İşletmeye Giriş Dersi

Transkript

1 Ders Notu - 1 İletişim İşletmeye Giriş Dersi vturker@marmara.edu.tr vturker@gmail.com Yrd. Doç. Dr. M. Volkan TÜRKER M.Ü. İşletme Fakültesi İşletme Bölümü M. Volkan Turker vturker 1 2 İletişim Ders notları ve duyurular için; Oda: A Blok, 3. Kat, Dekanlık ofisi Sol menü Dersler İşletmeye Giriş 0 (212)

2 4 adet soru 4 adet cevap Kimsiniz? Neredesiniz? Neden buradasınız? Nereye gitmek istiyorsunuz? Önerilerim Amacınız buradan mezun olmak olmasın! Sadece sınavları geçmeyi hedeflemeyin (Mutlaka) Erasmusa katılın, (Mutlaka) Staj yapın, (Mutlaka) Proje yapın, (İsteğe bağlı) ÇAP / YAP deneyin (Mutlaka ) İngilizcenizi geliştirin! 5 6 Giriş Temel Kavramlar İşletme Nedir? İşletme Nedir? İHTİYAÇ 7 8 2

3 İşletme; insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere, üretim faktörlerinin bir araya getirilerek piyasa için iktisadi mal ve/veya hizmet üreten ve/veya pazarlayan sosyal, ekonomik, teknik ve hukuki bir bütündür. İşletme pazar için üretim yapar. İşletme ve Girişim Tüm işletmeler kâr amacı güder mi? Başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal ve hizmet üretir İşletme ve Girişim Tüm girişimler birer işletmedir. Ancak tüm işletmeler birer girişim değildir. İşletmeler Girişimler İşletme ve Girişim Girişimlerin işletmelerden farkı Kâr amacı gütmeleridir. Oysa ki Kâr amacı gütmeyen işletmeler de vardır; Ör: Dernek ve vakıfların kurdukları işletmeler Ör: Hukuken bir işletme sayılmasa da üniversitemiz

4 Kâr amacı gütmeyen işletmeler Kâr amacı gütmeyen işletmeler çoğunlukla hayırseverlerin bağışlarına bağlı olarak yaşarlar. Ana gelir kaynakları bağışlar ve yardımlardır. Bununla birlikte faaliyetlerinin sürdürülebilir olması için zarar etme lüksleri de yoktur! Bu gerekçe ile iktisadi olmaları bir zorunluluktur. Genellikle sağlık ve eğitim alanında faaliyet gösterirler. Kâr amacı gütmeyen işletme örnekleri Kâr amacı gütmeyen işletme örnekleri Kâr amacı gütmeyen işletme örnekleri

5 Kâr amacı gütmeyen işletme örnekleri Kâr amacı gütmeyen işletmeler Kâr amacı gütmeyen işletmelerin kuruluş amacı kâr elde etmek olmasa da bu işletmeler de kâr amacı güden işletmeler gibi iktisadi olmak zorundadırlar! Yani belirli bir ihtiyacı karşılamak ve bu ihtiyacı karşılarken zarar etmemek zorundadırlar! Yeni bir İşletme türü! Geleneksel anlamda kâr amacı güden ve gütmeyen işletmelere ilave olarak son yıllarda öne çıkan bir tür daha vardır; Sosyal İşletmeler! Nobel Barış Ödülü sahibi Prof. Muhammed Yunus Sosyal İşletmeler Sosyal işletme kârı maksimize etme yerine insanlığın çeşitli ihtiyaçlarına hizmet eden bir işletme modelidir. Prof. Yunus sosyal işletmeyi, sosyal problemleri belirleyip çözmek için kurulan ve kâr payı dağıtmayan bir şirket olarak tanımlamaktadır

