I. TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR

Transkript

1

2 BÖLÜM 01 TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR I. TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR Maliyet Muhasebesi : Bir işletmede üretilen mal ve hizmet birimlerinin elde edilmesi ve bunların alıcılara ulaştırılıp paraya çevrilmesi için, işletmenin yaptığı fedakârlığın parasal ölçüsünü gösteren maliyetlerin, hangi giderlerden oluştuğunu belirleyen, söz konusu giderleri; türleri, fonksiyonları ve gider yerleri bakımından hesap planındaki sınıflandırma doğrultusunda kaydedip izleyen, bu bilgilerin inceleme ve yorumunun yapılmasına imkân verecek raporların hazırlanmasını ve maliyetlerin kontrolünü amaç bilen işlemler bütünüdür. Tanımdan da anlaşılacağı gibi maliyet muhasebesi sadece hammadde tedariki ve üretimi ile sınırlı kalmayıp, pazarlama maliyetlerini de kapsayan süreçleri bünyesinde barındırır. Kısaca bir tanımla maliyet, hedeflenen bir sonuca ulaşmak için katlanılması gereken esirgemezliklerin parasal toplamıdır. Örneğin, bir malın maliyeti denildiğinde amaçlanan, eğer o mal satınalma yoluyla elde edilmişse alış maliyeti, eğer üretim sonucu elde edilmişse üretim maliyeti dir. Sonuçta her iki durumda da elde edilen mal olup, birinci durumda maliyet satın alma faaliyetinin, ikinci durumda ise üretim faaliyetinin neden olduğu fedakârlıklarla ölçülecektir. telefon alması gösterilebilir. 100 kök ceviz fidanı yaklaşık 10 yıllık bir vadede ortalama her yıl 3 tona yakın bir üretkenlik sağlar ki bu da yılda TL lik bir kazanç anlamına gelir. Arazi sahibi bu kazancı kaçırmakla kalmayıp, telefon için de bir maliyete katlanmıştır. Bahsi geçen örnekte telefonun maliyeti muhasebe maliyeti olarak açıklanırken, TL lik kaçırılan ceviz kazancı ise fırsat maliyeti olarak nitelendirilebilir. Üzülerek belirtmek gerekir ki kaybolan üretkenlik ve tutumluluk bilincimizi yeniden inşa etmek oldukça zordur. Örnekte açıklanan kavramları tanımlamak gerekirse; Muhasebe Maliyeti : Sonuca ulaşmak için yapılması gereken giderler toplamıdır. Fırsat Maliyeti : Karar seçenekleri arasında birini tercih etmek nedeniyle diğerinden kaçırılan net kazançtır. Bunların yanında yönetim kararlarına ışık tutacak diğer maliyet kavramları da aşağıda açıklanmaktadır. Ek Maliyetler : Türlü seçenekler arasında bir tanesinin seçilmesi durumunda, toplam maliyetlerde (sabit, yarı değişken, değişken) ortaya çıkan değişikliklerdir. Örneğin üretimi 2000 birimden 3000 birime çıkarmayı planlayan bir işletmede; toplam maliyetlerin TL den TL ye çıkması durumunda ek maliyet, TL olacaktır. Elbette bu durumda işletmenin karar alırken beklenen getiriyi de göz ardı etmemesi gerekir. Batmış Maliyet : Bir karar işlemi sırasında o karardan etkilenmeyen maliyetlere batmış maliyetler denir. Genellikle tarihsel maliyetlerdir. Çünkü bunlar geçmişte verilen bir karar ilişkindir ve bugünkü kararlarda bir etkisi olmayacaktır. Örneğin, önceden satın alınmış bir sabit kıymetin maliyeti batmış maliyettir. Diğer bir yönüyle ele alındığında maliyetler sadece katlanılan fedakârlıklarla ölçülemez. Bir işletme var olan emek ve sermayesini belli bir işe kanalize ederken, alternatif bazı fırsatları kaçırmış olur. Bu durumda kaçırılan alternatif kazançlar da işletme için fırsat maliyeti sorununu ortaya çıkartır. Örneğin çılgınca artan tüketim alışkanlıkları ile beraber üretkenliğin yok olduğu ülkemizde, arazi sahibi birinin, boş arazisi üzerine dikebileceği 100 kök ceviz fidanı yerine, kendisine TL değerinde akıllı 1

3 BÖLÜM 01 TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR Maliyet Muhasebesinin Amaçları: I. Üretilen mal ve hizmetlerin birim maliyetlerini ölçmek II. Stokların değerlerini hesaplamak III. Geleceğe yönelik planların yapılmasına yardım etmek IV. Giderlerin kontrolünü ve kalite standardını korumak koşulu ile olanaklar ölçüsünde maliyetlerin düşürülmesini sağlayacak yöntemleri geliştirmek V. Seçenekler arasında karar vermek durumunda olan yöneticilere maliyetle ilgili düzenli, etkili ve güvenilir bilgiler vermek FARKLAR Maliyet Muhasebesi Finansal Muhasebe Mamul Kavramı 151 Yarı Mamul Hs. 152 Mamuller Hs. 620 Satılan Mamul Maliyeti İç Bilgi Kullanıcılarına yönelik veri üretir Yöneticiler Ortaklar Personel Ticari Mal Kavramı 153 Ticari Mallar Hs. 621 Satılan Ticari Malların Maliyeti Dış bilgi kullanıcılarının ihtiyacı olan verileri sağlar Devlet Yatırımcılar Ortak olm. İsteyenler Kredi verenler A. HARCAMA: Bir mal, fayda ve hizmet sağlanması veya herhangi bir edim karşılığı olmaksızın ortaya çıkan bir yükümlülük nedeniyle yapılan ödeme ve borçlanmalardır. Burada harcamadan kastedilen sadece nakit çıkışları olmayıp, vaat edilen borçlanmalarda harcamanın bileşenini oluşturur. Harcama ile gider kavramları aynı şey değildir. Harcamanın gidere dönüşmesi için, harcama karşılığında elde edilen yararın, aynı dönemde tüketilmesi gerekir. Şayet harcama yoluyla elde edilen yarar gelecek dönemlerde tüketilecek ise, harcamalar maliyete dönüşmektedir. Her harcama bir gider olmayacağı gibi, her giderinde bir harcama olması gerekmez. Örneğin amortisman giderleri ve karşılık giderleri gerçekte nakit çıkışı ve yükümlülük gerektirmeyen giderlerdir. Yani bir harcamaya esas teşkil etmezler. B. MALİYET: Herhangi bir malı veya hizmeti, kullanıldığı veya satıldığı yerde veya durumda elde edebilmek için doğrudan doğruya ve dolaylı olarak yapılan toplam harcamalardır. a) Tükenmiş Maliyet: Peşin ödenmiş giderlerin cari döneme ait kısmıdır. b) Tükenmemiş Maliyet: Cari dönem içerisinde tüketimi gerçekleşmemiş Stoklar, Özel Maliyetler, peşin ödenmiş giderler aktifleştirilmiş gider ya da tükenmemiş maliyet olarak kabul edilir. c) Dönüştürme Maliyeti: Üretim esnasında hammadde ve malzemenin işlenip mamul haline getirilmesine kadar katlanılan maliyetlerdir. İşçilik ve Genel üretim giderinin bileşiminden oluşur. İşlem gideri ve şekillendirme maliyeti olarak da adlandırılmaktadır. C. GİDER: Hasılat elde etmek amacıyla tüketilen maliyetler toplamıdır. a) Bilanço Yaklaşımında Gider: Bir İşletmenin belli bir dönemdeki mal teslimi veya üretim, hizmet kullanımı veya sürekli ana iş konusuyla ilgili diğer işlemleri sonucunda işlemenin varlıklarında meydana gelen azalışlar veya yükümlülüklerinde meydana gelen artışlardır. b) Gelir Yaklaşımında Gider: İşletmenin varlığını ve faaliyetini sürdürebilmesi ve bir ekonomik yarar sağlaması için belli bir dönemde kullandığı ve tükettiği girdilerin faydası tükenmiş maliyetlerin hâsılattan düşülen kısmıdır. 2

4 D. ZARAR: Belirli bir döneme ait giderler toplamının, o dönem hasılatından fazla olan kısmıdır. Diğer bir ifade ile işletmeden çekilen ve konan değerler hariç olmak kaydı ile dönem sonu öz sermayesi ile dönem başı öz sermayesinin karşılaştırılması suretiyle bulunan negatif farktır. Bu açıklamalardan yola çıkarak zararı ikiye ayırabiliriz. a) Bilanço Yaklaşımında Zarar: Belirli bir dönemde bir işletmenin öz sermayesinde, giderler ve işletmeden çekilen değerler hariç, olağan dışı faaliyetler veya arızi yapılan işlemler ve olaylar sonucunda meydana gelen azalışlardır. b) Gelir Yaklaşımında Zarar : Belirli bir dönemde işletme faaliyetlerinin sürdürülmesi ve bir gelir elde edilmesi dışında, arızi iş ve olaylardan dolayı kullanılan veya tüketilen varlıkların hasılattan düşülen, yararı tükenmiş maliyetleridir. BÖLÜM 01 TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR 3

5 II. KAPSAMINA GÖRE MALİYETLER BÖLÜM 02 KAPSAMINA GÖRE MALİYETLER B. DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMİ Üretilen mamullerin maliyeti üç ana unsurdan oluşmaktadır: 1. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri 2. Direkt İşçilik Giderleri 3. Genel Üretim Giderleri Bunlardan ilk ikisi üretim hacmine bağlı değişken giderlerdir. Direkt işçilik giderleri kimi zaman üretimde harcanan süre karşılığı ödenen ücretler şeklinde belirlenirken, bazı uygulamalarda ise esas üretim yerlerinde çalışan işçilerin ücret ve diğer ödemeleri şeklinde tanımlandığından, kısmen veya tümüyle sabit olabilmektedir. Böyle bir durumda, direkt işçilik giderlerinin bir kısmı kimi zaman sabit kimi zaman ise değişken nitelik kazanabilmektedir. Genel üretim giderleri ise kapsamında hem enerji gibi değişken, hem de amortisman gibi sabit giderleri barındıran yarı değişken bir gider grubudur. Bu bakımdan söz konusu giderler iki alt gruba ayrılabilir; a. Değişken Genel Üretim Giderleri b. Sabit Genel Üretim Giderleri Üretim maliyetlerinin kapsamını belirleyen ve mamul için ne kadar kısmının kullanıldığının tespitinde uygulanan yöntemler şunlardır; A. Asal Maliyet Yöntemi B. Değişken Maliyet Yöntemi C. Normal Maliyet Yöntemi D. Tam Maliyet Yöntemi Maliyetlerin yalnızca değişken unsurlarını dikkate alan bir yöntemdir. Bu yöntemde giderler değişken ve sabit olarak ayrılmakta ve maliyeti bulunacak birimlere yalnızca değişken giderler yüklenmektedir. Üretilen birimlerin birim maliyetinin hesabında, bu yöntem direkt ilk madde ve malzeme, işçilik ve genel üretim giderlerinin değişken kısımlarını dikkate almaktadır. GÜG lerinin sabit kısımları ise üretim maliyeti değil dönem gideri kabul edilmektedir. C. NORMAL MALİYET YÖNTEMİ Bu yöntemde değişken üretim giderlerinin tamamının, sabit üretim giderlerinin ise kapasite kullanım oranına göre maliyetlere yüklenmesi esasına dayanır. Üretim maliyetleri bulunurken, direkt ilk madde ve malzeme, direk işçilik maliyetleri ile değişken genel üretim maliyetleri dikkate alınır. Bununla beraber sabit genel üretim maliyetlerinin dönem içinde kullanılan kapasiteye ait olan kısmı maliyetlere yüklenir. D. TAM MALİYET YÖNTEMİ Tüm maliyet unsurlarının üretim maliyetlerine dahil edildiği yöntemdir. Bu yöntemde dönemin üretim giderlerinin tamamı direkt, endirekt, sabit ve değişken olmasına bakılmaksızın üretilen mamul maliyetine dahil edilir. Not: Bu konu ile ilgili olarak hazırlanmış kalıp tablo aşağıdaki gibidir. Birçok soru bu tablodaki kurallara uyularak rahatlıkla yapılabilmektedir. A. ASAL MALİYET YÖNTEMİ Üretim Maliyetlerinin belirlenmesinde direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik giderini maliyetlere dâhil eden yöntemdir. Genel üretim giderlerinin tamamı maliyet dışı bırakılarak dönem gideri olarak kabul edilmektedir. Asal Maliyet Yöntemi endüstri öncesi toplumlarda üretimin el emeği ve küçük aletler kullanılarak mamule dönüştüğü zamanlardan kalma bir yöntem olup, günümüzün makineleşmiş üretim ortamıyla bağdaşmamaktadır. 4

6 BÖLÜM 02 KAPSAMINA GÖRE MALİYETLER Gider Türleri Kapsamına Göre Maliyetler Asal Değişken Normal Tam 710 Direkt İlk Md. Mlz. XX XX XX XX 720 Direkt İşçilik XX XX XX XX 730 GÜG (Değişken) -- XX XX XX 730 GÜG (Sabit) KKO* XX Toplam Maliyet XXX XXX XXX XXX Üretim Miktarı adet adet adet adet Birim Maliyet XXX XXX XXX XXX *KKO: Kapasite Kullanım Oranı DEĞİŞKEN MALİYET YÖNTEMİ Brüt Satışlar Satışların Maliyeti (-) BRÜT KATKI PAYI Dönemin Değişken Giderleri(-) - Arge - Pasadağ - G.Yönetim NET KATKI PAYI Dönemin Sabit Giderleri (-) - İşçilik - GÜG - Arge - Pasadağ - G.Yönetim KARA/ZARARA KATKI KATKI TİPİ GELİR TABLOSU Not: Tam Maliyet ve Normal Maliyet Yöntemlerinden farklı olarak Değişken maliyet yönteminde Katkı tipi gelir tablosu kullanılmaktadır. 5

