Solunum Kay tlar Artefaktlar, Sorunlar ve Çözümleri

Transkript

1 Solunum Kay tlar Artefaktlar, Sorunlar ve Çözümleri Uzm. Dr. Banu Erifl GÜLBAY Ankara Üniversitesi T p Fakültesi, Gö üs Hastal klar Anabilim Dal, ANKARA banu.gulbay@gmail.com Solunum Monitörizasyonu Bir hastan n, polisomnografi (PSG) için Uyku laboratuvar na refere edilmesinin en temel nedenini, hastada Uyku apne sendromu tan s n n do rulanmas ve/veya bu tan n n d fllanmas oluflturmaktad r. Bu nedenle PSG kay tlar nda solunum monitörizasyonu son derece önem tafl maktad r. Uyku ile iliflkili solunum hastal klar n n tan s n n konulabilmesi ve do ru olarak s n fland r labilmesi için, PSG; hava ak m ve solunum eforu kay tlar n rutin olarak içermelidir Hava Ak m Kayd Hava ak m, thermistor, thermocouple ya da nazal kanül-bas nç transduser ile ölçülebilmektedir. 1. Thermistor ve thermocouple; burun ve a z aras nda s cakl kta meydana gelen de iflikli i saptayarak, hava ak m n ölçmek için yayg n olarak kullan lan cihazlard r. nspirasyon s ras nda so uk hava ak m, ekspirasyonda ise d flar dan inhale edilen havaya oranla daha s cak bir hava ak m bu cihazlarda direnç de iflikli ine neden olarak, hava ak m n n sinyal flekline dönüfltürülmesini sa lar. Thermistor, elektriksel dirençteki de ifliklikleri, thermocouple ise bak r ve constantan (bak r ve nikel kar fl m ) gibi farkl metaller arac l ile voltaj de iflikliklerini kaydeder. Thermistor ve thermocouple kullan - m oldukça kolay ve hava ak m n n total olarak kesildi- i koflullar göstermede oldukça etkili olan araçlard r. Ancak temel olarak hava ak m sensörü de ildirler, gerçekte s cakl k osilasyonunu ölçerler. Her iki cihazla da yap lan kay tlar kantitatif de ildir. Üstelik, hava ak m s n rlamas n n saptanmas nda bu cihazlar n duyarl l nazal kanül-bas nç transduserlar na k yasla daha düflüktür 2. Nazal bas nç (NP) takibi; inspirasyon s ras nda nazal hava yolu bas nc azalmakta, ekspirasyon s ras nda ise bas nç artmaktad r. Nazal bas nçtaki bu artma ve azalma, elektriksel sinyaller oluflturmakta, bu da hava ak - m n indirekt olarak göstermektedir. Nazal bas nç takibinde, nazal bir kanül, bas nç duyarl bir transdusera ba lan r. E er hava ak m nda bir s n rlanma ve üst hava yolu direncinde artma varsa, nazal bas nç monitöründe ak m s n rlanmas n gösteren bir plato kaydedilir. Nazal bas nç kayd nda DC bir amplifier ya da uzun zaman sabiti (böylece yavafl frekansl dalgalara izin ver) ile birlikte bir AC amplifier kullan labilmektedir NP, termistor ve thermocouple a göre daha ucuzdur. NP ile elde edilen normal solunum paterni eflit defleksiyonlu, sinüzoidal inspiratuar dalgalardan oluflmaktad r. a. NP ile hava ak m k s tlanmas nas l görülmektedir? nspirasyon s ras nda üst solunum yolunun kollabe olmas ile normal sinüzoidal inspiratuar hava ak m düzleflmektedir. Bu düzleflme tipik olarak, solunum amplitüdünün azald k s mda görülmektedir. Bu tam olmayan hava yolu obstrüksiyonu ayn zamanda inspiratuar zaman n da artmas na neden olmaktad r. Bu düzleflmeyi görebilmek için, düflük frekans filtresinin (LFF) Hz ve zaman sabitinin (TC) de üç-alt saniye aral nda olmas sa lanmal d r. b. NP ile apne nas l görülmektedir? Apne tan m nda tam bir hava ak m kesilmesi bulunmaktad r. NP kayd nda apne s ras