Proje metni: Ne, Nerede, Ne zaman, Niçin, Nasıl (5N); Kim için, Kim tarafından, Kaç paraya (3K)

Transkript

1

2

3 Proje: Belirli bir zaman diliminde, Belirli bir bütçe çerçevesinde, Belirli bir amaca ulaşmak ve bu doğrultuda sonuçlar üretmek üzere Mali, fiziki ve beşeri kaynakların bir araya getirildiği planlanmış faaliyetlerin bütünüdür. Proje metni: Ne, Nerede, Ne zaman, Niçin, Nasıl (5N); Kim için, Kim tarafından, Kaç paraya (3K) Proje bir ihtiyaçtan doğar ve bu ihtiyacı karşılamaya yönelik olarak tasarlanır.

4 Başvuru Formu I.PROJE 1. Tanım 1.1 Başlık 1.2 Yerler 1.3 Proje Maliyeti ve Sözleşme Makamından İstenen Hibe Tutarı 1.4 Özet 1.5 Amaçlar 1.6 Gerekçelendirme 1.7 Faaliyetin Ayrıntılı Açıklaması 1.8 Yöntem 1.9 Süre ve Faaliyet Planı 2. Beklenen Sonuçlar 2.1 Hedef Gruplar/Faydalanıcılar Üzerinde Beklenen Etki 2.2 Somut Çıktı 2.3 Çarpan Etkileri 2.4 Sürdürülebilirlik 2.5 Mantıksal Çerçeve. ABİGEM/Trabzon 4/90

5 3. Proje Bütçesi 4. Beklenen Finansman Kaynakları Başvuru Formu II. BAŞVURU SAHİBİ 1.Kimlik 2.Banka Bilgileri 3.Başvuru Sahibinin Bilgileri 4.Proje Yönetme ve Uygulama Kapasitesi 4.1 Benzer Proje Tecrübesi 4.2 Kaynaklar 5. Avrupa Birliği Kurumlarına, Avrupa Kalkınma Fonuna (EDF) ve AB Üye Ülkelerine Yapılan Diğer Başvurular III. BAŞVURU SAHİBİNİN PROJEYE KATILAN ORTAKLARI 1.Ortaklarla İlgili Belgeler 2.Ortaklık Beyannamesi IV.BAŞVURU SAHİBİNİN PROJEYE KATILAN İŞTİRAKÇİLERİ V. KONTROL LİSTESİ VI.BAŞVURU SAHİBİNİN BEYANI. ABİGEM/Trabzon 5/90

6 Proje Döngüsü ve Proje Döngü Yönetimi Bir projenin fikir olarak doğuşundan hazırlanmasına, analizine, onaylanmasına, uygulanması ve değerlendirilmesine kadar geçen sürece Proje Döngüsü; bu döngü çerçevesinde yapılan faaliyetlerin bütününe ise Proje Döngüsü Yönetimi denmektedir

7 - Mevcut durumun yetersiz analizi - Projelerin hedef gruplarla ilgili olmaması - Stratejik çerçevenin belirsizliği - Risklerin yeterince dikkate alınmaması - Kısa vadeli bakış açısı - Geçmiş deneyimlerin yeni projelerde dikkate alınmaması - Faaliyet tabanlı uygulama ve planlama - Doğrulanabilir olmayan proje çıktıları - Yetersiz proje dokümanları

8 Sektörel yaklaşım, Talebe yönelik çözüm üretimi, İyileştirilmiş analizler, Hedefe yönelik planlama, Doğrulanabilir etki, Kaliteye vurgu, Sürdürülebilirliğe odaklanma, Formatların standart hale getirilmesi

9 Projenin Değerlendirilmesi Proje Fikrinin Belirlenmesi Projenin Uygulanması ve İzlenmesi Projelerin planlaması ve yürütülmesi, Proje Döngüsü adı verilen ve birbirini takip eden 6 aşamada gerçekleştirilir. Proje Fikrinin Analizi Projeye Kaynak Bulunması Ön Değerlendirme 9

10 Proje Fikrini Belirleme: Projeye İlişkin ilk fikirlerin ortaya konduğu tasarım aşaması Proje Fikrinin Analizi: Projenin teknik ve operasyonel açıdan detaylı olarak tasarlandığı aşama Ön Değerlendirme: Tasarımı tamamlanmış olan projenin teknik, mali, ekonomik, kadın-erkek eşitliği, sosyal, kurumsal, çevresel faktörler açısından tutarlılığının, bütünselliğinin ve işlevselliğinin değerlendirildiği aşama Finansman: Proje önerisinin yazılması ve finansmanın sağlanması aşaması Uygulama: Projede öngörülen faaliyetlerin hayata geçirilmesi, izlenmesi, denetlenmesi aşaması Değerlendirme: Proje sonuçlarının gözden geçirilmesi ve değerlendirilmesi aşaması

11 Farklı seviyelerdeki hedefler arasındaki sebepsel ilişkiyi, hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının nasıl kontrol edileceğini ve proje kontrolü dışında kalan ve başarıyı etkileyecek hangi varsayımların ortaya konulacağını yansıtır.

12 Analiz Planlama 1 Mevcut Durum Analizi 1 Mantıksal Çerçeve Matrisi 2 Paydaş Analizi 2 Süre ve Faaliyet Planlaması 3 Sorun Analizi 3 Kaynak Planlaması 4 Hedef Analizi 5 Strateji Analizi

13 Projenin neden gerçekleştirildiği (Projenin Kapsamı) Projenin neyi başarmasının beklendiği (Projenin Kapsamı ve Göstergeler) Projenin bunu nasıl başaracağı (Faaliyetler ve Araçlar) Projenin başarısı için hangi faktörlerin önemli olduğu (Varsayımlar) Projenin başarısının değerlendirilmesi için gerekli bilginin nereden bulunacağı (Doğrulama Kaynakları) Projenin maliyetinin ne olacağı (Maliyetler) Projenin başlayabilmesi için hangi unsurların yada şartların gerçekleştirilmesinin gerektiği (Ön koşullar)

14 Değiştirmek istediğimiz durum, Değişmesini istediğimiz şeylerin içinde bulundukları koşullar, özellikler, ilgili tarafların durumları, düşünce ve tavırları Mevcut durum analizi, sahanın fotoğrafını çekmektir.