6 Sosyal İşletmeler Sosyal bir işletme, amacı sosyal bir sorunu ortadan kaldırmak olan, şahıslardan bağımsız bir kuruluştur. İşletme kâr amacı güder ve kâr elde eder fakat bu kârı kimse almaz! İşletmenin faaliyetleri tamamen sosyal bir amaca yönelik olduğu için, kişisel kâr elde etme düşüncesi işletmeden tümüyle soyutlanmıştır. Sosyal İşletmeler İşletme sahibi zaman içerisinde sadece yatırmış olduğu miktarı geri alabilir. Ör: Bugün sadece Birleşik Krallık ta sayıları i bulan sosyal girişimler kişiyi istihdam etmekte; yılda 24 milyar tutarında ciro oluşturmakta; GSYH ye % 1 destek vermektedir Prof. Yunus a göre Sosyal İşletmeciliğin 7 temel ilkesi 1. Çalışma hedefi, kârı azami kılmak değil, yoksulluğu veya (eğitim, sağlık, teknolojiye ulaşma ve çevre gibi) insanları ve toplumu tehdit eden bir veya birden fazla sorunu yenmektir. 2. İşletme finansal ve ekonomik sürdürülebilirliğe ulaşacaktır. 3. Yatırımcılar sadece yatırdıkları tutarı geri alacaklardır. Prof. Yunus a göre Sosyal İşletmeciliğin 7 temel ilkesi 4. Yatırım tutarı geri ödendikten sonra geriye kalan kâr, yatırım ve iyileştirme harcamalarını karşılamak üzere, işletmede bırakılır. 5. İşletme, çevre bilinçli olacaktır. 6. İşgücü, piyasada geçerli ücreti alacak, çalışma koşulları standardın üzerinde olacaktır. 7. Bütün bunlar keyifle yapılacaktır

7 Sosyal İşletmeler Detaylı bilgi için; Sogla.org Projepanosu.com Girişimci ve Yönetici Girişimci; Başkalarının ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve/veya hizmet üretmek amacıyla üretim faktörlerini ele geçirerek birleştiren, kâr amacı güden ve riske katlanan kişidir Girişimci ve Yönetici Girişimci ve Yönetici Yönetici; Kâr ve riski başkalarına ait olmak üzere üretim faktörlerini mal ve/veya hizmet üretimi için yöneten ve bunun sonucunda bir ücret elde eden kişidir. Girişimci - Yönetici Farklı kişiler olabileceği gibi... Aynı kişi de olabilir

8 Yeni bir Girişimci türü! Sosyal Girişimciler Sosyal Girişimcilik Sosyal işletme fikirlerini gerçeğe dönüştüren girişimcilerdir. Geleneksel girişimcilerden en büyük farklı olarak kâr maksimizasyonunu amaçlamazlar! Üretim Faktörleri Nelerdir? Girişimcilik (Girişim Fikri) İnsan Gücü (Emek) Kas Gücü ve Bilgi Gücü Doğal Kaynaklar Hammadde Sermaye Makine, Teçhizat ve Tesis Bilgi Sermayesi: Know-How Girişimcilik (Girişim Fikri) İşletme fikrinin çekirdeğidir. Girişimcilik, tüm diğer ÜF ni bir araya getiren ve onları bütünleştiren, aynı amaç doğrultusunda işleten bir iradedir. İşletmelerin başarı derecelerinin farklı olması de genelde girişimcilik faktöründen kaynaklanır. Girişimcilik (Girişim Fikri) Günümüzde rakiplerine oranla daha yaratıcı daha yenilikçi girişim fikirleri, rekabette öne geçmede önemli bir faktördür

9 Zihinsel Çaba Pasta : Şeker + Süt + Tereyağı + Un + Yumurta + Meyve veya Çikolata Pasta : Şeker + Süt + Tereyağı + Un + Yumurta + Meyve veya Çikolata İnsan Gücü (Emek) İnsan Gücü (Emek) Emek: Bir iş yapmak için harcanan zihinsel (bilgi gücü) ve bedensel (kas gücü) çabanın toplamıdır. Zihinsel çaba gereksinimi en az, bedensel çaba gereksinimi en fazla işlerden (toprak kazmak, taş kırmak, ) bedensel çaba gereksinimi en az, zihinsel çaba gereksinimi en fazla işlere kadar hepsi insan gücüdür Yüksek Düşük Öğretim elemanı Astronot Pilot Madenci 35 Düşük Bedensel Çaba Yüksek 36 9

10 İnsan Gücü (Emek) En düşük nitelikli iş gücünden en tepe yöneticiye kadar üretimde görev alan her birey emek faktörü içerisinde yer alır. Bir bireyin emek faktörü içinde yer alması ise nitelikleri ve gösteri çaba karşılığında belirli miktarda ücret alması ile mümkündür. Doğal Kaynaklar Araziler, ormanlar, bitkiler, madenler, su kaynakları, hava, rüzgar, güneş ışığı, güneş ısısı, vb. kaynakları ifade eder Doğal Kaynaklar Doğa, ilk insandan bu yana üretimin temel bir faktörüdür. Doğal Kaynaklar Bugün teknoloji sayesinde bu üretim faktörünün sahip olduğu önem, üretim alanları arasında farklı öneme sahiptir