7 BÖLÜM 03 SAFHA MALİYETİ SİSTEMİ Üretilen mamullerde farklılık Maliyetlerin İzlenmesinde farklılık Kullanılan belgelerde farklılık Birim üretim maliyetlerinin hesaplanmasında farklılık Safha Maliyeti Sistemi Aynı cins mamuller (tek tip) Sipariş Maliyeti Sistemi Çok sayıda farklı mamul Üretim maliyeti safhalar halinde toplanır Her mamul grubu ve her safhada, tüm için maliyetler üretim birimlerine eşit ayrı ayrı izlenir. yüklenir. Her safhaya ait üretim maliyeti tabloları vardır. Bu tablolar, üretim maliyeti raporlarına dönüşür. Bölüm üretim maliyeti tablosu üzerinde, bölümlerce ortalama olarak hesaplanır. Her sipariş için ayrı sipariş maliyet kartı açılır. Sipariş maliyet kartı üzerinden, siparişler itibariyle hesaplanır. III. SAFHA (EVRE) MALİYETİ SİSTEMİ Safha maliyeti sistemi, genellikle aynı cins mamullerin sürekli ve yığın halde üretildiği işletmelerde kullanılan bir maliyet hesaplama sistemidir. Un, şeker, çimento, cam vs. üreten işletmelerde kullanılır. Üretim, safhalara (işlem merkezlerine) ayrılmıştır. Üretim maliyeti raporu: Belli bir üretim merkezinde, belli bir dönemde gerçekleşen tüm maliyetleri özetleyen bir rapordur. Üç temel bölümü vardır: I. Üretimin miktar hareketleri II. Birim maliyet hesaplamaları III. Sağlama Safha maliyet sisteminde, maliyet akışı açısından dört önemli nokta vardır: 1. Her bir esas üretim gider yerinin üretim maliyeti, ayrı hesaplarda izlenir. (örneğin, 151.yarı mamuller üretim hesabı I. safha ve 151.yarı mamuller üretim hesabı II. safha gibi) 2. Üretimin I. safhasındaki toplam üretim maliyetleri, II. safhaya devreden ürünle birlikte II. safhanın 151 yarı mamuller üretim hesabına aktarılır. (ikiden fazla üretim safhası varsa, her safha için aynı işlem tekrarlanır.) 3. Direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim maliyetleri, ilgili oldukları tüm safhalara, her üretim aşamasında ayrı ayrı yüklenir. 4. II. safhadan, tamamlanan ve mamul stoklarına devredilen maliyetler, 152 mamuller hesabının alacağına geçirilir. Satılacak mamuller için, bu hesaptan, 620 satılan mamullerin maliyeti hesabının alacağına, satılacak mamul kadar maliyet devredilir. Not: Direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim gideri hesapları, her üretim safhasında, o safhaya ait 151 yarı mamuller üretim hesabına, yansıtma hesaplarıyla aktarılır. I. safha tamamlanıp II. safhaya geçildiğinde, iki safha arasında oluşan direkt işçilik ve genel üretim giderleri de I. safha maliyetinin yanında II. Safhaya aktarılır. EŞDEĞER BİRİM SAYISI Yarı mamullerin, tamamlanmış mamul cinsinden ifadesidir. Her safhadaki yarı mamul stok miktarı ile tamamlanma derecesinin çarpımından oluşur. Böylece, belli bir safhadaki yarı mamul, tam mamul cinsinden ifade edilebilir. Eşdeğer birim sayısı= Yarı mamul miktarı x Yarı mamul tamamlama derecesi (yüzdesi) Safha (Evre) maliyet yönteminin aşamaları şunlardır: (1) Miktar hareketlerinin belirlenmesi (2) Eşdeğer birim sayısının hesaplanması (3) Eşdeğer birim maliyetlerinin hesaplanması (4) Evrenin toplam maliyetinin tamamlanmış, tamamlanmamış ve kayıp birimler(fireler) arasında dağılımı (5) Sağlamanın yapılması Hesaplamalarda 2 yöntem kullanılır a. Ortalama Maliyet Yöntemi b. FİFO (İlk Giren ilk Çıkar) Yöntemi (Dönem Başı yarı mamul stokları ayrıca alınır. 6

8 BÖLÜM 03 SAFHA MALİYETİ SİSTEMİ FİFO YÖNTEMİ I. AŞAMA MİKTAR HAREKETLERİ ÜRETİME GİREN = ÜRETİMDEN ÇIKAN DBYM + Üretime DSYM + Tamamlanan + Fire Başlanan ORTALAMA MALİYET YÖNTEMİ I. AŞAMA MİKTAR HAREKETLERİ ÜRETİME GİREN = ÜRETİMDEN ÇIKAN DBYM + Üretime DSYM + Tamamlanan + Fire Başlanan II. AŞAMA EŞDEĞER BİRİM SAYISI (EBS) II. AŞAMA EŞDEĞER BİRİM SAYISI (EBS) III. AŞAMA EŞDEĞER BİRİM MALİYET III. AŞAMA EŞDEĞER BİRİM MALİYET DİMM Gid. = Dönemin DİMM Maliyeti (TL) DİMM XX EBS DİMM Gid. = Dönembaşı DİMM Maliyeti (TL) + Dönemin DİMM Maliyeti (TL) D. İşçilik Gid.= G.Ü.G. = Dönemin İşçilik Maliyeti (TL) İşçilik XX EBS Dönemin GÜG Maliyeti (TL) GÜG XX EBS D. İşç. Gid. = G.Ü.G. = Dönembaşı DİG Maliyeti (TL) DİMM XX EBS + D.İşç.Gid. XX EBS Dönembaşı GÜG Maliyeti (TL) + Dönemin DİG Maliyeti(TL) Dönemin GÜG Maliyeti (TL) GÜG XX EBS 7

9 BÖLÜM 03 SAFHA MALİYETİ SİSTEMİ Örnek: Dönem başı Yarı Mamul Dönem İçi Üretimine Başlanan Dönem İçinden Üretimi Tamamlanan Dönem sonu Yarı Mamul Tamamlanma Derecesi DBYM DSYM DİMM %90 %70 DİG %80 %60 GÜG %80 %50 Maliyetler DBYM DÖNEMİN TOPLAM DİMM DİG GÜG MİKTAR HAREKETLERİ ÜRETİME GİREN = ÜRETİMDEN ÇIKAN DBYM + Ü.BAŞLANAN = DSYM + Ü.TAMAMLANAN = = EŞDEĞER BİRİM SAYISI 3. EŞDEĞER BİRİM MALİYET ORTALAMA MALİYET YÖNTEMİ DİMM Gid. = EBS D. İşçilik Gid.= EBS G.Ü. G. = EBS TOPLAM FİFO YÖNTEMİ DİMM Gid. = D. İşçilik Gid.= G.Ü.G. = EBS EBS EBS TOPLAM =20 TL =22 TL =27 TL =69 TL =20 TL =25 TL =30 TL =75 TL 8

10 BÖLÜM 04 SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU DB Direkt İlk Madde Malzeme Stoğu Dönem içi Direkt İlk Madde Malzeme alımı (+) Kullanılabilir Direkt ilk Madde Malzeme DS Direkt İlk Madde Malzeme Stoğu(-) Kullanılan Direkt İlk Madde Malzeme Kullanılan Direkt İşçilik Gideri Kullanılan Genel Üretim Gideri GELİR TABLOSU 60. Brüt Satışlar 600. Yurtiçi Satışlar 601. Yurtdışı Satışlar 602. Diğer Gelirler 61. Satış İndirimleri(-) 610. Satıştan İadeler (-) 611. Satış İskontoları (-) 612. Diğer İndirimler (-) Toplam üretim maliyeti Dönem başı yarı mamul stoğu (+) Dönem sonu yarı mamul maliyetleri (-) Üretilen mamullerin maliyeti Dönem başı mamul stoğu (+) Dönem sonu mamul stoğu (-) SATIL AN MAMULLERİN MALİYETİ (TÜM) (ÜMM) NET SATIŞLAR 62. Satışların Maliyeti(-) 620. Satılan Mamuller Maliyeti (-) 621. Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 622. Satılan Hizmet Maliyeti (-) 623. Diğer Satışların Maliyeti (-) BRÜT SATIŞ KARI/ZARARI 63. Faaliyet Giderleri (-) 630. Araştırma ve Geliştirme Gider (-) 631. Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gider (-) 632. Genel Yönetim Giderleri(-) ESAS FAALİYET KARI/ZARARI 9

11 BÖLÜM 05 ORTAK ÜRÜNLER Birden çık mamulün bir arada üretildiği üretim sürecidir. Petrol, havagazı, kok, madencilik, yağ, süt ve et mamulleri gibi bazı üretim dallarında, aynı hammaddenin ayın işlemlerden geçirilmesi sonucu aynı anda farklı farklı mamuller elde edilir. Örneğin, koyunların kesilip yüzülmesiyle deri ve et ortaya çıkar. Hayvanın parçalanması sonucu pirzola, bonfile, biftek, ciğer, böbrek, işkembe vb. ürünler elde edilir. Ham petrolün rafinasyonu sırasında benzinden katrana kadar birçok mamul meydana gelir. Bu mamullerden göreceli değeri yüksek olanlara birleşik mamuller, değeri düşük olanlara ise yan mamuller denir. BİRLEŞİK MALİYET DANA BİRLEŞİK MALİYET DEĞİRMEN AYRIM NOKTASI KESME AYRIM NOKTASI ÖĞÜTME DERİ ET SAKATAT BEYAZ UN KEPEKLİ UN RAZMOL BİRLEŞİK MALİYET HAM PETROL BENZİN MAZOT AYRIM NOKTASI DAMITMA KATRAN BİRLEŞİK MAMULLER Birleşik mamullerde maliyetlendirme sorunu, üretimin ayrı ayrı mamuller olarak tanımlanabildiği ayrılma noktası na kadar yapılan birleşik giderler in (örneğin koyun bedeli ile kesme, yüzme ve parçalama giderlerinin) mamullere nasıl yükleneceğidir. Ayrılma noktasına kadar yapılan birleşik giderlerin mamullere dağıtımında temel olarak aşağıdaki yöntemler kullanılmaktadır. - Fiziksel Ölçüler Yöntemi - Katsayılı Fiziksel Ölçüler Yöntemi - Satış Değeri Yöntemi - Net Satış Hasılatı Yöntemi YAN MAMULLER Ana mamullerin üretimi sırasında ortaya çıkan ancak ana mamullere oranla değeri önemsiz olan mamuller yan mamul olarak adlandırılır. Örneğin, bir un fabrikasında, un ana mamul olup kepek ve razmol yan mamuldür. Yan mamullere ayrım noktasına kadar oluşan birleşik maliyetten pay aktarılmaz. Bunun yerine, yan mamullerin satış değeri ana mamul maliyetinden indirilir. BİRLEŞİK MALİYET ŞEKER AYRIM NOKTASI ÖĞÜTME BİRLEŞİK MALİYET SÜT ÜRÜNLERİ AYRIM NOKTASI KAYNATMA ŞEKER KÜSBE TEREYAĞ PEYNİR YOĞURT 10

12 BÖLÜM 06 İŞÇİLİK GİDERLERİ DİREKT İŞÇİLİK GİDERİ Mamulün temel yapısını oluşturan ürün ya da hizmetlerin üretimini gerçekleştiren, ürün ya da hizmete doğrudan yüklenebilen işçiliklerdir. Bu giderler 720. Direkt İşçilik Giderleri Hs. nda muhasebeleştirilirler. 1. Esas Üretim Gider Yeri İşçilikleri Konfeksiyon üretiminde dikiş işçisi Kaynak departmanında kaynak işçisi Torna tezgâhında çalışan işçi 2. Fazla mesai ücretinin normal kısmı 3. Sipariş yetişmesi için yapılan fazla mesai ücreti ve zamları A. ENDİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ Direkt işçilik dışında kalan ve mamule doğrudan doğruya yüklenilmeyen işçilik giderleridir Genel Üretim Giderleri Hs. na kaydedilirler. Endirekt işçilik maliyetleri 1. Ustabaşı Ücretleri 2. Hafta tatili, bayram tatili, yıllık izin ücretleri, ikramiyeler, fazla mesai, çocuk zamları vb. 3. Makine başında çalışan işçinin makine bakımı, onarımı vb. konularda eğitim verirken esas işin yerine başka işlerde geçirdiği süreye isabet eden ücretleri 4. Üretimle doğrudan ilgili olmayan işçilikler, tamir, bakım, temizlik işini yapan işçi ücretleri B. İŞÇİLİK MALİYETLERİNİN BELİRLENMESİNDE KULLANILAN BELGELER a) İşyerinde Geçen Toplam Zamanı Gösteren Belgeler i. İşçi saat kartı: Çok işçi çalıştıran işletmelerde iş yerinde geçirilen zamanı göstermek için işçi zaman kartı kullanılır. İşçinin işe giriş ve çıkışında bu kartlar otomatik bir makineye okutulur. Ücret bordoları hazırlanırken temel bilgi kaynağı ise işçi saat kartıdır. ii. Puantaj kartı (Devam çizelgesi): Az işçi çalıştıran işletmelerde görevli kişi servisleri dolaşarak işe gelen işçilerin devam çizelgesinde gösterir. b) Zamanın Hangi İşler Üzerinde Geçirildiğini Gösteren Belgeler i. İşçi Çalışma Kartı Her bir işçinin işyerinde geçirdiği süreyi hangi gider merkezinde, hangi işler üzerinde geçirdiğini, boşa geçen zamanın ya da fazla çalışmalarının olup olmadığını gösteren karttır. Bu karta direkt ve endirekt işçilikler niteliklerine göre işlendiği için maliyet kontrolünde ve dağıtımında etkin bir araçtır. ii. İşçi Çalışma Kartı Özeti Ustabaşı veya atölye şefi tarafından hazırlanan ve onaylanan bu belgede her işçi için düzenlenen işçi zaman kartlarında yer alan bilgiler daha ayrıntılı olarak yer alır. Bu karta dayanılarak muhasebe yevmiye kayıtları yapılır. C. ÜCRET SİSTEMLERİ a) Zaman Temeline Göre Ücret Sistemi: Bu sistemde ücret belirlenirken işçinin işbaşına geçirdiği belli bir zaman esas alınır. Zaman ölçüsü saat, gün, hafta, ay ya da yıl olabilir. Avantajları Çalıştığı sürece işçilere sabit bir ücret garanti etmesi. Kolay anlaşılabilir ve uygulanabilir olması. Çalışanlar için zaman baskısı yaratmadığından dikkat isteyen kaliteli üretim için uygun olması. Dezavantajları Çalışanları teşvik edici bir sistem değildir Kontrole daha çok gereksinim duyulur. Verim düştüğünde birim işçilik maliyeti artar, verim yükseldiğinde birim işçilik maliyeti azalır. 11

13 BÖLÜM 06 İŞÇİLİK GİDERLERİ b) Akord Temeline Göre Ücret Sistemi: Bu sistemde, zaman göre değil, fiilen yapılan üretim miktarına bağlı olarak ücret hesaplanır. Avantajları Yapılan iş ile ücret arasında doğrudan doğruya bir ilişki vardır Verimi artıran ve üretimi teşvik edici bir niteliğe sahiptir Kontrole fazla ihtiyaç duymaz Dezavantajları İşçilerin yıpranması, kalitenin düşmesi, iş kazalarının artması ve işçiler arası rekabetin çoğalmasına neden olur Üretim kaynaklarında aksama olduğunda üretim miktarı ve ücret düzeyi düşer. Akord Ücret Sistemi kendi içinde i. Para Akordu: Asgari ücretler ve normal olarak bir saatte üretilebilecek ürün miktarı dikkate alınarak hesaplanan ortalama saat ücretine birim başına akord değeri denir. Örnek: Evlerinde takı yapan bir kişinin yaptığı her takı için akord değerinin 5 TL olarak belirlendiğini ve bu kişinin günde 15 tane takı yapabildiğini varsaydığımızda kişinin hak ettiği ücreti hesaplayınız? ii. Zaman akordu: Zaman akordunda önemli olan faktör bir birimin üretilmesi için geçen zamandır. Hak edilen ücret hesaplanırken bir birim için dakika olarak belirlenen akord zamanı, üretim miktarı ve akord faktörü ile çarpılarak bulunur. Örnek: 2 TL saat ücretiyle çalışan bir işçi % 20 akord zammı almaktadır. Akord zamanı ise 1 birim üretmek için 30 dakikadır. İşçi normal çalışma gününde 15 birim üretmiştir. Bu işçinin zaman akorduna göre günlük kazancı kaç TL dir? iii. Grup Akordu: Bu sistem üretimin grup olarak yapılması zorunlu olduğunda uygulanır. Akord kazancının grup üyeleri arasında dağıtılabilmesi için işçilerin normal saat ücretleri dağıtım anahtarı olarak dikkate alınır. Örnek: Üretimi grup olarak yapılan bir ürün için verilen akord ücreti 120 YTL dir. Akord kazancı grup üyeleri üç kişinin aldıkları normal çalışma ücretleri sırasıyla 45 YTL, 27 YTL ve 18 YTL dir. Akord kazancı grup üyeleri arasında normal çalışma ücretleri dağıtım anahtarı alınmak suretiyle dağıtılacaktır. Buna göre 1. işçinin alacağı akord ücreti kaç YTL dir? c) Primli Ücret Sistemi: Bu sistemde işçiler her zaman temeline dayalı ücret sisteminin sağladığı güvenceye sahipken hem de normal üretim düzeyini aşarsa yarattığı kazançtan belli bir oranda pay almaktadır. D. İŞÇİLİK MALİYETLERİNDE ÖZEL KONULAR a) Boşa Geçen Zaman Karşılığı İşçi Ücretleri Engellenebilir Sebep Hammadde Gecikmesi Normal kapasitenin altında üretim yapılması İş tanımı ve talimatındaki eksiklikler Üretim araçlarının bozulması Malzeme ya da yarı mamullerin üretime sevkinde çıkan aksamalar Enerji sıkıntısından kaynaklanan aksamalar Yukarıda bahsedilen sebepler nedeniyle ortaya çıkan boşa geçen zaman karşılığı ücretler Genel Üretim Gideri hesabında muhasebeleştirilir. 12