15 Niçin Yapılır? Ana problemin ve buna neden olan problemler ile sebep olduğu sonuçların tarafların üzerinde uzlaşabileceği bir netlikte ortaya çıkarılması için yapılır. Nasıl Yapılır? Katılımcıların bakış açılarından problemler formüle edilir, Konuyla ilgili tüm problemlerin ortaya çıkıp çıkmadığı incelenir, Ortaya çıkanların önemli problemler olduğu konusunda görüş birliği oluşturulur, Bir başlangıç problemi seçilerek, problemler sebep-sonuç ilişkisine göre hazırlanan problem ağacıyla gösterilir.

16 Bu aşamada kendimize sormamız gereken sorular: Değiştirmek istediğimiz, istemediğimiz ya da problem olarak gördüğümüz şey nedir? Bu problemin kaynağı nedir? Problemler arasında neden-sonuç analizi yapıldı mı?

17

18 Sokakta Çalışan Çocuk Sayısı Artıyor Aileler Giderek Yoksullaşıyor Çok Çocuklu Aile Sayısı Yüksek Toplumsal Örgütlenme Zayıf-Bu Konuda Çalışan Kurumlar Güçlü Değil İş Olanakları Kısıtlı Ülkede Ekonomik Kriz Var Geleneksel Davranış Kalıpları Hakim Çocuk İşgücünden Yararlanma Eğilimi Yüksek Ailelerin Eğitim Düzeyi Düşük Bu konuda çalışan STK sayısı az Gönüllü sayısı az Ailelerin İş Becerileri Yok Kente Göç Oranı Yüksek Yeterli Eğitim- Bilinçlenme Çalışmalarının Olmaması Mevcut Çalışmaların Ailelere Ulaşmaması Uzman Personel yok Yeterli yerel ve kamu sahipli proje yürütülmüyor Yeterli Kaynak Ayrılmıyor Konuyla İlgili Bilinç Düzeyi Düşük

19 Niçin Yapılır? Şahısları, grupları ve organizasyonları projeyle ilgilerine göre belirlemek Bunların proje için önemli olan ilgi ve beklentilerini tanımlamak

20 Proje ile ilişkisi olan kişiler, gruplar, kurumlar ya da işletmeler. Paydaşlar, doğrudan ya da dolaylı biçimde proje sürecinden ve sonuçlarından olumlu ya da olumsuz biçimde etkilenecek olanlardır. Bu soruların cevapları bizi paydaşlara götürür; Bu sorun kimin sorunu? Bu sorunun çözümünden en çok (olumlu ya da olumsuz) kim etkilenecek? Bu çözüme en çok kim katkıda bulunabilir,kim karşı çıkabilir?

21 Projenin toplumsal, ekonomik ve siyasal gerçekliklere uygun hale getirilmesine izin verir, Projenin geçerliliğini, uygunluğunu ve sürdürülebilirliğini artırır, Yerel kapasiteleri güçlendirir, Sivil toplumu ve demokratik süreçleri güçlendirir.

22 Birincil Paydaşlar; Projeden doğrudan olumlu ya da olumsuz etkilenecek olanlardır. Projenin temel yararlanıcıları da hedef gruplar ve nihai yararlanıcılar olarak bu grupta yer alır. İkincil Paydaşlar; Birincil paydaşlara hizmet sağlamada aracılık edecek olanlardır.

23 Projenin doğrudan ve olumlu bir biçimde etkilediği grup ya da varlıklardır. Projenin amacının yerine getirilmesi ile gerçekleştirilen etkiden uzun dönemde yararlananlar

24 Grup Özellikleri açısından Sosyal özellikleri Statüleri Yapıları (liderlik/etkililik) Sorunları nasıl algıladıkları İlgileri ve motivasyonları açısından İhtiyaçları Çıkarları(açık/gizli) Beklentileri Projeye karşı yaklaşımları

25 Paydaşlar Karakteristikler -Sosyal, ekonomik -Cinsiyet -Yapı, organizasyon, statü, -Politika, davranış kalıpları İlgi-Beklentiler -İlgiler, hedefler -Beklentiler Önemli sosyal konulara duyarlılıkları (cinsiyet, çevre vs) Potansiyeller- Yetersizlikler -Kaynak sınırlılığı -Bilgi-deneyim -Potansiyel katkı Proje için uygulama ve sonuçlar -Gerekli olan olası faaliyet -Grup ile ilgisi

26 Gelecekte olması istenen durumun gerçekleştirilmesi için potansiyel çözümlerin analiz edilmesidir. Nasıl Yapılır? Problem ağacındaki problemler pozitif olarak yeniden ifade edilir; Problem ağacıyla karşılaştırılır ve yapılması gerekenler veya başarılması gerekenler yeniden ifade edilir; Geçekçi bir şekilde revize edilmesi gereken ve/veya ekleme/çıkarma yapılması gereken hususlar tamamlanır; Bağlantıların tutarlı olmasına dikkat edilerek Hedef Ağacı oluşturulur.

27 Olumsuz durumların gelecekte olması arzu edilen ancak gerçekçi olan durumlara çevrilmesi

28 Sokakta Çalışan Çocuk Sayısı Artıyor Aileler Giderek Yoksullaşıyor Çok Çocuklu Aile Sayısı Yüksek Toplumsal Örgütlenme Zayıf-Bu Konuda Çalışan Kurumlar Güçlü Değil İş Olanakları Kısıtlı Ülkede Ekonomik Kriz Var Geleneksel Davranış Kalıpları Hakim Çocuk İşgücünden Yararlanma Eğilimi Yüksek Ailelerin Eğitim Düzeyi Düşük Bu konuda çalışan STK sayısı az Gönüllü sayısı az Ailelerin İş Becerileri Yok Kente Göç Oranı Yüksek Yeterli Eğitim- Bilinçlenme Çalışmalarının Olmaması Mevcut Çalışmaların Ailelere Ulaşmaması Uzman Personel yok Yeterli yerel ve kamu sahipli proje yürütülmüyor Yeterli Kaynak Ayrılmıyor Konuyla İlgili Bilinç Düzeyi Düşük

