. 3. Eğitim programının sorumluluklarını yerine getirebilecek ve günbegün değiģen yeni ihtiyaçlara cevap verebilecek kadar boģ zamanı olmalıdır. Ama aynı zamanda klinik olarak aktif çalıģmalı ve tüm gün acilde bulunmalıdır. 4. Sürekli acil tıp eğitimi konusunda aktif çalıģmalı, bölgesel, ulusal ve uluslar arası bilimsel dernek yada kurumlara katılmalı ve sunum yapma, yayın ve diğer bilimsel aktivitelerde yer almalıdır. 5. Zamanını en çok %50 sini klinik pratiğe ayırmalıdır. 6. Asistanların görevlendirilmelerinde, onları denetleme ve yönetmede söz hakkı olmalıdır Eğitim Programı Sorumlusunun Sorumlulukları 1. Her düzeydeki tıpta uzmanlık öğrencisinin tıbbi bilgi ve becerilerini sağlamaya yönelik hazırlanan uzmanlık eğitimi programının eğitim hedeflerini yazılı hale getirir. 2. Anabilim dalına katılmak isteyen uzman yada diğer akademik personeli seçer ve denetler. 3. Tıpta uzmanlık öğrencilerini, hasta bakımındaki sorumluluklarının açık Ģekilde tüm hatlarıyla belirtildiği yazılı halde bulunan kurallara uygun olarak denetler. 4. Tıpta uzmanlık öğrencilerinin bilgi, beceri ve tüm performanslarını düzenli aralıklarla değerlendirir. 5. Tıpta uzmanlık öğrencilerinin yakınmalarına yol açmamak için acil tıp pratiği ile ilgili giriģimlerin eģit bir Ģekilde tüm tıpta uzmanlık öğrencileri tarafından yapılmasını sağlar. 6. Tıpta uzmanlık öğrencilerinin performanslarını yada öğrenme süreçlerini etkileyen ruhsal yada duygusal sorunlarını sürekli olarak gözler. Tıpta uzmanlık öğrencileri üzerinde sürekli stres yaratan eğitim programlarını tekrar gözden geçirmelidir. 7. Program uygulamalarının tümünü yazılı hale getirir ve sonuçlarını sürekli denetler Diğer Akademik Personel 1. Uzmanlık eğitim programındaki tüm tıpta uzmanlık öğrencilerini yeteri kadar denetleyebilecek yeterli sayıda ve kalitede akademik personel bulunmalıdır. 2. Tüm akademik personel, program hedeflerine ulaģılması için tıpta uzmanlık öğrencilerinin eğitimine aktif olarak katılmalıdır. 3. Tüm personel, düzenli aralıklarla program hedeflerine ulaģılıp ulaģılmadığını değerlendirmelidir. 4. Anabilim Dalı BaĢkanının denetiminde tüm akademik personel, uzmanlık eğitim programının günlük aktivitelerinin yerine getirilmesi sorumluluğunu taģımalıdırlar.

9 EĞĠTĠM PROGRAMI Eğitim programı sorumlusu ve programa katılan akademik personel, eğitim hedeflerini de içeren tüm programı yazılı bir Ģekilde hazırlamalı ve tamamlamalıdırlar. Uzmanlık eğitim programının eğitimle ilgili tüm parçaları programının genel hedefleri ili ilgili / iliģik olmalıdır. Programın planı ve / veya yapısı Acil Tıpta Uzmanlık Öğrencileri tarafından düzenli aralıklarla yapılan yeniden değerlendirme toplantılarında değerlendirilmelidir Eğitim Programının Organizasyonu ve Yapısı 1. Hizmet sunulan hasta nüfusu a) Acil Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin eğitim gereksinimlerini karģılayabilecek her yaģtan ve her cinsten yeterli sayıda hasta akıģı bulunmalıdır. Genel olarak 30,000 hasta/yıl kabul edilen en az hasta sayısıdır. b) Acil serviste bakılan hastaların en az %16 sı çocuk yaģ grubundan olmalı ya da en az 4 aylık Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları rotasyonu yapılmalıdır. Çocuk rotasyonunun en az %50 si çocuk acilde geçirilmelidir. c) Yılda bakılan ağır travma ya da kötü durumdaki hasta sayısı en az 1200 olmalı ya da bu hastalar tüm acil hastalarının en az %3 ü olmalıdır. 