nda hava ak m sinyali tümüyle düz ya da düze yak n (bazen çok az fluaktasyon gösteren) olarak izlenmektedir. c. NP ile hipopne nas l görülmektedir? En az 10 sn süre ile oksijen satürasyonunda azalma ya da arousal n efllik etti i, bazal hava ak m nda %50 lik azalma hipopne olarak tan mlanmaktad r. Bu tan mlama termistör ve/veya termocouple ile al nm fl kay tlara göre yap lm flt r. NP kayd nda hava ak m nda saptanan %75 lik azalma gerçek hava ak m ndaki (thermistor ve thermocouple ile saptanan) %50 lik azalmaya denk gelmektedir. NP ile saptanan hipopnede bu amplitüd azalmas d fl nda, belirgin flekil de iflikli i ve inspirasyon zaman nda uzama da görülmektedir. 3. Pmönotakograf: Kantitatif olarak tidal volümü ve hava ak m n ölçen oldukça etkili bir yöntemdir. Ancak kullan lan yüz maskesi hastalarda rahats zl a ve uyku bölünmesine neden olmaktad r 4. Özefagus bas nç takibi; en iyi teknik özelliklere sahip olan yöntemdir. Üstelik solunum eforunun ölçümünde alt n standartt r. Bununla birlikte rahats zl k verici bu invaziv ifllemin uygulanmas nda tecrübe gerektirmek- 80

2 tedir. Distal özefagusa balon uçlu bir nazogastrik tüp yerlefltirilmektedir. Özefagal bas nç takibi, plevral bas nç de iflikliklerini kaydetmektedir. Normal kiflilerde uyan kl kta bas nç de iflikli i 5 cmh20 dan daha az iken, uyku s ras nda bu de er 5-10 cmh 2 0 aras ndad r. nspirasyon plevral bas nc n daha negatif olmas na neden olmaktad r 5. Ekspire edilen karbondiyoksit; intraalveoler karbondiyoksit (C0 2 ) düzeyine yak nd r. Bu amaçla da kapnografi kullan lmaktad r. Kapnografi hem hava ak m n hem de obstrüktif uyku apne sendromu, uyku hipoventilasyon sendromu ve altta yatan pulmoner hastal göstermede faydal olan alveoler C0 2 yi ölçmede yararl d r. A z ve burun üzerine yerlefltirilen bir infrared analizörü ile ekspire edilen havadaki C0 2 düzeyini ölçmektedir. Alveoler hipoventilasyonu göstermede noninvaziv en iyi yöntemdir Solunum Eforu Kayd Solunum eforu; piezoelektrik, indüktif pletismografi, impedans pnömografi, respiratuar manometre ve solunum kas EMG si ile ölçülebilmektedir. Bu yöntemler içinde piezoelektrik, indüktif pletismografi solunum eforunu de erlendirmek için en s k kullan lan yöntemlerdir 1. Gerilim Gauge lar : Torasik ve abdominal gerilimi kaydederek, solunum hareketini ölçmek için kullan lmaktad r. Piezoelektrik gerilim gauge u uzunluk ya da bas nçta meydana gelen de iflikliklere yan t olarak elektriksel sinyal yayan bir kristalden oluflmaktad r. Bu cihazlar için gö üs ve abdomen çevresine birer kemer yerlefltirilir Kemerlerin solunum s ras nda geniflleme ve gevflemesi ile oluflan hareketler, elektrik sinyallerine dönüfltürülerek solunum eforu ile iliflkili kay t al n r. Normalde toraks ve abdomen hareketleri birbirine paralel olarak seyretmektedir. Solunum eforunun saptanmas nda ve varsa kapal hava yoluna karfl ortaya ç kan artm fl paradoksal hareketin saptanmas nda, bu iki kanal n ba ms z kayd flartt r. 2. Respiratuar indüktans pletismografi (RIP): Bu cihaz, transduser arac l ile torakoabdominal kesit alanlar nda meydana gelen de ifliklikleri saptar ve bu iki kompart man n toplam n, o anda saptanan hava ak m na oranlar. ndüktans, hava ak m na olan direnci ifade etmektedir PSG prati inde pek fazla kullan