29 Sokakta Çalışan Çocuk Sayısı Azalıyor Aileler Gelirinde Artma Var Çok Çocuklu Aile Sayısı Azalıyor Toplumsal Örgütlenme- Bu Konuda Çalışan Kurumlar Güçleniyor İş Olanakları Çeşitleniyor Ülkede Ekonomisi İstikrarlı Geleneksel Davranış Kalıplarında Olumlu Değişim Çocuk İşgücünden Yararlanma Eğiliminde Azalma Ailelerin Eğitim Düzeyi Artıyor Bu konuda çalışan STK sayısında artış var Gönüllü desteği artıyor Ailelerin İş Becerileri Gelişiyor Kente Göç Oranında Azalma Görülüyor Eğitim- Bilinçlenme Çalışmaları Yeterli Düzeyde Mevcut Çalışmalar Ailelere Ulaşıyor Uzman Personel yok Yeterli yerel ve kamu sahipli proje yürütülmüyor Yeterli Kaynak Yaratılıyor Konuyla İlgili Bilinç Düzeyinde Yükselme Var

30

31 Hangi stratejinin sizin görüşünüzü en iyi temsil ettiğini değerlendirin. Bu değerlendirme için aşağıdaki kriterleri kullanabilirsiniz. Kaynakların Uygunluğu Varolan Kapasite Politik Yapılabilirlik Etkinlik Sosyal Kabul Eşitsizliklerin Azaltılmasına Katkı Diğer Projeleri Tamamlayıcılık Aciliyet

32 Ulaşmak istediğiniz ve istemediğiniz hedefleri tanımlayın ve gruplayın. Böylece çeşitli stratejiler ortaya çıkacaktır.

33

34 Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı, proje planlaması ve yönetimini desteklemek üzere kullanılan bir analitik süreç ve araçlar bütünüdür. Düşünmeye yardımcı olur Proje hedeflerinin sistematik olarak ve mantıksal tutarlılık içinde sunulmasını sağlar Değişik düzeyler arasında nedensellik bağının kurulmasını sağlar Hedeflerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin kontrolünü sağlar Proje dışında hangi faktörlerin projenin başarısını etkileyebileceğinin görülmesini sağlar

35 Mantıksal Çerçeve Matrisi Projenin en önemli yönleri, 16 kutulu bir matris içerisinde özetlenir: Projenin neden gerçekleştirildiği (Projenin Kapsamı / Tanımı) Projenin neyi başarmasının beklendiği (Göstergeler) Projenin bunu nasıl başaracağı (Faaliyetler ve Araçlar) Projenin başarısı için hangi faktörlerin önemli olduğu (Varsayımlar) Projenin başarısının değerlendirilmesi için gerekli bilginin nereden bulunacağı (Doğrulama Kaynakları) Projenin maliyetinin ne olacağı (Maliyetler) Projenin başlayabilmesi için hangi unsurların yada şartların gerçekleştirilmesinin gerektiği (Ön koşullar)

36 Müdahale Mantığı- Projenin Kapsamı Objektif Olarak Doğrulanabilir Göstergeler Doğrulama Kaynakları Varsayımlar

37 Müdahale mantığı Nesnel olarak doğrulanabilir başarı göstergeleri Doğrulama kaynakları ve araçları Varsayımlar Genel Projenin katkı yapacağı, daha Genel hedefle ilgili başlıca Bu göstergelere ilişkin hedefler geniş genel hedef göstergeler nelerdir? bilgi kaynakları nelerdir? nedir? Projenin Proje ile ulaşılacak Projenin özel hedeflerine Mevcut veya toplanabilecek Doğrudan proje kontrolü kapsamında amacı özel hedefler nelerdir? ulaşılıp ulaşılmadığı ve ne bilgi kaynakları nelerdir? olmayan, genel hedeflere ulaşmak için dereceye kadar ulaşıldığını Bu bilgileri elde etmek için gerekli etken ve koşullar nelerdir? gösteren niteliksel ve gerekli yöntemler Ne gibi riskler dikkate alınmak niceliksel göstergeler nelerdir? zorundadır? nelerdir? Beklenen Özel hedeflere ulaşmak için Proje ile, öngörülen sonuç ve Bu göstergelere ilişkin Plandaki beklenen çıktı ve sonuçların sonuçlar öngörülen somut çıktılar nelerdir? etkilere ulaşılıp ulaşılmadığı bilgi kaynakları nelerdir? elde edilmesi için ne gibi Projenin öngörülen etki ve ve ne dereceye kadar dış etken ve koşullar yararları nelerdir? ulaşıldığını ölçmek için gerçekleştirilmelidir? Proje ile ne gibi gelişmeler ve değişiklikler elde edilecektir? kullanılan göstergeler nelerdir? Faaliyetler Beklenen sonuçları elde etmek için Araçlar Projenin ilerlemesine ilişkin Proje(ler) başlamadan önce gerçekleştirilecek başlıca faaliyetler Bu faaliyetleri uygulamak için bilgi kaynakları nelerdir? ne gibi ön koşullar gereklidir? nelerdir ve bunlar hangi sırayla gerekli araçlar nelerdir, Planlanan faaliyetlerin uygulanması gerçekleştirilecektir? örneğin personel, ekipman, için, projenin doğrudan kontrolü eğitim, çalışmalar,malzemeler dışında ne gibi koşulların hazır işletim olanakları, vb. bulunması zorunludur.

38

39 Hedeflerin nasıl yazılması gerektiğine karar verin Stratejiyi seçin Seçtiğiniz stratejinin ağacını tamamlayın Hedeflerin nasıl ifade edileceğine karar verin Hedefleri mantıksal çerçeveye aktarın (genel amaç, proje amacı, sonuçlar) Hedefleri gözden geçirin (araç-amaç ilişkisi) Olası etkinlikleri tanımlayın

40 Projenin katkıda bulunacağı üst düzey hedefler Hedef gruplar için sürdürülebilir yarar sağlama açısından projenin ana hedefi Gerçekleştirilecek faaliyetlerin ürünleri Projenin sonuçlarını üretmek için projenin parçası olarak uygulanacak görevler

