Uyku skorlama-2 (Temel EEG grafo elemanlar)

Transkript

1 Uyku skorlama-2 (Temel EEG grafo elemanlar) Dr. Hikmet YILMAZ XVII. Uyku Tıbbı Hekimliği Sertifikasyon Kursu Uyku Tıbbı Teknisyenliği Sertifikasyon Kursu 26 Şubat-2 Mart 2014 Spice Otel, Belek, Antalya

2

3 Vizüel Skorlama 3 noktadan uyku EEG kaydı: frontal, central, occipital Evre isimleri: W, N1, N2, N3, R

4 Uyku Evrelerinin Skorlanması 30 saniyelik epoklar halinde skorlanır. Skorlama ışıkların kapandığı noktadan başlar Her epoğa bir uyku evresi Bir epokta birden fazla uyku evresi varsa büyük bölümüne uygun evre işaretlenir

5 Alfa Aktivitesi Alfa EEG: 8-13 cps. Alfa: oksipital bölge Alfa: crescendo-decrescendo görünümü Yaşlanmayla birlikte frekansta azalma

6 Evreler: W N1 N2 N3 R

7 W Epoğun % 50 sinden fazlasında oksipital bölgede alfa ritmi olduğunda Evre W olarak skorlanır.

8 W Görülebilir ve ayırt edilebilir alfa ritmi yoksa, ama aşağıdakilerden biri var ise Evre W olarak skorla: 0,5-2 Hz frekansında göz kırpmaları Okuma göz hareketleri Çene kas tonusunun normal veya yüksek olmasıyla birlikte olan düzensiz konjuge hızlı göz hareketleri

9 W Alfa ritmi: Gözler kapalıyken oksipital bölgede kaydedilen ve gözler açılınca kaybolan 8-13 Hz lik sinüzoial aktivite. Göz kırpmaları: Gözler açık veya kapalıyken uyanıklıkta olan 0,5-2 Hz frekansında konjuge vertikal göz hareketleridir. Okuma göz hareketleri: Okurken olduğu gibi, gözlerde yavaş hareketi takiben karşı tarafa hızlı hareketin olduğu konjuge göz hareketleridir.

10 W Zemin aktivitesi 8-13 Hz pariyetooksipital alfa aktivitesinden oluşmuş, EOG de hızlı göz harektleri, göz kırpmalar, çene tonusunda artış görülüyor. Uyku periyodunun %5 inden azını oluşturuyor.

11 N1 Yattıktan yaklaşık 10 dakika sonra N1 ile uykuya dalınır Uyanıklıktan uykuya geçiş dönemidir. Solunum yavaşlamaya başlar. Kalp atımı düzenlidir. Kan basıncı düşmeye başlar. Vücut ısısı düşer. Serebral kan akımı azalır. Vücut hareketleri azalır hatta yok olur.

12 N1 EEG: Göreceli olarak azalmış voltaj, karışık frekans. Verteksde keskin dalgalar ve yüksek voltajlı teta dalgaları görülebilir. EOG: Göz hareketi yok veya yavaş göz hareketleri EMG: Uyanıklığa göre azalmış tonus

13 N1 Alfa ritmi olan olgularda: Epoğun % 50 sinden fazlasında alfa ritminin ortadan kalkıp, düşük amplitüdlü karışık frekanslı aktivitenin görülmesiyle, o epok Evre N1 olarak skorlanır.

14 N1 Alfa ritmi olmayan olgularda, aşağıdakilerden en erken ortaya çıkan ile Evre N1 olarak skorla: Evre W daki zemin ritminden en az 1 Hz lik yavaşlama: 4-7Hz lik aktivite. Verteks keskin dalgaları Yavaş göz hareketleri

15 N1 EEG de karışık frekansta, düşük voltajlı dalgalar, verteks lokalizasyonunda keskin dalgalar, EOG da ise yavaş göz küresi hareketleri saptanır. Kas tonusu uyanıklığa göre bir miktar azalır. Bu evre tüm gece uykusunun %1-5 ini oluşturur

16 N2 Genellikle 20 dakika içerisinde bu evreye girilir. Gözler açıkken bile hiçbir şey görülmez. Sesli uyarı ile kolayca uyanılır. Kan basıncı, metabolizma, sekresyonlar ve kardiak aktivite azalmıştır.

17 N2 EEG: Zemin ritmi degişken frekansda, Uyku iğcikleri: Hz, en az 0,5 sn süreli. K dalgaları: En az 0,5 sn süreli trifazik potansiyel.verteksde daha belirgindir. Lambdoid dalgalar: Uykuda pozitif oksipital keskin dalgalar.

18 N2 EMG: Tonik aktivite uyanıklıktan düşük EOG: Belirgin göz hareketi yok.

19 N2- Başlangıç: Aşağıdakilerden biri veya ikisinin, mevcut epoğun ilk yarısında veya önceki epoğun ikinci yarısında olması durumunda, Evre N2 olarak skorlamaya başla: Bir veya daha fazla arousal ile ilişkisiz K kompleksinin varlığı. Bir veya daha fazla uyku iği zinciri.

20 Uyku iğcikleri Hz Santral bölgelerde sn.delta (1-4 Hz) < %20

21 K kompleksi: EEG de zemin ritmi aktivitesinden iyi bir şekilde ayırt edilebilen, negatif keskin dalga ve hemen ardından olan pozitif keskin dalgadır. Toplam süresi en az 0,5 saniyedir. Çoğunlukla frontal derivasyonlarda amplitüdü en büyüktür.