lmayan ve daha çok araflt rmalarda ad geçen, impedans pnömografi, respiratuar manometre ve solunum kas EMG si solunum eforunun indirekt olarak ölçülmesini sa lamaktad r Oksijen Satürasyonu Arteriyel oksijen bas nc n ölçmenin en iyi yolu bir artere kanül yerlefltirilmesidir. Ancak bu oldukça invaziv bir ifllemdir. Üstelik aral kl kan örneklerinin al nmas, solunumsal olaylar s ras nda meydana gelen hipokseminin ciddiyetini yans tmada yetersiz kalabilmektedir. Bu nedenle de noninvaziv olarak oksijenlenmifl hemoglobin düzeyinin ölçülmesi, solunumsal disfonksiyon hakk nda daha faydal bilgiler vermektedir Pulse oksimetre ile yap lan ölçümler, oksihemoglobinin, deoksihemoglobine göre k rm z fl daha az absorbe etmesi esas na dayanmaktad r. Oksimetre; kulak memesi ya da parmak ucuna tak lmaktad r. Hasta için kalibrasyon gerektirmemektedir. Prob ile distal vasküler bir bölge tarand için oksihemoglobin de iflikli i solunum çabas ndan sonra ortaya ç kmaktad r. Solunum ile ilgili artefaktlardan önce, al nan solunum kay tlar n n amplifikasyonu, filtrelendirilmesi ve bu konularda yaflanan sorunlar ile ilgili k saca bilgi verilecektir. Solunum parametreleri, oksijen satürasyonu ve solunum eforu düflük frekansl aktivitelerdir. DC ak m amplifikatörü ile büyütülür ve görünür hale getirilirler. Bu s rada bu sinyaller; yüksek ve düflük frekans filtrelerinden geçirilerek istenmeyen sinyallerden ar nd r l r ve deformasyonlar önlenir. Bu filtrasyon aral klar n n belirlenmesinde kaydedilen sinyalin, frekans özelli i son derece önemlidir. Sinyal için optimum bant aral belirlenirken; 1. Sinyal özelli i kaybedilmemeli, 2. Farkl türdeki sinyaller ile kar flmamal d r. Düflük frekansl solunumsal parametrelerin kayd nda (genel olarak DC sinyallerinde) sensitivite ayarlamas gerekli de ildir. Bu parametrelerin kalibrasyonlar nda sensitivite de iflken olarak b rak lmaktad r. Solunumsal sinyallerin kalibrasyon parametreleri Tablo 1 de gösterilmifltir. 1. Hava Ak m Artefaktlar ARTEFAKTLAR I. Kullan lan yöntemlerden ba ms z olarak ortaya ç - kabilen artefaktlar: 1. Filtre ayarlar ; Time constant (TC) ile düflük filtre (LF) ayarlar aras nda ters bir iliflki vard r. LFF artt kça TC azal r. Genel olarak LFF, ayarlanm fl frekans n alt ndaki dalgalar süprese etmektedir. a. E er TC düflük ise (bu durumda LFF yüksektir), respiratuar hava ak m ard fl k solunumlar s ras nda prematüre olarak zay flayacakt r, bu da dalgan n morfolojisini önemli ölçüde etkileyecektir. Bu nedenle düflük TC inspiratuar flowun prematüre olarak azalmas ve saptanamaz hale gelmesi ile birlikte bir platoya neden olacakt r. Bu nedenle filtre ayarlar nda dikkatli olunmal d r. b. Yüksek frekans filtresi (HFF) de set edilen frekans n üzerindeki sinyalleri zay flatmaktad r. Özellikle kas ar- 81