2. Denetleme a) Acil serviste aktif olarak çalıģan her tıpta uzmanlık öğrencisi günün her saati mutlaka bir akademik personel tarafından denetlenmelidir. b) BaĢka bölümlerden rotasyonel tıpta uzmanlık öğrencisi bulunması Acil Tıp Tıpta uzmanlık öğrencilerinin kıdemlilik sorumluluğunu almaları açısından yararlıdır. c) Eğitim programı sorumlusu tüm tıpta uzmanlık öğrencilerinin rotasyonda olsalar dahi yeteri kadar denetlendiklerinden emin olmalıdır 3. Daha fazla sorumluluk Eğitim programı sorumlusu, kıdemleri ile orantılı olarak her bir tıpta uzmanlık öğrencisinin klinik pratik, eğitim becerileri, idari iģlerde yeteri kadar sorumluluk almasını sağlamalıdır. 4. Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Sayısı a) Eğitim hedeflerine ulaģılması, rotasyon programının yürütülmesi ve hasta bakımı için her eğitim yılı içi en az 6 tıpta uzmanlık öğrencisi bulunmalıdır. b) Her anabilim dalı kendi ihtiyaçlarına göre bir yıl baģına en az ve en çok kaç tıpta uzmanlık öğrencisine ihtiyacı olduğunu önceden belirlemelidir. 5. Diğer Uzmanlık Eğitim Programları ve farklı eğitim kaynakları Bir Acil Tıp Anabilim Dalı kurulması için Acil Tıp Tıpta uzmanlık öğrencilerinin eğitimi için gerekli olan eğitim kaynaklarının ya da baģka bir değiģle uzmanlık eğitimi veren anestezi, nöroloji, iç hastalıkları, genel cerrahi, çocuk, kadın doğum, ortopedi, göz, KBB, dermatoloji, plastik cerrahi, psikiyatri, radyoloji, beyin cerrahisi ve göğüs cerrahisi gibi diğer uzmanlık dallarının bulunması gereklidir. 6. Üst ihtisaslar Acil Tıp ile ilgili herhangi bir üst ihtisas var ise eğitim programına uygun eklemeler yapılmalı ve bu bölümlerde çalıģan fellowlarda eğitim programında aktif olarak yer almalıdırlar. 7. ÇalıĢma Saatleri a) Her tıpta uzmanlık öğrencisinin acil servisten ve diğer eğitim faaliyetlerinden uzak en az 1 tam gün boģ zamanı bulunmalıdır. Acil servis çalıģma saatleri 12 saati geçmemelidir. Bir sonraki çalıģma zamanı içinde en az 12 saatlik boģ bir zaman bulundurulmalıdır. Tıpta uzmanlık öğrencileri haftada 60 saatten daha fazla hasta bakımında bulunmamalı ve eğitim, hasta bakımı ve diğer aktiviteler için 72 saatten fazla çalıģtırılmamalıdırlar. b) Eğitim programı sorumlusu tıpta uzmanlık eğitimi öğrencilerinin rotasyonları sırasında yeterli ve uygun çalıģma saatleri bulunmasına dikkat etmelidir.

10 Müfredat Programı (Curriculum) 1. Eğitim programının yöneticisi her tıpta uzmanlık öğrencisinin ve her öğretim görevlisi yada üyesinin Acil Tıp tıpta uzmanlık öğrencilerinin eğitim ihtiyaçlarına yönelik özelleģtirilmiģ, ayrıntılı bir müfredat programı hazırlanmasında, geliģtirilmesinde ve bunun yazılı hale getirilmesinde görev almasını sağlamalıdır. Eğitim programı gözden geçirilmek yada yenilenmek istendiğinde kolayca ulaģılabilir olmalıdır. Müfredat Ģunları içermelidir: a) Her bir rotasyonun yada programdaki diğer görevlendirmelerin eğitim hedefleri belirlenmiģ olmalıdır. b) Her bir eğitim hedefinin yerine getirilmesinde kullanılacak yöntemler belirlenmelidir. c) Her bir hedefin yerine getirilmesi ile bağlantılı değerlendirme süreçleri olmalıdır. d) Geri bildirim mekanizması kurulmalıdır. 2. Planlı Eğitim ÇalıĢmaları / Günü Her bir uzmanlık eğitim programı, Anabilim Dalı tarafından geliģtirilmiģ ve haftada en az 5 saat süren önceden planlanmıģ eğitim çalıģmalarını/günlerini içermelidir. Bu eğitim çalıģmaları/günü; daha önceden tanımlanmıģ olan müfredat programı temel alınarak yapılan sunumları, mortalite ve morbidite toplantılarını, dergi/makale saatini, idari/yönetsel konuları içeren seminerleri ve araģtırma yöntemlerini içermelidir. Ayrıca bu eğitim çalıģmaları/günü diğer disiplinlerin düzenlediği toplantılara katılımı, probleme dayalı eğitim örneklerini, eğitimde kullanılan yeni yöntemleri ve pratik çalıģmaları da kapsamalıdır. 3. Anabilim dalının akademik personeli bu planlı eğitim çalıģmalarında hazır bulunmalı ve aktif katılımcısı olmalıdır. 