TALAŞLI İŞLEME İLE ÜRETİLEN PARÇALARIN TASARIMI

Transkript

1 TALAŞLI İŞLEME İLE ÜRETİLEN PARÇALARIN TASARIMI

2 Makine parçalarının talaşlı işlem safhası, üretimin en önemli kısmıdır. Üretim maliyetinin %70 lik kısmı talaşlı işlemeye gider. Talaşlı işleme verimliliğinin artırılması yöntemleri şunlardır: 1-İşleme zamanını azaltmak: Bu işlem, hızlı kesme işlemi yapılması, derin talaş verilmesi, çoklu kesme takımlarının bir arada kullanılması, içten ve dıştan tornalama delme vb. işlemlerinin bir arada yapılabilmesi ile mümkün olur. 2- Parçanın tezgaha söküp takma zamanını azaltma: Bu işlem, işlenecek parçanın tezgaha otomatik beslenmesi, otomatik bağlama, otomatik ölçü kontrolü, otomatik boşaltma vb. ile mümkün olur. 3- Tezgahın ve parçanın bekletilmemesi, iyi üretim planlamasının yapılması. 4-CNC tezgahlarında olduğu gibi işlemleri ardışık yapabilme. 5- Parçaların kolay ve az işleme ile üretilebilmesi.

3 Makine Parçalarının İşleme Yüzeyleri Azaltılmalı a,b) Küçük parçanın yerleşmesi için kanal açılmış. Bu kanalın derin olmasına gerek yoktur. Kanal derinliği azaltılarak işleme zamanı azaltılabilir. c,d) Somunun takılacağı yer kople işlenmiş. Silindirik yüzeyin işlenmemesinin zararı yoktur. Sadece somun altının işlenmesi yeterli. e,f) Kapağın üst yüzeyi kople işlenmiş. Halbuki işlenmesi gerekli yerler sadece cıvata altlarıdır. Orta kısımlar dökümde boşluk oluşturarak işlenmesine gerek kalmamıştır.

4 g,h) Döküm parçasının üst kısmı kople işlenmiş. İşlenmesi gerekli yerler şişirilerek işleme yüzeyi azaltılmış. i,j) Sol taraftaki rulmanın takılabilmesi için rulman baştan sona sıkı çakılması gerekir. Halbuki iki yatak arası çap küçültülmüş olsa rulmanın takılması kolaylaşır. Delik için de aynısı geçerlidir.

5 k,l) Burcun takılması için derin bir yüzeyin işlenmesi gerekir. Daha kısa bir yüzey yeterli olabilir. m,n) Cıvatanın sap kısmı merkezleme yapmaktadır. Merkezleme yapılan kısım azaltılarak işlem kolaylaştırılmıştır.

6 İşlenecek malzeme hacminin azaltılmalı a) İstenilen parçayı elde edebilmek için büyük bir hacim işlenerek atılması gerekir. b) ince kalınlıktaki faturadan vazgeçilerek işlenecek hacim azaltılmış. c) Soğuk çekilmiş malzeme kullanılması ile işlenecek hacim iyice azaltılmış. d,e,f) Altı köşe malzemeden işlenerek elde edilen cıvatanın işleme miktarını azaltmak için altı köşe ölçüsünü cıvata sap ölçüsüne en yakın seçmek gerekir. Silindirik parçanın uç kısmına dört köşe açılması en az işlem gerekir.

7 Silindirik parçaların işlenmesi a)uygun olmayan tasarım, Parça dolu milden yapılmış b)parça borudan yapılarak delik açma işlemine gerek kalmamış c)faturanın dış çap ölçüsü azaltılarak işçilik azaltılmış d) Yapılması düşünülen rulman yuvası e) Dolu malzemeden yapılırsa atılacak malzeme çok fazla f) Basit parçalardan kaynaklı olarak veya g)dövme ile istenilen parçaya yakın bir malzeme hazırlanır

8 Talaşlı işlemeyi azaltmak için başka üretim yöntemlerinden faydalanılabilir. a)dolu malzemeden talaşı imalat ile elde edilecek parça. Resimde işlenecek malzeme miktarının fazlalığı görülmektedir,. b-h) çeşitli dövme kalıpları ile işlenecek kısmın azalması açıkça görülmektedir. g ve h de delik zımba ile açılmıştır

9 a) Her tarafı talaşlı imalat ile işlenerek elde edilecek parça, b) Düz levhadan kesilerek imal edilmiş, c) Ekstrüzyon ile imal edilen parça kesilerek yapılmış, d) Kalıpta dövme ile elde edilebilecek parça, e) m ile gösterilen kısımda vazgeçilir ise düz plakadan yapılabilir.

10 Tek parça olarak yapılmak istendiğinde işlenecek miktar fazladır, iki parçalı olarak tasarlandığında işleme miktarı azalmaktadır

11 Tek parça halinde işlenmesi mümkün olmayan parçalara tasarım aşamasında dikkat edilmelidir. Ara bölgenin işlenmesi parçalı yapılarak kolaylaştırılmıştır.

12 Burcun dış çapının taşlanması için özel taş gerekir. Parçalı yapılarak burcun taşlanması kolaylaştırılmıştır. İç kısımdaki küresel yüzeyin işlenmesi parçalı yapılarak kolaylaştırılmıştır.