11 Doğal Kaynaklar Bu faktörün en önemli özelliği; Sınırlı ve Kıt olmasıdır. Dolayısıyla tükenebilir niteliktedir. Günümüz işletmelerinin yapmak zorunda olduğu şey kıt kaynakları korumak ve bunları harcarken dikkatli olmaktır. Sermaye Yanlış bilinenin aksine sermaye para demek değildir! Sermaye; önceden üretilmiş olan, üretimde kullanılan ve üretilen mal veya hizmetin finansal değeri içerisinde amortisman (yıpranma payı) olarak yer alan varlıkların toplamıdır Sermaye Sermaye dediğimiz varlıklar günümüzde girişimcinin kendisi tarafından üretilmek yerine satın alındığı (ve istenirse tekrar satılıp, paraya dönüştürülebileceği) için ve parasal değer ile ifade edildikleri için yanlış olarak para ile aynı anlamda kullanılır. Sermaye faktöründe yaşanan değişim Şekil verilmiş bir taştan robotlara

12 Sermaye Alışageldiği üzere sermayeyi oluşturan varlıkların maddi varlıklar olduğu düşünülebilir. Ancak günümüzde kabul gören düşünceye göre; işletmenin iş yapma biçimine ilişkin sahip olduğu bilgi birikimi maddi olmayan fakat çok değerli bir varlıktır. Buna İngilizce de Know- How denir. Patentler, vb. ile korunur. İşletme; insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere, üretim faktörlerinin bir araya getirilerek piyasa için iktisadi mal ve/veya hizmet üreten ve/veya pazarlayan sosyal, ekonomik, teknik ve hukuki bir bütündür. İşletme piyasa için üretim yapar. Başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal ve hizmet üretir Piyasa (Pazar) Nedir? Piyasa, alıcı ve satıcıların karşılaştıkları; mal/hizmet dolaşımının gerçekleştirildiği yerdir. Arz ve talebin buluştuğu yerdir. İktisadi Mal veya Hizmet Nedir? İhtiyaç giderme özelliği taşıyan ve bir çaba sonucunda ortaya çıkarılan mal ya da hizmettir. Bu mal ve hizmetlerin elde edilmesi ancak başka şeylerden vazgeçilmesi ile gerçekleşebilir. Vazgeçilen şey ise genellikle paradır

13 İşletme Sosyal bir yapıdır. İş görenler (çalışanlar) İş görenlerin manevi ihtiyaçları, beklentileri, psikolojik sorunları, vb. Müşteriler Müşterilerin beklentileri, tercihleri, marka bağımlılıkları, kültürü, gelenekleri, demografik özellikleri, vb. Tüketiciler Tüketicilerin beklentileri, ürün/hizmet hakkında duygu ve düşünceleri, beğenileri, şikayetleri, vb. İşletme Ekonomik bir yapıdır. Sermaye sahiplerinin kâr beklentisi, İş görenleri ücret beklentisi, maddi ihtiyaçları, vb. Tedarikçilerin fiyat beklentisi, satış gücü, vb. Müşterilerin fiyat beklentisi, alım gücü, vb. Maliyetler, Vergiler, vb. İşletme Teknik bir yapıdır. Üretimde kullanılan makine, araç, gereç, üretim bantları, vb. Üretim sistemleri, otomasyon sistemleri. Bilgi işlem sistemleri, bilgisayarlar, networkler, vb. İletişim altyapısı, intranet, internet, vb. Yazılım sistemleri, ERP paket programları, vb. İşletme Hukuki bir yapıdır. Ulusal ve uluslararası yasalar gereği; İş verenin hakları ve sorumluluklarının, İş görenlerin hakları ve sorumluluklarının Tedarikçilerin hakları ve sorumluluklarının, Müşterilerin hakları ve sorumluluklarının, Tüketicilerin hakları ve sorumluluklarının, Rakiplerin hakları ve sorumluluklarının, gereğinin (karşılıklı olarak) yerine getirilip getirilmediğini denetleyen adalet sistemi, mahkemeler. 13

14 İşletmenin Fonksiyonları İnsan Vücudunun Fonksiyonları BEYİN Kemik Sistemi Kas Sistemi Dolaşım Sistemi Sindirim Sistemi Sinir Sistemi Solunum Sistemi 54 İşletmenin Fonksiyonları Finansman Pazarlama İnsan Kaynakları Üretim Muhasebe Yönetim Ar-Ge Tedarik Halkla İlişkiler Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle Yrd. Doç. Dr. M. Volkan TÜRKER T.C. Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi - İşletme Bölümü