41

42 Projenin gerçekleştirilmesiyle erişilecek olan ve projenin kendisinden daha uzun ömürlü olması beklenen hedef.

43 Hedef ağacından elde edilir ve Proje Amacına erişilmesini sağlayan hedefleri içerir

44 Sonuçları Elde Etmek İçin Yapılması Gerekenler Hedefler Şemasından Çıkarılır Özel Teknik İncelemelerle Ortaya Çıkar

45 Hedeflerin Seviyeleri Projenin katkıda bulunacağı en üst seviyedeki hedef Hedef gruplar için sürdürülebilir yarar sağlama açısından projenin ana amacı Gerçekleştirilecek faaliyetlerin ürünleri Projenin sonuçlarını üretmek için projenin parçası olarak uygulanacak görevler GENEL HEDEF PROJE AMACI SONUÇLAR FAALİYETLER İdeal durum- uzun dönemde gerçekleşir Projenin sonucunda ulaşılır. Özgün, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi olan ve belli bir zaman ve yere bağlı olarak tanımlanmalıdır. Projenin amacına ulaşılması için yerine getirilmesi gereken alt hedefler, ölçülebilir, yapılabilir olarak tanımlanmalıdır. Belirli bir zamana ve bütçeye dayalı olarak kaynakların kullanılması ve proje amacına ulaşmayı sağlayacak sonuçların üretilmesi ABİGEM/Trabzon 45/90

46 Hedefin Özellikleri SMART Yöntemi S - (Specific) Belirli M (Measurable) Ölçülebilir A - (Attainable) Ulaşılabilir R - (Rational) Rasyonel T - (Time limited) Zaman sınırlı

47 Bir SMART Hedef Örneği "1 yıl içinde Çınarlı Beldesinde çocuk gelişimi hakkında 100 ebeveyni 5 er günlük süre ile eğitmek ve bu kişilerin öğrendiklerini günlük hayatta uygulamalarını sağlamak. Uygulamaların yapılıp yapılmadığını 1 yıl süre ile kontrol etmek SMART bir hedeftir. Sadece Ebeveynleri eğitmek" ise SMART bir hedef değildir.

48 Varsayımlar nedir? Projenin başarısını etkileyen veya belirleyen dışsal faktörlerdir. Niçin gereklidirler? Müdahale mantığı asla gerçek durumu kapsayamaz. Dışsal faktörler başarı üzerinde önemli etkilere sahiptirler ve tanımlanarak dikkate alınmalıdırlar. Önkoşullar nelerdir? Faaliyetler başlamadan önce aşılması gereken koşullardır

49 Proje faaliyetlerine başlanabilmesi için gerekli önkoşulların belirlenmesi, Hiyerarşik sıralamada, seçilen strateji ile tam olarak kapsanamayan ancak projenin başarısı açısından önemi bulunan dışsal faktörlerin ifade edilmesi, Bu faktörlerden hangilerinin Genel Amacın, Proje Amacının veya Sonuçların gerçekleştirilmesi için gerekli olduğunun belirlenmesi ve mantıksal çerçevenin uygun seviyesine yerleştirilmesi, Varsayım Değerlendirme Algoritması nı kullanarak dışsal faktörlerin önemleri konusunda karar oluşturulması, Mantıksal çerçevenin tamamını gözden geçirerek müdahale mantığının ve varsayımların tam olarak belirlenip belirlenmediğini kontrol edilmesi.

50 Nedir? Proje amaçlarını operasyonel olarak ölçebilen, performans ölçüm olanağı sağlayan ve projenin her aşamada izlenmesine olanak sağlayan araçlardır. Her bir gösterge kısaca müdahaleye ilişkin Nicelik, Nitelik, Zaman ve Yer konusunda bilgi içermelidir. Ayrıca göstergeler SMART olmalıdır. Ne İşe Yararlar? Genel Amacın, Proje Amacının ve Sonuçların karakteristiklerini açıklığa kavuştururlar Projeyi daha objektif bir şekilde yönetmeyi sağlarlar Performans ölçümü, izleme ve değerlendirme için bir baz oluştururlar Sıklıkla, bir amaç için birden fazla gösterge kullanmak gereklidir. Böylece, amacın başarılıp başarılmadığı konusunda daha güvenilir bilgi elde edilir.

51 SPECIFIC (Spesifik), ölçmesi gereken şeyi ölçen MEASURABLE (Ölçülebilir) Kabul edilebilir maliyetler içerisinde tarafsız olarak doğrulanabilir olmalı AGREED UPON (Üzerinde uzlaşılan) Bütün taraflar göstergenin özelikleri konusunda uzlaşmış olmalı REALISTIC & SENSITIVE (gerçekçi ve duyarlı) Proje hedefleri ile ilgili ve değişime duyarlı olmalı TIME BOUND & COST EFFECTIVE (Süreli ve maliyet etkin)

52 Doğrulama Kaynakları, göstergelerin kontrol edilmesi için gerekli bilgiyi sağlayacak dokümanlar, raporlar ve diğer kaynaklardır. Göstergelerin formüle edilmesiyle eş zamanlı olarak doğrulama kaynakları da belirtilmelidir. Doğrulama kaynakları şu bilgileri vermelidir: Bilginin sağlanacağı format (örn: İlerleme raporları, proje hesapları, proje kayıtları, resmi istatistikler vs.), Bilgiyi kimin sağlayacağı, Bilginin hangi sıklıkta sağlanacağı (örn: Aylık, üç aylık, yıllık vs.).

53 Araçlar, projenin yürütülmesi ve planlanan faaliyetlerin yapılması için gereken fiziksel ve fiziksel olmayan kaynaklardır. İkiye ayrılır: İnsan Kaynakları Fiziksel Kaynaklar (Büro, Ekipman, Malzeme vb.)

54 Maliyetler, tüm belirlenmiş kaynakların (araçlar) finansal olarak ifade edilmesidir. Özel dikkat gerektirecek alanlardan birisi de Nesnel Olarak Doğrulanabilir Göstergelerle ilgili toplanacak verinin maliyetidir.

55 Genel Amaç Projenin doğrudan hedefini aşan, daha geniş kapsamlı üst amaç! Örnek:... bölgesinde sosyo-ekonomik kalkınmanın sağlanması.

56 Proje Amacı/ Amaçları Projenin gerçekleştirilmesiyle erişilecek olan ve hedef kitle üzerindeki faydalı etkilerin proje bittikten sonra da sürmesi beklenen durumu! Örnek:... ilinde organize sanayi sitesinin kapasitesinin artırılması.