3 Tablo 1. Solunumsal Sinyallerin Kalibrasyon parametreleri. P a r a m e t r e S e n s i t i v i t e LFF (düflük frekans filtresi) HFF (yüksek frekans filtresi) Oro-nazal flow De iflken (50 µv/mm) Hz 15 Hz Torako-abdominal De iflken (50 µv/mm) 0.1 Hz 5-15 Hz Horlama 20 µv/mm 10 Hz 70 Hz * DC cihazlarda sinyaller daha yüksek voltajl bir outputtan geçti i için daha yüksek de erler set edilmelidir. tefakt gibi yüksek frekansl sinyallerden korunmak için HFF önem tafl maktad r. Bu filtre solunum de erlendirmesi s ras nda horlaman n nazal hava ak m sinyaline kar flmas n engellemek için gereklidir. HFF 70 Hz e ayarlan rsa, horlama bilgisi de bu grup sinyaller içinde yer alacakt r. HFF 5 Hz e set edildi inde ise sadece solunum gibi daha yavafl sinyal bilgileri al nacakt r. c. Notch filtresi dar bir frekans aral ndaki sinyalleri (60 Hz lik gürültü gibi) süprese etmektedir. stenen sinyal aral nda olmayan tek bir frekans n elemine edilmesi seçilirse fizyolojik sinyal üzerine hemen hemen hiçbir etki yap lmam fl olacakt r. 2. Uykudan uyan kl a geçiflte ya da uyan kl ktan uykuya geçiflte normal insanlarda da k sa süreli santral apneler, flow limitasyonu, periyodik solunum görülebilmekte ve bu durum h zl ca düzelmektedir. Ancak uyku ile iliflkili solunum hastal klar olanlarda bu stabil olmayan faz, çok daha uzun sürmektedir. E er bu unstabil dönem bir-iki dakikadan fazla sürerse, saptanan solunumsal olaylar genel kriterlere uygun olarak skorlanmal d r (2). 3. Terleme artefakt ; s kl kla yavafl dalga artefakt (slow wave artefakt ) olarak adland r lmaktad r. Terde bulunan fazla miktardaki tuz hasta cildi ile elektrot aras - na girerek kimyasal bir reaksiyona neden olur. Sonuçta etkilenen kanallarda, düflük frekansl yavafl dalgalar (EEG kanalar ndaki delta dalgalar na benzer) oluflur. Bunu ortadan kald rmak için; a. Kay tta istenmeyen bir yavafl dalga var, o zaman LFF sini bir miktar artt rarak istenmeyen bu yavafl dalgalar n süzülmesini sa lar z (ancak gerçek EEG dalgalar n da kaybetmemek amac yla, kural olarak LFF ni EEG kanallar için, 1Hz in üzerine ç karmamaya dikkat etmeliyiz) (3). b. Terleme artefakt n kald rmada, her ne kadar LFF n yükseltmek iyi bir yöntem olsa da en iyi opsiyon de ildir. Her zaman için, artefaktlar n düzeltilmesinde temel yaklafl m, nedenin ortadan kald r lmas olmal d r. Bu nedenle de terlemeye yönelik olarak hastan n serinletilmesi, odan n so ultulmas, cildin temizlenip kurulanmas ve gerekirse elektrodlar n yeniden tak lmas daha uygun bir yaklafl md r (3). 4. PSG kay tlar nda s kça izlenen solunum artefaktlar gerçekte bir hareket artefakt olup, hastan n solunumu ile senkron bir seyir gösterir ve terleme sonucu oluflan artefaktlara benzer bir görünüme neden olarak, PSG kay tlar nda, yavafl dalgal bir seyir oluflturmaktad r Hastan n nefes al p vermesi ile birlikte bafl n da bu solunumsal olaya kat lmas ile birlikte slow wave artefakt oluflmaktad r. Solunumsal sal n m ile EEG artefakt aras nda mükemmele yak n bir uyum dikkati çekmektedir. Bunu elemine etmek için, teknisyen hastadan uyku pozisyonunu de ifltirmesini istemelidir, bu flekilde solunumsal artefakta katk da bulunan EEG elektrodu üzerindeki gerginlik azalarak, artefakt ortadan kalkabilir (1,3,4). II. Hava ak m n n ölçülmesinde thermistor ya da thermocouple kullan ld nda ortaya ç kabilecek sorunlar ve artefaktlar: 1. Her iki cihaz da yerinden kolayl kla ç kabilmektedir. Bu nedenle gece hapfl rma, h çk r k, öksürük, yutkunma, iç çekme gibi bir tak m fizyolojik durumlar ile hastan n hareketi ya da pozisyon de ifltirmesi hava ak m nda yalanc de iflikliklere (artefaktlara) neden olabilmektedir. 