14 BÖLÜM 06 İŞÇİLİK GİDERLERİ Engellenemez Öngörülemez bir sebep Doğal Afet Yangın Genel Enerji Kesintisi Grev Şayet engellenemez bir sebep nedeniyle boşa geçen zaman oluşmuşsa bu durumda verilen ücretler 680 Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları hesabında muhasebeleştirilir. Örnek: Saat ücreti 10 TL olan bir işçinin normal çalışma süresinin 8 saat, bu sürenin 1 saatlik kısmının, i. Hammadde gecikmesi sebebiyle çalışılamamıştır. Gerekli kaydı yapınız Örnek: Saat ücreti 10 TL olan bir işçinin normal çalışma süresinin 8 saattir. İşçi bir çalışma gününde 11 saat olarak fazla çalışmıştır. İşletmenin fazla çalışmalarda % 50 zamlı ödeme yapmaktadır. Buna göre; i. Fazla çalışma belli bir siparişin yetişmesi için yapılmıştır. Gerekli kaydı yapınız. ii. Fazla çalışmanın kapasite eksikliği nedeniyle yapılmıştır. Gerekli kaydı yapınız. ii. Genel enerji kesintisi sebebiyle çalışılamamıştır. Gerekli kaydı yapınız. b) Fazla Çalışma Karşılığı İşçi Ücretleri İşçilerin normal çalışma süreleri dışında yaptıkları çalışmalar için hak ettikleri tutardır. Fazla çalışma ücretleri genellikle normal çalışma ücretinin %50 si kadardır. Fazla çalışma belli bir siparişin yetiştirilmesi için yapılmış ve bu maliyet artışı müşteri tarafından kabul edilmişse; fazla tutar direkt işçilik kabul edilir. Fazla çalışma kapasitesi eksikliğinin giderilmesi için yapılmışsa, fazla tutar endirekt işçilik sayılıp Genel Üretim Maliyetine dahil edilir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli husus fazla çalışmalar karşılığında ödenen normal ücretler değil, zamlı ücretlerdir. c) Yıllık Ücretli İzin ve İkramiyeler Bu ödemeler bir genel üretim maliyeti unsurudur. Ancak bu tür maliyetler yıl içinde belirli dönemlerde ödendiklerinden ödemelerin yapıldığı aylarda genel üretim maliyetleri artar. Bu sakıncayı ortadan kaldırmak için yıl içinde ödenecek ücretli izin ve ikramiyeler önceden tahmini olarak belirlenir. Bu tutar 12 aya bölünerek her aya eşit dağıtılır. i. Her ay yapılacak kayıt şöyledir. ii. Ücretli izin ve ikramiye ödendiğinde; 13

15 d) İşçi Kıdem Tazminatı Ödemeleri İş kanununda belirtilen durumlarda iş akdi sona eren işçiye veya kanuni mirasçılarına işverence ödenen paradır. Mamul maliyetlerinin sağlıklı ve doğru hesaplanabilmesi için kıdem tazminatlarının aylar itibariyle üretim maliyetleriyle ilişkilendirilerek maliyet dağıtımlarının yapılması gerekir. i. Tahakkuk edeceği tahmin edilen kıdem tazminatlarının 1/12 si şu şekilde muhasebeleştirilir: BÖLÜM 06 İŞÇİLİK GİDERLERİ ii. Uzun vadeli kıdem tazminatı borcunun kısa vadeli borçlara aktarılması: iii. Kıdem tazminatının ödenmesi durumunda ise şu kayıt yapılır. 14

16 BÖLÜM 07 BÜTÇELER VE SAPMALAR 1. Fiili Standart Maliyet Ayırımı: Fiili maliyetler gerçekte olanı, standart maliyetler ise olması gerekeni gösterir. Fiili maliyetin saptanabilmesi için, maliyete konu olayın meydana gelmiş olması veya işlemin yapılmış bulunması gereklidir. Oysa standart maliyet ilke olarak, ilgili olay veya işlemden önce saptanır. Başka bir deyişle, fiili maliyet geçmişe, standart maliyet ise geleceğe yöneliktir. 2. Sapma Kavramı: Fiili maliyetler ile standart maliyet arasındaki farka sapma adı verilir. Fiili maliyet standart maliyetten fazla ise sapma olumsuz, fiili maliyet standart maliyetin altında ise, sapma olumlu olarak nitelendirilir. 1 İlk Madde Malzeme X hammaddesi Y hammaddesi Z hammaddesi 2 Üretim Süreci A Mamulü B Mamulü 3 Mamul A Mamulü B Mamulü STANDART MALİYETLERİN HESAP PLANINDA İZLENMESİ Standart Fiili 71. DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 710. D. İlk Madde ve Malzeme Giderleri 711. D. İlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma 712. D. İlk Madde ve Malzeme Giderleri Fiyat Farkı 713. D. İlk Madde ve Malzeme Giderleri Miktar Farkı 72. DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 720. D. İşçilik Giderleri 721. D. İşçilik Giderleri Yansıtma 722. D. İşçilik Giderleri Ücret Farkı 723. D. İşçilik Giderleri Süre (Zaman) Farkı 73. GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 730. Genel Üretim Giderleri 731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma 732. Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkı 733. Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkı 734. Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkı Ne kadar satabiliriz? Depoda mal var mı acaba? Süleyman nerede? Depoyu say bakalım. Dönem sonunda depoda emniyet stoğu bulundursak mı acaba? 15

17 BÖLÜM 07 BÜTÇELER VE SAPMALAR ALIŞTIRMALAR 1. Aşağıda tek tip gömlek üreten bir tekstil işletmesinin üç aylık dönem için bütçelenmiş üretim miktarları yer almaktadır. Bütçelenmiş üretim miktarları Ocak 200 birim Şubat 400 birim Mart 500 birim Her gömlek için 1 m kumaş kullanılmaktadır. İşletme her ay sonunda, bir sonraki ay için bütçelenen üretimde kullanılacak kumaş miktarının % 20 si kadar stok bulundurmaktadır. Bu bilgilere göre, işletmenin Şubat ayı için satın alması gereken kumaş miktarı kaç metredir? 3. İşletmenin 01 Ocak- 31 Aralık bütçe dönemine ait tahmin edilen satışları aşağıdaki gibidir: I. Üç Ay : birim II. Üç Ay : birim III. Üç Ay : birim IV. Üç Ay : birim Döneme ilişkin satış miktarının % 20 si kadar da dönem sonu mamul stoklarının olacağı öngörülmektedir. Bu bilgilere göre II. Üç Aylık dönem için bütçelenmesi gereken üretim miktarı kaç birimdir? 2. Aşağıda tek tip gömlek üreten bir tekstil işletmesinin üç aylık dönem için bütçelenmiş üretim miktarları yer almaktadır. Mayıs 250 birim Haziran 350 birim Temmuz 400 birim Her gömlek için 2 m kumaş kullanılmaktadır. İşletme her ay sonunda, bir sonraki ay için bütçelenen üretimde kullanılacak kumaş miktarının % 20 si kadar stok bulundurmaktadır. Bu bilgilere göre, işletmenin Haziran ayı için satın alması gereken kumaş miktarı kaç metredir? 4. İşletmenin bütçe dönemine ilişkin F Mamulü ile ilgili satış bilgileri aşağıdaki gibidir: Dönemler Miktar Birinci üç ay 500 İkinci üç ay 600 Üçüncü üç ay 700 Dördüncü üç ay 400 Birinci üç aylık dönemin başında işletmenin elinde 100 adet F cinsi mamul bulunmakta ve işletme her dönem sonunda bir sonraki dönem için bütçelediği satışların % 20 si kadar stok bulundurmak istemektedir. Bu bilgilere göre Üçüncü üç aylık dönem için bütçelenmesi gereken üretim miktarı kaç adettir? 16

18 BÖLÜM 07 BÜTÇELER VE SAPMALAR 5. Aşağıda bir üretim işletmesinin üçer aylık dönemler itibariyle bir yıllık bütçelenmiş satış miktarları yer almaktadır. DÖNEMLER Bütçelenmiş Satış Miktarı İşletme her dönem sonunda bir sonraki dönem için bütçelediği satışların %10 u kadar bir stok miktarı elinde bulundurmak istemektedir. Bu bilgilere göre işletmenin üçüncü üç aylık dönem itibariyle gerekli üretim miktarı kaç birimdir? 7. A İşletmesinin Ocak ve Şubat ayları için bütçelenmiş üretim miktarları aşağıdaki gibidir: DÖNEMLER OCAK ŞUBAT Bütçelenmiş Üretim Miktarı İşletme her mamul için 4 kg hammadde kullanmaktadır. Ayrıca her ay sonunda bir sonraki ay için bütçelenen üretim miktarı için kullanılacak hammadde miktarının %10'u kadar hammadde stoku bulundurmak istenmektedir. Aralık ayı sonundaki hammadde stoku ise100 kg'dır. Hammaddenin kg alış fiyatı 1 TL olduğuna göre, Ocak ayı için satın alınacak hammaddenin maliyeti kaç TL dir? 6. Aşağıda bir üretim işletmesinin üçer aylık dönemler itibariyle bir yıllık bütçelenmiş direkt isçilik saatleri yer almaktadır: DÖNEMLER Bütçelenmiş Direkt İşçilik Saatleri İşletmede direkt isçilik saati başına 3 TL değişken genel üretim gideri meydana gelmekte ve TL tutan sabit genel üretim giderleri ise dönemlere eşit olarak dağıtılmaktadır. Bu bilgilere göre, işletmenin dördüncü dönem bütçelenmiş toplam genel üretim giderleri tutarı kaç TL dir? 17

19 Mamul maliyetlerini oluşturan direkt ilk madde ve malzeme giderleriyle, direkt işçilik giderleri dışında kalan, üretimle ilgili diğer giderlere; genel üretim giderleri diyoruz. Bu giderler; endirekt ilk madde ve malzeme giderleri, endirekt işçilik giderleri ve üretime doğrudan doğruya yüklenilemeyen diğer üretim giderlerini kapsar. Ortak üretim giderleri de denilen bu giderler her üretim işletmesinin üretim ilişkisine göre çeşitli farklılıklar gösterebilir. Çokça karşılaşabileceğimiz genel üretim giderlerinden bazılarını şöylece sıralayabiliriz: BÖLÜM 08 GİDER DAĞITIMLARI - Endirekt ilk madde ve malzeme giderleri - Endirekt işçilik giderleri - Üretimde kullanılan sabit değer amortisman giderleri - Üretimde kullanılan sabit değerlerin, vergileri, kiraları, harçları - Enerji ve yakıt giderleri - Aydınlatma, ısıtma ve havalandırma giderleri - Tamir, bakım ve onarım giderleri - Sosyal, sağlık, spor tesisleri yemekhane giderleri dinlenme yerleri vb. Görüldüğü gibi, genel üretim giderleri değişik özellikteki çeşitli üretim giderlerinden oluşmaktadır. Bu giderlerin mamullere dağıtımında seçilecek dağıtım ölçüsü oldukça önemlidir. Bu ölçünün, mamulle gider arasındaki ilişkiyi en iyi şekilde temsil etmesi gerekir. (Örneğin; ısıtma giderinin alan genişliği ölçüsüne göre dağıtılması olumlu bir ilişkidir.) GİDER YERLERİ: Gider yerleri, giderleri ayrı olarak izlenen örgüt veya hesap birimleridir. GİDER YERLERİNİN BÖLÜMLENMESİ: Gider yerleri, giderlerin fonksiyonel bölümlenmesine ve Tekdüzen Hesap Planına uygun şekilde, şu şekilde gruplandırılabilir. A- ÜRETİM GİDER YERLERİ 1. Esas Üretim Yerleri 2. Yardımcı Üretim Yerleri 3. Hizmet Yerleri 4. Üretim Yerleri Yönetim Gider Yerleri B- DÖNEM GİDER YERLERİ 5. Araştırma ve Geliştirme Gider Yerleri 6. Pazarlama Satış ve Dağıtım Gider Yerleri 7. Genel Yönetim Gider Yerleri 8. Finansman Gider Yerleri ÖZELLİKLERİ 1. Mamulle arasında direkt bir ilişki yoktur 2. Birbirinden çok farklı nitelikte çok farklı maliyet unsurlarından oluşur Sabit Değişken 3. Bir kısmı zaman içinde düzensiz dağılım gösterir İkramiyeler İzin ve tatil ücretleri Isınma giderleri 4. Bir kısmının kesin tutarları ancak yılsonlarında belirlenebilir. Bakım onarım giderleri Amortisman giderleri 5. Yıllık tutarı belli olan bazı GÜG lerin imalata yüklenmesi isteğe bağlıdır. 18

20 BÖLÜM 08 GİDER DAĞITIMLARI GİDER DAĞITIM YÖNTEMLERİ GÜG I. DAĞITIM (Heryere) Yard. Hiz. Gid. Yeri Yard. Üret Gid. Yeri Esas. Üret Gid. Yeri II. DAĞITIM (Esaslara) -Basit (Doğrudan) Dağıtım - Kademeli Dağıtım - Matematiksel Dağıtım - Standart (Planlı) Dağıtım - Karşılıklı (Turlamalı) Dağıtım III. DAĞITIM (Mamullere) MAMULLER 1) Birinci Dağıtım : Giderlerin gider yerlerine dağıtımıdır 2) İkinci Dağıtım : Yardımcı üretim ve yardımcı hizmet gider yerleri giderlerinin esas üretim gider yerlerine dağıtılmasıdır. 3) Üçüncü Dağıtım : Esas üretim gider yerlerinde toplanan giderlerin (maliyetlerin) üretilen mamullere dağıtılmasıdır. 19