57 Sonuçlar Bir araya geldiklerinde proje amacının gerçekleştirilmesini sağlayan faaliyetlerin sonuçları / çıktılarıdır. Örnek: S-1: Genişleme planlarının çıkarılması S-2: Mevcut altyapının iyileştirilmesi S-3: İnsan kaynaklarının geliştirilmesi

58 Faaliyetler Örnek: S-1 için faaliyetler: Genişleme planlarının çıkarılması Mevcut kapasitenin değerlendirilmesi Potansiyel genişleme alanlarının tespiti Potansiyel genişleme alanlarına ait planların hazırlanması Bir araya geldiklerinde proje amacının gerçekleştirilmesini sağlayan faaliyetlerin sonuçları / çıktılarıdır.

59 Başarı Göstergeleri Proje sona erdiğinde erişilecek durumu yansıtan sayısal ve ölçülebilir açıklamalardır. Örnek: Proje amacı için başarı göstergesi: Proje başlangıç yılından itibaren 3. yıl sonunda sanayi sitesinde yer alan işletmelerin sayısında % 40 lık artış.

60 Doğrulama Kaynakları (Kanıtlama Araçları) Sayısal ve ölçülebilir göstergelerin kontrol edilme ve doğrulama kaynaklarını belirtilir. Örnek: Proje izleme raporları, belediye istatistikleri ve ölçümleri, bağımsız raportörlere hazırlatılacak ara raporlar.

61 Varsayımlar Projenin doğrudan kontrolü dışında bulunan ancak projenin başarısını önemli ölçüde etkileyecek dışsal faktörlerdir. Varsayımlara neden ihtiyaç vardır? Proje yapısı gerçek durumun bütün yönlerini hiçbir zaman kapsayamaz. Dışsal faktörler projenin başarısı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir; tanımlanmalı ve dikkate alınmalıdır. Örnek: Bölgenin ve ülkenin ekonomik koşullarında olağanüstü olumsuz koşulların gerçekleşmemesi.

62 Sorun Ağacından Mantıksal Çerçeve Matrisine Sorun Ağacı TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİNİN REKABETÇİ OLMAMASI Tarımsal Sanayinin Gelişmemesi Sulama Altyapısının Gelişmemesi Gıda Güvenliği Hizmetlerinin Olmaması Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Eksik Tarım organize sanayi bölgesinin olmayışı Damlama sulamaya geçilmemesi İzlenebilirlilik Altyapısının olmaması Laboratuarın eski teknoloji olması Tarımsal sanayi için nitelikli eleman eksikliği Kullanılan kanal sistemlerinin eski olması İyi Tarım Uygulamalarının Yaygın Olmaması Laboratuar personelinin teknik bilgisinin yeterli olmaması

63 HEDEF AĞACI TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİNİN REKABET GÜCÜ ARTTI Tarımsal Sanayi Geliştirildi Sulama Altyapısı Geliştirildi Gıda Güvenliği Hizmetleri Arttırıldı Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Geliştirildi Tarım organize sanayi bölgesi kuruldu Damlama sulamaya geçildi İzlenebilirlilik Altyapısı Oluşturuldu Laboratuarın teknolojisi yenilendi Tarımsal sanayi için nitelikli eleman yetiştirildi Kullanılan kanal sistemleri yenilendi İyi Tarım Uygulamaları Yaygınlaştırıldı Laboratuar personelinin teknik bilgisi arttırıldı

64 Strateji Belirlendi TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİNİN REKABET GÜCÜ ARTTI Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Geliştirildi Laboratuarın teknolojisi yenilendi Laboratuar personelinin teknik bilgisi arttırıldı

65 Hedef Ağacı-Belirlenen Strateji Mantıksal Çerçeve Matrisi TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİNİN REKABET GÜCÜ ARTTI Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Geliştirildi Laboratuarın teknolojisi yenilendi Laboratuar personelinin teknik bilgisi arttırıldı

66 Proje Mantığı Objektif Olarak Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Varsayımlar Genel Hedef Projenin Amacı (Özel Hedefler) Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar Faaliyetler

67 Mantıksal Çerçeve Matrisi Projenin neyi başarmasının beklendiği (Göstergeler) Projenin başarısının değerlendirilmesi için gerekli bilginin nereden bulunacağı (Doğrulama Kaynakları) Projenin başarısı için hangi faktörlerin önemli olduğu (Varsayımlar) Projenin başlayabilmesi için hangi unsurların yada şartların gerçekleştirilmesinin gerektiği (Ön koşullar)

68 PERFORMANS GÖSTERGELERİ Proje amaçlarını uygulama çerçevesinde ölçebilen, performans ölçüm imkanı sağlayan ve projenin her aşamada izlenebilmesini sağlayan araçlardır. Göstergeler aşağıdaki sorulara cevap vermelidir: Ne kadar? :Nicelik Nasıl bir değişim :Nitelik Ne zaman :Zaman Nerede? :Mekan

69 Proje Tanımı Performans Göstergeleri Genel Hedef Projenin Amacı (Özel Hedefler) Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar Faaliyetler İlçe de Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayinin Rekabet Gücü Arttı İlçedekiTarımsal Ar-GeAltyapısı Geliştirildi 1. Laboratuarın teknolojisi yenilendi 2. Laboratuarpersonelinin teknik bilgisi arttırıldı 1.Proje Hazırlık Faaliyetleri 2.Tanıtım Faaliyetleri 3.Teknik Şartname ve İhale Hazırlıkları 4.HPLC cihazı alınması 5.HizmetiçiEğitim Hazırlık Faaliyetleri 6.Laboratuar personeline eğitim verilmesi İlçenin tarımsa ürünlerden elde ettiği gelir seviyesi orta vadede %25 arttı 1. Analiz edilen pestisitsayısı %50 arttırıldı 2. Analiz sayısı %35 arttırıldı -Yeni analiz ekipmanı alındı -5 Laboratuar personeli eğitim aldı. -HPLC cihazı -Tanıtım materyalleri -Eğitim Dokümanları -Proje personeli -Eğitimciler

70 DOĞRULAMA KAYNAKLARI Doğrulama Kaynakları, göstergelerin kontrol edilmesi için gerekli bilgiyi sağlayacak dokümanlar, raporlar ve diğer kaynaklardır. Doğrulama kaynakları şu bilgileri vermelidir: Bilginin sağlanacağı format (örn: İlerleme raporları, proje hesapları, proje kayıtları, resmi istatistikler vb.), Bilgiyi kimin sağlayacağı, Bilginin hangi sıklıkta sağlanacağı (örn: Aylık, üç aylık, yıllık vs.)