22 K Kompleksleri Önce negatif sonra pozitif defleksiyon En az 0.5 sn süreli Santral bölgelerde Sesli uyaranlara yanıt olarak çıkabilir

23 N2-Devam K kompleksi veya uyku iği Eğer epokta K kompleksi veya uyku iği yok ise ve EEG de karışık frekans var ise, öncesinde şunlardan biri var ise Evre N2 : a. Arousal ile ilişkisiz K kompleksleri b. Uyku iğleri

24 N2 K kompleksleri ve Hz frekanslı uyku iğciklerinin varlığı N2 evresi için tipiktir. Tüm gece uykusunun %45-50 sini oluşturur.

25 N2-Sonlandırma Evre W ye geçiş Arosual (Arousal ile ilişkisiz K kompleksi veya uyku iği ortaya çıkana kadar Evre N1 olarak skorla)

26 N2-Sonlandırma Majör vücut hareketini yavaş göz hareketleri ve düşük amplitüdlü karışık frekanslı EEG aktivitesi izliyor ve arousal ile ilişkisiz K kompleksi veya uyku iği yok ise N2 sonlandırılır. Vücut hareketini izleyen epok N1 olarak skorlanır. Eğer yavaş göz hareketi yok ise N2 olarak skorlanır.

27 N2-Sonlandırma N3 e geçiş R ye geçiş

28 N2 sonlandırma

29 N2 sonlandırma

30 Uyku igcikleri veya K kompleksleri arasında 3 dakikadan fazla süre var ise aradaki epoklar N1 dir.

31 N3 Derin uyku dakika sonra bu evreye girilir Çevre ile ilişki kesilmiştir, olgunun artık uyandırılması zordur.

32 N3 Epoğun % 20 veya daha fazlası yavaş dalgalardan oluşuyor ise N3 olarak skorlanır. Yavaş dalga: Frekansı 0,5-2 Hz ve amplitüdü 75 mikrovolttan büyük

33 N3 Uyku iğleri görülebilir. Göz hareketleri görülmez Çene EMG si değişkenlik gösterir.

34 N3 Delta dalgalarının belli bir uyku döneminin %20 sinden fazlasını oluşturması durumunda N3 uykusu olarak kabul edilir. Göz hareketleri yavaş, kas tonusu belirgin azalmıştır. Gece uykusunun %20-25 ini oluşturur.

35 R Genellikle rüyaların görüldüğü evredir EEG paterni uyanıklık paternine benzer Solunum düzensizdir Vücut ısısı düşer Kalp hızı ve kan basıncı değişkendir Bellek ve öğrenme pekiştirilir. 8 saatlik bir uykuda yaklaşık 5 kez REM uykusuna girilir.

36 R EEG: Düşük voltaj, karışık frekans. Evre 1 e benzer. Ancak verteks keskin dalgaları cok olmamalıdır. EMG: Tonus nonrem evrelerine göre daha düşüktür. EOG: Hızlı sakkadik göz hareketleri vardır.

37 R Tek tek veya gruplar halinde gözlenen hızlı göz hareketleri, düşük amplitüdlü, uyanıklığa benzer biyoelektrik aktivite, çene tonusunda bazal EMG aktivitesi görülür, Gece uykusunun %20-25 ini oluşturur.

38 R Düşük amplitüdlü, karışık frekanslı EEG Çene EMG sinde tonusda düşme Hızlı göz hareketleri

39 R-Tanımlar Hızlı göz hareketleri: Konjuge, düzensiz göz hareketleri. Çoğunlukla 500 milisaniyeden kısa. Testere dişi dalgalar: Keskin konturlu veya üçgen şekilli 2-6 Hz dalgalar. En yüksek amplitüd santral bölgelerde.

40 R-Tanımlar Geçici kas aktivitesi: Düşük EMG tonusunda 0,25 saniyeden daha kısa irregüler EMG burstleri.

41 R sürdürme kriteri Göz hareketleri olmasa bile, R yi izleyen epoklar, K kompleki, uyku iği çıkana kadar R dir. Çene EMG sinin düşük olması gereklidir.

42 R sürdürme kuralları

43 R sonlandırma kriterleri W veya N3 olması EMG tonusunun N1 düzeyine gelmesi Arousal ve bunu izleyen EEG de miksed frekans ve yavaş göz hareketlerinin olması (N1)

44 R sonlandırma kriterleri Vücut hareketini izleyen yavaş göz hareketi ve düşük amplitüdlü miksed frekanslı EEG (N1) Arousalın eşlik etmediği K kompleks veya uyku iğinin epoğun ilk yarısında olması (N2).

45 R Sonlandırma

46 R Sonlandırma

47 R Sonlandırma

48 R Sonlandırma

49 N2 ve R Geçiş Kuralları N2 ve R arasında belirsiz dönemler: Tonus düşük ve K kompleks veya uyku iği yoksa R olarak skorlanır

50 N2 ve R Geçiş Kuralları 1

51 N2 ve R Geçiş Kuralları N2 ve R arasındaki belirsiz dönemler : K kompleks veya uyku iği var, Hızlı göz hareketi yok N2 olarak skorlanır K kompleks veya uyku iği yok, Hızlı göz hareketi yok R olarak skorlanr

52 N2 N2 ve ve R R Geçiş Kuralları 2

53 Uyku evrelerinin oranları W Uyanıklık %1-4 N1 Geçiş evresi %1-4 N2 Yüzeyel uyku %45-50 N3 Derin uyku %20-25 R REM uykusu %20-25

54 Özetle bir uyku siklusuna baktığımızda. Erişkinde uykunun özellikleri ve fonksiyonu

55