21 BÖLÜM 08 GİDER DAĞITIMLARI ESAS ÜRETİM YERLERİ İşletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mamullerin üretimini yapan bölümlerdir. Bazı yapıtlarda işlem merkezleri adıyla da anılan bu gider yerlerine örnek olarak, bir iplik fabrikasında iplik, bobin, ve büküm bölümleri; kumaş fabrikasında dokuma, beyazlatma, boyama ve apreleme bölümleri; bir ağaç işleri ( mobilya ) fabrikasında kesim. makine, montaj, boya-cila ve döşeme bölümleri sayılabilir. ÜRETİM YERLERİ YÖNETİM GİDER YERLERİ Fabrikadaki çalışmaları yöneten veya yönlendiren fabrika müdürlüğü, üretim planlama bölümü, vb. birimleri kapsar. YARDIMCI ÜRETİM YERLERİ Esas üretim yerlerinin ve diğer birimlerin faaliyetlerini sürdürmeleri için gerekli yan girdileri üreten elektrik santrali, buhar (kazan dairesi), basınçlı hava (kompresör) dairesi, vb. birimleri kapsar. HİZMET YERLERİ Diğer gider yerlerine hizmet vermek üzere kurulmuş bakım ve onarım servisi, nakliye servisi, personel taşıma servisi, laboratuar, yemekhane ve malzeme ambarı gibi birimlerdir. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER YERLERİ Araştırma ve geliştirme giderlerinin biriktirildiği gider yerleridir. Genelde hesap birimi olarak tek bir gider yeri şeklinde karşımıza çıkar. Ancak, araştırma ve geliştirmeye büyük önem vererek, örgüt yapısını buna göre oluşturmuş işletmelerde, örgüt birimleri halinde birkaç gider yerini kapsayabilir. FİNANSMAN GİDER YERLERİ Finansman giderlerinin biriktirildiği, genelde tek hesap biriminden oluşur. PAZARLAMA, SATIŞ DAĞITIM GİDER YERLERİ Üretim sonrası depolama, dağıtım vb, faaliyetleri yürüten pazarlama bölümü, satış mağazaları, mamul ambarı, nakliye servisi ( mamul) ve satış sonrası hizmet ( bakım) servisi gibi birimleri kapsar. GENEL YÖNETİM GİDER YERLERİ Genel yönetim giderlerinin yapıldığı yerlerdir. Örnek olarak genel müdürlük, muhasebe bölümü, hukuk müşavirliği vb birimler sayılabilir. ÜRETİM GİDER YERLERİ DÖNEM GİDER YERLERİ 20

22 BÖLÜM 09 SİPARİŞ MALİYETİ SİSTEMİ Belirli partiler halinde üretim yapan ve her partide diğerlerinden oldukça farklı tür veya nitelikte mamuller üreten işletmelerde, her bir mamul veya mamul grubunun maliyetlerini ayrı ayrı saptayabilmek için kullanılan bir yöntemdir. İnşaat, uçak, gemi, makine, mobilya, konfeksiyon, döküm imalatı yapan şirketler ve yayınevleri gibi büyük ve birbirinden ayrı birimler üreten işletmelerde, tür yada nitelikleri ve işlevleri müşteri tarafından belirlenen mamullerin siparişi üzerine üretim yapan tüm şirketlerde kullanılabilir. TEMEL İLKELERİ 1) Üretimine başlanan her bir sipariş için ayrı sipariş kartı açılır ve bu kartlar numaralandırılır 2) Her bir sipariş emriyle ilgili direkt ilk madde ve malzeme ve direkt işçilik maliyetleri fiili tutarları ile genel üretim maliyetleri ise tahmini tutarları ile sipariş maliyet kartına işlenir. 3) Üretim maliyetlerinin muhasebeleştirilmesinde her bir maliyet yeri için üretim hesabı açılır 4) Üretimi tamamlanan ürünlerin toplam maliyeti için Mamul Stokları Hesabına borç, Yarı Mamul Üretim Hesabına alacak kaydı yapılır. SİPARİŞ MALİYET KARTI Üretime Başlama Tarihi :.././201.. İş Parti No : Üretime Bitiş Tarihi :.././201.. Mamulün Adı: Üretime Alınan Miktar : Üretimi Tamamlanan Miktar : TUTARLAR ESAS ÜRETİM YERLERİ TOPLAM AÇIKLAMALAR Direkt İlk Madde ve Malzeme Gid. Tarih İstek Fiş Mal. Mal. XX XX XX XX No Kod. Miktarı XX XX XX XX Direkt İlk Mad. Ve Mlz. Gid. Toplamı XX XX XX XX Direkt İşçilik Gideri Tarih Çalışma Kart No. Yapılan İş Kodu İşlem Süresi XX XX XX XX XX XX XX XX Direkt İşçilik Giderleri Toplamı XX XX XX XX Genel Üretim Giderleri Tarih İş Ölçümü Yükleme Oranı İş Birim Sayısı XX XX XX XX XX XX XX XX Genel Üretim Giderleri Toplamı XX XX XX XX Bu partide yapılan üretimin toplam maliyeti Bu partide yapılan üretimin birim maliyeti XX XX SİPARİŞ MALİYET SİSTEMİNDE KULLANILAN BELGELER SİPARİŞ MALİYET KARTI: Üç ana bölümden oluşur. 1.Başlık Bölümü: Üretim işletmesinin adı, sipariş numarası, stok için mi, sipariş için mi üretim yapıldığı, başlama ve bitiş tarihleri, mamul tipi ve adedi gibi bilgiler yer alır. 2.Maliyet Unsurları Bölümü: Siparişe ait direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim maliyetleri, esas üretim maliyet yerleri itibariyle ayrı ayrı gösterilir. 3.Maliyet Özeti Bölümü: Bu bölümde maliyet analizlerine ve birim mamul maliyetlerinin hesaplanmasına yönelik bilgiler yer alır. İLK MD. VE MALZ İLE İLGİLİ BELGELER: İlk madde ve malzeme giderlerinin sipariş maliyet kartına işlenebilmesi için ilk madde ve malzeme istek fişi nden yararlanılır. Sipariş için ambardan çekilen ilk madde ve malzemeler ayrıca stok kartlarına da işlenmelidir. İlk madde ve malzeme istek fişi kullanılarak yapılan işlemler şu şekilde sıralanabilir. 1) Sipariş maliyet kartına direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri işlenir 2) Stok kartlarında, üretime sevk edilen ilk madde ve malzeme kadar azalış gösterilir 3) İlk madde ve malzeme istek fişi özetleri düzenlenerek, haftalık, aylık ya da on günlük yevmiye kayıtları yapılabilir. İŞÇİLİK İLE İLGİLİ BELGELER İşçilik maliyetlerinin sipariş bazında izlenebilmesi için işçi saat kartı, işçi çalışma kartı ve işçi çalışma kartı özetleri kullanılır. 1)İşçi Saat Kartı: İşçinin işyerinde kaç saat çalıştığını gösterir. Ücret bordrosu ve işçi çalışma kartlarının hazırlanması için temel belge niteliğindedir. 2)İşçi Çalışma Kartı: Bir işçinin işletmede bulunduğu süre içinde hangi maliyet yerinde, hangi işler için çalıştığını, boşa geçen zamanlarını ve fazla mesaisini 21

23 BÖLÜM 09 SİPARİŞ MALİYETİ SİSTEMİ gösterir. Sipariş maliyet kartına direkt işçilik maliyetlerinin kayıtlanabilmesi ve işçi çalışma kartı özetinin hazırlanması için kullanılır. 3)İşçi Çalışma Kartı Özeti: Haftalık, on günlük ya da bir aylık gibi belirli dönemlerde yevmiye kayıtlarının yapılması amacıyla kullanılır. GENEL ÜRETİM MALİYETLERİNİN SİPARİŞLERE TAHMİNİ OLARAK YÜKLENMESİ İşletmeler ürettikleri mamullerin maliyetini dönem sonu gelmeden belirlemek için direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik giderleri dışında genel üretim maliyetlerini de hesaplamak zorundadır. Ancak; Genel üretim maliyetleri ile mamuller arasında doğrudan doğruya ilişki kurulamaması Genel üretim maliyetlerinin birbirinden farklı birçok giderden oluşması Bazı genel üretim maliyetlerinin mevsimsel değişikliklerden etkilenerek düzensiz gelişme göstermesi gibi nedenlerle mamul maliyetleri belirlenirken genel üretim maliyetleri tahmini tutarlar üzerinden hesaplanır. Genel Üretim Maliyetlerinin Mamullere Tahmini Tutarlar İle Yüklenmesinin Yararları Şu Şekilde Sıralanabilir: Yıl içinde üretilen tüm mamullere aynı düzeyde genel üretim maliyeti yüklenebilir. İşletme sipariş teklifi aldığında, bu siparişin maliyetlerini belirleyerek siparişe ilişkin fiyat verebilir. Kısaca siparişin maliyetinin istenilen zamanda ve doğru olarak belirlenebilmesi için genel üretim maliyetlerinin bütçelenen (tahmini) tutarlar üzerinden yüklenmesi gerekir. Bu yüklemeyi yapmak için yükleme oranı (haddi) belirlenir. Yükleme Oranı: Dağıtımı yapılacak genel üretim maliyeti tutarının faaliyet hacmine bölünmesi sonucunda elde edilen orandır. Yükleme Oranının Belirlenebilmesi İçin: 1) İşletmede genel üretim maliyetlerinin neler olduğunu tek tek belirlenmesi gerekir. 2) Genel üretim maliyetlerinin gelecek yıl gerçekleşeceği tahmin edilen tutarları bulunmalıdır 3) Genel üretim maliyetlerini mamullere yüklemede mantıklı, pratik ve ölçülebilir dağıtım anahtarı tespit edilmelidir. G.Ü. G. Yükleme Oranı Bütçelenen Genel Üretim Maliyeti Bütçelenen Faaliyet Hacmi Küçük işletmelerde genel üretim maliyetlerinin üretime yüklenmesinde tek bir yükleme oranı genellikle yeterli olabilir. Orta büyüklükteki işletmelerde bazı bölümler emek yoğun iken bazı bölümler sermaye yoğun olabilir. Bu takdirde emek yoğun bölümlerde direkt işçilik saati, sermaye yoğun bölümlerde ise makine saati ölçüsü temel alınarak genel üretim maliyetlerini dağıtımı yapılır. Belli büyüklüğe ulaşan işletmelerde tek yükleme ölçüsü kullanmak, mamul maliyetlerinin sağlıklı hesaplanmasına engel olur. Bu nedenle yapılan işlerle ilgili olarak birden fazla yükleme ölçüsü kullanılmalıdır. TAHMİNİ HS. FİİLİ HS. FARK HS. 711.DİMM YANSITMA 721.DİG YANSITMA 731.GÜG YANSITMA 741.HÜG YANSITMA 751.ARGE YANSITMA 761.PASADAĞ YANSITMA 771.G.YÖN.G. YANSITMA 781.FİNANS. YANSITMA 710.DİMM 720. DİG 730.GÜG 740.HÜG 750.ARGE 760.PASADAĞ 770.G.YÖN.G 712. DİMM FİYAT FARKI 713. DİMM MİKTAR FARKI 722.DİG ÜCRET FARKI 723.DİG SÜRE FARKI 732.GÜG BÜTÇE FARKI 733.GÜG VERİMLİLİK FARKI 734.GÜG KAPASİTE FARKI 742.HÜG FARKI 752.ARGE FARKI 762.PASADAĞ FARKI 772.GYG FARKI 780. FİNANS. GİDERİ 782. FİN.GİD. FARKI 22

24 BÖLÜM 10 GİDERLERİN SINIFLANDIRILMASI A. ÜRÜNLERE YÜKLENMELERİNE GÖRE a) Direkt Gider: Belirli bir mal veya hizmetin üretime doğrudan doğruya herhangi bir dağıtım anahtarı kullanmadan yüklenebilen giderlerdir. b) Endirekt Gider: Belirli bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenmeyip birtakım dağıtım ölçüleri ile yüklenebilen giderlerdir. B. FAALİYET HACİMLERİNE GÖRE a) Sabit Giderler: Belirli bir zaman dilimi ve hacmi içinde faaliyet hacmindeki atış ve azalışlardan etkilemeden aynı kalan giderlerdir. Yapısal Giderler: İşletmenin yapısına bağlı olarak ortaya çıkan ve zorunlu olan maliyetlerdir. (Amortisman Giderleri) Programlanmış Giderler: Yöneticilerin alacakları kararlardan etkilenen ve vazgeçilebilir nitelikte olan maliyetlerdir. (Reklam, AR-GE giderleri) b) Değişken Giderler: Faaliyet hacmine bağlı olarak artan veya azalan giderlerdir. Giderler Giderler Üretim Miktarı Toplam Sabit Maliyet Üretim Miktarı Toplam Değişken Maliyetler Giderler Giderler Üretim Miktarı Birim Değişken Maliyetler Üretim Miktarı Birim Sabit Maliyetler c) Yarı Sabit- Yarı Değişken Giderler Yarı Değişken Giderler: Yarı değişken giderler; Faaliyet hacmi durduğunda tamamen ortadan kalkmayan ancak faaliyet hacmine bağlı olarak artan veya azalan giderlerdir. Bakım onarım giderleri Yarı sabit giderler: Belirli bir faaliyet aralığında sabit olan bu hacım aşıldığında sıçramalar gösteren giderlerdir. BÜTÇE DENKLEMİ Y = a + b.(x) Karma Maliyet = Toplam + Birim Faaliyet Sabit Değişken Hacmi Maliyet Maliyet İşletmede giderlerin sabit ve değişken kısımlara ayrılmasında kullanılan yöntemler şunlardır; En düşük ve en yüksek hacimler tekniği Yarı ortalamalar tekniği (Çifte Ortalamalar) Grafik Tekniği Yöntemi (Serpilme Grafiği) İş Ölçümü Yöntemi En Küçük Kareler Yöntemi Muhasebe Yöntemi C. FONKSİYONLARINA GÖRE (7/A Seçeneği) a) Stok Maliyet Giderleri a. Alış Gideri b. Üretim Giderleri Direkt İlk Md. ve Malzeme Gideri Direkt İşçilik Gideri Genel Üretim Gideri b) Dönem Giderleri a. Araştırma Geliştirme Gideri b. Pazarlama Satış ve Dağıtım Gideri c. Genel Yönetim Gideri d. Finansman Gideri D. ÇEŞİTLERİNE GÖRE (7/B Seçeneği) 0. İlk madde ve malzeme giderleri 1. İşçi ücret ve giderleri 2. Memur ücret ve giderleri 3. Dışardan sağlanan fayda ve hizmetler 4. Çeşitli giderler 5. Vergi resim ve harçlar 6. Amortismanlar 7. Finansman giderleri Giderler Giderler Üretim Miktarı Üretim Miktarı Yarı Değişken Maliyetler Yarı Sabit Maliyet 23

25 BÖLÜM 11 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ DİREKT İLK MADDE ve MALZEME GİDERİ Mamulün esas yapısını oluşturan ve hangi mamul için ne kadar kullanıldığı kolayca saptanabilen ilk madde ve malzemenin maliyetidir Direkt ilk madde ve malzeme giderleri doğrudan doğruya mamulün maliyetine yüklenirler. Üretimde kullanılmaları durumunda 710. Direkt İlk Md. Mlz. Gid. Hs. nın borcuna kaydedilirler. Elbise üretiminde kumaşın maliyeti Ayakkabı üretiminde derinin maliyeti Yoğurt üretiminde sütün maliyeti Halı üretiminde ipin maliyeti Ekmek üretiminde unun maliyeti ENDİREKT İLK MADDE ve MALZEME GİDERİ Mamullerin esas yapısını oluşturmayan ancak tamamlanabilmesi için gerekli olan, yardımcı malzeme maliyeti ile işletme malzemesinin maliyetinden oluşur. Hangi mamul ya da mamul grubu için ne kadar kullanıldığı kolaylıkla tespit edilemeyen malzeme maliyetleridir. Mamul maliyetlerine yüklenirken doğrudan yüklenemeyen, dolaylı olarak dağıtım ölçüleri aracılığıyla yüklenebilen maliyetlerdir. Üretimde kullanılmaları durumunda 730. Genel Üretim Gid. Hs. nın borcuna kaydedilirler. a) Yardımcı Malzeme Üretilen ürünün bünyesine girmekle beraber değer ve miktar olarak ne kadar kullanıldığı tespit edilemeyen ya da ekonomik olarak hesaplanması anlamlı olmayan malzeme maliyetleridir. Elbise üretiminde astar ve ipin maliyeti Ekmek üretiminde tuzun maliyeti b) İşletme Malzemesi Üretilen ürünün bünyesine girmeyen ancak işletmenin faaliyetlerinde kullanılan malzemelerdir. Temizlik Malzemeleri Kırtasiye Malzemeleri Makine Yağı İLK MADDE VE MALZEME DEĞERLEME YÖNTEMLERİ a) İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi (FİFO): Bu yöntemde ilk alınan ilk madde ve malzeme, öncelikle üretime gönderilir. Dolayısıyla bu yöntemde düşük maliyetli ilk madde ve malzeme üretimde kullanılırken, maliyeti yüksek olan ilk madde ve malzeme stokta kalmaktadır. En yüksek Brüt Satış Karını veren yöntemdir. İşletmenin vergi yükü artar. b) Son Giren İlk Çıkar Yöntemi (LİFO): Son giren ilk madde ve malzemeden başlamak üzere üretime gönderilir. Dolayısıyla, maliyeti yüksek olan ilk madde ve malzeme üretimde kullanılmakta, maliyeti düşük olan stokta kalmaktadır. Bu yöntemde kar düşük hesaplanır ve işletmenin vergi yükü azalır. c) Hareketli Ortalama Maliyet Yöntemi: İşletme aldığı her ilk madde ve malzeme den sonra ortalama maliyet bulur. Üretime ilk madde ve malzeme bu ortalama maliyete göre gönderilir. Ortalama birim maliyetleri bulmak için; her defasında kalan tutarı, kalan miktara bölmek yeterlidir. Böylece dönem içindeki çıkışların maliyetindeki farklılıklar önemli ölçüde giderilmiş olmaktadır. d) Tartılı Ortalama Maliyet Yöntemi: Bu yöntemde ortalama birim maliyet dönem sonunda bulunur. Dönemin ilk madde ve malzeme giriş maliyetleri toplamı; dönem içindeki giren toplam miktara bölünmek suretiyle birim ortalama maliyet saptanır. Dönem içinde ilk madde ve malzemelerin tamamı bu maliyet üzerinden üretime gönderilir. Bu yöntemlerin dışında, Gerçek Parti Maliyet Yöntemi (Has Maliyet) İlk Gelecek olan İlk Çıkar Yöntemi (NİFO) En yüksek Fiyatlı İlk Çıkar Yöntemi (HİFO) Yenileme Maliyeti Yöntemi (Piyasa Fiyatı) Standart Maliyet Yöntemi Güvenlik Stoklarını Dikkate Alan Değerleme Yöntemi Piyasa Fiyatı ve Alış Maliyetinden Düşük Olanı ile Değerleme Yöntemi 24

26 M UHASEB E

27 TARAMA 01 - TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR 1. İşletmenin faaliyetini ve varlığını sürdürebilmesi ve bir ekonomik yarar elde edebilmesi için belirli bir dönemde kullandığı ve tükettiği girdilerin, faydası tükenmiş maliyetlerin hasılattan düşülen kısmına ne ad verilir? A) Brüt satış karı B) Harcama C) Gider D) Maliyet E) Zarar 5. Aşağıdakilerden hangisi harcamanın oluşmasına bir örnektir? A) İlk madde ve malzemenin imalata verilmesi B) Üretimi tamamlanan mamullerin, mamul ambarına gönderilmesi C) İlk madde ve malzeme satın alınması D) Mamullerin satılması E) İmalata verilen malzemenin kaydedilmesi 2. Belirli bir dönemde işletme faaliyetlerinin sürdürülmesi ve bir gelir elde edilmesi dışında, arızi iş ve olaylardan iş ve olaylardan dolayı kullanılan veya tüketilen varlıkların hasılattan düşülen, yararı tükenmiş maliyetlerine ne ad verilir? A) Maliyet B) Zarar C) Harcama D) Ödeme E) Gider 6. Bir üretim işletmesinde üretim maliyetlerinin gidere dönüştüğü nokta aşağıdakilerden hangisidir? A) Doğal afet sonucu mamullerin satış değerinin kalmaması B) Mamullerin satılması C) İlk maddeye malzemenin satılması D) Satıcıya olan borcun ödenmesi E) İlk madde ve malzemenin üretimde kullanılması 3. Bir mamulden, fayda ve hizmet sağlanması veya herhangi bir edim karşılığı olmaksızın ortaya çıkan bir yükümlülük nedeniyle yapılan ödeme ve borçlanmalara ne ad verilir? A) Tahakkuk B) Harcama C) Gider D) Maliyet E) Zarar 7. Bir üretim işletmesinde maliyet ne zaman oluşur? A) İlk madde ve malzeme satın alındığında B) Üretimi tamamlanan mamuller satıldığında C) Üretimi tamamlanan mamuller ambara gönderildiğinde D) İlk madde ve malzeme üretime verildiğinde E) Üretimi tamamlanan yarı mamuller tamamlandığında 4. Herhangi bir malı veya hizmeti, kullanıldığı veya satıldığı yerde elde edebilmek için doğrudan doğruya ve dolaylı olarak yapılan toplam harcamalara ne ad verilir? A) Ödeme B) Maliyet C) Zarar D) Gider E) Fire 8. Ortaya çıkmalarıyla beraber işletmeye bir yarar sağlamayan tüketimlere ne ad verilir? A) Maliyet B) Gider C) Zarar D) Harcama E) Tükenmiş Maliyet 25

28 TARAMA 02 KAPSAMINA GÖRE MALİYETLER 1. K işletmesinin üretim kapasitesi birim olup, Mart ayı üretim miktarı adettir. İşletmenin aynı döneme ilişkin brüt satışları toplamı TL, satış indirimleri TL dir. İşletme maliyetlerini Değişken Maliyet Yöntemi ne göre hesapladığında TL, Tam Maliyet Yöntemi ne göre hesapladığında ise TL olarak tespit etmiştir. Bu bilgilere göre Normal Maliyet Yöntemi ne göre işletmenin Brüt Satış Karı kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 3. L işletmesinin Eylül ayı üretim miktarı 6000 adettir. İşletme maliyetlerini Tam Maliyet Yöntemi ne göre hesapladığında birim üretim maliyeti 8,00 TL, Değişken Maliyet Yöntemi ni kullanarak hesapladığında ise birim maliyetleri 6,00 TL olarak gerçekleşmektedir. Bu bilgilere işletmenin sabit GÜG gideri tutarı kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 2. D işletmesi tek bir üretim noktasında tek bir mamul üretimi gerçekleştirmekte olup, yılık ortalama üretim kapasitesi 6000 birimdir. İşletmede Ekim döneminde 400 adet E mamulü üretilmiş ve direkt ilk madde malzeme gideri olarak 5000 TL maliyete katlanılmıştır. İşletmenin değişken maliyet yöntemine göre üretim maliyetleri TL, tam maliyet yöntemine göre ise TL dir. Bu bilgilere göre Normal Maliyet yöntemine göre işletmenin toplam üretim maliyeti kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 4. E işletmesinin yıllık üretim kapasitesi birimdir. İşletme Şubat ayında 4000 adet ürünün üretimini tamamlamış ve TL malzeme gideri, TL işçilik gideri, TL değişken GÜG gideri, TL de sabit GÜG giderine katlanmıştır. Bu bilgilere göre işletmenin Normal Maliyet Yöntemi ne göre birim maliyeti kaç TL dir? A) 7,20 TL B) 8,80 TL C) 9,00 TL D) 11,00 TL E) 11,50 TL 26

29 TARAMA 02 KAPSAMINA GÖRE MALİYETLER 5. F işletmesinin Nisan ayı üretim miktarı adettir. İşletmenin dönem içinde gerçekleşen üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir: Direkt İlk Madde Ve Mlz. Gideri Direkt İşçilik Gideri Değişken Genel Üretim Gid. Sabit Genel Üretim Gideri : TL : TL : TL : TL Normal Maliyet Yöntemi ne göre birim maliyeti 6 TL olduğuna göre işletmenin Nisan ayı kapasite kullanım oranı kaçtır? A) 0,25 B) 0,30 C) 0,40 D) 0,50 E) 0,60 7. ETZ işletmesi Ocak ayında 600 adet mamulün üretimini tamamlamıştır. Dönem başı ve dönem sonu yarı mamul stoğu bulunmayan işletmenin aynı dönemde gerçekleşen maliyetleri çeşitli sistemlere göre aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Asal Maliyet : TL Değişken Maliyet : TL Normal Maliyet : TL Tam Maliyet : TL Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin üretim kapasitesi kaç birimdir? A) 600 birim B) 900 birim C) 1200 birim D) 1500 birim E) 1800 birim 6. K işletmesi üretim maliyetlerini aşağıdaki hesaplama yöntemlerine göre belirlediğinde birbirinden farklı maliyet bilgilerine ulaşmaktadır. Değişken Maliyet Yöntemi : TL Normal Maliyet Yöntemi : TL Tam Maliyet Yöntemi : TL Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin dönem içinde gerçekleştirdiği kapasite kullanım oranı yüzde kaçtır? A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) ZTE işletmesinin Ocak üretim maliyetleri Değişken Maliyet yöntemine göre TL, Tam Maliyet yöntemine göre ise TL olarak hesaplanmıştır. Normal Maliyet yöntemine göre maliyetleri TL olarak hesaplanan işletmenin kapasite sapması tutarı kaç TL dir? A) 6000 TL B) 4000 TL C) TL D) TL E) TL 27

30 9. T işletmesinin Değişken Maliyet Yöntemi ne göre üretim maliyetleri TL, Normal Maliyet Yöntemi ne göre TL olarak hesaplanmıştır. Kapasite kullanım oranı %40 olan işletmede kapasite sapması tutarı kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL TARAMA 02 KAPSAMINA GÖRE MALİYETLER 10. M işletmesi Ekim ayı içerisinde adet mamulün üretimini gerçekleştirmiş ve tamamını satmıştır. İşletmenin aynı döneme ilişkin satış ve maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir: Direkt İlk Md. ve Mlz. Gideri Direkt İşçilik Gideri Genel Üretim Gideri Değişken : TL Sabit : TL Pazarlama Satış ve Dağıtım Gid Değişken : TL Sabit : TL Genel Yön. Gid. (tamamı sabit) Satışlar : TL : TL : TL : TL : TL : TL Değişken Maliyet yöntemine göre maliyetlerini izleyen işletmenin Ekim dönemine ait net katkı payı tutarı kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 28

31 TARAMA 03 SAFHA MALİYETİ SİSTEMİ 1. Üretimi safhalar halinde gerçekleştiren T işletmesinin döneme ait üretim miktarları aşağıdaki gibidir: DBYM br DSYM br D. İçi Üretimine Başlanan br Üretimi Tamamlanan br DİMM DİG GÜG DBYM Tam. Der. %80 %70 %50 DSYM Tam. Der. %60 %40 %40 Bu bilgilere göre FİFO (İlk giren İlk Çıkar) yöntemine göre Direkt İşçilik Gideri eşdeğer birim sayısı kaç adettir? A) B) C) D) E) M işletmesi safhalar halinde üretim gerçekleştirmekte olup, birinci safhada tamamlanıp devredilen ürün sayısı adettir. İşletme aynı dönemde adet dönem sonu, adet ise dönem başı stoğuna sahiptir. Dönem sonu ve dönem başı yarı mamul stokları için tamamlanma yüzdeleri ve üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir: Tamamlanma DIMM DIG GÜG Dereceleri DB Yarı Mamul %40 %50 %60 DS Yarı Mamul %80 %70 %60 Üretim Maliyetleri DIMM DIG GÜG DBYM Maliyetleri TL TL TL Dönemin Üretim TL TL TL Maliyetleri Yukarıdaki bilgilere göre FİFO (İlk Giren İlk Çıkar) yöntemine göre DİMM eşdeğer birim maliyeti kaç TL dir? A) 2,00 TL B) 3,00 TL C) 3,50 TL D) 4,00 TL E) 4,50 TL 2. K işletmesi dönem içinde adet mamul üretimi tamamlamış olup, dönem sonu itibariyle henüz adet birimin üretimini tamamlayamamıştır. İşletmede ortalama maliyet yöntemine göre yapılan hesaplamada eşdeğer mamul miktarları DİMM, DİG ve GÜG açısından sırasıyla , ve adettir. Bu bilgilere göre dönem sonu yarı mamullerin GÜG açısından tamamlanma yüzdesi aşağıdakilerden hangisidir? A) %80 B) %74 C) %75 D) %20 E) %25 4. Üretim tek bir safhada gerçekleştiren Z işletmesi, dönem içinde adet mamulün üretimine başlamıştır. DB yarı mamul stoğu bulunmayan işletmenin DS yarı mamul stoğu adettir. İşletmede yarı mamul tamamlanma dereceleri DİMM, DİG ve GÜG açısından sırasıyla %100, %50 ve %70 oranında gerçekleşmiştir. İşletmenin dönem içinde katlandığı üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir: D. İlk Md. Mlz Gideri : TL D. İşçilik Gideri : TL G. Üretim Gideri : TL Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin ortalama maliyet varsayımıyla direkt işçilik gideri açısından eşdeğer birim maliyeti kaç TL dir? A) 15,00 TL B) 11,00 TL C) 6,00 TL D) 5,00 TL E) 4,00 TL 29

32 TARAMA 03 SAFHA MALİYETİ SİSTEMİ 5. Safha maliyeti sistemini İlk Giren İlk Çıkar (FİFO) yöntemiyle birlikte uygulayan bir üretim işletmesinde, miktar hareketlerine ve yarı mamul stoklarının tamamlanma derecelerine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir: Tamamlanma Derecesi Miktar Hareketleri DİMM Şekillendirme DBYM ad?? Üretimine Başlanan ad Üretimi Tamamlanan ad DSYM ad %100 %40 Maliyetler DBYM Maliyetleri TL TL Dönemin Maliyetleri TL TL İşletmenin mamullere ilişkin şekillendirme eşdeğer birim maliyeti 3 TL olduğuna göre dönem başı yarı mamullerin şekillendirme açısından tamamlanma derecesi yüzde kaçtır? A) 30 B) 40 C) 45 D) 50 E) T işletmesi tek bir mamulün üretimini gerçekleştirmekte olup, Haziran ayı üretim bilgileri aşağıdaki gibidir: Dönem başı yarı mamul miktarı Dönem içinde üretime başlanan Dönem içi üretimi tamamlanan Dönem sonu yarı mamul miktar : adet : adet : adet : adet Tamamlanma Dereceleri DBYM DSYM Direkt İlk Md. Malzeme %100 %80 Direkt İşçilik Gideri %80 %60 Genel Üretim Gideri %70 %50 Yukarıdaki bilgilere göre İlk Giren İlk Çıkar yöntemine göre işletmenin direkt işçilik gideri açısından eşdeğer ürün miktarı kaç adettir? A) B) C) D) E) Safha maliyet sisteminde, dönem başı yarı mamul stoklarının, içinde bulunulan dönemde üretimine başlanıp bitirildiğini varsayan yöntem aşağıdakilerden hangisidir? A) İlk giren ilk çıkar yöntemi B) Son giren ilk çıkar yöntemi C) Ortalama maliyet yöntemi D) Standart maliyet yöntemi E) Fiili maliyet yöntemi 30

33 TARAMA 04 SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU 1. K işletmesinin üretim dönemi ilişkin maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir: DB İlk Madde Malzeme Stoğu DS İlk Madde ve Malzeme Stoğu D. İçi İlk Madde ve Malzeme Alımı Direkt İşçilik Gideri DB Yarı Mamul Stoğu DS Yarı Mamul Stoğu Endirekt İşçilik Gideri Fabrika Binası Amortismanı Amortisman Gideri (%75 Üretim, %25 Arge) Endirekt Malzeme Gideri DS Mamul Stoğu Pazarlama, Satış Ve Dağıtım Gideri DB mamul stoğu bulunmayan işletmede yukarıda verilen bilgilere göre satılan mamullerin toplam maliyeti kaç TL dir? A) B) C) D) E) F işletmesi stok hareketlerini aralıklı envanter yöntemine göre izlemekte olup, işletmeye ait dönem içi stok hareketleri aşağıdaki gibidir: İlk Madde ve Malzeme Yarı Mamul Mamul DB Malz DBYM DB Mamul D. İçi Alış DSYM --- DS Mamul Alış Gideri Alış İade Alış Iskonto DS Stok Direkt işçilik giderleri TL, genel üretim gideri ise TL olan işletmenin Üretilen Mamul Maliyeti kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 2. Bir üretim işletmesinde mayıs ayına ait üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir: Direkt İlk Madde Malzeme Gideri : TL Endirekt Malzeme Gideri : TL Direkt İşçilik Gideri : TL Endirekt İşçilik Gideri : TL DS Yarı Mamul Stoğu : TL DB Mamul Stoğu : TL Satılan Mamul Maliyeti : TL DB yarı mamul stoğu olmayan işletmenin DS Mamul stoğu kaç TL dir? A) B) C) D) E) EF işletmesinin dönem içi üretim giderlerine ait bilgiler aşağıdaki gibidir: Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri : TL Direkt İşçilik Gideri : TL Genel Üretim Gideri : TL Üretilen Mamul Maliyeti : TL DB Mamul Maliyeti : TL DS Mamul Maliyeti : TL Pazarlama, Satış ve Dağıtım Gideri : TL Satışlarını üretilen mamul maliyeti üzerinden %20 karlı olarak gerçekleştiren işletmenin satış indirimleri tutarı 5000 TL dir. Bu bilgilere göre işletmenin Brüt Satış Karı veya Zararı tutarı kaç TL dir? A) TL zarar B) TL zarar C) TL kar D) TL kar E) TL kar 31

34 TARAMA 04 SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU 5. M işletmesinin döneme ait üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir: Dönem başı yarı mamul : TL Dönem başı mamul : TL D. içi malzeme alışları : TL Üretilen Mamul Maliyeti : TL Dönem Sonu Mamul : TL Direkt İşçilik Gideri : TL Bu bilgilere işletmenin satılan mamul maliyeti kaç TL dir? A) B) C) D) E) T üretim işletmesinde Mayıs ayı üretim maliyetlerine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir: D. İlk Md. Mlz. Gideri TL D. İşçilik Gideri TL DB Yarı Mamul TL DS Yarı Mamul TL Üretilen Mamul Maliyeti TL Finansman Gideri TL Fabrika Binası Sigortası TL Endirekt Malzeme Gideri TL Makine Amortismanı? Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin makine amortismanı için katlanmış olduğu maliyet tutarı kaç TL dir? A) B) C) D) E) F işletmesi Mayıs ayında birim mamulün üretimini gerçekleştirmiş olup, aynı dönemde tamamını satmıştır. DB Mamul stoğu bulunmayan işletmenin Mayıs ayına ait üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir: - DB Yarı Mamul Maliyeti : TL - DB İlk Md. Mlz. Maliyeti : TL - Dönem içi ilk Md. Mlz. Alımı : TL - DS İlk Md. Mlz. Maliyeti : TL - DS Yarı Mamul Maliyeti : TL - Direkt İşçilik Maliyeti : TL - Endirekt İşçilik Maliyeti : TL - Bina Amortismanı : TL - Ar-ge Gideri : TL - Pazarlama Satış Dağıtım Gideri : TL Yukarıdaki bilgilere göre Mayıs ayına ait satılan mamul maliyeti tutarı kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 32

35 TARAMA 05 ORTAK ÜRÜNLER 1. Z işletmesi birlikte üretime tabi tuttuğu A, B ve C ürünleri için ayrım noktasına kadar TL ortak maliyete katlanmıştır. Üretilen ürünlere ilişkin birim satış tutarları ve üretim miktarları aşağıdaki gibidir: Mamuller Miktar (kg) A B C Birim Satış Fiyatı (TL) Ortak maliyetlerin mamullere dağıtımında Satış Değeri yöntemini kullanan işletmenin A mamulüne ait toplam maliyeti kaç TL dir? A) B) C) D) E) P işletmesi üreticiden KDV hariç TL ye satın aldığı 10 ton buğdayı öğütme işlemine tabi tutarak ekmeklik beyaz un ve kepekli un elde etmiştir. İşletme ürünler için harmanlama ve paketleme masraflarına katlanmış olup, mamullere ilişkin üretim ve satış bilgileri aşağıdaki gibidir: ÜRÜN Miktar Ek Satış Maliyet Fiyatı Beyaz Un 7 ton TL TL Kepekli Un 3 ton TL TL Ortak maliyetlerin dağıtımından Satış değeri yöntemini kullanmaktadır. Bu bilgilere göre Kepekli Un ürünün ortak maliyetten alacağı pay kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 2. L işletmesi birleşik imalat sonucunda üretmiş olduğu ürünlerini ayrım noktasından sonra ya da ek işleme tabi tutarak satışa sunmaktadır. İşletmenin ayrım noktasına kadar katlandığı maliyet TL olup, ayrım noktasından sonra yapılan ek maliyetler ve satış tutarları aşağıdaki gibidir: Mamuller Ek Ek İşlem Sonrası Satış Değeri Maliyet Satış Değeri K L M İşletme ortak maliyetlerin dağıtımında Satış Değeri yöntemini kullanması durumunda aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) K mamulüne ait ortak maliyet tutarı TL dir. B) L mamulü ek işlem sonrası satıldığında TL lik ek kar elde edecektir. C) M mamulünün ek işlem dâhil toplam maliyeti TL dir. D) K mamulü ek işlem sonrası satıldığında satış karı TL artar. E) L mamulüne ortak maliyetten TL lik pay düşer. 4. Tek bir üretim sürecinde üç mamulün birlikte üretimini gerçekleştiren KLM işletmesinde ayrım noktasına kadar ortaya çıkan üretim maliyeti TL dir. Ürünlere ilişkin üretim miktarları, satış değerleri ve ek maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir: Mamul Üretim Satış Ek Miktarı Değeri Maliyet K mamulü 1500 kg TL 1000 TL L mamulü 2000 kg TL 500 TL M mamulü 2500 kg TL 1500 TL Ortak maliyetlerin dağıtımında Satış Değeri yöntemini uygulayan işletmede K mamulünün ek gider sonrası toplam maliyeti kaç TL dir? A) B) C) D) E)

36 TARAMA 06 İŞÇİLİK MALİYETLERİ 1. L işletmesi A siparişinin üretimini 140 saatte tamamlamış olup, bunun 60 saatlik kısmı fazla mesaiyi kapsamaktadır. Saat ücretinin 20 TL olduğu işletmede, fazla mesai ücreti %60 oranında zamlı olarak gerçekleştirmektedir. Bu bilgilere göre işletme tarafından yapılacak işçilik kaydında aşağıdakilerden hangisinin kullanımı doğrudur? A) Direkt İşçilik gideri Hs. Alacaklı 1600 TL B) Personele Borçlar Hs. Alacaklı 2800 TL C) Genel Üretim Giderleri Hs. Borçlu 600 TL D) Direkt İşçilik Giderleri Hs. Borçlu 3400 TL E) Genel Üretim Giderleri Hs. Borçlu 1800 TL 3. K işletmesi dönem içinde katlanacağı yıllık izin ücretlerine ilişkin tahmini giderlerinin TL olacağını öngörmekte ve söz konusu masraflarını aylık periyotlarla üretim maliyetlerine yüklemek istemektedir. Bu bilgilere göre işletmenin her ay düzenlemesi gereken yevmiye kaydı aşağıdakilerden hangisidir? A) 730 Genel Üretim Gideri XXX 373. Maliyet Gider Karşılığı B) 720 D. İşçilik Gideri XXX XXX 373. Maliyet Gider Karşılığı C) 373. Maliyet Gider Karşılığı XXX XXX 2. F işletmesi Mayıs ayı içinde makine bozulması sebebiyle eksik kapasite çalışmış olup, bir sonraki dönemde kapasite eksikliğini gidermek için 50 saatlik fazla mesai gerçekleştirmiştir. İşçilik saat ücretinin 10 TL olduğu işletmede, fazla mesailerde %50 zamlı ödeme yapılmaktadır. Bu bilgilere göre yapılacak yevmiye kaydında aşağıdaki hesaplardan hangisinin kullanımı doğrudur? A) Direkt İşçilik Gideri Hs. 500 TL borçlu, Genel Yönetim Gideri Hs. 250 TL borçlu B) Genel Üretim Gideri Hesabı 500 TL borçlu, Direkt İşçilik Gideri Hesabı 250 TL C) Direkt İşçilik Gideri Hs. 500 TL borçlu, Genel Üretim Gideri Hs. 250 TL borçlu D) Direkt İşçilik Gideri Hs. 750 TL borçlu E) Genel Üretim Gideri Hs. 750 TL borçlu 730. Genel Üretim Gideri D) 730 Genel Üretim Gideri 381 Gider Tahakkukları E) 770 Genel Yönetim Gideri 335. Personele Borçlar XXX XXX XXX XXX XXX 34

37 TARAMA 06 İŞÇİLİK MALİYETLERİ 4. B işletmesi Mayıs ayında makinaların bozulması sebebiyle ortaya çıkan üretim kaybının telafisi için fazla mesai gerçekleştirmiştir. İşletme bu amaçla saat ücreti 10 TL üzerinden 80 saatlik kısmı normal, 40 saatlik kısmı ise fazla mesai olmak üzere işçilerine %50 fazla mesai ödemesi yapmıştır. Bu bilgilere göre işçilere ödenecek ücretin takibinde kullanılması gereken hesaplar ve kayıt şekilleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Direkt İşçilik gideri hesabı borçlu 800 TL, Genel Üretim Giderleri hesabı borçlu 600 TL B) Direkt İşçilik gideri hesabı borçlu 1000 TL, Genel Üretim Giderleri hesabı borçlu 400 TL C) Direkt İşçilik gideri hesabı borçlu 1200 TL, Genel Yönetim Giderleri hesabı borçlu 200 TL D) Direkt İşçilik gideri hesabı borçlu 800 TL, Genel Üretim Giderleri hesabı borçlu 200 TL E) Direkt İşçilik gideri hesabı borçlu 1200 TL, Genel Üretim Giderleri hesabı borçlu 200 TL 6. L işletmesi 2017 yılı için Mart ve Ekim aylarında olmak üzere işçilere toplamda TL ikramiye ödemesi gerçekleştireceğini, bununla beraber yaz dönemi için TL tutarında yıllık izin ücreti ödeyeceğini tahmin etmektedir. Bu bilgilere göre işletmenin tahmini giderlerine ilişkin aylık olarak düzenlemesi gereken yevmiye kaydında aşağıdaki hesaplardan hangisinin kullanımı doğrudur? A) 730 Genel Üretim Giderleri hesabı TL alacaklı B) 720 D. İşçilik Giderleri hesabı TL borçlu C) 730 Genel Üretim Giderleri hesabı TL borçlu D) 373 Maliyet Gider Karşılığı hesabı TL alacaklı E) 381 Gider Tahakkukları hesabı TL alacaklı 5. L işletmesi üretimde kullandığı ve öngörülebilir nitelikte olan bazı gider kalemlerini bütçe dönemi başlangıcında tahmin ederek, üretim maliyetlerine aylık periyotlarla yüklemektedir. Bu bilgilere göre işletmenin aylık olarak düzenlediği yevmiye kaydında alacaklandırılması gereken hesap aşağıdakilerden hangisidir? A) Genel Üretim Giderleri B) Borç ve Gider Karşılıkları C) Gider Tahakkukları D) Maliyet Gider Karşılığı E) Genel Yönetim Giderleri 35

38 TARAMA 07 BÜTÇELER VE SAPMALAR 1. L işletmesi maliyet hesaplamada standart maliyet yöntemini kullanmaktadır. Dönem içinde 5000 adet mamulün üretimi gerçekleştirmeyi hedefleyen işletme, mamullerin her biri için 2 kg malzeme kullanılacağını ve standart birim fiyatının 4 TL olacağını öngörmektedir. Mayıs ayında 4500 adet mamul üretimini gerçekleştiren işletme, mamuller için TL ödeyerek kg ilk madde ve malzeme satın almış olup, dönem içinde kg malzemeyi kullanmıştır. Bu bilgilere göre işletmenin Mayıs dönemine ait direkt ilk madde ve malzeme miktar farkı nedir? A) TL olumsuz B) TL olumsuz C) TL olumlu D) TL olumsuz E) TL olumsuz 3. Standart maliyet yöntemini kullanan M işletmesinin standart ve fiili işçilik giderlerine ait bilgiler aşağıdaki şekilde verilmiştir: Standart Fiili Direkt İşçilik Saati 3 saat 4 saat Ücret 12 TL 15 TL Üretim Miktarı adet Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin direkt işçilik gideri açısından toplam sapması kaç TL dir? A) TL olumsuz B) TL olumlu C) TL olumsuz D) TL olumsuz E) TL olumsuz 2. K işletmesi dönem içinde 6000 adet mamulün üretimini tamamlamayı hedeflemekte olup, söz konusu tahminlere ait standart maliyet kartından elde edilen bilgiler aşağıdaki gibidir: D. İlk Md. Mlz Maliyeti 2 mt x 5TL/mt = 10 TL Direkt İşçilik Maliyeti 3 DİS x 10TL/DİS = 30 TL Genel Üretim Maliyeti 3 DİS x 15TL/DİS = 45 TL İşletme dönemde 5000 adet mamulün üretimini saatte tamamlamış ve TL işçilik giderine katlanmıştır. Bu bilgilere göre işletmenin direkt işçilik giderleri süre sapması aşağıdakilerden hangisidir? A) olumlu B) olumsuz C) olumsuz D) olumlu E) olumsuz 4. Z İşletmesi Haziran 2014 dönemi için 600 adet mamul üretmeyi planlamaktadır. İşletmenin birim başına standart işçilik süre 7 saat olup, tahmini işçilik maliyeti 20 TL dir. İşletmenin haziran ayına ilişkin fiili üretim maliyetleri aşağıdaki gibidir: DİMM 10 mt/brm TL DİG 8 DİS/brm TL GÜG 15 TL/brm TL Üretim Miktarı 800 adet Bu bilgilere göre işletmeni direkt işçilik giderleri süre farkı aşağıdakilerden hangisidir? A) olumlu B) olumlu C) olumsuz D) olumsuz E) olumsuz 36

39 TARAMA 07 BÜTÇELER VE SAPMALAR 5. Aşağıda bir üretim işletmesinin üçer aylık dönemler itibariyle bir yıllık bütçelenmiş satış miktarları yer almaktadır. Dönemler Bütçelenmiş Satış Miktarı İşletme her dönem sonunda bir sonraki dönem için bütçelediği satışların %10 u kadar bir stok miktarı elinde bulundurmak istemektedir. Bu bilgilere göre işletmenin üçüncü üç aylık dönem itibariyle gerekli üretim miktarı kaç birimdir? A) 630 adet B) 420 adet C) 460 adet D) 640 adet E) 690 adet 7. T Üretim işletmesi maliyetlerini tahmini olarak gerçekleştirmekte olup, dönem içinde üretilen yarı mamul, mamul ve satılan mamul maliyetlerine ait bilgiler aşağıdaki gibidir: 151 Yarı Mamul-Üretim Hs TL 152 Mamuller Hs TL 620 Satılan Mamul Maliyeti Hs TL İşletme dönem sonunda yapmış olduğu değerlendirmede, maliyetlere tahmini olarak yansıttığı TL lik genel üretim giderinin TL olduğu belirlenmiştir. Bu bilgilere göre ortaya çıkan farkın muhasebeleştirilmesinde aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur? A) GÜG Yansıtma Hs. Alacaklı TL B) Satılan Mamul Maliyeti Hs. Alacaklı TL C) Yarı Mamul-Üretim Hs. Borçlu 6000 TL D) Mamuller Hs. Borçlu 6000 TL E) Yarı Mamul-Üretim Hs. Alacaklı 4000 TL 6. İşletmenin bütçe dönemine ilişkin F Mamulü ile ilgili satış bilgileri aşağıdaki gibidir: Dönemler Miktar Birinci üç ay 500 İkinci üç ay 600 Üçüncü üç ay 700 Dördüncü üç ay 400 Birinci üç aylık dönemin başında işletmenin elinde 100 adet F cinsi mamul bulunmakta ve işletme her dönem sonunda bir sonraki dönem için bütçelediği satışların % 20 si kadar stok bulundurmak istemektedir. Bu bilgilere göre Üçüncü üç aylık dönem için bütçelenmesi gereken üretim miktarı kaç adettir? A) 780 adet B) 740 adet C) 640 adet D) 620 adet E) 480 adet 8. F işletmesinin dönem içinde tahmin ettiği ve üretim unsurları yansıttığı maliyetleri ile gerçekleşen maliyetleri aşağıdaki gibidir: 710 D.İlk Md. ve Mlz Gid TL 711 D. İlk Md. ve Mlz Gid. Yansıtma 2000 TL 720 D. İşçilik Gid TL 721 D. İşçilik Gid. Yansıtma 3000 TL 730 Genel Üretim Gideri 5500 TL 731 Genel Üretim Gideri Yansıtma 5000 TL 151 Yarı Mamul-Üretim Hs TL 152 Mamuller Hs TL 620 Satılan Mamul Maliyeti Hs TL İşletme ortaya çıkan farkı üretim unsurlarına oransal yüzdelerine göre dağıtılacaktır. Bu bilgilere göre Satılan Mamul Maliyetine düşen pay kaç TL dir? A) 100 B) 200 C) 300 D) 400 E)

40 TARAMA 07 BÜTÇELER VE SAPMALAR 9. Maliyetlerini hesaplamada Standart Maliyet yöntemini kullanan Z işletmesinde tahmini üretim maliyetleri ve fiili üretim maliyetlerine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir: 710 D. İlk Md. Mlz. Gideri : TL 711 D. İlk Md. Mlz. Gideri Yansıtma : TL 720 D. İşçilik Gideri : TL 721 D. İşçilik Gideri Yansıtma : TL 730 G. Üretim Gideri : TL 731 G. Üretim Gideri Yansıtma : TL 151 Yarı Mamul-Üretim Hesabı : TL 152 Mamuller Hesabı : TL 620 Satılan Mamul Maliyeti Hesabı : TL Yukarıdaki bilgilere göre ortaya çıkan eksik yükleme veya fazla yükleme tutarı kaç TL dir? A) TL eksik yükleme B) TL eksik yükleme C) TL eksik yükleme D) TL fazla yükleme E) TL fazla yükleme 11. Maliyet hesaplamalarında standart maliyet yöntemini uygulayan bir işletmenin A üretim bölümünde tek bir Z mamulü üretilmekte olup, bu mamule ilişkin standartlar 2015 yılı başında aşağıdaki şekilde saptanmıştır. D. İlk Md. ve Mlz. Gideri (300.TL/mt x 2 mt/adet) Direkt İşçilik Giderleri (60. TL/saat x 3 saat/birim) Genel Üretim Giderleri (50. TL/saat x 3 saat/birim) A üretim bölümünün 2015 Nisan ayına ait veriler ise aşağıdaki biçimde gerçekleşmiştir. Üretim Miktarı 3000 adet Satın Alınan Malzeme(4000 metre) TL D. İşçilik Gideri (7500 saat karşılığı) TL Genel Üretim Giderleri TL Yukarıdaki bilgilere işletmenin Direkt İlk Madde ve Malzeme gideri açısından ortaya çıkan Fiyat Farkı kaç TL dir? A) olumsuz sapma B) olumlu sapma C) olumsuz sapma D) olumlu sapma E) olumsuz sapma 151 Yarı Mamul-Üretim Hs. XXX 711 D. İlk Md Mlz. Gid. Yansıtma 721 D. İşçilik Gid. Yansıtma 731 GÜG Yansıtma XXX XXX XXX 10. Muhasebe sistemi uygulama genel tebliği 7/A seçeneği ve eş zamanlı kayıt düzenine göre, yukarıdaki yevmiye kaydı aşağıdaki muhasebe işlemlerinden hangisine aittir? A) Tahmini üretim maliyetlerinin üretim hesabına aktarılması B) Yansıtma hesaplarının kapatılması C) Gerçekleşen üretim maliyetlerin kapatılması D) Fiili veya tahmini maliyetlerin üretime devri E) Maliyet hesaplarının kapatılması 38

41 TARAMA 08 GİDERLERİN DAĞITIMI 1. X Üretim İşletmesi nin Boyama ve Dikiş esas üretim gider yerleri ile Yemekhane ve Tamir-Bakım yardımcı gider yerlerine ilişkin bilgiler şu şekildedir: Gider Çeşitleri Dağıtım Ölçüsü Oluşan Gider Fabrika Binası Amortismanı m TL Isıtma Gideri Petek Sayısı TL Yüzölçümü Petek Sayısı m 2 Boyama Dikiş Yemekhane Tamir-Bakım Bu bilgilere göre, yapılacak I. Dağıtım ında Boyama esas üretim gider yerinin fabrika binası amortismanından alacağı pay ne kadardır? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 2. Birinci gider dağıtım sonunda gider yerlerinde toplanan gider ile dağıtım anahtarlarına ilişkin bilgiler şöyledir. EÜGY 1 EÜGY 2 YGY (A) YGY (B) I.Gid. Dağıtım Toplamı Dağıtım Anahtarları İşçi Sayısı İstek Fişi Sayısı YGY (A) nın giderleri işçi sayısı, YGY (B) nin giderleri istek fişi sayısı dikkate alınarak dağıtılacaktır. Bu bilgilere ve basit dağıtım yöntemine göre EUGY 2 nin II. Dağıtım sonrası toplam maliyeti kaç TL dir? A) B) C) D) E) Bir sanayi işletmesinde üretim X ve Y esas üretim gider yerlerinde gerçekleştirilmektedir. Sosyal Tesis, Bakım Onarım bölümleri de yardımcı gider yerleridir. İşletmede Mart ayı üretim dönemine ait genel üretim giderleri gider yerlerine dağıtılmış ve aşağıdaki I. Toplam tutarları elde edilmiştir: X Esas Üretim Gider Yeri TL Y Esas Üretim Gider Yeri TL Sosyal Tesis Yard. Hiz. Gid. Yeri TL Bakım Onarım Yard. Hiz. Gid. Yeri TL Gider Yeri İşgören Bakım Sayısı Onarım Saati X Y Sosyal Tesis Bakım Onarım 8 40 Toplam Yardımcı hizmet gider yerlerinde toplanan genel üretim giderleri, esas üretim gider yerlerine doğrudan dağıtım yöntemi ile dağıtılmaktadır. Yukarıdaki dağıtım verileri ışığında X Esas Üretim Gider Yeri nin yardımcı gider yerlerinden pay aldıktan sonraki toplamı kaç TL dir? A) B) C) D) E)

42 TARAMA 08 GİDERLERİN DAĞITIMI 4. İşletmeye ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir: Yardımcı Hizmet Gider Yerleri Esas Üretim Gider Yerleri Bakım Enerji Döküm Montaj I. Gider Dağıtımı Toplamı xxx xxx İşçi Dağıtım Sayısı Anahtarı m İşletme II. gider dağıtım ında kademeli dağıtım Yöntemi ni uygulamakta ve bakım bolumu dağıtım anahtarı olarak işçi sayısını kullanmaktadır. Bu bilgilere göre, bakım bölümünün montaj bölümüne yüklediği gider payı ne kadardır? A) B) C) D) E) B Uretim İşletmesi'nin birinci dağıtım sonrası gider yerlerinde toplanan gider tutarları ile yemekhane ve personel taşıma yardımcı gider yerlerinin diğer gider yerlerine sağladıkları hizmetlerin oranları aşağıdaki gibidir: I.Dağıtım Toplamı Biçki, Dikiş Yemekha ne Personel Taşıma Finansman Gider Yeri Yemekhane % 75 - %15 %10 Personel %70 %25 - %5 Taşıma İşletme, II. dağıtımda matematiksel dağıtım yöntemini kullanmaktadır. Yemekhane X ve personel taşıma Y ile ifade edilirse, matematiksel dağıtım yönteminde karşılıklı dağıtıma girecek gider yerlerinin matematiksel denklemleri aşağıdakilerden hangisidir? A) X = ,25Y Y = ,15X B) X = ,15Y Y = ,25X C) X = ,25Y Y = ,15X D) X = ,25Y Y = ,15X E) X = ,15Y Y = ,25X 40

43 TARAMA 08 GİDERLERİN DAĞITIMI 6. Üretimini 3 esas üretim gider yeri ve 2 yardımcı hizmet gider yerinde gerçekleştiren ZTE işletmesinin genel üretim giderlerinin birinci dağıtım sonuçları ve yardımcı hizmet gider yerlerinin hizmet dereceleri aşağıda verilmiştir: Kaynak Montaj Döküm Y.Hane Enerji Birinci Dağıtım İşçi Sayısı %20 %15 %35 - %30 Kw/h %30 %40 %10 %20 - İşletme yemekhane bölümünün gider dağıtım anahtarı olarak işçi sayısı, enerji bölümünün ise Kw/h birim ölçüsü baz alınacaktır. Bu bilgilere göre ikinci dağıtımda Matematiksel Dağıtım yöntemini kullanan işletmede Yemekhane Bölümünün dağıtıma tabi gider tutarı kaç TL dir? A) 4700 B) 5000 C) 1000 D) 1500 E) M işletmesi X ve Y adlı iki esas üretim gider yerinde A, B ve C ürünlerini üretmektedir. X bölümünde emek yoğun üretim gerçekleştirilmekte ve genel üretim maliyetleri direkt işçilik saatleri (DİS )baz alınarak üretime yüklenmektedir. Y bölümünde ise teknoloji yoğun üretim gerçekleştirilmekte olup, makine saatleri baz alınmaktadır. İşletmede A, B ve C ürünlerine ait üretim maliyetleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir. X Esas Üretim Gider Yeri Y Esas Üretim Gider Yeri A B C A B C D. İlk Md. ve Malz. Gid TL 8000 TL 7000 TL 5000 TL 4000 TL 6000 TL D. İşçilik Gid TL TL TL TL TL TL GÜG TL TL Dağıtım Anahtarı Direkt İşçilik Saati (DİS) DİS DİS DİS Makine Saati (MS) 180 MS 200 MS 120 MS Yukarıdaki bilgilere göre X esas üretim noktasında C mamulü için ortaya çıkan toplam üretim maliyeti kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 41

44 TARAMA 08 GİDERLERİN DAĞITIMI 8. TZE işletmesi X ve Y esas üretim gider yerlerinde A ve B adlı iki tür mamul üretimi gerçekleştirmektedir. X gider yerinde ortaya çıkan direkt ilk madde ve malzeme gideri TL, Y esas üretim gider yerinde ise TL dir. Direkt işçilik gideri ise X esas üretim gider yerinde TL, Y esas üretim gider yerinde TL dir. Genel üretim giderleri iki gider yeri için toplamda TL olarak gerçekleşmiştir. İşletmede esas üretim gider yerleri itibariyle üretilen mamullere ilişkin dağıtım oranları ve işçilik saatleri aşağıdaki gibidir: Mamuller / Giderler D. İlk Md. Mlz. Gideri D. İşçilik Gideri Direkt İşçilik Saati X Esas Üretim Gider Yeri A B Mamulü Mamulü Y Esas Üretim Gider Yeri A B Mamulü Mamulü %60 %40 %50 %50 %70 %30 %40 % DİS 300 DİS 100 DİS 400 DİS 9. Faaliyetlerini 2 EÜGY ve 2 YHGY de gerçekleştiren ZTE işletmesinin ikinci dağıtım sonrası esas üretim gider yerlerinde toplanan GÜG TL olarak gerçekleşmiştir. K ve L adlı iki adet mamul üretimi yapılan işletmede mamuller için katlanılan maliyetler, üretim miktarları ve işçilik saatleri aşağıdaki gibidir: K MAMULÜ L MAMULÜ DİMM TL DİMM TL DİG TL DİG TL D. İşçilik D. İşçilik 400 saat Saati Saati 600 saat Üretim Üretim 3000 Ad Miktarı Miktarı 2000 Ad. İşletmede genel üretim giderlerinin dağıtımında işçilik saati baz alınacaktır. Bu durumda K mamulünün birim üretim maliyeti kaç TL dir? A) 20 TL B) 30 TL C) 35 TL D) 15 TL E) 25 TL Genel üretim giderlerinin dağıtımında toplam direkt işçilik saatlerini baz alan işletmenin X esas üretim gider yerinde gerçekleşen A mamulüne ait üretim maliyeti kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 42

45 TARAMA 09 SİPARİŞ MALİYETİ SİSTEMİ 1. A ve B adlı iki esas üretim gider yerinde üretimi gerçekleştirmekte olan ABC işletmesinin bütçelediği genel üretim giderleri (GÜG) toplamı TL dir. İşletme dönem içinde direkt işçilik saati (DİS) çalışılacağını öngörmektedir. İşletmenin yıl içinde C siparişine ait maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir: Direkt İlk Madde Malzeme Gideri Direkt İşçilik Giderleri Üretim Miktarı : 8000 TL : 7000 TL : 2000 adet GÜG nin siparişlere yüklenmesinde DİS leri baz alan işletmede C siparişi 700 DİS çalışılmıştır. Bu bilgilere göre C siparişine ait birim üretim maliyeti kaç TL dir? A) 7,00 B) 7,50 C) 10,00 D) 11,00 E) 12,00 3. Sipariş maliyet sistemini uygulayan bir işletmeden alınan bilgiler aşağıdaki gibidir: I. Sipariş II. Sipariş DİMMG DİG Direkt İşçilik Saati Makine Saati GÜG Yükleme Haddi TL/DİS 500TL/MS Yukarıdaki bilgilere göre I. ve II. Siparişin toplam GÜG kaç TL dir? A) B) C) D) E) T işletmesi 2015 dönemine ait bütçelenmiş faaliyet hacminin direkt işçilik saati (DİS) olacağını öngörmektedir. Bununla beraber bütçelenmiş GÜG tutarını ise TL olarak tahmin etmektedir. İşletmenin üretmiş olduğu K mamulüne ilişkin sipariş maliyet kartından elde edilen bilgiler aşağıdaki gibidir: Direkt İlk Md. ve Malzeme Gideri Direkt İşçilik Gideri Direkt İşçilik Saati Üretim Miktarı 5 TL 7 TL 500 DİS 1000 adet İşletme Genel Üretim Giderlerinin siparişlere yüklenmesinde direkt işçilik saatlerini (DİS) kullanmaktadır. Bu bilgilere göre işletmenin K mamulüne ait birim üretim maliyeti kaç TL dir? A) 19,50 TL B) 20,00 TL C) 21,00 TL D) 27,00 TL E) 22,00 TL 4. "D" Mamulü siparişi ile ilgili bazı bilgiler aşağıdaki gibidir. Direkt İlk Madde ve Malzeme Gideri : Direkt İşçilik Gideri : Sipariş Miktarı : br Genel üretim giderleri, siparişin maliyetine direkt işçilik giderlerinin % 200'ü oranında yüklenecektir. Bu bilgilere göre "D" mamulünün birim maliyeti kaç TL'dir? A) 19 B) 10 C) 20 D) 18 E) 37,5 41

46 TARAMA 10 GİDERLERİN SINIFLANDIRILMASI 1. Aşağıdakilerden hangisi mamul vücuda getirilmesinde ortaya çıkan ve üretim maliyetlerine doğrudan yüklenebilen giderlerden birisidir? A) Endirekt Giderler B) Sabit Giderler C) Direkt Giderler D) Yapısal Giderler E) Dolaylı Giderler 4. İşletmede üretim miktarındaki artışa bağlı olarak toplam olarak sabit kalabilen ancak belli bir kapasiteden sonra kademeli (basamaksal) olarak artan maliyetlere ne ad verilir? A) Yarı Sabit Maliyetler B) Birim Değişken Maliyetler C) Toplam Değişken Maliyetler D) Birim Sabit Maliyetler E) Yarı Değişken Maliyetler 2. Aşağıdakilerden hangisi mamul veya mamul grubu için ne kadar kullanıldığı doğrudan tespit edilemeyen, üretilen mamulün maliyetine çeşitli yükleme oranları üzerinden dâhil edilen giderlerden birisidir? A) Direkt İlk Madde Ve Malzeme Giderleri B) Direkt İşçilik Giderleri C) Direkt Giderler D) Sabit Giderler E) Birim Değişken Maliyetler 3. Aşağıdakilerden hangisi Yapısal Giderler için doğru bir ifadedir? A) İşletmelerin üretim ile ilgili ortaya çıkan maliyetlerini ifade eder. B) İşletmelerde doğrudan üretimle ilişkilendirilemeyen ve işletmenin yapısına bağlı olarak ortaya çıkan, kısa dönemde vazgeçilmesi zor olan sabit maliyet türüdür. C) İşletmelerde üretim dışında ortaya çıkan ve kolaylıkla yok edilebilen maliyetlerdir. D) İşletmelerde üretimle beraber ortaya çıkan ve üretimdeki artış/azalışa bağlı olarak artan veya azalan maliyetlerdir. E) İşletmenin kısa vadede yok edebileceği, yapısal bir takım zorunluluklardan dolayı katlanmak zorunda olduğu sabit maliyet türüdür. 5. Aşağıdaki maliyet türlerinden hangi ikisinin üretim miktarındaki değişmeden etkilenmediği varsayılır? A) Toplam Sabit Maliyetler Toplam Değişken Maliyetler B) Toplam Sabit Maliyetler Birim Sabit Maliyetler C) Birim Sabit Maliyetler Birim Değişken Maliyetler D) Toplam Sabit Maliyetler Birim Değişken Maliyetler E) Toplam Değişken Maliyet Birim Sabit Maliyetler 6. ETZ işletmesinin üretim ile ilgili ortaya çıkan maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir: Birim Değişken Maliyetler : 6 TL Birim Sabit Maliyetler : 8 TL Üretim Miktarı : 6000 Adet Bu bilgilere göre işletmenin üretim miktarını 8000 birime çıkarması durumunda toplam üretim maliyeti kaç TL dir? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL 42

47 TARAMA 10 GİDERLERİN SINIFLANDIRILMASI 7. ZET işletmesinin Ocak ayı üretim miktarı adettir. İşletmenin aynı döneme ilişkin toplam sabit maliyetleri TL olup, toplam değişken maliyetleri ise TL dir. Bu bilgilere göre işletmenin genel üretim gideri esnek bütçe denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Y= X B) Y= X C) Y= X D) Y= X E) Y= X 10. ETZ işletmesinin 1000 birimlik üretim hacminde toplam sabit maliyetleri TL olup, toplam değişken maliyetleri ise TL dir. Bu bilgilere göre işletmenin faaliyet hacmini 1200 birime çıkarması durumunda katlanacağı toplam maliyet kaç TL olur? A) TL B) TL C) TL D) TL E) TL birim üretim kapasitesine sahip TZE işletmesinin %60 kapasite kullanım oranında birim sabit maliyetleri 5 TL, birim değişken maliyetleri ise 12 TL dir. Bu bilgilere göre işletmenin bütçe denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Y= X B) Y= X C) Y= X D) Y= X E) Y= X 9. ZTE işletmesinin üçer aylık dönemlerine ait üretim ve maliyet bilgileri aşağıdaki gibidir: I. Dönem 1000 adet 4500 TL II. Dönem 1200 adet 5100 TL III. Dönem 1600 adet 7300 TL IV. Dönem 2000 adet 7500 TL Yukarıdaki bilgilere göre En Yüksek En Düşük Noktalar Tekniği yöntemine göre işletmenin birim başına değişken maliyeti kaç TL dir? A) 3,00 TL B) 3,50 TL C) 4,00 TL D) 4,50 TL E) 5,00 TL 43

48 TARAMA 11 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 1. A üretim işletmesine ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir: Tarih Açıklama Miktar Brm Mal Donem başı stokları 600 br 50 TL/Br Üretime Gönderilen 400 br Satın alınan 250 br 60 TL/Br Satın alınan 300 br 70 TL/Br Üretime Gönderilen 400 br - Bu bilgilere ve ilk giren ilk çıkar stok değerleme yöntemine göre donem sonu ilk madde ve malzeme stokları kaç TL dir? A) B) C) D) E) M Üretim İşletmesi nin üretmekte olduğu kamyon için gerekli olan lastiklerle ilgili Nisan ayı stok hareketleri aşağıdaki gibidir: Satın Alınan Kullanılan DB Stoku 800 adet x 60 TL/adet 6 Nisan 200 adet x 65 TL/adet 11 Nisan 900 adet 22 Nisan 900 adet x 69 TL/adet 24 Nisan 500 adet Bu bilgilere ve hareketli ortalama maliyet yöntemine göre işletmenin üretimde kullandığı lastiklerin maliyeti kaç TL dir? A) B) C) D) E) İşletmede Ocak ayı sonu itibariyle 2,00 TL/adet üzerinden adet A hammaddesi bulunmaktadır. Şubat ayı içerisinde 2,50 TL den adet daha A hammaddesi alınmıştır. Bu alımdan sonra adet A hammaddesi üretime sevk edilmiştir. Bu bilgilere ve ilk giren ilk çıkar yöntemine göre, üretime sevk edilen hammaddenin maliyeti kaç TL dir? A) B) C) D) E) X işletmesinin dönem başı itibariyle deposunda 500 TL maliyetli 100 metrelik kumaş mevcudu vardır. İşletme dönem içinde 4800 TL ye 800 metre kumaş daha satın almıştır. İşletme bu kumaşlardan 600 metresini üretime sevk etmiş ve 50 adet gömlek üretimi gerçekleşmiştir. Bu bilgilere göre İlk Giren İlk Çıkar yöntemine göre üretilen mamulün malzeme açısından birim maliyeti aşağıdakilerden hangisidir? A) 72 B) 70 C) 96 D) 48 E) Aşağıdaki ifadelerden hangisi ilk madde ve malzeme değerlemesinde kullanılan hareketli ortalama maliyet yöntemi için doğrudur? A) Bu yöntemin kullanılması üretim işletmeleri için uygun değildir B) Birim maliyet dönem sonunda bir kez hesaplanır C) Üretime verilen ilk madde ve malzemenin maliyeti dönem sonunda hesaplanan birim maliyet dikkate alınarak belirlenir D) Dönem sonu stoklarının maliyeti en son satın alınan ilk madde ve malzemenin maliyetinden oluşur E) Her yeni ilk madde ve malzeme satın alma işleminden sonra birim maliyet yeniden hesaplanır 44

49 TARAMA 11 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ 6. Fiyatların sürekli olarak yükseldiği piyasa şartlarında dönem sonu stoklarının maliyetinin yüksek, üretime verilen malzeme maliyetlerinin ise düşük belirlenmesi istenmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu amaçla kullanılacak değerleme ölçüsüdür? A) Tartılı Ortalama Maliyet Yöntemi B) Gerçek Maliyet Yöntemi C) Son Giren İlk Çıkar Yöntemi D) İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi E) Hareketli Ortalama Maliyet Yöntemi 7. Fiyatların yükselme eğiliminde olduğu bir ekonomide aşağıdaki maliyet hesaplama yöntemlerinden hangisi kullanıldığında üretimde kullanılan malzeme maliyeti diğerlerine göre her zaman daha yüksek çıkar? A) İlk giren ilk çıkar B) Ağırlıklı ortalama maliyet C) Son giren ilk çıkar D) Hareketli ağırlıklı ortalama E) Gerçek parti maliyeti 8. İlk madde ve malzeme hesabının borç kalanı için aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Satıcıya olan senetsiz borç toplamıdır. B) Üretimde kullanılan ilk madde ve malzemelerin maliyetidir. C) İlk madde ve malzeme ambarına iade edilen malzemenin maliyetidir. D) Dönem içindeki ilk madde ve malzeme alışlarının toplam maliyetidir. E) Dönem sonu ilk madde ve malzeme stoklarının maliyetidir. 9. Aşağıdakilerden hangisi işletme malzemesine bir örnektir? A) Tutkal B) Somun C) Temizlik malzemeleri D) Çivi E) Düğme 10. Pencere üretiminde kullanılan camın maliyeti aşağıdakilerden hangisinin kapsamında ele alınır? A) İşletme malzemesi maliyeti B) Endirekt madde ve malzeme maliyeti C) Direkt ilk madde ve malzeme maliyeti D) Mamul maliyeti E) Yardımcı madde ve malzeme maliyeti 11. Aşağıdaki stok değerleme yöntemlerinden hangisi fiyatların yükseldiği donemde üretim maliyetlerinin düşük hesaplanmasına ve fiktif karların doğmasına neden olmaktadır? A) Tartılı ortalama maliyet yöntemi B) Basit ortalama maliyet yöntemi C) Hareketli ortalama maliyet yöntemi D) İlk giren ilk çıkar yöntemi E) Son giren ilk çıkar yöntemi 12. Üretilen ürünün bünyesine giren, ürünün temel yapısını oluşturan, hangi ürün ya da ürün grubu için ne kadar kullanıldığı izlenebilen, iktisadi nitelikteki hammadde ve malzemelere ne ad verilir? A) Şekillendirme maliyetleri B) Endirekt hammadde maliyetleri C) Yardımcı malzeme maliyetleri D) İşletme maliyetleri E) Direkt ilk madde ve malzeme maliyetleri 13. Aşağıdakilerden hangisi yardımcı malzemedir? A) Mobilya üretimde kullanılan sunta B) Toz şeker üretimde kullanılan pancar C) Elektronik sanayinde kullanılan temizlik malzemeleri D) Ayakkabı üretiminde kullanılan makine yağları E) Makine üretiminde kullanılan somun ve cıvatalar 45

50 TARAMA SORULARI CEVAP ANAHTARI Konular / Sıra No Tarama 01 - Temel Kavramlar ve Tanımlar C B B B C B D C Tarama 02 - Kapsamına Göre Maliyetler C C A D A D D B B C Tarama 03 - Safha Maliyeti Sistemi B C A E D C E Tarama 04 - Satışların Maliyeti B C A D C A C Tarama 05 - Ortak Ürünler D B C D Tarama 06 - İşçilik Maliyetleri D C A E D D Tarama 07 - Bütçeler ve Sapmalar A D C D A C D E C A A Tarama 08 - Gider Dağıtımları E E D D A B C B A Tarama 09 - Sipariş Maliyeti Sistemi D A D A Tarama 10 - Giderlerin Sınıflandırılması C D B A D D D B A E Tarama 11 - İlk Madde ve Malzeme Gideri B A B B E D C E C C D E E Değerli SMMM Adayı, Maliyet muhasebesi ile ilgili olarak verilen bu sorular sınav analizlerine göre değerlendirilmiş olup, çıkması muhtemel konular baz alınarak hazırlanmıştır. Maliyet Muhasebesi derslerine ilişkin tüm konuları kapsamamaktadır. Bu bilgiler ışında değerlendirme yapmanızı önerir, başarılar dileriz Konu Başlıkları Çıkmış Soruların Konulara Göre Dağılımı Bütçe Sapmaları Giderlerin Dağıtımı Kapsamına Göre Maliyetler Satışların Maliyeti Tablosu Safha Maliyeti Başabaş Noktası Sipariş Maliyeti İşçilik Maliyetleri Ortak Ürünler İlk Md. Mlz Değ. Yöntemleri Giderlerin Sınıflandırılması Optimum Sipariş Miktarı Maliyet Hesapları ve Kayıtları Temel Kavramlar Üretim Kayıpları TOPLAM Toplam

51