71 Proje Tanımı Performans Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Genel Hedef İlçe de Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayinin Rekabet Gücü Arttı İlçenin tarımsa ürünlerden elde ettiği gelir seviyesi orta vadede %25 arttı İl Tarım Müdürlüğü, Tarım ve KöyişleriBakanlığı raporları, TUİK istatistikleri Projenin Amacı (Özel Hedefler) İlçedekiTarımsal Ar- GeAltyapısı Geliştirildi 1. Analiz edilen pestisitsayısı %50 arttırıldı 2. Analiz sayısı %35 arttırıldı -Aylık laboratuar analiz istatistikleri ve raporları Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar 1. Laboratuarın teknolojisi yenilendi 2. Laboratuarpersonelinin teknik bilgisi arttırıldı -Yeni analiz ekipmanı alındı -5 Laboratuar personeli eğitim aldı. -Yeni ekipman laboratuar envanterine eklendi -Eğitim içeriklerini içeren eğitim programı ve katılım listesi -Eğitim sınav sonuçları Faaliyetler 1.Proje Hazırlık Faaliyetleri 2.Tanıtım Faaliyetleri 3.Teknik Şartname ve İhale Hazırlıkları 4.HPLC cihazı alınması 5.HizmetiçiEğitim Hazırlık Faaliyetleri 6.Laboratuar personeline eğitim verilmesi -HPLC cihazı -Tanıtım materyalleri -Eğitim Dokümanları -Proje personeli -Eğitimciler Proje izleme ekibi için hazırlanacak raporlar, proje yönetim komitesi toplantı tutanakları. Maliyetleri: -HPLC maliyeti -Eğitim Giderleri -Tanıtım Giderleri -Baskı Giderleri

72 VARSAYIMLAR VarsayımlarNelerdir? Projenin başarısı üzerinde etki etme potansiyeline sahip proje yönetiminin kontrolü dışındakidışsal faktörler ve koşullardır Varsayımlara neden ihtiyaç vardır? Projeyapısıgerçekdurumunbütünyönlerinihiçbirzamankapsayamaz. Dışsalfaktörlerprojeninbaşarısıüzerindeönemlibiretkiyesahiptir; tanımlanmalıvedikkatealınmalıdır

73 Proje Tanımı Performans Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Varsayımlar Genel Hedef İlçe de Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayinin Rekabet Gücü Arttı İlçenin tarımsa ürünlerden elde ettiği gelir seviyesi orta vadede %25 arttı İl Tarım Müdürlüğü, Tarım ve KöyişleriBakanlığı raporları, TUİK istatistikleri Projenin Amacı (Özel Hedefler) İlçedekiTarımsal Ar- GeAltyapısı Geliştirildi 1. Analiz edilen pestisitsayısı %50 arttırıldı 2. Analiz sayısı %35 arttırıldı -Aylık laboratuar analiz istatistikleri ve raporları -İlçede yetiştirilen tarımsal ürünlere ihracatçı firmaların talebi arttı Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar 1. Laboratuarın teknolojisi yenilendi 2. Laboratuarpersonelini n teknik bilgisi arttırıldı -Yeni analiz ekipmanı alındı -5 Laboratuar personeli eğitim aldı. -Yeni ekipman laboratuar envanterine eklendi -Eğitim içeriklerini içeren eğitim programı ve katılım listesi -Eğitim sınav sonuçları -Yeni analiz ekipmanının sorunsuz çalışması -Eğitim alan personelin uygulamada başarılı olması Faaliyetler 1.Proje Hazırlık Faaliyetleri 2.Tanıtım Faaliyetleri 3.Teknik Şartname ve İhale Hazırlıkları 4.HPLC cihazı alınması 5.HizmetiçiEğitim Hazırlık Faaliyetleri 6.Laboratuar personeline eğitim -HPLC cihazı -Tanıtım materyalleri -Eğitim Dokümanları -Proje personeli -Eğitimciler Proje izleme ekibi için hazırlanacak raporlar, proje yönetim komitesi toplantı tutanakları. Maliyetleri: -HPLC maliyeti -Eğitim Giderleri -Tanıtım Giderleri -Baskı Giderleri -Laboratuar personelinin eğitim konusunda istekli olması -Döviz kurunda artış olmaması

74 MANTIKSAL ÇERÇEVE Müdahale Mantığı Projenin Kapsamı Obj. Şekilde Doğ. BaşarıGöstergeleri Doğrulama Kaynakları Varsayımlar Genel Hedefler Sarıyer İlçesinde istihdam olanaklarının artırılması ile işsizlikle mücadele edilmesi Bölgede küçük aile işletmelerinin sayısı artırıldı Kadın ve genç girişimcilerin ekonomideki etkin oranı arttı İşsizlik oranı azaldı. Sarıyer ilçesi işsizlik istatistiki verilerinin karşılaştırılması İşKur raporları Özel Amaç Sarıyer İlçesinde girişimcilik bilincinin oluşturulması ile yeni işletmelerin ekonomiye kazandırılması ve sürekliliğinin sağlanması 2 yıl içerisinde Bölgede küçük aile işletmelerinin sayısında % 20 artış sağlandı 2 yıl içerisinde Kadın ve genç girişimcilerin kurduğu işletme sayısında % 30 artış sağlandı 2 yıl içerisinde yeni kurulan işletmelerin iflas oranları % 50 oranında azaldı 2 yıl içerisinde İŞKUR a kayıtlı işsizlik oranında % 20 azalma sağlandı Sarıyer ilçesi işsizlik istatistiki verilerinin karşılaştırılması İşKur raporları Defterdarlık raporları Sosyal Kültürel ve ekonomik ortamın destekleyici olacağı Kadın ve genç girişimcilerin projeyi destekleyeceği ve ilgi Göstereceği Danışmanlık desteği anlayışının sindirilebilmesi Sonuçlar 1. Gençler, kadınlar, işsizler ve iş yerini yeni açmış kişiler yeterli içerikte ve etkinlikte girişimcilik eğitimi aldılar 2. Sürekli bir yapıda faaliyet gösteren girimci danışma merkezi oluşturuldu 3. Başarılı uygulamalar tanıtıldı ve toplum bilinci artırıldı 12 aylık faaliyet sonunda toplam 250 kişi girişimcilik eğitimi aldı 40 katılımcı kendi işyerini kurdu 50 katılımcı istihdam edildi 5 başarılı girişim fikri iş merkezinde faaliyete başladı -SSK dokümanları -Banka kayıtları -Proje raporları Bölgenin sosyal, kültürel ve ekonomik desteğinin sağlanması Hedef kitlenin tam ilgi ve desteğinin sağlanması

75

76 Faaliyet ve Kaynak Planlaması

77 Mantıksal çerçeve tablosu oluşturulma aşamasından sonra detaylı bir faaliyet planı ve bütçe hazırlamak gerekecektir. Faaliyet planı ve bütçe proje teklifinin hazırlanmasında temel bir rol oynamaktadır

78 Bir faaliyet planı: Hedefe Yönelik Mantıksal Çerçeve Yaklaşımını Sürdürür Faaliyetleri Operasyonel Detaylara Ayırır Faaliyetlerin Sırasını, Süresini ve Önceliğini Netleştirir Kilometre Taşlarını Belirler Yönetim ve Uygulama Sorumlulukları ile Yönetim Görevlerini Dağıtır

79 PLANLAMA AŞAMASI 2 Mantıksal Çerçeve Faaliyet Planı ve Bütçe Bütçe Faaliyet PLanı Faaliyet PLanı Faaliyet Planı Maaşlar Yolluklar Araç Gid. Ofice Tel/Fax Tohum Gübre Bütçe Bütçe

80 Faaliyet Planı PLANLAMA AŞAMASI 2 Tanım: Proje faaliyetlerinin analiz edildiği ve grafiksel olarak gösterildiği şekildir. Faaliyetlerin mantıksal dizinini, beklenen süresini, faaliyet arasındaki olası bağlılıkları belirlemeye yardımcı olur. Yönetim sorumluluğunun dağıtılmasına temel sağlar. Proje sonuçlarının elde edilmesiyle açıkça ilişkili olmalıdır.

81 FAALİYET PLANI AZIRLAMA AŞAMALARI ANA FAALİYETLERİN LİSTELENMESİ FAALİYETLERİN DETAYLANDIRILMASI FAALİYETLER ARASI İLİŞKİLERİN BELİRLENMESİ FAALİYETLERİN ZAMANLAMA ve SÜRELERİNİN BELİRLENMESİ GEREKLİ UZMANLIK ve BECERİLERİN TANIMLANMASI Mantıksal çerçeve tablosundaki faaliyetler temel alınarak faaliyetler listelenir. Faaliyetler kaynak ve içerik açısından detaylandırılır. Faaliyetlerin birbirleriyle olan ilişkileri belirlenir. Bir faaliyetin hangi faaliyeti izleyeceği, hangi faaliyetten önce gerçekleştirileceği belirlenir. Faaliyetlerin zamanlama ve süreleri belirlenir. Doğru zamanlama ve yeterli sürenin belirlenmesi önemlidir. Faaliyetlerin hayata geçirilmesi için gereken uzmanlıklar belirlenir. Mevcut insan kaynağı değerlendirilir; eksiklikler varsa tamamlanır. İŞLERİN Kişilere/Kurumlara DAĞITIMI Faaliyetlerin uygulanması sırasında kimin hangi işi yapacağı belirlenir. İş dağıtımında kişilerin yetenek, deneyim ve kapasiteleri göz önünde bulundurulur.

82 Faaliyet Planı PLANLAMA AŞAMASI 2 Faaliyet Planı Sonuçlar ve Faaliyetler Sonuç 1 Sorumluluk Yıl 1 Yıl 2 Yıl 3 Faaliyetler Faaliyet Faaliyet Faaliyet Vs..

83 Faaliyet Programı 1 Asıl Faaliyetlerin Listelenmesi 2 Faaliyetlerin Yönetilebilir İşlere Bölünmesi 3 Sıralamanın ve Bağımlılıkların Açıklanması 4 Faaliyetlerin Başlangıç Zamanının, Sürelerinin ve Tamamlama Zamanının Tahmin Edilmesi 5 Asıl Faaliyetlerin Programlamasının Özetlenmesi 6 Kilometre Taşlarının Tanımlanması 7 Uzmanlığın Tanımlanması 8 İşlerin Ekip Arasında Ayrılması

84

85

86 Bütçe Küçük ölçekli yapım işleri maliyetleri Ajans tarafından sağlanan mali desteğin %30 unu geçemez! Bütçede insan kaynakları ve seyahat başlıklarına tahsis edilen toplam tutar, toplam uygun maliyetlerin %7 sini aşamaz. İdari maliyetler, proje toplam uygun maliyetlerinin %5 ini geçemez.

87 Faaliyetleri belirli bir hedefe yönlendirir, Proje ile Ne Sağlanır? Zaman ve kaynak planlamasına olanak sağlar, İzleme ve değerlendirmeye olanak sağlar, Kaynak bulunmasına yardımcı olur, Hedeflere ulaşılmasının önündeki risklere ve engellere ilişkin bilgi sahibi olunmasını ve önlem alınabilmesine olanak sağlar, Fikrin anlatımını ve faaliyetlere katılımcılığı kolaylaştırır, Sonuçların sürdürülebilirliğini artırır.

88 Bir Projenin Başarısını Etkileyen Faktörler Bir projenin başarısı bir dizi faktör ile yakından ilişkilidir: İyi planlama, Yeterli düzeyde örgütsel/kurumsal kapasite, İşini iyi yapan ve motivasyonu yüksek bir proje ekibi,

89 Bir Projenin Başarısını Etkileyen Faktörler Ortaklar arasında iyi ve açık bir işbölümü ve üstlenilen görevlerin yerine getirilmesinde kararlılık, Projenin gerçek bir sorunu ele alması, Yararların kadın ve erkek arasındaki eşitliği gözetmesi, Hedef grupların ihtiyaçlarına yanıt verilmesi.

90

91 Sürdürülebilirlik, projenin gerçekleştirilmesi için sağlanan dış yardım bittikten sonra da, projenin yarar üretmeye devam etmesi demektir. Diğer bir ifade ile projenin, proje sırasında gerçekleştirilen faaliyetlerin kalıcılığının sağlanması ve yararlanıcılar, ilgili taraflar ve proje uygulayıcısı tarafından içselleştirilmiş olmasıdır.

92 Kurumsal ve yönetsel kapasite-proje sahibi kuruluş yeterli kapasite ve kaynağa sahip mi? Politika desteği-proje alanına ilişkin hükümetin Bir politikası var mı? Proje sonuçlarına hükümetin yeterli desteği vereceğine dair kanıtlar var mı? Çevre koruması-projenin sonuçlarının çevre üzerinde zararlı sonuçları var mı?olası bir zarara karşı yeterli tedbir alındı mı? Benimseme, içselleştirme-tüm cinsiyet gruplarının projeyi desteklediğine ilişkin ne tür kanıtlar var? Hedef gruplar proje içinde aktif rol alıyorlar mı?

93 Sosyo-kültürel konular-proje sosyo-kültürel normları dikkate alıyor mu? Projede eşit erişim ve eşit yararlanma ilkeleri dikkate alındı mı? Uygun teknoloji-seçilen teknolojinin karşılanabilir bir maliyetle kullanılacağına ve yerel koşullara uygunluğuna ilişkin yeterli kanıtlar var mı? Toplumsal cinsiyet-projede kadın ve erkeklerin ihtiyaçlarının eşit bir şekilde karşılanmasına yönelik olarak gerekli tedbirler alındı mı? Ekonomik ve mali rasyonellik-projenin sağlayacağı yararların, böylesi bir maliyeti haklı çıkaracak kadar önemli olduğuna ilişkin yeterli kanıt var mı?

94 1. Değiştirmek istediğiniz sorunu, en başta çok iyi tanıyıp, tanımlamanız gerekiyor. Dikkat: Sorunu tanımlamadan, analizini yapmadan projeye başlamak projenin kısıtlanmasına yol açabilir. 2. Başkalarına ihtiyacınız var! Sorunları tek başına ortadan kaldırmak kolay değil. O sorunu yaşayan ve değiştirmek isteyen insanlarla birlikte hareket etmek size güç verir. Ayrıca unutmayın ki sizi rahatsız eden sorun başkalarının yaşam gerekçesi olabilir. Bu nedenle sorunu ortadan kaldırmak isterken başka gruplar için siz ve projeniz sorun olabilirsiniz. Yani paydaş analizi çok önemli. Başta önemsemediğiniz bir kişi dahi ilerde tüm projeyi engelleyebilir. 3. Kendinizi tanıyın! Gücünüz ne kadar? Yanınıza kimleri alabiliyorsunuz? Bu olanaklar ve güçle sorunun ne kadarını değiştirebileceksiniz? Lütfen tüm sorunu çözebileceğinizi düşünüp projeyi geniş tutmayın. Sorunun en altından başlayın. Gerçekçi olsun ama üstesinden gelebileceğiniz şekilde olsun. Hedeflerinizi de buna göre belirleyin.

95 4. Paraya göre proje yapmayın! O verilen paranın verilme gerekçesi sizin kurumunuzun prensipleriyle, amaçlarıyla, misyonuyla uyuşuyor mu? O parayı aldıktan sonra projeyi uygulayabilecek kapasiteniz var mı? 5. Bir üst hedef belirleyin kendinize. Sonra da ona ulaşmak için küçük alt hedefler (ya da proje hedefleri). Aktiviteler hedef olamazlar. Konferans düzenlemek bir hedef değil aktivitedir. Konferans ile ulaşmak istediðiniz şey sizin hedefiniz olmalı. 6. Paydaş analizine ek olarak projede farklı gruplarla-kurumlarla ortaklıklar kurmanın yararlı olabileceğini ciddi olarak düşünün. Devletle-diğer STK'lar ile ve özel sektörle neden ortak olmayasınız? Ortaklık yapmayı düşündüğünüz grup ya da kişileri projenin planlama aşamasında sürece katın. Projeyi birlikte hazırlayın. Proje başladıktan sonra onlara gitmek doğru değil.

96 7. Sponsora göre projelerde küçük değişiklikler yapın. Her kurumun beklentisi farklıdır. 8. Projenizin ölçülebilir-net ve somut çıktıları olmasına dikkat edin. 9. Her projenin bir halkla ilişkiler-iletişim stratejisi olmalı. Proje çıktılarınızı aktivitelerinizi insanlara nasıl duyuracaksınız? Proje süresince sorunlar çözmede nasıl bir iletişim stratejisi izleyeceksiniz? Bu arada dışarıdan destek almayı düşünüyor musunuz? Tüm bunları önceden düşünüp, planlayıp projeye dahil edin. 10. Projenizin bir sonraki adımını önceden düşünün. Proje bittiğinde ne olacak? Projenin sürdürülebilirliliğini planlamak, sorunları çözdükten sonra iyileştirilmiş durumu sürdürebilmek için gerekli. Hastayı iyileştirmek yeterli değil, bir de iyileşmiş gövdenin hayatını sürdürmesi için nasıl yaşaması gerektiğini planlamak var.

97 BİRİNCİ AŞAMA PROJE TEKLİF ÇAĞRISI Başvuru rehberinin hazırlanması Proje çağrısının yapılması Bilgilendirme ve eğitim faaliyetlerinin yapılması İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME VE SEÇİM Bağımsız değerlendiriciler tarafından projelerin değerlendirilmesi Değerlendirme kriterlerine göre sıralamanın yapılması Proje seçimlerinin gerçekleştirilmesi ÜÇÜNCÜ AŞAMA PROJELERİN UYGULANMASI Proje sahipleri ile sözleşme imzalanması Projelerin finansmanlarının sağlanması Proje uygulamasının başlatılması DÖRDÜNCÜ AŞAMA İZLEME VE DEĞERLENDİRME Projelerin izlenmesi Projelerin değerlendirme süreci ve sonuçların elde edilmesi

98 Değerlendirme Komitesi Bağımsız Değerlendiriciler (İki farklı kişi) Ön Değerlendirme Bağımsız Değerlendiricilerce Yapılacak Değerlendirme Risk Değerlendirmesi & Ön İzleme

99 Mali Kapasite ve İşletme Kapasitesi İlgililik Yöntem Sürdürülebilirlik Bütçe ve maliyet etkinliği

100