13 Her iki taraftaki deliğin işlenmesi için parçanın sökülüp tekrar takılması gerekir. Bu şekildeki bir işleme deliklerde eksen kaçıklıklarına neden olur. Ara parça sonradan takılarak, parçanın tek bağlamada işlenmesi sağlanmış olur. Merkezleme yüzeyinin büyük parçada olması işlemi zorlaştırır.

14 Kademeli işleme yüzeylerinden kaçınılmalı Kademeli yüzeylerin işlenmesi için takımın iki defa ayarlanması gerekir.

15 Delikler basit işenebilecek şekilde tasarlanmalı 1) Deliğin içine rulmanın oturacağı kanalın açılması zordur. 2) İşlemin kolaylaştırılması için bir tarafı açık olarak tasarlanmıştır. 3) İki tarafı açık yapılarak işlem daha da kolaylaştırılmıştır. 4) Segman yerine burç kullanılarak segman kanalı açma işleminden de kurtulunabilir.

16 İki rulman arasında fatura bulunmaktadır. Fatura görevini görecek segman konularak işlem kolaylaştırılmıştır. Sürgünün çalıştığı deliğin hassas olarak işlenmesi gerekir. Deliğin dibine kadar hassas işlenmesi zordur. Parçalı yapılarak deliğin hassas olarak işlenmesi sağlanabilir.

17 Burcun takılacağı deliğin alt kısmının geniş yapılması işlemeyi kolaylaştırır. İşlenecek deliklerin karşı tarafının kapalı olması işlemeyi zorlaştırır.

18 Yüzeylerin birleşme yerlerinin işlenmesi Taşlanacak faturanın dik olarak yapılması mümkün değildir. Taşın yan yüzeyinin faturaya temas etmemesi için fatura dibine yiv açılır. Fatura dibine taşlama taşının radüs ölçüsü verilebilir. Delik içindeki omuz kısmının işlemesi zordur. İşlemeyi kolaylaştırmak için önce bir yiv açılabilir veya arkada kalan delik ölçüsü büyütülebilir.

19

20 Delik içine kama kanalının açılabilmesi için kama kanalının sonuna bir delik veya kanal açılmalıdır. Arkada kalan delik genişletilerek te çözüm üretilebilir.

21 Şekillendirme yapılırken takımın kesme şekli dikkate alınmalıdır V-kanalının dip kısmının kolayca işlenebilmesi için kanal dibine boşluk açılmalıdır. Taşlanacak yüzeye taşın yanaşması mümkün değil. Taşlamak için ya özel taş kullanılmalı veya tasarım değişikliği yapılmalıdır.

22 Takım işlenecek bölgeye kolayca yaklaşabilmelidir

23 Değişik yöntemler ile işlenecek yüzeyler bir birinden ayrılmalıdır Parça işlenirken ilk önce tornalanır daha sonra freze ile kanal açılır. Tornalama ile oluşacak fatura ile freze ile açılacak kanalın dibi aynı seviyede olacak şekilde tasarım yapılmış. Bu iki yüzeyin aynı düzlemde elde edilmesi zordur. Kanal bitiş düzlemini bir miktar geride bırakmak gerekir.

24 Değişik kalitede işlenecek yüzeyler bir birinden ayrılmalıdır N5 yüzey kalitesi elde etmek için taşlama yapmak gerekir. Vida çapı ile taşlanacak çapın aynı yapılması durumunda gereksiz olarak vida üstü de taşlanır.

25

26 İşlenmesi zor bölgeler kolay işlenebilecek parçaya konulmalıdır Soğutma kanallarının dıştaki parçanın içine açılması zordur; içteki parçanın dışına açılması ise daha kolaydır. Silindirik makaralı yatakta, makaranın oturacağı kanalın iç bileziğe açılması daha kolaydır.

27 Takımın kesme ağzının bir kısmı boşta kalmamalıdır. a) Takım m ile gösterilen yüzeyi keserken delikte ters tarafa doğru kayma meydana gelir. b,c,d) Takımın homojen kesmesini sağlayacak tasarım değişiklikleri.

28 Matkap ucunun yarım kestiği yüzeyi delmek zordur. Diğer kısımlar delik açıldıktan sonra işlenebilir.

29 Matkabın yüzeye mümkün olduğu kadar dik gelmesini sağlamak gerekir

30 Uzun ince deliklerden kaçınılmalıdır

31 Kesme esnasında deformasyon oluşmasını engellemelidir a-c) m ile gösterilen yüzey kesme esnasında eğilir. Kesme işlemi bitince işlenmiş yüzey eğri kalır. d-f)eğilmeyi önlemek için yapılan tasarım değişiklikleri.

32 n ile gösterilen kısım kalın, m ile gösterilen kısım ise incedir. Kesme esnasında m kısmı esner ve delik oval oluşur. Problemin ortadan kalkması için kesitin homojen kalınlıkta yapılması gereklidir. lp) İç kısım işlenirken içte eğrilik, dış kısım işlenir iken dışta eğrilik meydana gelir. q,r) Esnemeyi engelleyecek ve rijitliği artıracak tasarım değişikliği.

33 Takım değişik sertlikteki parçaları aynı anda kesmemelidir Değişik sertliklerdeki parçalar beraber işlenecek olursa, takım yumuşak malzeme tarafına kaçar

34 Takım darbeli kesmemelidir Parçanın dış yüzeyi işlenirken destek kollarının kesilmesi esnasında takıma darbe gelecektir.