TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİNİN BÖLÜCÜ TERÖR ÖRGÜTÜ İLE MÜCADELESİNDE TEKNOLOJİK GELİŞMELERİN ETKİLERİ

Transkript

1 T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEKNOLOJİ YÖNETİMİ ANA BİLİM DALI TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİNİN BÖLÜCÜ TERÖR ÖRGÜTÜ İLE MÜCADELESİNDE TEKNOLOJİK GELİŞMELERİN ETKİLERİ DOKTORA TEZİ Hazırlayan Özkan KANTEMİR Tez Danışmanı Yrd.Doç.Dr. Altan ÖZKİL ANKARA

2

3 TEZİN TARİHİ : TEZ TANITIM FORMU TEZİN TİPİ: Doktora Tezi TEZİN BAŞLIĞI: Türk Silahlı Kuvvetlerinin Bölücü Terör Örgütü ile Mücadelesinde Teknolojik Gelişmelerin Etkileri TEZİN YAPILDIĞI BİRİM: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Teknoloji Yönetimi Ana Bilim Dalı SPONSOR KURULUŞ : - DAĞITIM LİSTESİ: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Tez Hazırlama, Onay, Dağıtım ve Muhafaza Esasları Kılavuzunda Belirtilen Yerlere TEZİN ÖZETİ: Çalışmada, PKK terör örgütünün eylemleri ve bu eylemlerde meydana gelen zayiat ve ele geçirilen terörist sayısı ile envantere giren farklı harp silah, araç ve gereç teknolojileri arasındaki ilişki değişik veri setleri çerçevesinde incelenmiştir. Eş zamanlı ve bağımsız olarak, teröristle mücadelede tecrübe sahibi personelin düşük yoğunluklu çatışma ortamında kullanılan teknolojilerin etkileri konusundaki algıları belirlenmiştir. Veri analizi ile tespit edilen ve uzman görüşlerine dayalı olarak ortaya konulan bilgiler ışığında TSK nin PKK terör örgütü ile mücadelesinde kullandığı harp silah, araç ve gereçlerinin etkinlikleri ortaya konulmuştur. ANAHTAR KELİMELER: Teröristle Mücadele, Etkinlik Analizi, PKK, Teknoloji Yönetimi, Politika Analizi SAYFA SAYISI : 375 GİZLİLİK DERECESİ: Tasnif Dışı

4 T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEKNOLOJİ YÖNETİMİ ANA BİLİM DALI TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİNİN BÖLÜCÜ TERÖR ÖRGÜTÜ İLE MÜCADELESİNDE TEKNOLOJİK GELİŞMELERİN ETKİLERİ DOKTORA TEZİ Hazırlayan Özkan KANTEMİR Tez Danışmanı Yrd.Doç.Dr. Altan ÖZKİL ANKARA

5 KARA HARP OKULU SAVUNMA BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Özkan KANTEMİR in, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Bölücü Terör Örgütü ile Mücadelesinde Teknolojik Gelişmelerin Etkileri konulu tez çalışması, jürimiz tarafından TEKNOLOJİ YÖNETİMİ Ana Bilim Dalında DOKTORA tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan Prof.Dr. Neş e ÇELEBİ Üye Doç.Dr. Serhat ÇAKIR Üye Doç.Dr. Hakkı Okan YELOĞLU Üye Doç.Dr.Murat Paşa UYSAL Üye Yrd.Doç.Dr. Altan ÖZKİL (Danışman) ONAY Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.... /... / 2015 Önder Haluk TEKBAŞ Prof.Dr.Müh.Alb. Enstitü Müdürü

6 TEŞEKKÜR Araştırma sürecinde engin tecrübeleri ile bana yol gösteren tez danışmanım Yrd. Doç Dr. Altan ÖZKİL e, yardım ve önerilerini esirgemeyen Doç.Dr. Serhat ÇAKIR ve Doç.Dr. Murat Paşa UYSAL a teşekkürlerimi sunuyorum. Doktora öğrenimime başlama ve devam etme konusunda beni teşvik eden Yavuz GAZİBEY, Fatih Bilge İZGİ, Metin TOKEL, Ömer Faruk CANTENAR, Efraim KATI, Tayfun ERUN, Yücel ÖZEL, Özgür KÖRPE, Ceyhun İNCE, Yunus GÖKMEN, Ufuk TÜREN, Ahmet DİNÇ, Saygı ÖZTÜRK, Sermet EROL, Hilmi HATİPOĞLU, Resul USLU, Eşref DEMİRDAĞ, Şeniz ERDAL ve kardeşim Hayati ACAR a ayrıca teşekkür ederim. Eğitimim süresince bana hep destek veren, anlayış gösteren sevgili eşim Sefa KANTEMİR e çok teşekkür ederim. Hayatımda olmasaydı doktora macerama hiç başlayamaz, başlasam da bitiremezdim. Beni yetiştirdikleri için kendimi her zaman çok şanslı hissettiğim ve çocukları olmaktan gurur duyduğum Kıbrıs Gazisi babam Yaşar KANTEMİR e ve kıymetli annem Kamile KANTEMİR e, başarılarımla sevinen, üzüntülerimle üzülen kardeşlerim Serkan ve Seyhan a minnettarım. Çalışmamda desteklerini esirgemeyen ve isimlerini sayamadığım tüm hocalarıma ve arkadaşlarıma şükranlarımı sunuyorum. Bu çalışma, tanımak şerefine eriştiğim, vatan uğruna kahramanca Şehit olan Cemalettin YILMAZ, Ruhi ÖZKUL, Mithat ÇOLAK, Çetin ÜNSAL, Hasan HATIL, Levent ÇETİNKAYA, Sinan EROĞLU, Erhan KINDIR, Yılmaz TANKÜL, Coşkun CEYLAN ve Zafer KILIÇ ın aziz hatıralarına ithaf edilmiştir. Ruhları şad olsun! i

7 T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEKNOLOJİ YÖNETİMİ ANA BİLİM DALI ANKARA 2015 TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİNİN BÖLÜCÜ TERÖR ÖRGÜTÜ İLE MÜCADELESİNDE TEKNOLOJİK GELİŞMELERİN ETKİLERİ DOKTORA TEZİ Özkan KANTEMİR ÖZET PKK terör örgütü otuz yılı aşkın süredir Türkiye Cumhuriyeti nin varlığına yönelik en önemli tehdit olmuştur. Teröristle mücadele boyutunda, Türk Güvenlik Güçleri dünyadaki benzer düşük yoğunluklu çatışma örnekleri göz önüne alındığında oldukça başarılı sonuçlar almıştır. Siyasi-politik arenada zafere dönüştürülememiş olsa da TSK, yürüttüğü bu düşük yoğunluklu çatışmada başarılı olmuştur. Eylemleri ile Türkiye yi kana bulayan PKK terör örgütü, bugüne dek Türk toprakları üzerinde hedeflediği desteği bulamamış ve amacına ulaşamamıştır. Buna karşın, Türkiye nin PKK terör örgütü ile mücadelesi konusunda düşük yoğunluklu çatışma kapsamında yeterli bilimsel çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmanın maksadı, PKK terör örgütüne karşı yürütülen mücadelenin teknoloji yönetimi perspektifinden incelenmesidir. Araştırmada temel problem olarak Teknolojik gelişmelere paralel olarak envantere alınan harp silah, araç ve gereçlerinin Türk Silahlı Kuvvetlerinin teröristle mücadelesindeki etkileri nelerdir? sorusu ele alınmıştır. ii

