Dünyada Tıp Eğitiminde Değişim: Güncel Eğilimler. Dr. İskender Sayek TEPDAD, UDEAK Başkanı ÜHBD Toplantısı Erzurum

Transkript

1 Dünyada Tıp Eğitiminde Değişim: Güncel Eğilimler Dr. İskender Sayek TEPDAD, UDEAK Başkanı ÜHBD Toplantısı Erzurum

2 TIP EĞĠTĠMĠ MEZUNĠYET ÖNCESĠ TIP EĞĠTĠMĠ MEZUNĠYET SONRASI TIP EĞĠTĠMĠ (UZMANLIK EĞĠTĠMĠ) SÜREKLĠ TIP EĞĠTĠMĠ

3 TIP EĞĠTĠMĠNDE KULLANILAN MODELLER Klasik eğitim : Disiplin temelli eğitim Entegre eğitim: Sistem/organ temelli eğitim Aktif eğitim Probleme dayalı eğitim Yeterliğe dayalı eğitim Topluma dayalı /yönelimli eğitim Çıktıya dayalı eğitim (Outcomes based medical education) Kavrama dayalı eğitim

4 TIP EĞĠTĠMĠ KURUMU EĞĠTĠM ARAġTIRMA HĠZMET

5 TIP EĞĠTĠMĠ BĠLGĠ DAVRANIġ BECERĠ Yönetim

6 TIP EĞĠTĠMĠNDE AMAÇ: Tıp Eğitimi Dünya Federasyonu: Tüm insanların sağlıklı yaşamalarını sağlamak için hekim yetiştirmek Dünya Tabipler Birliği: Yetenekli ve yeterli hekimler yetiştirmek

7 Yetenekli ve Yeterli Hekim????

8 Yetenekli ve Yeterli Hekim: DSÖ (Geleceğin Doktorları) Hizmet Sunucu Karar Verici İletişimci Toplum Lideri Yönetici

9 TÜRKĠYE DE MEZUNĠYET ÖNCESĠ TIP EĞĠTĠMĠNĠN AMACI (TTB) TÜM TOPLUMUN SAĞLIK DÜZEYĠNĠ YÜKSELTEBĠLECEK, NĠTELĠKLĠ HEKĠM YETĠġTĠRMEK

10 TÜRKĠYE DE TIP EĞĠTĠMĠ AMACI : ÇEP Türkiye nin sağlık sorunlarını bilen ve birinci basamakta bu sorunların üstesinden gelebilecek bilgi, beceri ve tutumlarla donanmıģ, Birinci basamak sağlık kuruluģlarında hekimlik ve yöneticilik yapabilecek, Mesleğini etik kuralları gözeterek uygulayan, AraĢtırıcı ve sorgulayıcı olan, Kendisini sürekli olarak yenileyip geliģtiren, Uluslararası düzeyde kabul edilen ölçütlerde hekimler yetiģtirmektir.

11 21. Yüzyılda Tıp Bilimi?

12 21. Yüzyılda Tıp Bilimi Bilginin aģırı artması : AĢırı uzmanlaģma Ġnsancıl özünü kaybetmesi: aģırı teknik, pahalı ve biyomedikal ağırlığa gidiģ Koruyucu uygulamalar yerine tedavi edici uygulamalara koģullandırma Sağlık hizmetleri ile eğitim arasında eģgüdüm olmaması Sağlık alanındaki metalaģma, tıp mesleğinin seçiminde iyi kazanç ve statünün öne çıkması EĢitsizliklerin derinleģmesi Lancet 354:399,1999, Arch Surg 135: 399,2000

13 HERKESE SAĞLIK Sosyal yükümlükler Sağlık hizmeti Tıbbi uygulamalar Tıp eğitimi Boelen C Academic Med 74(Suppl 8):13,1999