2. nspire ve ekspire edilen hava s cakl ndaki farkl l - alg layabilmesi için, thermistor ya da thermocouple s cakl n n, mutlaka vücut s cakl n n alt nda olmas gerekmektedir. Bu nedenle de oro-nazal transduserlar n cilde temas etmesi engellenmelidir. Ortam s cakl ndaki de ifliklikler de hava ak m nda sorunlara neden olabilmektedir. III. Hava ak m n n ölçülmesinde nazal kanül-bas nç transduser kullan ld nda ortaya ç kabilecek sorunlar ve artefaktlar: 1. Bu cihazlar, oral hava ak m n de erlendiremedi i için, belirgin nazal obstrüksiyonu olan ya da a z solunumu yapan hastalarda, hava ak m ölçümünü yapamayacakt r. Geçekten de uykuda baz insanlarda oral solunum daha bask n olabilmektedir. Ancak nazal solunumun tümüyle kesilmesi oldukça nadir bir durumdur (bu durum, tüm kay t zaman n n sadece %1-2 sinde görüldü- ü bildirilmifltir) (5). Bu nedenle, parsiyel oral solunum daha s k görülmektedir. Uykuda parsiyel oral solunum geliflti inde, NP ak m sinyalinin amplitüd ve fleklinde siklik de ifliklikler olmaktad r. Sinyal hala respiratuar 82

4 olaylar gösterse de sensitivitesinin ayarlanmas na kuvvetle ihtiyaç duyulmaktad r. 2. Nazal kanül/bas nç transduser hem AC hem de DC cihazlarda kullan labilmektedir. Bu noktada, solunumsal olaylar n daha iyi görüntülenebilmesi için setlerin, kullan lan cihaza göre ayarlanmas önemlidir. Hava ak m s n rlanmas s ras nda iki saniyeden fazla süre ile inspiratuar hava ak m sabit kalmaktad r. Bu durumda, nazal kanül/bas nç transduser sabit bir voltaj ç kt s verecektir. Bu hava ak m s n rlanmalar n n AC amplifier da düzgün bir flekilde görüntülenebilmesi için, cihazlarda böylesi sabit sinyalleri süprese edecek ayarlar kullan lmamal d r. Bu amaçla kullan lacak optimal LFF si 0.01 Hz (TC yaklafl k befl saniyedir) olmal d r ki bu ayarlama ile izin verilen solunum dalgas DC cihazdan elde edilen görüntülerle benzer olacakt r. Ayn sinyalin farkl ya da uygun olmayan filtreler kullan larak yap lan kay tlar nda uygunsuz örnekler elde edilebilmektedir. 3. Nazal kanülden elde edilen ham dalga örne inde, sadece solunum ak m h z yoktur. Horlama gibi h zl titreflimler de bas nç sinyali içinde yer alabilirler. Sonuçta solunum sinyali üzerinde h zl aktiviteli horlama da eklenebilmektedir. Kay tta HFF, 5-15 Hz aral na indirildi inde; horlamaya ait h zl aktivitenin kayboldu u ve kay tta sadece solunumsal aktivitenin izlendi i görülecektir. Tam tersi ham veride LFF si 10 Hz, HFF si de 70 Hz e set edilirse sadece horlamaya ait sinyaller al - nacakt r. Bu flekilde elde edilen horlama bilgisinin baz avantajlar (ek bir alete ihtiyaç duyulmamas, hastan n hareketlerinden etkilenmemesi gibi) olmakla birlikte güvenilirli i, mikrofon ya da di er sensörler ile elde edilenlerle karfl laflt r lmam flt r. 4. Nazal kanül bas nç transduser nda hava ak m sinyalinde amplitüd kayb geliflebilmektedir. Kanülün do ru fonksiyon görebilmesi için, mutlaka burun delikleri içinde olmas gerekmektedir. E er NP transduser, uygun pozisyonda olmaz ise inspiratuar ya da ekspiratuar flow kayb olabilmektedir. Hastan n konforu için kanül uçlar n n pozisyonu bir miktar düzeltilebilir, ama mutlaka yeterli sinyal sa land ndan emin olunmal d r. Nadir olmakla birlikte sekresyonlar ile iliflkili olarak (belirgin rinoresi olan hastalarda) kanül tüpünün komple t kanabilece i de unutulmamal d r. 5. Nazal kanül/bas nç transduser n n sinyal amplitüdü burun deliklerinin boyutu ile iliflkili olarak, hastadan hastaya de ifliklik gösterebilir. Burun deli i büyük olanlardan düflük amplitüdlü sinyaller al n rken, küçük burun deli i olanlardan da daha büyük amplitüdlü sinyaller al - nabilmektedir. Benzer flekilde, riniti, nazal konjesyonu olanlarda sinyaller hatal olarak kaydedilebilmektedir. 