4. Eğitim gününde hazır bulunan tıpta uzmanlık öğrencilerinin klinikte ek bir görevlerinin olmaması sağlanmalıdır. Bazı dıģ rotasyonlar sırasında eğitim gününe katılım mümkün olmasa da, tıpta uzmanlık öğrencilerinin planlı eğitim günlerinin %70 ine katılımları önerilmektedir. Tıpta uzmanlık öğrencilerinin bu eğitim çalıģmalarına düzenli katılımları gözlenmeli ve dökümante edilmelidir. 5. Eğitim programı aģağıdaki konuları kapsayacak Ģekilde hazırlanmalıdır: a) Acil bakımın temelleri b) Koruyucu hekimlik ve travma kontrol yöntemlerinin temelleri c) Acil Tıp uzmanlığında yönetim becerileri d) Acil Tıp sistemleri e) Hekimler arası iletiģim yetenekleri f) Hekim ruh ve beden sağlığı g) Tıbbi etik h) Tıbbi literatürü değerlendirme becerileri 6. Eğitim programı, acil bakım ile ilgili aģağıdaki teorik ve pratik klinik eğitim becerilerini içerecek Ģekilde hazırlanmalıdır: a) Abdominal ve Gastrointestinal hastalıklar b) Kardiyovasküler hastalıklar c) Dermatolojik hastalıklar d) Endokrin, metabolik ya da beslenme ile ilgili hastalıklar e) Çevresel hastalıklar f) BaĢ ve boyun hastalıkları g) Hematolojik hastalıklar h) Ġmmun sistem hastalıkları i) Sistemik enfeksiyöz hastalıklar j) Nontravmatik kas-iskelet sistemi hastalıkları k) Santral sinir sistemi hastalıkları l) Doğum ile ilgili durumlar m) Çocuk hastalıları n) Psikiyatrik bozukluklar o) Böbrek hastalıkları

11 p) Solunum sistemi hastalıkları q) Toksikoloji ve klinik farmakoloji r) Travmatik hatalıklar s) Ürogenital/jinekolojik hastalıklar t) Acil Tıp uzmanlığında yönetim u) Acil Tıp sitemleri v) Semptomlar ve hasta baģvuru Ģekilleri w) GiriĢimler 7. Eğitim programı genel durumu kötü hastalara bakım becerisini kazanmak amacıyla en az 2 aylık hastane içi yoğun bakım rotasyonu içermelidir. 8. Eğitim programı, eğitilen her tıpta uzmanlık öğrencisine hasta takibinin önemin ve bunun yerine nasıl getirileceğini öğretecek Ģekilde geliģtirilmelidir; a. Telefon takipleri, hasta dosyalarının değerlendirilmesi b. Hasta çıkıģ özetlerinin zamanında kontrolü, konsültasyon notlarının incelenmesi c. Düzenli aralıklarla yapılan olgu senaryoları 9. Tıpta uzmanlık öğrencileri ilk yıllarının %50 sini kendi anabilim dalında geçirmelidirler. Ama acil serviste uzun süreli klinik çalıģmanın rotasyonlarda öğrenilecek deneyimlerin önüne geçmesine izin verilmemelidir. 10. Eğitsel faaliyetlerin %50 den fazlasının akademik personelin denetimi olmadan yapılmasına izin verilmemelidir. 11. Tıpta uzmanlık öğrencilerinin hastane öncesi bakım hizmetlerini ve acil tıp sistemini daha iyi tanıyabilmeleri için ambulans istasyonlarında kara ve var ise hava ambulanslarında ve alanda çalıģma deneyimi edinmeleri sağlanmalıdır. Ayrıca hastane ya da il düzeyinde afet planlama aktivitelerine ve tatbikatlarına aktif katılım da önerilmelidir. 12. Eğitim programı her bir tıpta uzmanlık öğrencisinin invazif giriģimleri uygulayabilme, kritik durumdaki hastaları stabilize etme ve tüm yaģ grubundaki hastalara resüsitasyon uygulayabilme becerilerini kazandıracak yöntemleri içermelidir. Resüsitasyon sırasında uygulanabilecek defibrilaston, kardiyak pacing, Ģok tedavisi, intravenöz ilaç (trombolitikler, vazopresörler, nöromuskuler blöker ilaçlar ) uygulamaları ya da invazif giriģimleri (kutdown, santral kateter takılması, tüp torakostomi, endotrakeal entübasyon ) kazanma becerileri için yöntemler geliģtirilmelidir. Eğitim programı tüm tıpta uzmanlık öğrencilerinin uyguladıkları resüsitasyonu ve giriģimleri kayıt edebilmelerine olanak sağlayacak yöntemleri (Tıpta uzmanlık öğrencisi uygulama ve kredilendirme defteri) geliģtirmelidir. Bu kayıtlar tekrar gözden geçirilebilecek Ģekilde tutulmalı ve tıpta uzmanlık öğrencisi değerlendirilmesinde kullanılmalıdır. 