14 Nasıl bir hekim/hekimlik ortamı Değerlerin farklılaştığı bir ortam ve buna uyumlu bir hekim

15 Tıp Eğitimi Eğitim kurumlarında hizmet ön planda Öğrenci-hasta teması kısıtlaması Hastaların hızlı yatış-çıkışı Tanısı konmuş, kesin tedavisi planlanmış hastada artış Endüstri temelli araştırmada artış Ticari bir eğitim ortamı Toplum yönelimli eğitimin ortadan kalkması

16 Dış Güçler İç Güçler Tıp Eğitimi ve Kurumları Yetkin sağlık insangücü yetiştirme Toplum temelli ve koruyucu hekimliği önceleme Entegre toplumsal çalışma Meslek içi çalışma ve öğrenme (Multiprofesyonel) İşbirlikçi çalışma gereği

17 TIP EĞĠTĠMĠNDE DEĞĠġĠM Neden gereklidir? Neler değiştirilmelidir? Nasıl değişim sağlanmalıdır?

18 TIP EĞĠTĠMĠNDE DEĞĠġĠM Neden gereklidir?

19 Neden? Tıp Eğitiminde Değişim Gerekçeleri Bilim ve teknolojideki geliģmeler Tıp eğitiminde insancıllaģma gereği Öğrenme psikolojisindeki geliģmeler Ölçme-değerlendirme alanındaki geliģmeler Klasik tıp eğitiminin sorunları

20 Neden? Tıp Eğitiminde Değişim Gerekçeleri Sağlık hizmet sunumundaki değiģim Sosyal ve demografik değiģim Toplumun sağlık gereksinimlerinde değiģim Toplumsal sorumlukların değiģmesi

21 Klasik Tıp Eğitiminin Sorunları Bilgi yükü öğrenci kapasitesini aģmıģtır Temel bilimler klinik uygulamalarla, klinik bilimler ise temel sağlık sorunlarıyla, iliģkilendirilmeden öğretilmektedir Sağlık alanına çok dar bir pencereden bakmaktadır Association of American Medical Colleges: Educating medical students. Assessing change in medical education: the road to implementation. (ACME-TRI report), 1992 Tosteson DC : New pathways in general medical education imperative. N Engl J Med,1990, 322 (4): 234-8

22 Klasik Tıp Eğitimi Sorunları Ders temelli öğrenim Disiplin temelli müfredat Eğitici odaklı eğitim Bilginin pasif kazanılması, ezbercilik Bilginin hızla zaman aşımı, unutulması Bilgi kazanılmasının temel eğitim çıktısına dönüşmesi Mini-uzman yetiştirme Sınırlandırılmış disiplin özgül öğrenme Çok disiplinli sorunları çözme ile ilgili bilginin entegrasyonu, değerlendirilmesi ve kullanımında sorun Otorite bağımlı durum yaratma Öğrencinin neyi, nasıl ve ne zaman öğreneceği ile ilgili olarak eğitici karar verici

23 ...otoriter tıp eğitimi idealist genç hekimleri hastasını anlamayan, sorunlarını dinlemeyen ve yaşamı boyunca karşılaşacağı sorunları çözme yetkinliği olmayan bir hekime dönüştürmektedir. (Melville ve Johnston, 1992)

24 TIP EĞĠTĠMĠNDE DEĞĠġĠM Neler değiştirilmelidir?

25 NELER??? Daha az bilgi yüklenmeli Daha çok aktif eğitim/öğrenme Genel kuralların aktarımı Kişinin kendi yeterliğini sağlaması : Nasıl öğreneceğini öğretmeli

26 TIP EĞĠTĠMĠNDE DEĞĠġĠM Nasıl değişim sağlanmalıdır?

27 NASIL??? Erken klinik deneyim Sağlık sistemine kapsamlı bakıģ Diğer sağlık çalıģanları ve hekimlerle iletiģim Hedefe dönük eğitim / Öğrenim yöntemleri verilmeli Değerlendirme yöntemlerinin öğretilmesi Uygun müfredat değiģikliği

28 Tıp Eğitiminde DeğiĢim Tıp eğitiminde değiģim gereklidir DeğiĢim müfredatın sadece güncelleģtirilmesi olmamalıdır Tıp eğitiminin düzenlenmesinin tüm alanlarında temel değiģiklikler gereklidir Bligh J Preparing for Practice 1999