6. Uyan kl k s ras nda solunum sinyali kaotik olabilir. Pratik olarak bu durumda, irregüler frekansl ve genifl sal n ml soluk al p vermeler izlenir. Uykunun bafllang - c ile solunumsal patolojiler izlenene kadar bu durum stabilize olmaktad r. 7. Teknik sorunlar; AC kullan ld nda (PTAF) yap lan yanl fl filtre ayarlar en s k karfl lafl lan sorundur. DC cihazlar için; TC üç-befl saniyeden uzun olmal d r (LFF; Hz). E er TC çok k sa olursa, kare fleklindeki sinyal bozulur ve bu durum ak m s n rlanmas olan inspirasyonunun bifazik görünmesine neden olabilir. Bu nedenlerden ötürü nazal kanül/bas nç transduser için; DC amplifier ya da inputlar daha uygundur. Bu flekilde LFF ayarlamas na gerek kalmamaktad r. 8. NP kay tlar s ras nda yap lan bir di er hata da kanal n do ru polaritesinin belirlenmesinde yaflanmaktad r. Polaritenin do ru olup olmad n saptamak için, inspirasyona yan t olarak oluflan negatif defleksiyonun yukar do ru, ekshalasyona yan t olarak afla do ru defleksiyon olufltu undan emin olunmal d r. Polaritenin do ru seçildi i bir NP kay tlar nda dalgalar; düzleflmifl ya da yuvarlaklaflm fl olarak, yanl fl seçildi inde ise dalgalar n daha sivri olarak görülece i unutulmamal d r. 9. E er bir ak m ya da horlama ile ilgili sinyal oluflmuyor ise neler yap lmal d r? a. Öncelikle, tüm transduserlar n PSG ba lant lar, b. Uygun PSG inputlar n n seçilmifl oldu u, c.sensitivite, filtre ve örnekleme oranlar, d.kanül ucunun t kal olmad kontrol edilmeli ve e. Kanülün hastaya do ru olarak yerlefltirildi inden emin olunmal d r f. Ayr ca, bateri kontrol edilmelidir 10. PSG kayd s ras nda respiratuar sinyaller kaybolursa neler yap lmal d r? a. Kanül yerinden kaym fl olabilir, b. Kanül t kanm fl olabilir, c. Sensitivite ve filtre ayarlar yanl fll kla de iflmifl olabilir d. Bateri ile ilgili bir sorun olabilir. 2. Gerilim Gauge lar ndan Kaynaklanan Artefaktlar Hava ak m nda ortaya ç kan artefaktlar kadar, gerilim gauge lar ndan kaynaklanan baz sorunlar n olabilece i de unutulmamal d r; 1. Bu kemerler bazen obstrüktif bir apneyi santral apneden ay rmada yetersiz olabilmektedir, 2. Hastan n pozisyonu ile birlikte, kemerler yerlerinden kayabilmekte, 3. Hastan n hareketi ölçümlerin güvenilirli ini engelleyebilmekte ve 83

5 4. Kemerin gere inden fazla s k ya da gevflek yerlefltirilmesi PSG kayd nda yanl fl yorumlar n yap lmas na neden olabilmektedir (Bu nedenle PSG bafllang c nda yap - lan fizyolojik kalibrasyon son derece yararl olacakt r) 3. Oksimetre Kaynakl Artefaktlar Benzer flekilde oksimetre kay tlar nda da bir tak m artefaktlar n olabilece i unutulmamal d r. PSG öncesi, hastan n baz konularda bilgilendirilmesi bu nedenle önemlidir. PSG uygulanaca gece hastada oje varsa mutlaka ç kart lmal d r. Öte yandan, çok say da faktör aletin güvenilirli ini etkileyebilece i için oksimetre kullan m n n s n rlay c yönleri bulunmaktad r. a. Baz pulse oksimetreler