8 Çalışmada, PKK eylemleri ve bu eylemlerde meydana gelen zayiat ve ele geçirilen terörist sayısı ile envantere giren farklı harp silah, araç ve gereç teknolojileri arasındaki ilişki değişik veri setleri çerçevesinde analiz edilmiştir. Eş zamanlı ve bağımsız olarak, teröristle mücadelede tecrübe sahibi personelin düşük yoğunluklu çatışma ortamında kullanılan teknolojilerin etkileri konusundaki algıları belirlenmiştir. Veri setlerinin incelenmesi ile tespit edilen ve uzman görüşlerine dayalı olarak ortaya konulan bilgiler ışığında TSK nin PKK terör örgütü ile mücadelesinde kullandığı harp silah, araç ve gereçlerinin etkileri ortaya konulmuştur. Çalışmanın birinci bölümünde, düşük yoğunluklu çatışma ve teknoloji yönetimi kavramları üzerinde durulmuş; ikinci bölümünde ise terör örgütü PKK nin gelişimi incelenerek eylemlerinin analizi yapılmıştır. Üçüncü bölümde, Türkiye nin PKK terörü ile mücadele stratejileri özetlenmiş, dördüncü bölümde ise bu stratejilerin uygulanması maksadıyla taktik sahada TSK tarafından teröristle mücadele harekâtında kullanılan harp silah, araç ve gereçlerinin özellikleri açıklanarak söz konusu sistemler sınıflandırılmıştır. Beşinci bölüm, PKK terör örgütü tarafından kullanılan silahların incelenerek teröristlerin güvenlik güçlerinin uyguladığı teknolojiler karşısında izledikleri stratejilerin ortaya konulması maksadıyla hazırlanmıştır. Altıncı bölümde, çalışmada izlenen yöntem özetlenmiş, yedinci bölümde ise, uygulanan yöntemlerden elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Son bölümde, çalışmada elde edilen sonuçlar tartışılarak bir düşük yoğunluklu çatışma şekli olan teröristle mücadele harekâtında TSK nin yetkinlik kazanması gerektiği değerlendirilen teknolojiler ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Anahtar Kelimeler : Teröristle Mücadele, Etkinlik Analizi, PKK, Teknoloji Yönetimi, Politika Analizi Tez Yöneticisi : Yrd.Doç.Dr. Altan ÖZKİL Sayfa Sayısı : 375 iii

9 T.C. TURKISH MILITARY ACADEMY DEFENSE SCIENCE INSTITUTE DEPARTMENT OF TECHNOLOGY MANAGEMENT ANKARA 2015 THE EFFECTS OF TECHNOLOGICAL ADVANCES IN THE STRUGGLE OF TURKISH ARMED FORCES AGAINST SEPERATIST TERRORIST ORGANISATION PhD THESIS ÖZKAN KANTEMİR ABSTRACT PKK terrorist organisation has been the major threat to the existence of the Republic of Turkey for over thirty years. The security forces in Turkey have been successful in countering terrorism compared with the other security forces dealing with low intensity conflicts in the world. Although the success has not been turned into a victory in the political arena, Turkish Armed Forces have been successful in this low intensity conflict. Ensanguining Turkey with its terrorist attacks, PKK terrorist organization did not either found the support it has persued or achieved its goals. On the other hand, there has not been ample scientific work on Turkey s struggle against PKK terrorist organization. This dissertation aims to study the struggle conducted against PKK terrorist organization from technology management point of view. The main research problem is In conjuction with the technological advancements, what are the effects of the arms, tools and materiels that have been taken into the inventory of Turkish Armed Forces in counter terrorist operations? iv

10 In this study, the relationships among the number of PKK attacks, the number of casualties of the security forces and the number of incapacitated terrorists were analysed using different data sets. Simultaneously but independently, the perceptions of the personnel experienced in counter terrorism operations regarding the effects of the technologies used have been identified. In light of the results obtained from data analysis and perceptions of the counterterrorism experts, the effects of technological advances in the struggle of Turkish Armed Forces against PKK terrorist organization. The first section overviews low intensity conflict and technology management conceptual fields, while the second analyses the stages of PKK s development and its terrorist actions. In the third section, Turkey s counterterror strategies are summarized. Subsequently, in the fourth chapter, the effects of the arms, tools and materiels used by Turkish Armed Forces in counterterrorist operations are investigated and classified to better understand their roles. Fifth part in this study aims to clarify the weapons and the tactics used by PKK terrorists to counter Turkish counterterrorist actions. Sixth section summarizes the method followed while the seventh includes the results obtained. Finally, in the last part, the results are discussed to evaluate Turkish counterterrorism struggle against PKK from a technology management point of view, making recommendations on the technologies that should be focused on in counterterrorism operations. Keywords : Countering Terrorist, Effectiveness Analysis, PKK, Technology Management, Policy Analysis Thesis Advisor : Asst.Prof. Altan ÖZKİL Number of Pages : 375 v

11 İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR... i İÇİNDEKİLER... vi TABLOLAR LİSTESİ... xi ŞEKİLLER LİSTESİ... xvi KISALTMALAR LİSTESİ... xviii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM DÜŞÜK YOĞUNLUKLU ÇATIŞMA VE TEKNOLOJİ YÖNETİMİ 1. DÜŞÜK YOĞUNLUKLU ÇATIŞMA TERÖR VE TERÖRLE MÜCADELE TEKNOLOJİ YÖNETİMİ TEKNOLOJİ YÖNETİMİNİN TERÖRİSTLE MÜCADELEDEKİ ÖNEMİ İKİNCİ BÖLÜM BÖLÜCÜ TERÖR ÖRGÜTÜ VE EYLEMLERİ 1. GİRİŞ PKK TERÖR ÖRGÜTÜNÜN AMACI İDEOLOJİ VE SÖYLEM GELİŞİM SÜREÇLERİ VE EYLEM STRATEJİSİ a. Gelişim Süreci (1) Birinci Dönem: PKK nin Altyapısının Oluşumu: ( ) (2) İkinci Dönem: Fiilî Kuruluş Süreci ( ) (3) Üçüncü Dönem: PKK nin 1 inci Eylemsellik Süreci ( ) (4) Dördüncü Dönem: İçe Kapanma ve Yeni Dönem Stratejisinin Belirlenmesi Süreci ( ) (5) Beşinci Dönem: PKK nin 2 nci Eylemsellik Süreci ( ) b. Eylem Stratejisi LİDERLİK VE TEŞKİLAT a. Liderlik b. Teşkilat (1) Parti (2) Cephe vi

12 (3) Ordu (4) Siyasî Partiler COĞRAFYA VE ÇEVRE DIŞ DESTEK SONUÇ ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE NİN PKK TERÖR ÖRGÜTÜ İLE MÜCADELESİ 1. GİRİŞ TERÖRİSTLE MÜCADELE a. Güvenlik Güçlerinin Kullanılması b. Köy Koruculuğu Sistemi c. Sınır Ötesi Operasyonlar ç. Olağanüstü Hâl Uygulaması (OHAL) d. Geçici Askerî Güvenlik Bölgeleri e. Köylerin Boşaltılması f. Jandarma Karakollarının Geliştirilmesi g. Alan Hâkimiyeti Konseptine Geçiş ğ. Profesyonel Birliklerin Kullanılması h. Askerî Harcamalar TERÖRİZMLE MÜCADELE a. Avrupa Birliğine Katılım Sürecinde Alınan Tedbirler b. Pişmanlık ve Af Yasaları c. Hükûmet Programları ç. Sonuç DÖRDÜNCÜ BÖLÜM PKK TERÖR ÖRGÜTÜNE KARŞI KULLANILAN HARP SİLAH, ARAÇ VE GEREÇLERİ 1. GiRİŞ BAZI SİLAH SİSTEM SINIFLANDIRMALARI ÇATIŞMA FONKSİYON ALANLARI VE TERÖRİSTLE MÜCADELE HARP SİLAH, ARAÇ VE GEREÇLERİNİN TERÖRİSTLE MÜCADELEDE KULLANILMALARI a. Keşif ve Gözetleme Sistemleri b. Manevra Sistemleri c. Ateş Desteği Sistemleri ç. Ateş ve Manevra Sistemleri vii

13 d. Hareket Kabiliyeti ve Beka Sistemleri e. Komuta Kontrol Sistemleri f. Lojistik Sistemler SONUÇ BEŞİNCİ BÖLÜM PKK TERÖR ÖRGÜTÜNÜN KULLANDIĞI SİLAHLAR VE GÜVENLİK GÜÇLERİNE KARŞI ALDIĞI TEDBİRLER 1. GiRİŞ PKK TERÖR ÖRGÜTÜ TARAFINDAN KULLANILAN SİLAHLAR a. Keşif ve Gözetleme Sistemleri b. Manevra Sistemleri c. Ateş Destek Sistemleri ç. Ateş ve Manevra Sistemleri d. Hareket Kabiliyeti ve Beka Sistemleri e. Komuta Kontrol Sistemleri ve Medya f. Hava Savunma g. Lojistik PKK TERÖR ÖRGÜTÜNÜN KULLANDIĞI SİLAHLARIN MENŞELERİ TSK NIN TEKNOLOJİK ÜSTÜNLÜĞÜNE KARŞI TERÖR ÖRGÜTÜNÜN KULLANDIĞI STRATEJİLER a. Strateji No.1: Eylemlerde Değişiklik Yapmak b. Strateji No.2: Teknolojik Değişiklikler ve İkameler Yapmak c. Strateji No.3: Güvenlik Güçlerinin Silahlarından Kaçınmak ç. Strateji No.4: Güvenlik Güçlerinin Silahlarına Saldırmak d. Karma Stratejiler SONUÇ ALTINCI BÖLÜM ARAŞTIRMA VE YÖNTEM 1. ARAŞTIRMA a. Araştırmanın Konusu ve Amacı b. Araştırmanın Önemi c. Araştırmanın Sınırlılıkları YÖNTEM a. Araştırma Modeli b. Literatür Taraması c. Veri Toplanması viii

14 ç. Uzman Görüşlerinin Alınması d. ÇKKV Yöntemleri ile Analiz (AHP/TOPSIS) (1) AHP Yöntemi (2) TOPSIS Yöntemi (3) Veri Toplama Aracı (4) Örneklem (5) Veri Toplama Araçlarına İlişkin Analizler e. Etki Analizi (1) Giriş (2) İzlenen Stratejiler ve Beklenen Sonuçlar (3) Veri Setleri YEDİNCİ BÖLÜM UYGULAMA VE BULGULAR 1. ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİNİN UYGULANMASI VE ELDE EDİLEN BULGULAR a. AHP Yönteminin Uygulanması ve Elde Edilen Bulgular (1) Uygulama (2) Değerlendirme b. TOPSIS Yönteminin Uygulanması ve Elde Edilen Bulgular (1) Uygulama (2) Değerlendirme POLİTİKA ETKİ ANALİZİ a. Uygulama (1) Karakol ve üs bölgelerinde eylem başına verilen zayiat oranı (3) Eylem başına etkisiz hale getirilen terörist oranı b. Sonuç SEKİZİNCİ BÖLÜM TARTIŞMA ve ÖNERİLER 1. METODOLOJİ PKK TERÖR ÖRGÜTÜNÜN YAPISI VE PKK TERÖRÜ İLE MÜCADELE VERİ SETLERİ SİYASÎ VE ASKERÎ POLİTİK SONUÇLAR TEKNOLOJİ İLE İLGİLİ SONUÇLAR BÖLÜCÜ TERÖR ÖRGÜTÜ İLE MÜCADELEYİ KOLAYLAŞTIRAN / ZORLAŞTIRAN HUSUSLAR MÜTEAKİP ÇALIŞMALAR ix

15 KAYNAKÇA EKLER EK-A: MÜLAKAT ÇALIŞMASI EK-B: BEYİN FIRTINASI ÇALIŞMASI EK-C: AHP/TOPSIS UYGULAMA FORMU EK-Ç: AHP/TOPSIS UYGULAMASINDA ELDE EDİLEN SONUÇLAR EK-D: VERİ SETLERİ x

16 TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Tablo-1: PKK Terör Örgütü Tarafından Gerçekleştirilen/Planlanan İntihar Eylemleri ( ) (Karademir,1999) Tablo-2: Kapatılan Siyasî Partiler (Temizöz, 2012: ; NTVMSNBC Haber Sitesi, 2014; Milliyet Gazetesi Haber Sitesi, 2014) Tablo-3: PKK ile İlişkilendirilen Siyasi Partilerin Aldıkları Oy Oranları Tablo-4: Coğrafyanın Teröristle Mücadeleye Etkileri (Şengün ve Boyraz,2008) Tablo-5: Ülkelere Göre PKK nin Terör Örgütü İlan Edilme Durumu (T.C. Manisa Valiliği[web]) Tablo-6: Şehit Korucular ve Nüfusa Kayıtlı Oldukları İller (Gönül, 2008) Tablo-7: TSK nin Irak ın Kuzeyinde PKK Unsurlarına Karşı Yürüttüğü Başlıca Sıcak Takip ve Sınırötesi Operasyonlar (Şener, 2013: ). 109 Tablo-8: TSK nin Irak ın Kuzeyinde PKK Unsurlarına Karşı Yürüttüğü Büyük Çaplı Sınırötesi Operasyonların Bilançosu (Şener, 2013: ) Tablo-9: OHAL/Mücavir İl Durumu Bilançosu (Yücelen, 2002) Tablo-10: Boşaltılan Köy Sayıları (Atalay [web],2008) Tablo-11: Boşaltılan Yerleşim Yerleri (TBMM,1998) Tablo-12: Güvenlik Nedeni ile KDRP Kapsamındaki İllerin Kırsal Bölgelerinden Göç Eden Vatandaş Durumu (HÜNEE, 2006) Tablo-13: KDRP Kapsamındaki İllerden Göç ve Geri Dönüş (Güler, 2013a) Tablo-14: 2011 sonu İtibarı ile 5233 sayılı Kanun Kapsamındaki Başvuru Durumu (TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu [web], 2013:312) Tablo-15: 5233 Sayılı Kanun Çerçevesinde Yapılan Başvurular xi

17 Sayfa Tablo-16: 5233 Sayılı Kanun Kapsamında Ödenen Tazminat Miktarı (Güler, 2013b) Tablo-17: PKK nin Eylem İçin Karakolları Seçmesinin Nedenleri Tablo-18: Karakol ve Üs Bölgelerine Yönelik Eylemler ve Sonuçları Tablo-19: Teröristle Mücadelede Görevli Birliklerin Yıllarındaki Sayılarının Karşılaştırılması (Kışlalı, 1996:228) Tablo-20: Askerlik Hizmet Süreleri (MSB ASAL Başkanlığı, 2014) Tablo-21: Sözleşmeli Erbaş ve Er Temin Durumu (Yılmaz, 2012b) Tablo-22: PKK Terörü Nedeniyle Güvenlik Harcamalarındaki Tahminî Artış (2005 yılı fiyatları ile milyon YTL) (Mutlu [web], 2008) Tablo-23: Türkiye nin 2011 Yılı Fiyatları ile Askerî Harcamaları (milyar ABD doları) ve Askerî Harcamaların GSMH ya Oranı (%) (SIPRI, 2013). 137 Tablo-24: Pişmanlık Yasaları, Yürürlük Tarihleri ve Başvuru Sayıları (Resmî Gazete; Gergin vd.,2009; Temizöz: 2012:185) Tablo-25: Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetleri ( ) (TBMM Genel Ağ Sayfası, 2014) Tablo-26: Savunma Sanayii Ürünlerinin Sınıflandırılması (SSM,2014b). 153 Tablo-27: Keşif ve Gözetleme Sistemleri Tablo-28: Manevra Sistemleri Tablo-29: Ateş Destek Sistemleri Tablo-30: Ateş ve Manevra Sistemleri Tablo-31: Hareket Kabiliyeti ve Beka Sistemleri Tablo-32: Teröristle Mücadele Harekâtında Kullanılan Harp Silah, Araç ve Gereçleri Tablo-33: Teröristle Mücadele Harekâtında Taktik Tekerlekli Zırhlı Araçlar Tablo-34: Mayın Detektörlerinin Kullanım Tarihleri xii

18 Sayfa Tablo-35: Harp Silah, Araç ve Gereçlerinin Kullanıma Sunulma Yılları Tablo-36: Terör Örgütünden Ele Geçirilen Bazı Silahların Menşe Bilgileri (Urlu, 2008:71; Hürriyet Gazetesi [web], 2013 ) Tablo-37: Çatışma Fonksiyon Alanlarına Göre PKK Tarafından 1 No.lu Strateji Kapsamında Gerçekleştirilen Uygulamalar Tablo-38: Çatışma Fonksiyon Alanlarına Göre PKK Tarafından 2 No.lu Strateji Kapsamında Gerçekleştirilen Uygulamalar Tablo-39: Bilgi Edinme Kanunu Kapsamında Yapılan Başvurular Tablo-40: Kriterler ve Açıklamaları Tablo-41: AHP Yönteminde Kullanılan Ölçek (Saaty, 1980) Tablo-42: ÇKKV Yöntemlerinin Uygulanmasında İzlenen Örnekleme Yöntemleri Tablo-43: Uzman Değerlendirme Formu Tablo-44: Kapsam Geçerlilik Oranları İçin Minimum Değerler Tablosu Tablo-45: Kriterlere İlişkin Kapsam Geçerlilik Oranları Tablo-46: Akademik Çalışmalarda Terörle Mücadelede Çıktı, Sonuç ve Etki Analiz Kriterleri (Van Um ve Pisoiu, 2011) Tablo-47: PKK Terör Örgütünün Aldığı Kararlar ve Beklenen Sonuçları. 230 Tablo-48: Çevresel Koşullar, Türkiye Tarafından İzlenen Politikalar ve Beklenen Sonuçları Tablo-49: Derlenen Veri Setleri ve İçerikleri Tablo-50: TOPSIS Yöntemi ile Elde Edilen İdeal Çözüme Uzaklık Değerleri Tablo-51: Yıllara Göre Teknoloji Göstergesi (EK-D, V-8) Tablo-52: İncelenen Politika-Sonuç İlişkileri Tablo-53: Bir Uzmana Ait Örnek İkili Karşılaştırma Matrisi xiii

19 Sayfa Tablo-54: Bir Uzmana Ait Örnek Normalize Edilmiş İkili Karşılaştırma Matrisi Tablo-55: Önceliklendirilmiş Normalize Edilmiş İkili Karşılaştırma Matrisi Tablo-56: Tutarlılık İndeksi Tablo-57: Grup İkili Karşılaştırma Matrisi Tablo-58: Normalize Edilmiş Grup İkili Karşılaştırma Matrisi ve Kriter Ağırlıkları Tablo-59: Harp Silah, Araç ve Gereç Grupları Tablo-60: Harp Silah, Araç ve Gereçleri Uzman Değerlendirme Tablosu 246 Tablo-61: Karar Matrisi Tablo-62: Normalize Edilmiş Karar Matrisi Tablo-63: Ağırlıklandırılmış Karar Matrisi Tablo-64: Pozitif ve Negatif İdeal Çözüm Noktaları Tablo-65: İdeal Çözüm Noktalarına Uzaklıkların Hesaplanması Tablo-66: Harp Silah, Araç ve Gereç Gruplarının Algılanan Etkinliklerinin Sıralanması Tablo-67: Patlayıcı Madde ve Mayın Kullanılarak Gerçekleştirilen Eylemler ve Bu Eylemlerde Güvenlik Güçlerinin Verdiği Zayiat ( ) Tablo-68: Politikaların Etkileri Tablo-A1: Mülakat Formu... A-2 Tablo-A2: Mülakat Sonuçları... A-3 Tablo-B1: Kriter Listeleri ve Katılımcı Profili... B-2 Tablo-B2: Kriterler ve Açıklamaları... B-2 Tablo-C1: Kriterlerin Açıklamaları... C-3 xiv

20 Sayfa Tablo-C2: Değerlendirme Yaparken Kullanılacak Puanlama... C-4 Tablo-C3: Harp Silah, Araç Gereç Ailelerinin Değerlendirilmesi... C-6 Tablo-Ç1: Özel Sorular... Ç-5 Tablo-Ç2: Harp Silah Araç ve Gereçlerinin Katılımcılar Tarafından Kaç Kez Hangi Önem Derecesinde İfade Edildiğinin Ölçümü ile Elde Edilen Tablo... Ç-8 Tablo-Ç3: Normalize Edilen ve Ağırlıklandırılarak Toplanan Puanlar... Ç-8 Tablo-Ç4: PKK Terör Örgütü Tarafından Geliştirilen Taktikler ve Alınan Tedbirler Konusunda Katılımcıların Yorumları... Ç-9 xv

21 ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa Şekil-1: Terör Örgütü PKK nin İncelenmesinde Kullanılan Çerçeve Şekil-2: PKK nin Yapılanması Şekil-3: PKK nin Örgütsel Değişim Süreci (Güçlüer, 2011:295) Şekil-4: PKK nin Gelişen Yapısı (Güçlüer, 2011:157) Şekil-5: PKK nin Silahlı Unsurlarının Örnek Teşkilat Şeması Şekil-6: PKK Terörü Nedeniyle Güvenlik Harcamalarındaki Tahminî Artış (2005 yılı fiyatları ile milyon YTL) (Mutlu [web], 2008) Şekil-7: Türkiye nin 2011 Yılı Fiyatları ile Askerî Harcamaları (milyar ABD doları) ve Askerî Harcamaların GSMH ya Oranı (%) (SIPRI, 2013) Şekil-8: Savunma Sanayii Müsteşarlığının Teşkilat Şeması (SSM, 2014a) Şekil-9: Askeri Semboloji Açısından Hava Araçlarının Sınıflandırılması. 155 Şekil-10: Askeri Semboloji Açısından Kara Silah Sistemlerinin Sınıflandırılması Şekil-11: Askeri Semboloji Açısından Kara Araçlarının Sınıflandırılması Şekil-12: Teröristle Mücadelede Operasyonlarında Çatışma Fonksiyon Alanı Kavramsal Modeli Şekil-13: Teröristlerin Uyguladığı Stratejiler (Jackson,2007:119) Şekil-14: Araştırma Modeli Şekil-15: Araştırmada Uzman Görüşlerinin Toplanması ve Kullanılması Şekil-16: ÇKKV Yöntemleri ile Analiz Şekil-17: AHP Yönteminin Aşamaları (Saaty, 2000) xvi

22 Sayfa Şekil-18: TOPSIS in Temel Konsepti Şekil-19: TOPSIS in Aşamaları (Hwang ve Yoon, 1981) Şekil-20: Terörle Mücadelede Etkinlik Modeli (Van Um ve Pisoiu, 2011) Şekil-21: Veri Analizinde İzlenen Aşamalar Şekil-22: Kriter Ağırlıkları Şekil-23: Politika-Sonuç İlişkisi-1 (Analiz-1) Şekil-24: Politika-Sonuç İlişkisi-1 (Analiz-2) Şekil-25: Politika-Sonuç İlişkisi-1 (Analiz-3) Şekil-26: Politika-Sonuç İlişkisi-2 (Analiz-1) Şekil-27: Politika-Sonuç İlişkisi-2 (Analiz-2) Şekil-28: Politika-Sonuç İlişkisi-2 (Analiz-3) Şekil-29: Politika-Sonuç İlişkisi-2 (Analiz-4) Şekil-30: Politika-Sonuç İlişkisi-2 (Analiz-5) Şekil-31: Politika-Sonuç İlişkisi-2 (Analiz-6) Şekil-32: Politika-Sonuç İlişkisi-2 (Analiz-7) Şekil-33: Politika-Sonuç İlişkisi-2 (Analiz-8) Şekil-34: Politika-Sonuç İlişkisi-2 (Analiz-9) Şekil-35: Politika-Sonuç İlişkisi-3 (Analiz-1) Şekil-36: Politika-Sonuç İlişkisi-3 (Analiz-2) Şekil-37: Politika-Sonuç İlişkisi-3 (Analiz-3) Şekil-38: Politika-Sonuç İlişkisi xvii

23 KISALTMALAR LİSTESİ AB ABD : Avrupa Birliği : Amerika Birleşik Devletleri AHP : Analytic Hierarchy Process / Analitik Hiyerarşi Süreci Arteşe Rızgariya Gele Kurdistan/ Kürdistan Halk Kurtuluş ARGK : Ordusu Armenian Secret Army for the Liberation of ASALA : Armenia/Ermenistan ın Kurtuluşu İçin Ermeni Gizli Ordusu BDT BDP : Bağımsız Devletler Topluluğu : Barış ve Demokrasi Partisi BM BÜSAM CDK CHP C4ISR ÇKKV ÇNRA DBP DEHAP DEP DGM DTP EGM ERNK EUROPOL EYP FKÖ GKK GKRY : Birleşmiş Milletler : Bahçeşehir Üniversitesi Uluslararası Güvenlik ve Stratejik Araştırmalar Merkezi : Demokratik-Ekolojik Toplum Koordinasyonları : Cumhuriyet Halk Partisi Command, Control, Communications, Computers, Intelligence, Surveillance and Reconnaissance / Komuta, Kontrol, Muhabere, Bilgisayar, İstihbarat, Keşif ve Gözetleme : Çok Kriterli Karar Verme : Çok Namlulu Roketatar : Demokratik Bölgeler Partisi : Demokratik Halk Partisi : Demokrasi Partisi : Devlet Güvenlik Mahkemesi : Demokratik Toplum Partisi : Emniyet Genel Müdürlüğü : Eniya Rızgariya Netawiya Kurdistan/ Kürdistan Ulusal Kurtuluş Cephesi : European Police Office / Avrupa Polis Teşkilatı : El Yapımı Patlayıcılar : Filistin Kurtuluş Örgütü : Geçici Köy Korucuları : Güney Kıbrıs Rum Yönetimi xviii

24 GÖKK GPS GSMH GSYH GTT HADEP HDP HEP HKBS HPG HRK HÜNEE İHA KADEK KCK KCK-TM KDP : Gönüllü Köy Koruculuğu : Global Positioning System - Küresel Konumlama Sistemi : Gayrisafi Millî Hasıla : Gayrisafi Yurtiçi Hasıla : Geri Tepmesiz Top : Halkın Demokrasi Partisi : Halkların Demokratik Partisi : Halkın Emek Partisi : Hedef Koordinat Belirleme Sistemi : Hezen Parastina Gel/Halk Savunma Güçleri : Hezen Rızgariya Kurdistan/ Kürdistan Kurtuluş Birliği : Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü : İnsansız Hava Araçları : Kongreyi Azadi u Demokrasiya Kurdistan/ Kürdistan Özgürlük ve Demokrasi Kongresi : Koma Civaken Kurdistan / Kürdistan Topluluklar Birliği : KCK-Türkiye Meclisi : Kürdistan Demokrat Partisi KDRP KKK : Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi : Koma Komalen Kurdistan / Kürdistan Demokratik Konfederasyonu KONGRA-GEL : Kongreya Gele Kurdistane / Kürdistan Halk Kongresi KDRP KYB MIP MİT MSB OHAL ÖSB ÖSYM ÖZEP ÖZ-DEP : Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi : Kürdistan Yurtseverler Birliği : Multilateral Interoperability Programme / Çok Taraflı Karşılıklı Çalışabilirlik Programı : Millî İstihbarat Teşkilatı : Millî Savunma Bakanlığı : Olağanüstü Hâl : Öz Savunma Birlikleri : Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi : Özgürlük ve Eşitlik Partisi : Özgürlük ve Demokrasi Partisi xix

25 PKK SSCB SIM TAK TBMM : Partiya Karkaren Kürdistan/Kürdistan İşçi Partisi : Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği : Subscriber Identity Module / Abone Kimlik Modülü : Teyranbuze Azadiye Kurdistan / Kürdistan Özgürlük Şahinleri : Türkiye Büyük Millet Meclisi TOKİ TOPSIS : TSK YAJK YDK : T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı The Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution / İdeal Çözüme Benzerlik Bakımından Tercihlerin Sıralanması Tekniği : Türk Silahlı Kuvvetleri : Yetikiya Azadiya Jinen Kurdistan/Kürdistan Özgür Kadınlar Birliği : Yetiki Demokrata Kurdistan/ Demokratik Halk Birlikleri xx

26 GİRİŞ 16 Ocak 1923 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluşundan dokuz ay önce, Mustafa Kemal Atatürk, gazetecilere içişlerindeki durum ile ilgili şu açıklamayı yapmıştır (Atatürk, 1923: ): Bence, içişlerimizin en önemli meselesi memlekette asayiş, disiplin ve düzenin kurulması olmalıdır. Aldığım bilgilere göre ülkedeki asayiş ve düzen çok üst seviyeye ulaşmıştır. Yakın zamanda bastırılıp dağıtılan birkaç siyasî çete hariç herhangi bir olay çıkmamıştır. Hatta adi suçlarda bile azalma görülmektedir. Bu açıklama incelendiğinde, Türkiye Cumhuriyeti nin ilk başarısının kanunsuzluk ve başıbozukluğun hâkim olduğu ülkede asayiş ve kanun hâkimiyetinin sağlanması olduğu, Atatürk ün Cumhuriyetin ilanının ön şartı olarak ülkede asayiş ve düzenin tesisini gerekli gördüğü söylenebilir (Mango, 2005:21). Aynı Türkiye, 21 inci yüzyıla vatan topraklarının bir bölümünde asayiş ve düzeni bozmayı ve bağımsız bir devlet kurmayı amaçlayan bölücü terörle mücadele ederek girmiştir. Kuruluşundan bugüne dek Türkiye Cumhuriyeti nin varlığına ve muasır medeniyet seviyesine erişme hedefine ulaşma yolundaki en büyük tehdit bölücü terör olmuştur. Temmuz 1994 de yürütülen operasyonlar sonrasında Genelkurmay Başkanlığının Türk toprakları içindeki bir bölge için yaptığı Cudi dağlarına Türk Bayrağı dikmiş bulunuyoruz açıklaması (Özdağ, 2007:129) PKK nin Türkiye için oluşturduğu tehdidin büyüklüğünü göstermektedir. Türkiye nin terör sorunundan kaynaklanan zararı sadece can kaybı veya fiziksel yıkımlarla sınırlı değildir. PKK terörü Türkiye ye sosyal, psikolojik ve ekonomik boyutları olan büyük zararlar vermiş; bu nedenle Türkiye, enerjisinin büyük bir bölümünü PKK terörü ile mücadele etmek için harcamıştır (Özeren ve Sever, 2011:12).

27 PKK terörü ile mücadelenin iki boyutu bulunmaktadır: teröristle mücadele ve terörizmle mücadele (Bal, 2006:3). Teröristle mücadele boyutunda, Türk Güvenlik Güçleri PKK terör örgütüne karşı dünyadaki benzer düşük yoğunluklu çatışma örnekleri göz önüne alındığında (Paul vd.,2010:9) çok başarılı sonuçlar almıştır. Özdağ (2007:13) a göre PKK terör örgütü güvenlik güçleri tarafından askerî olarak yenilmiş; ancak, yürütülen mücadelenin politik karakteri gereği bu başarı henüz zafere dönüş(e)memiştir. Siyasi-politik arenada zafere dönüştürülememiş olsa da TSK, yürüttüğü bu düşük yoğunluklu çatışmada başarılı olmuş; eylemleri ile Türkiye yi kana bulayan PKK terör örgütü, bugüne dek Türk toprakları üzerinde hedeflediği desteği bulamamış ve amacına ulaşamamıştır (Özdağ, 2007). Terörizmle mücadele boyutu ise Türkiye de çoğu kez teröristle mücadele zannedilmiş, teröre karşı yapısal tedbirler ve siyasî etkilerden arındırılmış politika kararları alınamamış, alınan kararlar tam uygulanamamış veya eksik uygulana gelmiştir. PKK terör örgütü ile mücadele sürecinde, terörün belki de en çok Türk Hükûmetlerinin uygulamada kararlılıktan yoksun kalan politikaları ile beslendiğini söylemek mümkündür. Konuya akademik açıdan bakıldığında, Özdağ (2007:11) ın da belirttiği gibi, Türkiye nin PKK terör örgütü ile mücadelesi konusunda düşük yoğunluklu çatışma kapsamında yeterli bilimsel çalışma yapılmadığı görülmektedir. Bunun yanında, devlet kurumları ve üniversiteler kendilerini terör çalışmalarına önemli oranda kapatmışlar; bilim insanları için PKK sorununu bilimsel olarak ele almak, getirisi olmayan, hatta bazı riskleri barındıran bir faaliyet olarak görülmüştür (Laçiner, 2012:32). 11 Eylül 2003 tarihinde ABD de gerçekleştirilen terör saldırıları ile terörizm ve terör konusunda yapılan bilimsel araştırma sayısında büyük bir artış yaşanmasında karşın PKK, üzerinde en az bilimsel çalışma yapılan terör örgütü olarak kalmıştır (Özdağ, 2007: 8). 2

28 PKK terör örgütü ile mücadele alanında görülen bu bilimsel boşlukta küçük de olsa bir alanı doldurmaya yönelik gerçekleştirilen bu çalışmanın maksadı, 1984 yılında PKK terör örgütü tarafından başlatılan eylemlerle Türkiye nin girdiği düşük yoğunluklu çatışma ortamının, başlangıçta Türkiye nin içinde bulunduğu gaflet halinden kabul edilebilir şiddet düzeyine (Kışlalı,1996:166) nasıl getirildiğini, teknoloji yönetimi perspektifinden incelemektir. Araştırmada temel problem olarak Teknolojik gelişmelere paralel olarak envantere alınan harp silah, araç ve gereçlerinin Türk Silahlı Kuvvetlerinin teröristle mücadelesindeki etkileri nelerdir? sorusu ele alınmıştır. Teknolojik gelişmeler neticesinde TSK nin envanterine giren harp silah, araç ve gereçlerinin teröristle mücadeledeki etkilerinin teknoloji yönetimi açısından daha önce incelenmemiş olması çalışmaya özgünlük kazandırmaktadır. Çalışmada, PKK terör örgütünün eylemleri ve bu eylemlerde meydana gelen zayiat ve ele geçirilen terörist sayısı ile envantere giren değişik harp silah, araç ve gereç teknolojileri arasındaki ilişkiler farklı veri setleri çerçevesinde analiz edilmiştir. Bu incelemeden bağımsız ve eş zamanlı olarak, teröristle mücadelede tecrübe sahibi personelin düşük yoğunluklu çatışma ortamında kullanılan teknolojilerin etkileri konusundaki algıları belirlenmiştir. Veri setlerinin incelenmesi ile tespit edilen ve uzman görüşlerine dayalı olarak ortaya konulan bilgiler ışığında TSK nin PKK terör örgütü ile mücadelesinde kullandığı harp silah, araç ve gereçlerinin etkileri ortaya konulmuştur. Çalışmanın birinci bölümünde, düşük yoğunluklu çatışma ve teknoloji yönetimi kavramları üzerinde durulmuş; ikinci bölümünde ise terör örgütü PKK nin gelişimi incelenerek eylemlerinin analizi yapılmıştır. Üçüncü bölümde, Türkiye nin PKK terörü ile mücadele stratejileri özetlenmiş, dördüncü bölümde ise bu stratejilerin uygulanması maksadıyla 3

29 taktik sahada TSK tarafından teröristle mücadele harekâtında kullanılan harp silah, araç ve gereçlerinin özellikleri açıklanarak söz konusu sistemler sınıflandırılmıştır. Beşinci bölüm PKK terör örgütü tarafından kullanılan silahların incelenerek teröristlerin güvenlik güçlerinin uyguladığı teknolojiler karşısında izledikleri stratejilerin ortaya konulması maksadıyla hazırlanmıştır. Altıncı bölümde, çalışmada izlenen yöntem özetlenmiş, Analytic Hierarchy Process (AHP), The Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) ve politika analizi ile veri setlerinin incelenmesine yönelik temel bilgiler ve bu yöntemlerin araştırmada nasıl kullanıldıkları açıklanmıştır. Bunun yanında, teröristle mücadele harekâtında kullanılan harp silah araç ve gereçlerinin etkilerinin incelenebilmesi maksadıyla, özgün bir teknoloji endeksi geliştirilmiştir. Aynı bölümde araştırma kapsamında etkileri incelenecek politikalar ve veri setleri ortaya konulmuştur. Yedinci bölümde, uygulanan yöntemlerden elde edilen bulgulara yer verilirken, sekizinci ve son bölümde bu sonuçlardan yola çıkılarak bir düşük yoğunluklu çatışma şekli olan teröristle mücadele harekâtında TSK nin yetkinlik kazanması gerektiği değerlendirilen teknolojiler ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Tez içerisinde ifade edilen görüşler, kişisel görüş ve düşüncelerdir. Hiçbir şekilde bağlı olduğu kurumun resmi görüşünü yansıtmaz. 4

30 BİRİNCİ BÖLÜM DÜŞÜK YOĞUNLUKLU ÇATIŞMA VE TEKNOLOJİ YÖNETİMİ 1. DÜŞÜK YOĞUNLUKLU ÇATIŞMA PKK nin 1984 yılında Türk karar alıcıları tarafından bir avuç eşkıya (Özdağ, 2007:50) olarak tanımlanmasındaki yanlışlık, PKK terör örgütüne karşı yürütülen mücadelenin tanımlanmasında da sürmüştür. Yürütülen mücadelenin bir düşük yoğunluklu çatışma olduğu ilk kez 1993 yılında dönemin Genelkurmay Başkanı Org. Güreş tarafından İngilizce aslı Low Intensity Conflict ten çevrilerek kullanılmıştır (Kışlalı, 1996:26). Özdağ (2005:15), 20 nci yüzyılın ikinci yarısında kullanılmaya başlanan düşük yoğunluklu çatışma kavramı ile konvansiyonel olmayan savaş, sınırlı savaş, küçük savaş, özel savaş ve gerilla savaşı gibi kavramlar arasında büyük farklılıklar olmadığını ifade etmektedir. Buna göre, devletlerin ulusal stratejilerini gerçekleştirmek maksadıyla nükleer, kimyasal ve biyolojik silah kullanmaksızın düzenli ordularını kullandıkları durumlar konvansiyonel savaş başlığı altında ele alınmaktadır (Özdağ, 2005:16). Tarih boyunca çete savaşları, küçük savaş, gerilla savaşları, ayaklanmalar, ayaklanmayı bastırma, bölgesel savaşlar, ihtilalci savaşlar, kurtuluş mücadelesi, uzun süreli halk savaşı, nizamî olmayan savaş gibi isimlerle yürütülen mücadeleler (Kışlalı, 1996:26) soğuk savaş dönemine dek konvansiyonel olmayan savaş kategorisinde incelenmiştir (Özdağ, 2005:16). Soğuk savaş döneminde çatışmalar düzenli orduların nükleer, biyolojik ve kimyasal silah kullanmaları durumunda yüksek yoğunluklu, bunların kullanılmadığı durumda orta yoğunluklu olarak adlandırılırken, düşük yoğunluklu çatışma kavramı ise yüksek ve orta yoğunluklu olmayan çatışmaların tanımlanmasında kullanılmıştır (Özdağ, 2005:17).

31 Amacı halkın desteğini kazanmak Özdağ (2007:28) olan düşük yoğunluklu çatışma kavramının önemi Türkiye nin gündeminde yer bulacağı 1993 yılından çok önce, 1962 yılında John F. Kennedy tarafından şu şekilde vurgulanmıştır (Kışlalı, 1996:15): Bu, şiddeti bakımından yeni, kökeni bakımından eski, değişik bir savaş. Gerillalar, yıkıcı güçler, ayaklanmacılar, katiler tarafından yapılan bir savaş; muharebe yerine pusularla; hücumlar yerine sızmalarla yapılan bir savaş. Zaferi, düşmanı savaşa mecbur ederek değil, onun takatını keserek ve yavaş yavaş çökerterek arayan bir savaş ona bu koşullar içerisinde karşı koymak için tamamıyla yepyeni ve değişik bir stratejiyi, tamamı ile yepyeni ve değişik bir kuvveti ve bundan dolayı da tamamıyla yepyeni bir askeri eğitimi gerektiriyor. Düşük yoğunluklu çatışma kavramı ABD doktrininde aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır (FM , 1990:1-1): Düşük yoğunluklu çatışma bir askeri-siyasi çatışmadır. Devletler arasında alışılmış barış içinde sürdürülen rekabet düzeyinin üzerinde, klasik savaşların ise altında bir düzeyde gerçekleşir. Devletler ya da gruplar arasında ortaya çıkar. Sık sık uzayan rekabetlerden, prensip ve ideoloji mücadelelerinden oluşur. Yıkıcı faaliyetlerden başlayıp silahlı kuvvetlerin kullanılmasını gerekli kılacak alana kadar uzanan bir çatışma alanını kapsar. Bu tür çatışmalarda siyasi, ekonomik, askeri ve enformasyonel araçlar kullanılır. Genellikle sınırlı bir alanda cereyan eder, ancak etkileri bölgesel veya küresel olabilir. vermektedir: Gray (2000:236) ise düşük yoğunluklu çatışma için şu tanımı Düşük yoğunluklu çatışma; siyasal, toplumsal, ekonomik ya da psikolojik hedeflere ulaşmak için sınırlı bir politik askerî mücadeledir. Bu mücadele de genellikle uzun solukludur ve diplomatik, ekonomik ve psikolojik baskılardan, terörizm ve ayaklanmaya uzanan bir 6

32 çeşitlilik sergiler. Düşük yoğunluklu çatışma, genellikle sınırlı bir coğrafi alan içinde yürütülür ve sıklıkla silahlar, taktikler ve şiddet düzeyine getirilen kısıtlamalarla diğerlerinden ayrılır. Özdağ (1999:17-19), düşük yoğunluklu çatışmaların sınıflandırılmasında ABD ve İngiltere nin öncülük ettiği iki farklı yaklaşım olduğunu belirtmektedir. İngiliz yaklaşımında, saldırı ve savunma amaçlı iki farklı ana operasyon kategorisi bulunmaktadır (Özdağ, 1999). Bu yaklaşımda saldırı amaçlı düşük yoğunluklu çatışma, ayaklanma, terör, barışı tesis ve barış zamanındaki operasyonları belirtirken; savunma amaçlı düşük yoğunluklu çatışmada ayaklanmaları bastırma, güvenlik yardımı, iç güvenliğin dıştan başlatılması, teröre karşı koruma, barışı koruma ve barış zamanındaki operasyonlar yer almaktadır (Özdağ, 1999:18). Amerikan yaklaşımında ise düşük yoğunluklu çatışma kavramı ayaklanma ve ayaklanmaları bastırma operasyonlarını, terörle mücadeleyi, barışı korumayı ve barış zamanındaki doğal afet yardımı, uyuşturucu operasyonları ile kara, deniz ve hava akınlarını içermektedir (FM , 1990:1-6). Ayaklanma şeklindeki düşük yoğunluklu çatışmalarda terör ve gerilla savaşı başvurulan yaygın yöntemlerdir (Özdağ, 1999:18). 2. TERÖR VE TERÖRLE MÜCADELE Latince terre, İngilizce terror kelimeleri aşırı korku (Oxford Dictionaries [web], 2014) anlamına gelmektedir. Türk Dil Kurumu (Büyük Türkçe Sözlük [web], 2014) ise terörün kelime anlamı olarak yıldırı, yıldırma, cana kıyma ve malı yakıp yıkma, korkutma, tedhiş açıklamalarını vermektedir. 7

33 Terörizm askerî olmayan kişi ya da gruplar tarafından politik amaçlı şiddet kullanımı (Özdağ,2007:29) veya siyasî amaca ulaşmak için korku ve dehşet salma (Mango, 2005:122) olarak tanımlanabilir. Davies (2006:25) ise herkesin kendi terör tanımını yapabileceğini belirterek şu tanımlara yer vermiştir: Politik bir hedefe ulaşmak için masum insanları hedef alan yasadışı güç kullanma Yeterli bir ahlaki veya yasal sebebi olmayan, devrimci bir grup veya hükûmet tarafından gerçekleştirilmiş olmasına bakılmaksızın her türlü siyasi şiddet Bir amacı gerçekleştirmek veya daha geniş bir grubu teröristlerin hedeflerini yerine getirmek amacıyla korkutarak bir terör ortamı yaratmak için adam öldürme, yaralama veya tehdit gibi araçların sistematik bir şekilde kullanılması Politik değişim için güç kullanmak veya güç kullanmakla tehdit etmek Ülkeden ülkeye, siyasi kültür ve bakış açısına göre terörizmin tanımı farklılık göstermektedir. Terörizmle ilgili basit bir literatür taraması yapıldığında, bilimsel yayınların birçoğunda terörizmle ilgili tanımlar verilmeden önce terörizmin tanımlanması sorunu nun ele alındığı, hatta tanımlamanın gerekliliği konusunda değişik görüşlerin bulunduğu görülecektir. Dilmaç (2011) terörizmde tanım sorunu nu ve bu konudaki yaklaşımları ele aldığı çalışmasında terörizm tanımlarının ortak unsurlarının ideoloji, örgütlenme ve şiddet kavramlarının olduğunu belirtmektedir. Terör ve terörizm kavramları da birbirinden farklılık göstermektedir. Terörün, silahlı eylemler marifetiyle kendini ve davasını duyurma şeklinde stratejik eylem, terörizmin ise terör eylemlerini savunan, stratejilerini 8

34 anlatan, aktaran, geliştiren bir düşünce disiplini biçimindeki stratejik söylem olduğu belirtilmektedir (Bal,2006:35). Terör eylemleri bir silahlı mücadele stratejisi içinde söylemi belirlerken; terörizm, terör eylemleri üzerinden yapılan propaganda ve söylemlerdir (Bal,2006:5). Terörün Türkiye Cumhuriyeti için resmî tanımı 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu nda belirtilmiştir (Resmî Gazete, ): Terör; cebir ve şiddet kullanarak; baskı, korkutma, yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemlerinden biriyle, Anayasada belirtilen Cumhuriyetin niteliklerini, siyasî, hukukî, sosyal, laik, ekonomik düzeni değiştirmek, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmek, Devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele geçirmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak amacıyla bir örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü suç teşkil eden eylemlerdir. Terörün tanımındaki belirsizlik, terörle mücadelenin tanımında da görülmektedir. Bu nedenle, çalışmanın bu bölümünde birbirine en çok karıştırılan iki terim olan anti-terörizm ve kontr-terörizmin tanımlarına yer verilmesi uygun olacaktır. ABD K.K.K.lığının harekât talimnamesinde (FM 100-5, 1993:13-7) terörle mücadelenin iki ana bileşeni olarak anti-terörizm ve kontr-terörizm gösterilmiştir. Bunlardan anti-terörizm, terörist eylemlere karşı bireylerin ve tesislerin hassasiyetin azaltılması maksadıyla uygulanan pasif tedbirler iken; kontr-terörizm, eylemleri caydırmak, önlemek ve etkisiz hale getirmek maksadıyla uygulanan geniş ölçekli aktif önlemlerdir (FM 100-5, 1993). Antiterörizm, bir askeri birlik için kuvveti koruma kapsamında her seviyedeki komutanlık tarafından uygulanan harekât veya görev yapılan yerden bağımsız olarak her komutanlık tarafından alınması gereken pasif savunma 9

35 tedbirlerini içerirken, kontra-terörizm bir çatışma veya savaş ortamında yürütülür. (FM 100-5, 1993:13-7) Türk Güvenlik Güçleri, bölücü terör örgütü PKK ile mücadelede hem anti-terörizm tedbirlerini almak hem de aktif kontr-terörizm operasyonlarını yürütmek maksadıyla, teşkil ettiği birliklerini modern harp silah araç ve gereçleri ile teçhiz etmeye devam etmektedir. Bu noktada harp silah, araç ve gereçlerinin teröristle mücadeleye olan etkilerinin ortaya konulması, kısıtlı bütçe kaynaklarının tahsisinde uygulanacak önceliklerin tespit edilmesi bakımından önem kazanacak ve müteakip dönemde yürütülecek teknoloji yönetimi faaliyetlerine ışık tutacaktır. 3. TEKNOLOJİ YÖNETİMİ Teknoloji yönetimi, bir örgütün amaçlarını şekillendirmek ve başarmak için, teknolojik yeteneklerinin planlaması, yönetilmesi, kontrolü ve koordinasyonunu içeren faaliyetlerdir (NRC, 1987). Bu faaliyetler genel olarak kullanılacak teknolojilerin belirlenmesi, seçilmesi, edinilmesi, öğrenilmesi, yararlanılması ve korunması faaliyetlerini içerir (Gregory, 1995; Rush vd., 2007, Cetindamar vd., 2009). Bu faaliyetler proje yönetimi, bilgi yönetimi ve yenilik yönetimi ile desteklenir (Cetindamar vd., 2010:12-13) Teknolojinin belirlenmesi, mevcut teknolojilerin değerlendirilmesi, gelecekteki teknolojilerin, çevre, tehdit ve fırsatların tahmini, örgütün yeteneklerinin tespit edilmesi ve sonuçların kayıt altına alınarak paylaşılması faaliyetlerini içerir (Cetindamar vd., 2010:88). Örgütün amaçlarına ulaşmasına hizmet edecek teknolojiler, stratejik karar verme süreçleri sonucunda seçilir ve hangi teknolojilerin üretileceği, satın alınacağı veya geliştirileceği belirlenir (Cetindamar vd., 2010: ). İhtiyaç duyulduğu değerlendirilen teknolojilerin örgüt tarafından araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile elde edilmesinden teknoloji transferine, 10

36 ortak veya bir lisans altında üretimden uzun süreli ortaklıklara ve şartname/kontrat yönetimine kadar uzanan faaliyetler teknolojinin edinilmesi faaliyeti içinde ele alınabilir (Cetindamar vd., 2010:33-55). Bir örgütün ne kadar teknolojiye sahip olduğundan çok amaçlarına ulaşmak için yeni teknolojileri ne kadar süratle edindiği ve kullanabildiği önemlidir (Cetindamar vd., 2010:105). Örgüt seviyesinde öğrenme, örgütün bilgiyi üretme veya edinme, bu bilgiyi örgütün bütününe yayma ve bilginin üretilen mal, hizmet ve sistemlere uygulama yeteneğini ifade eder (Nonaka ve Takeuchi, 1995) Teknolojiden örgütün amaçları doğrultusunda uygun şekilde kullanılarak, diğer örgütlere pazarlanarak, transfer edilerek veya geliştirilip verimliliği artırmak maksadıyla yararlanılır (Cetindamar vd., 2010:57-82). Teknolojinin korunması ürün, hizmet ve üretim sistemlerinde gömülü olan bilgi ve uzmanlığın örgüt içinde tutulmasıdır. Fikrî mülkiyet haklarının yönetiminden, örgüt kültürünün ve başka bir örgütün tekrarlaması güç olan teknoloji edinme ve öğrenme mekanizmalarının korunmasından, çalışanların örgüt içinde tutulmasına kadar yürütülen faaliyetleri içerir (Cetindamar vd., 2010: ). 4. TEKNOLOJİ YÖNETİMİNİN TERÖRİSTLE MÜCADELEDEKİ ÖNEMİ Ordular gerilla savaşı için değil diğer ordularla savaşmak için teşkil ve teçhiz edilir ve eğitilirler. Bir ordu için düşük yoğunluklu bir çatışma mücadelesi vermek kolay değildir (Özdağ, 2007:29). Düşük yoğunluklu bir çatışmada gerekli kuvvet yapısı, silahlar, eğitim ve stratejiler konvansiyonel savaşta olduklarından çok farklıdır (Özdağ, 2005:20). 1 inci Dünya Savaşı esnasında Arapları Osmanlı Devletine karşı örgütleyen Lawrence, ayaklanmalara karşı savaşın güçlüğünü şöyle tanımlamaktadır (Kışlalı, 1996:45): 11

37 Ayaklanmalara karşı savaşmak son derece yavaş ve pis bir iştir. Çorbayı bıçakla içmeye benzer. Ordularla savaşmak için teşkilatlanan, eğitilen ve donatılan birliklerin yürütülmesi özel taktik, teçhizat ve eğitim isteyen düşük yoğunluklu bir çatışma için gerekli teknolojiyi yönetmeleri mücadelenin başarısı için hayatî öneme sahiptir. Konvansiyonel çatışmalar için yürütülen pek çok faaliyet gibi klasik bir savaşta kullanılacak teknolojilerin yönetimi ile düşük yoğunlukta bir çatışmada gereken teknoloji yönetimi faaliyetleri birbirinden farklı olacaktır. Orduların başlangıçta düşük yoğunluklu çatışma için yeterli hazırlık seviyesinde olmamaları bu tür bir mücadele için teşkil edilmedikleri için normal sayılabilir. Düşük yoğunluklu çatışmalar içinde yer alan pek çok silahlı kuvvet, diğer orduların tecrübelerinden ve mücadele içinde öğrendiklerinden faydalanmaktadır. Düşük yoğunluklu bir çatışma türü olan teröristle mücadele operasyonlarında kullanılacak teknolojilerin belirlenmesi ve seçilmesi siyasîpolitik ortamdan, uluslararası siyasî dengelerden, uluslararası hukuktan, mevcut teşkilatından, yeteneklerinden ve yapısından etkilenecektir. Türkiye nin ağırlıklı olarak teröristle mücadele bölgesinde kullanmayı planladığı Cougar tipi helikopterlerin Fransa dan tedarikinde AB üyeliği ve sözde Ermeni soykırımı iddialarını gözeterek envanterine alacağı silah sistemini belirlemesi, uluslararası yükümlülüklerine uygun olarak kara mayını kullanımını sınırlandırması bu etkileşime birer örnektir. Bazı silah sistemlerinin yürütülen istihbarat yoğun operasyonlar nedeni ile teröristle mücadelede etkili olmaları maksadıyla tamamen veya yazılım gibi özel bileşenler açısından millî olmalarının arzu edilmesi de teknoloji edinimi ile doğrudan ilgilidir. Örneğin, teröristle mücadelede kullanılacak telsizlerin millî kriptoya sahip olması komuta kontrolün emniyetli olarak tesis ve muhafazası açısından çok önemlidir. 12

38 Teröristle mücadele için gereken harp silah, araç ve gereçlerinin kullanılması, bunların edinilmesinden çok kullanıcıların ve birlik yapısının söz konusu sistemlerin getireceği teknolojiye hazır olmalarına bağlıdır. Edinilen ve kullanılmaya başlanan silah sistemlerinden istenen verimin alınması teröristle mücadele harekâtında konvansiyonel harbe göre değişik bir teknoloji yönetimi anlayışını gerektirmektedir. Konvansiyonel muharebelerde başarılı olduğu kısa sürede görülebilen bir silah sisteminin göreceli olarak uzun süren düşük yoğunluklu çatışmalarda faydalı olup olmadığının analiz edilmesi daha güçtür. Silahlı kuvvetlerin bilgi birikiminin ve teknolojik altyapısının muhafazası düşük yoğunluklu bir çatışmada daha kapsamlı bir teknoloji yönetimi anlayışını zorunlu kılmaktadır. TSK, teröristle mücadelede kullandığı birliklerin emir komuta bağlantılarında düzenlemeler yaparak teşkilatlanmasını, mücadelenin doğasına uygun olarak alan hâkimiyeti doktrinini benimseyerek taktiğini değiştirmiş, teröristle mücadelede görev alacak personelin yetiştirilmesi maksadıyla ilave tedbirler almıştır. Buna karşın, kullanılan harp silah, araç ve gereçlerinden bazılarının PKK terör örgütüne karşı yürütülen harekâtının bazı evrelerinde teröristlerin kullandığı silahlar karşısında etkisiz olduğu görülmüş ve ihtiyaçların karşılanması maksadıyla günün koşullarına göre radikal tedarik yöntemleri geliştirilmiştir. Örneğin; Sarızeybek (2007a:33) tarafından birliklerin 1992 yılında kullandıkları roketatar ve makineli tüfeklerin teröristlerin kullandıkları silahlarla kıyaslandığında ateş gücü ve tutukluk yapma konularında dezavantajlı olduğu, bu nedenle yaşanan karakol baskınları sonrasında envanterdeki bu tür silahların depoya kaldırılarak yerlerine teröristlerin kullandıkları silahlardan satın alındığı belirtilmektedir yılında Cumhuriyet Halk Partisi tarafından yayımlanan CHP 26 ncı Olağan Kurultay genel Yönetim Kurulu Çalışma Raporu nda (CHP 13