29 Tıp Eğitiminde Güncel Eğilimler: Eğitim Paradigmalarının DeğiĢimi Mesleki yaşam süresinde eğitimin sürekliliğinin tutuma dönüştürülmesi : Yaşam boyu eğitim Tıp eğitiminin toplumun gereksinimlerine göre yapılandırılması: Gerekli, kaçınılmaz ve acil bir durum Eğitim paradigmalarının değişimi Küçük gruplarda aktif-interaktif öğrenmenin sağlandığı Probleme-dayalı veya göreve (task) dayalı eğitim stratejileri Eğitim programının entegre inter-disipliner müfredata dönüşümü (yatay ve dikey entegrasyon; spiral entegrasyon(harden)) Öğrenci (Eğitilen) merkezli eğitim ve öz-yönelimli (kendi kendine ) öğrenme

30 YENĠ PARADĠGMA* Tıp eğitimi yaģam boyu kendi kendine öğrenmeyi özendirmelidir Klinik ve sosyal bilimler arasında tam bir entegrasyon sağlanmalıdır Tıp eğitimi temel sağlık hizmetlerine ve koruyucu hekimliğe ağırlık verecek Ģekilde yeniden yapılandırılmalıdır Öğrenciler hasta ile çok daha erken bir dönemde temas etmelidir Tıp eğitimi sağlığın biyolojik, psikolojik, sosyal ve ekonomik bileģenlerini birlikte içermelidir *General Medical Council, Tomorrow s doctors. 1993

31 DEĞĠġĠME ENGELLER?

32 DEĞĠġĠME ENGELLER DeğiĢimin sahiplenilmemesi Destekleyici olmayan liderlik DeğiĢimi sağlayacak bir stratejinin olmaması Statikoculuk Eğiticinin ödüllendirilmemesi Anabilim dallarının otonomisi ve baskısı Öğretim üyesi eksikliği Kontrolün elden kaçırılma korkusu

33 DEĞĠġĠME ENGELLER Uygun olmayan değerlendirme sistemi Motivasyon eksikliği Değerler ve hedeflerin iyi ortaya konamaması Süre, Maliyet, Alt yapı ĠĢlevsel olmayan yönetim Etkin olmayan eğitici geliģtirme Fragmantasyon Zarar verme endiģesi

34 Tıp Eğitiminde Yeni Eğilimler Eğitim müfredat değişimi Yeni teknolojinin eğitimde kullanımı Yeterliliğin değerlendirilmesi Tıp eğitiminde profesyonelizm

35 Yeni teknolojilerin eğitimde kullanımı Simülatörlerin kullanımı : Pilot eğitimi Klinik beceri eğitiminde kullanımı Yararları: etkili geribildirim alınması, tekrarlanabilir olması, güçlüğünün ayarlanabilmesi, çoklu öğrenim stratejilerinin kullanımı, değişik klinik durumların kullanımı, kontrollü eğitim ortamı, kişisel öğrenme E- öğrenme : bilişim ve iletişim Harden RM Emerg Med J 2006, 23: araçlarının kullanımı

36 DeğiĢimde eğiticilerin rolü farklı bir boyut kazanmıģtır. Eğiticiler eğitimi önemli bir süreçtir.

37 EĞĠTĠCĠLERĠN ROLÜ Öğretmeyi kolaylaştırmak Problem çözümünü öğretmek Sav oluşturmayı öğretmek Sentez ve yorum becerilerini geliştirmek Bilgiye nasıl ulaşacağını göstermek İletişim becerilerini vermek Farkındalık yaratmak Ekip çalışmasının önemini kavratmak

38 TIP EĞĠTĠMĠNDE GÜNCEL MÜFREDAT Aktif öğrenmenin sağlanması Entegrasyonun sağlanması Erken klinik eğitim Topluma-Dayalı Eğitim Ölçme-Değerlendirmenin Öğrenme ile ilişkilendirilmesi

39 TIP EĞĠTĠMĠNDE GÜNCEL MÜFREDAT Çekirdek yetkinliklerin belirlenmesi Müfredatta aşırı yükün önlenmesi Bilgi yönetiminin kullanımı (Enformasyon Teknolojisi)

40 Müfredat Amaç-Hedefler Öğrenme Ölçme- Değerlendirme İçerik

41 YENĠ BECERĠLER Anlayarak öğrenme Bilgi yönetimi Farkındalık (Metacognition) Liderlik/Ekip çalışma becerisi Kendini ifade etme becerisi (Yazı yazma, sunum yapma) Profesyonel tutum

42 GÜNCEL TIP EĞĠTĠMĠ: Flexner den Harden in SPICES Kavramına Eğitici Ağırlıklı Bilgi Aktaran Geleneksel Eğitim Hastane Ağırlıklı Standart Müfredat Usta-Çırak Eğitimi Öğrenci ağırlıklı Problem çözücü İntegre Eğitim Topluma Dayalı Seçmeli Müfredat Sistematik

43 ANY EDUCATIONAL SYSTEM THAT DOES NOT INVOLVE THE LEARNER AS AN ACTIVE PARTICIPANT IS DOOMED TO FAILURE, HOWEVER SUCCESSFUL IT MAY APPEAR IN SHORT RUN. P.K.Rangachari, 1996

44 Tıp eğitiminde değişim bir kültür değişikliği boyutunda olmalıdır.

45 Nasıl bir hekim yetiştirmeli?...tıp fakültesinin amacı bir kardiyolog, cerrah veya bir pratisyen hekim yetiştirmek değildir. Amaç genel ve üst düzeyde yeterliliğe sahip bir kök hücre( stem cell ) yetiştirmektir... * Öğrenci değişme, dönüşme, yenile(n)me becerisini yetkin olarak edindiğinde değiştirme, dönüştürme işlevini de gerçekleştirir Ancak böyle hekimler toplumun sağlık sorunlarına ilgi duyar ve onları çözer *ME Johns (Johns Hopkins Tıp Fakültesi Dekanı) Brieger GH: A brief history of the Johns Hopkins medical curriculum in The Johns Hopkins University School of Medicine Curriculum for the Twenty-first Century, The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London, 1999, 1-21 pp.

46 Tıp Eğitiminin Amacı Bugün sadece güvenli sağlık hizmeti sunan, bilgili ve yetkin hekim yetiştirmek olmamalıdır... aynı zamanda profesyonel tutum (mesleki sorumluluklar, değerler) kazanmış sağlık sistemini iyileştirme hedefi olan hekimler yetiştirmek olmalıdır.

47 Hekimlikte Dün /Bugün karşılaştırması Hekimlik uygulamaları bireysel / Hekimlik uygulaması ekip hizmeti Hekimin kurumda saygınlığı en üst düzeyde / Hekim karmaşık bir yapılanmanın bir ögesi Hekimlerin çalışma süreleri uzun ve hasta ailesinin önünde / Hekimler insanca yaşama arzusunda ve aileler daha ön planda R Smith

48 Bilgi kaynağı daha çok deneyim görüşü / Bilgi kaynağı kanıtın sistematik değerlendirmeler Klinik beceriler içselleştirilmekte / Klinik beceriler denetlenebilir ve yönlendirilebilir özellikte Bilgi daha çok hekimin kendi hafızasında / Bilgi daha çok bilgisayar hafızasında Hekimin kendini güncellemesi ve yeni beceriler kazanması ikincil planda / Sürekli mesleki gelişim önemli

49 Sağlık hizmetinde yararlılık ön planda / Yarar- zarar dengesi düşünülüyor Hekim-hasta ilişkisi hoca-öğrenci ilişkisi / Hasta-hekim ilişkisi ortaklık Hastaların tıp bilgisine ulaşması güç / Hastalar hekimler kadar kanıta dayalı bilgiye ulaşmakta Hekim daha akıllı / Sıklıkla hasta daha akıllı

50 Teşekkür ederim