13. AraĢtırma planlama aktiviteleri; Akademik tıp eğitimi her asistanın, yeni bilgilerin öğrenilmesi sürecine katılmasını, atraģtırma bulgularını değerlendirmeyi öğrenmesini ve araģtırma alıģkanlığı edinmesini gerektirir. Bir araģtırmanın düzenlenmesi ve yürütülmesinin sorumluluğu akademik personelindir. Bu aktiviteler Ģunları içermelidir: a) AraĢtırma ruhunu aģılayacak klinik çalıģmalara, konferanslara aktif katılım b) Dergi saati ve araģtırma toplantılarına aktif katılım c) Ulusal ya da bölgesel özellikli bilimsel ve profesyonel toplantılara aktif katılım d) Eğitim programı her bir tıpta uzmanlık öğrencisinin mezun olmadan önce araģtırma aktiviteleri konusunda yeteri kadar deneyim edinmesine uygun olmalıdır. e) Eğitim programı tıpta uzmanlık öğrencilerine temel araģtırma yöntemlerini, istatistik analiz yöntemlerini ve günümüz tıbbi literatürünün gözden geçirilmesi konularını öğretmelidir. 14. Hekim memnuniyeti: Acil tıp hekiminin stresli bir ortamda uygun tıbbi bakımı vermesi için fizik ve ruh sağlığı son derece önemlidir. Acil tıp uzmanlık eğitim programı, hekim memnuniyeti ve stres, sirkadien ritim ve madde bağımlılığını içeren konulara yer vermelidir.

12 Değerlendirme: Anabilim Dalının eğitim programı da dâhil olmak üzere tüm etkinlikleri sürekli ve etkili bir Ģekilde değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme süreci eğitim hedeflerine uygun olmalı ve gerekli değiģikliklerin yapılabilmesini sağlamalıdır. A. Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Değerlendirilmesi 1) Uygun ölçütler ve yöntemler kullanarak yılda en az 2 defa tüm tıpta uzmanlık öğrencilerinin bilgi, beceri ve ilerleme düzeyleri değerlendirilmelidir. Eğitim programının sorumlusu tıpta uzmanlık öğrencilerinin acil koģullarda baktıkları hastalar için tutulan kayıtları (hasta dosyaları, adli raporlar) ve uygulanan giriģimleri düzenli aralıklarla gözden geçirmelidir. 2) Tıpta uzmanlık öğrencilerinin değerlendirmeleri resmi bir Ģekilde olmalı ve sözlü ve yazılı olacak Ģekilde düzenlenmelidir. Ek olarak Tıpta uzmanlık öğrencilerini gittikleri her rotasyonda değerlendirecek resmi bir mekanizma da kurulmalıdır. Bu değerlendirmelerin sonuçları tıpta uzmanlık öğrencileri ile görüģülüp yazılı hale getirmeli ve ilgili tıpta uzmanlık öğrencisine imzalatılmalıdır.bu değerlendirme iģlemi eğitim program sorumlusu ve her bir tıpta uzmanlık öğrencisi arasında ayrı ayrı yapılmalı ve yılda en az 2 defa olmalıdır. 3) Değerlendirme sonuçlarına göre, uygun olan tıpta uzmanlık öğrencilerine daha fazla sorumluluk verilmeli yani kıdem artırımına gidilmelidir. 4) Değerlendirme sonuçlarına göre ortaya çıkan eksiklikleri giderecek çözüm yolları üretilmeli, bu iģlem yazılı hale getirilmeli ve en az 3 ayda bir kontrol edilmelidir. 5) Eğitim süresini her bir tıpta uzmanlık öğrencisini yazılı bir final sınavına tabi tutulmalı, bu sınav tıpta uzmanlık öğrencisinin acil tıp konularına ve pratik uygulamalarına, eğitsel faaliyetlere ve araģtırma yöntemlerine yakınlığını ölçmeye yönelik olmalıdır. B. Akademik Kadronun Değerlendirilmesi 1) Anabilim Dalı BaĢkanı yılda en az 1 defa akademik kadroyu, eğitim program sorumlusundan ve Acil Tıp tıpta uzmanlık öğrencilerinden aldığı geri bildirimlere dayanarak değerlendirmelidir. 2) Akademik kadronun değerlendirilmesi, eğitsel becerileri, klinik bilgiyi, idari iģlemleri be klinik pratiği içermelidir. Anabilim Dalı BaĢkanı, bu değerlendirmenin sonuçlarını her uzman ile ayrı ayrı tartıģmalıdır. C. Eğitim Programının Değerlendirilmesi 1) Eğitim programının hedeflere ulaģmaktaki etkinliği ve müfredat programının yeterliliği tüm tıpta uzmanlık öğrencileri ve akademik kadro tarafından yılda en az 1 defa değerlendirilmelidir. 2) Hangi eğitim hedeflerine ulaģıldığı, hangilerine ulaģılmadığına dikkat edilmelidir. 3) Sonuçlar yazılı halde saklanmalıdır.

13 3.2. TIPTA UZMANLIK ÖĞRENCĠSĠ EĞĠTĠM HEDEFLERĠ Acil Tıp Eğitimi Tıpta Uzmanlık Öğrencisi 1.Yıl Hedefler: 1) (Hasta Bakımı) Sağlığın iyileģtirilmesi ve sağlık problemlerinin tedavisi için istekli, uygun ve etkin hasta bakımının öğrenilmesi. 2) (Tıp Bilgisi) YerleĢik ve geliģen biyomedikal, klinik ve benzer bilimlerin (epidemiyolojik ve sosyal) öğrenilmesi ve bu bilginin hasta bakımına uygulanması. 3) (Pratiğe Dayalı Öğrenme ve GeliĢme) Hasta bakım uygulamalarını değerlendirme ve sorgulama yeteneğini geliģtirme, bilimsel kanıtları değerlendirebilme ve özümseme ve hasta bakım uygulamalarını iyileģtirmenin sağlanması. 4) (Ġnsan ĠliĢkileri ve ĠletiĢim Yetenekleri) Hastalar, hasta yakınları ve iģ arkadaģları ile iliģkiler ve etkin bilgilendirme amaçlı insan iliģkileri ve iletiģim becerilerinin geliģtirilmesi. 5) (Sistemlere Dayalı Uygulama) En yüksek kalitede bakım verecek sistem kaynaklarının etkin kullanımı yeteneği ve daha geniģ kapsamlı hasta bakım sistemlerinin tanınmasının geliģtirilmesi. 6) (Profesyonellik) Profesyonelliğin sorumluluklarını, etik prensiplere bağlılığı ve farklı hasta popülâsyonuna karģı duyarlılığı sürdürme kararlılığının geliģtirilmesi. Uygulamalar: Birinci yılın sonunda tıpta uzmanlık öğrencisi: 1. Acil olmayan problemli hastalara uygun bakımı verebilme yeteneğini gösterebilmelidir. a) Doğru ve tam bir klinik ve psikososyal öykü almalı ve kapsamlı fizik bakı yapabilmelidir. b) Uygun ayırıcı tanı yapabilmelidir. c) Uygun tetkik ve tedavi seçeneklerini bilebilmelidir. d) Değerlendirme sonucunda, uygun tetkik ve tedavi planı yapabilmelidir. e) Değerlendirme sonucunda, uygun yazılı ve sözlü taburcu planı yapabilmeli ve uygulayabilmelidir. f) Hasta bakımı ve taburculuğunun planlaması için uygun bilgi kaynaklarını bulabildiğini gösterebilmelidir. g) Kritik olmayan acil hastalarda temel uygulamalardaki (ör. Yara bakımı, jinekolojik muayene, basit çıkık redüksiyonu) yeterliliğini (endikasyonlar, teknikler, vs) göstermelidir. h) Acil tıp pratiğine uygun hastalık önleme kavramlarını anladığını gösterebilmelidir. i) Tüm öykü, fizik bakı ve tanısal test sonuçlarını uygun Ģekilde kayıt altına alabilmelidir. 2. Acil serviste görülen hastalıkların biyokimyasal, klinik, epidemiyolojik ve sosyokültürel nedenleri hakkında seviyesine uygun bilgi sahibi olmalıdır. a) Kanıta dayalı tıp prensiplerini sindirdiğini göstermelidir. b) Minör akut ve kritik olmayan acil durumlarda yeterliliğini göstermelidir. c) Ġleri Kardiyak YaĢam Desteği ve Ġleri Travma YaĢam Desteği prensiplerinde yeterliliğini göstermelidir. d) Çekirdek içerik programını idrak ettiğini göstermelidir. 3. Kendi uygulama becerilerini analiz, bilimsel kanıtların değerlendirilmesi ve özümsenmesi ve kendi uygulama becerilerinin geliģtirilmesi yeteneğini göstermelidir. a) Minör akut ve kritik olmayan acil durumlarda yeterliliğini uyarlama değerlendirme yeteneğini göstermelidir. b) YayınlanmıĢ bilimsel çalıģmaları kendi uygulamalarına uyarlama yeteneğini göstermelidir. c) Hastalarının bakımı için uygun biliģim teknolojisini kullanabilme yeteneğini göstermelidir. d) Etkin insan iliģkileri ve iletiģim becerilerini göstermelidir. i) Hastalar ve aileleri

14 ii) Diğer doktorlar iii) Diğer sağlık çalıģanları 4. Doktorluk içim gerekli profesyonelliği gösterebilmelidir. a) Hasta bakımının sürekliliğinin sorumluluğunun kabulü b) Hasta hakları ve mahremiyetine saygının gösterilmesi c) Hastanın kültür, yaģ, cinsiyet, ve yetersizliklerine duyarlılık gösterilmesi d) Hasta bakımında etik prensiplere uygunluğun gösterilmesi e) Birey olarak hasta ve iģ arkadaģlarının toplumsal yerlerine saygı gösterilmesi 5. Hasta bakımı perspektifinde acil servislerin rolünün temel kavramlarını anladığını göstermelidir. a) Bedel-etkinlik prensiplerini anladığını göstermelidir. b) Öngörülen test ve tedavilerin tahmini bedellerini bilmelidir. c) Özellikle uygun sevk, takip, gibi sağlık sistemi içindeki sorunlarda hastanın yanında yer almalıdır Hizmet tanımları: Tıpta Uzmanlık Öğrencisi, birinci yılda acil serviste en az altı en fazla sekiz ay geçirmelidir. Bu sürede öncelikli olarak minör akut ve kritik olmayan acil durumların değerlendirilmesi ve tedavisinin yanında akut hayatı tehdit eden acil durumların değerlendirilmesinde yardımcı olmalıdır. Tıpta uzmanlık öğrenciler tüm kritik olmayan hastaları triaj sırasına göre görmelidirler. Hastayı ön değerlendirme yaptıktan sonra ve herhangi bir tanısal ya da tedavi amaçlı plan yapmadan önce hastayı bir uzmana ya da son yıl tıpta uzmanlık öğrencisine sunmalıdırlar. Tıpta uzmanlık öğrencilerinin geliģimi farklı düzeylerde olabileceği gibi hastanelerin farklı iç denetimleri de olabileceğinden bu prensipler uzmanların farklılığına göre değiģebilir. Tüm uygulamalar ise mutlaka sorumlu uzmanın doğrudan ya da dolaylı gözetimi altında yapılmalıdır. Tıpta uzmanlık öğrencileri, öykü, fizik bakı ve tanısal test sonuçlarının uygun ve uzmanların bu kayıtları gözden geçirerek tartıģabilecek Ģekilde kaydedilmesinden sorumludurlar. Birinci yıl tıpta uzmanlık öğrencileri majör travma ve kardiyak arrest vakalarında yardımcı olabilirler. Birinci yıl tıpta uzmanlık öğrencilerinin izin durumları hastane ve resmi kurallar çerçevesinde nöbet takviminin izin verdiği ölçüde yapılır. Oryantasyon döneminde, ulusal ya da uluslar arası yıllık acil tıp ile ilgili bilimsel toplantılar ya da alması zorunlu kurs dönemlerinde izin verilmez. Tıpta uzmanlık öğrencileri birinci yıllarında: Hazırlanan nöbet listesi uyarınca gündüzleri ve geceleri saatleri arasında aylık toplam 10 gündüz 10 gece olacak Ģekilde nöbet tutarlar. Aylık çalıģma prensipleri ve saatleri anabilim dalları ya da eğitim hastaneleri arasında farklılık gösterebilir. Ancak haftalık aktif çalıģma saati 65 saati aģmamalıdır. Her hafta haftada bir gün en az 6 saat olacak Ģekilde eğitim gününe katılırlar. Her ay en az bir teorik ders anlatımı ve/veya bir makale sunumu yaparlar Değerlendirme süreci: Tıpta uzmanlık öğrencileri resmi olarak uzmanlar tarafında aģağıdaki konularda düzenli bir değerlendirme sürecine tabiidirler: 1) Hastaların değerlendirilmesi 2) Hastaların uzmanlara sunulması 3) Tetkik ve tedavi planının uygulanması 4) Kazanılan klinik deneyimin gösterilmesi 5) Haftalık eğitim gününe katılım 6) Uygulama beceri performansları

15 Acil Tıp Eğitimi Tıpta Uzmanlık Öğrencisi 2. Yıl Hedefler: 1) (Hasta Bakımı) Sağlığın iyileģtirilmesi ve sağlık problemlerinin tedavisi için istekli, uygun ve etkin hasta bakımının öğrenilmesi. 2) ( Tıp Bilgisi) YerleĢik ve geliģen biyomedikal, klinik ve benzer bilimlerin (epidemiyolojik ve sosyal) öğrenilmesi ve bu bilginin hasta bakımına uygulanması. 3) (Pratiğe Dayalı Öğrenme ve GeliĢme) Hasta bakım uygulamalarını değerlendirme ve sorgulama yeteneğini geliģtirme, bilimsel kanıtları değerlendirebilme ve özümseme ve hasta bakım uygulamalarını iyileģtirmenin sağlanması. Uygulamalar: Ġkinci yılın sonunda tıpta uzmanlık öğrencisinin, birinci yılda öğrendiklerine ek olarak: 1. Acil ve hayatı tehdit eden problemli hastalara uygun bakımı verebilme yeteneğini gösterebilmelidir. a) ġikayete odaklı öykü alabilme ve fizik bakı yapabilmelidir. b) Kapsamlı ayırıcı tanı yapabilmelidir. c) AraĢtırma ve tedavi planı yapabilmelidir. d) Acil ve hayatı tehdit eden problemli durumlarda yeterliliğini göstermelidir. e) Çekirdek içerik programını idrak ettiğini göstermelidir. f) Ġleri Kardiyak YaĢam Desteği ve Ġleri Travma YaĢam Desteği uygulama basamaklarını hatasız uygulayabilmelidir. g)acil ve hayatı tehdit eden problemli durumlarda yeterliliğini değerlendirme yeteneğini göstermelidir. 2. Hasta bakımının geniģ kapsamında acil servislerin rolünün temel kavramlarını anladığını göstermelidir. a) Aynı anda birçok hastaya yeterli bakımı sağlamak için zamanını ve enerjisini ayıracak yeteneği olduğunu göstermelidir. b) Hasta bakımını aksatmadan, hastanın sağlığı ile ilgili diğer bölümleri bilgilendirecek tedavi ve değerlendirme planları geliģtirmelidir. c) Acil serviste hastaların triajını yapabilmelidir Hizmet tanımları: Tıpta uzmanlık öğrencisi, ikinci yılında acil serviste en az altı en çok sekiz ay geçirmelidir. Ġkinci yılında acil serviste geçirdiği sürenin birinci yıldan daha fazla olmasına özen gösterilmelidir. Bu sürede öncelikli olarak akut ve hayatı tehdit eden acil durumların değerlendirilmesi ve tedavisinin öğrenilmesine yönelmelidir. Tıpta uzmanlık öğrencisi acil hastaları triaj sırasına göre görmelidir. Değerlendirmeyi bekleyen triaj kategorisi yüksek gerçek acil durumda bir hasta yoksa triaj kategorisi düģük olan acil hastalara da bakabilirler. Hastayı değerlendirdikten sonra temel biyokimya testleri ve radyografi görüntüleri isteyebilir ancak daha invaziv/pahalı testler istemeden ve tedaviye baģlamadan önce hastayı uzmanına sunmalıdır. Tüm kritik hastalar için uzman erken dönemde haberdar edilmelidir. Tıpta uzmanlık öğrencilerinin geliģimi farklı düzeylerde olabileceği gibi hastanelerin farklı iç denetimleri de olabileceğinden bu prensipler uzmanların farklılığına göre değiģebilir. Tüm uygulamalar ise mutlaka sorumlu uzmanın doğrudan ya da dolaylı gözetimi altında yapılmalıdır. Ġkinci yıl tıpta uzmanlık öğrencileri öykü, fizik bakı ve tanısal test sonuçlarının uygun ve uzmanların bu kayıtları gözden geçirerek tartıģabilecek bir Ģekilde kaydedilmesinden sorumludurlar. Ġkinci yıl tıpta uzmanlık öğrencileri acil servis içinde 112 ambulans hizmeti ya da hastanelerden gelen telsiz ya da telefonlara yanıt verebilirler.

16 Ġkinci yıl tıpta uzmanlık öğrencilerinin izin durumları hastane ve resmi kurallar çerçevesinde nöbet takviminin izin verdiği ölçüde yapılır. Oryantasyon döneminde, ulusal ya da uluslar arası yıllık acil tıp ile ilgili bilimsel toplantılar ya da alması zorunlu kurs dönemlerinde izin verilmez. Tıpta uzmanlık öğrencileri ikinci yıllarında: Eğitim sorumlusunun hazırladığı nöbet listesi uyarınca gündüzleri ve geceleri saatleri arasında aylık toplam 9 gündüz ve 10 gece olacak Ģekilde nöbet tutarlar. Aylık çalıģma saatleri anabilim dalları ya da eğitim hastaneleri arasında farklılık gösterebilir. Ancak haftalık aktif çalıģma saati 60 saati aģmamalıdır. Her hafta haftada bir gün en az 6 saat olacak Ģekilde eğitim gününe katılırlar. Her ay en az bir teorik ders anlatımı ve/veya bir makale sunumu yaparlar Değerlendirme süreci: Tıpta uzmanlık öğrencileri resmi olarak uzmanlar tarafında aģağıdaki konularda düzenli bir değerlendirme sürecine tabiidirler: 1) Hastaların değerlendirilmesi 2) Hastaların uzmanlara sunulması 3) Tetkik ve tedavi planının uygulanması 4) Kazanılan klinik deneyimin gösterilmesi 5) Haftalık eğitim gününe katılım 6) Uygulama beceri performansları

17 Acil Tıp Eğitimi Tıpta Uzmanlık Öğrencisi 3. Yıl Hedefler: 1) (Ġnsan ĠliĢkileri ve ĠletiĢim Yetenekleri) Hastalar, hasta yakınları ve iģ arkadaģları ile iliģkiler ve etkin bilgilendirme amaçlı insan iliģkileri ve iletiģim becerilerinin geliģtirilmesi. 2) (Sistemlere Dayalı Uygulama) En yüksek kalitede bakım verecek sistem kaynaklarının etkin kullanımı yeteneği ve daha geniģ kapsamlı hasta bakım sistemlerinin tanınmasının geliģtirilmesi. 3) (AraĢtırma) AraĢtırma yöntemleri, veri toplama ve bu verileri yorumlamanın öğrenilmesi. Uygulamalar: Üçüncü yılın sonunda tıpta uzmanlık öğrencisinin, ikinci yılda öğrendiklerine ek olarak: 1. Acil ve hayatı tehdit eden problemli hastalara uygun bakımı verebilme yeteneğini gösterebilmeli ve acil servise sık baģvuran tüm durumlara yönelik uzmanlık becerisini göstermelidir. 2. Değerlendirme sonrasında, uygun yazılı ve sözlü taburculuk planı yapabilmelidir. 3. Acil ve hayatı tehdit eden problemli hastalarda temel uygulamalardaki (ör. Endotakeal entübasyon, tüp torakostomi, defibrilasyon / kardiyoversiyon vb.) yeterliliğini (endikasyonlar, kontrendikasyonlar ve teknikler) göstermelidir. 4. Acil serviste görülen hastalıkların biyokimyasal, klinik, epidemiyolojik ve sosyokültürel nedenleri hakkında seviyesine uygun bilgi sahibi olmalıdır. 5. Kendi uygulama becerilerini analiz, bilimsel kanıtların değerlendirilmesi ve özümsenmesi ve kendi uygulama becerilerinin geliģtirilmesi yeteneğini göstermelidir 6. Acil serviste yürütülmekte olan bilimsel araģtırmalar içerisinde yer almalıdır. Bu araģtırmaların aģağıdaki basamaklarında aktif görevler üstlenmelidir; a) AraĢtırmanın planlanması b) Verilerin toplanması c) Verilerin bir veri tabanı aracılığı ile uygun istatistiksel yöntemleri kullanarak analiz edilmesi. 7. Bilimsel çalıģma yapabilmeli ve bilimin etik kurallarını özümsediğini gösterebilmelidir. 8. YayınlanmıĢ bilimsel çalıģmaları kendi uygulamalarına uyarlamalıdır 9. Hastalarının bakımı için uygun biliģim teknolojisini kullanabilme yeteneğini göstermelidir. 10. Hastane OlağandıĢı Durum Sistemi uygulamaları içinde yer alabilmelidir Hizmet tanımları: Tıpta uzmanlık öğrencisi, üçüncü yılında acil serviste en az altı en çok sekiz ay geçirmelidir. Üçüncü yılında acil serviste geçirdiği sürenin birinci yıldan daha fazla olmasına özen gösterilmelidir. Bu sürede öncelikli olarak Üçüncü yıl tıpta uzmanlık öğrencileri majör travma ve kardiyak arrest olgularına yardımcı olabilirler. Son yıl tıpta uzmanlık öğrencileri ortamda yoksa bu olguları yönetebilirler Üçüncü yıl tıpta uzmanlık öğrencilerinin izin durumları hastane ve resmi kurallar çerçevesinde nöbet takviminin izin verdiği ölçüde yapılır. Oryantasyon döneminde, ulusal ya da uluslar arası yıllık acil tıp ile ilgili bilimsel toplantılar ya da alması zorunlu kurs dönemlerinde izin verilmez. Tıpta uzmanlık öğrencileri üçüncü yıllarında: Eğitim sorumlusunun hazırladığı nöbet listesi uyarınca gündüzleri ve geceleri saatleri arasında aylık toplam 9 gündüz ve 9 gece olacak Ģekilde nöbet tutarlar. Aylık çalıģma saatleri anabilim dalları ya da eğitim hastaneleri arasında farklılık gösterebilir. Ancak haftalık aktif çalıģma saati 60 saati aģmamalıdır. Her hafta haftada bir gün en az 6 saat olacak Ģekilde eğitim gününe katılırlar. Her ay en az bir teorik ders anlatımı ve/veya bir makale sunumu yaparlar