alarm içerebilmektedir. Bu apne s ras nda ortaya ç kan satürasyon düflüklü ünde hastay uyand rabilir. Alarm n kapat lmas, sadece kayd n dikkatli takibi önemlidir. b. Pulse oksimetrenin total gaz de iflimini göstermedi i unutulmamal d r (karbondiyoksiti ölçmez). c. Oksimetre kay tlar n n do rulu unu test etmek için cihaz n kalibrasyonu yap lmal d r. d. Baz eski oksimetrelerin akut olaylar s ras nda kesin olmayan sonuçlar verebilece i unutulmamal d r. e. Hastalardaki; anemi, karboksihemoglobinemi, methemaglobinemi, sar l k ve hipotansiyon, gibi ek patolojiler ile ortamdaki yo un fl k nedeniyle pulse oksimetre sonuçlar nda yanl fll klar olabilece i unutulmamal d r. Oksimetrenin duyarl l SaO 2 nin < %75 ve > %95 oldu unda azald hat rlanmal d r. Ayr ca, çal flman n bir bölümünde Solunumsal olaylar skorlaman n çok zor oldu u durumlar bulunabilmektedir; 1. E er böylesi bir durum çal flman n bafllang c nda ya da bitiminde olursa, bu period Uyan kl k olarak skorlan r ve kay t için gerekli olan lambalar n söndürülmesi ve yak lmas bu periyoda göre yeniden set edilir. 2. Bahsedilen bu durum, kayd n ortas nda olursa: a. Period < 30 dakika ise; satürasyon sinyali artefakt olarak, Hava ak m ve indüktans kanallar nda solunumsal olay olmad, EEG ise Uyan kl k olarak skorlan r. b. Period > 30 dakika ise bu alan skorlanmas uygun olmayan (EEG ve oksimetri kay tlar kötü olarak) skorlan r. Solunum kay tlar s ras nda, artefaktlar kadar flüpheli solunum kay tlar da sorun oluflturabilmektedir. 1. Solunumsal olaylar n süresinin belirlenmesi; Apne/hipopne bafllang c son normal solunumun bitti i, bitifli ise ilk normal solunumun bafllad nokta olarak iflaretlenmelidir. 2. Büyük bir solunum ya da hareketlerin ard ndan görülen apne/hipopneler, bir siklusun parças olmad kça skorlanmamal d r. zole olan bu olaylar artefakt ya da iç çekme ile iliflkili olabilir. 3. Hava ak m ndaki azalman n tek uzun bir olaydan m yoksa iki k sa süreli olaydan m olufltu unun belirlenmesi; yani bir solunum sinyalinin amplitüdünde önce bir azalma, sonra bazal seviyeye gelmeyen bir miktar artma olur ve hemen ard ndan sinyal amplitüdü yine azal r. Bu durumda oksijen satürasyon kanal kontrol edilmelidir. E er bu iki olay s ras nda oksijen satürasyonunda belirgin bir dalgal azalma olursa (yani önce düflecek, bunu k sa bir stabilizasyon ya da hafif bir artma takip edecek, daha sonra tekrar azalacak), bu iki olay iki farkl solunum patolojisi olarak skorlanmal d r. Ancak bu iki olay s ras nda oksijen satürasyonunda progresif bir düflme olursa, o zaman tek bir solunum olay olarak skorlanmal d r. KAYNAKLAR 1. Goldhammer T. Polysomnographic Recording Technique. In: Tho - mas RJ (e d). Atlas of sleep medicine. 1 st ed. Philadelphia: El - sevier, 2005: Thomas RJ, Chokroverty S. Sleep-Disordere Breathing and Scoring. In: Thomas RJ (ed). Atlas of sleep medicine. 1 st ed. Philadelphia: Elsevier, 2005: Spriggs WH. Principles of Polysomnography. Salt Lake City: Sleep Ed, 2002: Haris CD. Recording Artifacts. In: Shepard JW (e d). Atlas of Sle - ep Medicine. 1 st ed. Newyork: Futura Publishing, 1991: Montserrat JM, Farre R, Ballester E, Felez MA, Pasto M, Na - vajas D. Evaluation of Nasal Prongs for Estimating Nasal Flow. Am J Respir Crit Care Med 1997; 155: