ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Transkript

1 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ Okan ÖZKAYA BAZI TURUNÇGİL TÜR VE ÇEŞİTLERİNDE SICAK SU VE KİMYASAL UYGULAMALARININ MUHAFAZAYA ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI ADANA, 2007

2 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ nmööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööööö BAZI TURUNÇGİL TÜR VE ÇEŞİTLERİNDE SICAK SU VE KİMYASAL UYGULAMALARININ ööö MUHAFAZAYA ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI Okan ÖZKAYA DOKTORA TEZİ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Bu tez / /2007 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/Oyçokluğu İle Kabul Edilmiştir. İmza. İmza... İmza. Prof.Dr. Ömür DÜNDAR Prof.Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Yard.Doç.Dr. A.Erhan ÖZDEMİR DANIŞMAN ÜYE ÜYE İmza... İmza. Prof.Dr. İ.Tayfun AGAR Yard.Doç.Dr. Elif ERTÜRK ÜYE ÜYE Bu tez Enstitümüz Bahçe Bitkileri Anabilim Dalında hazırlanmıştır. Kod No: Prof. Dr. Aziz ERTUNÇ Enstitü Müdürü Bu Çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje No: ZF2004D4 Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

3 ÖZ DOKTORA TEZİ BAZI TURUNÇGİL TÜR VE ÇEŞİTLERİNDE SICAK SU VE KİMYASAL UYGULAMALARININ MUHAFAZAYA ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI Okan ÖZKAYA ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Danışman: Prof. Dr. Ömür DÜNDAR Yıl: 2007, Sayfa :177 Jüri: Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Yrd. Doç. Dr A. Erhan ÖZDEMİR Prof. Dr. İ. Tayfun AGAR Yrd. Doç. Dr Elif ERTÜRK Çukurova bölgesinde turunçgil yetiştiriciliği çok önemli bir potansiyele sahiptir. Son yıllarda derim sonrası kimyasalların kullanımındaki kısıtlamalar nedeni ile fiziksel uygulamalar adı verilen sıcak uygulamaları veya bunların düşük dozda sentetik fungusitler ile kullanımı ön plana çıkmıştır. Bu çalışmanın ilk yılında Marsh Seedless, Star Ruby, Rio Red altıntop çeşitlerinde 53, 56, 59 o C, Minneola tanjelo ve Robinson mandarin çeşitlerinde 50, 53, 56 o C daldırma sıcaklığı, 30 ve 60 saniye daldırma süresi denenmiştir. İkinci yıl denemelerinde ise altıntop çeşitlerinde 56 o C sıcak su, 60 saniye daldırma süresi Minneola tanjelo ve Robinson mandarininde 50 o C sıcak su, 30 saniye daldırma süresi ile yıl verilerine göre kurulmuş, bununla beraber 500 ppm Imazalil ve 500 ppm Imazalil+sıcak su daldırması tanık ile karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak muhafaza süresince her iki yılda ağırlık kayıplarında artış, SÇKM miktarında azalmalar, C vitamini bakımından çok az seviyede azalmalar, toplam şeker miktarında azalmalar, indirgen şeker miktarında artışlar, renkte ise kırmızı rengin korunduğu, yeşil rengin sarı tonlarına doğru açıldığı bulunmıştur. Sıcak su daldırmalarının her iki yılda meyve kalite kriterlerine zarar vermeden depolama süresince meydana gelen kayıpları azalttığı ve düşük dozda Imazalil uygulaması ile başarılı bir şekilde kullanılabileceği, altıntop çeşitlerinin 5 ay, tanjerin ve mandarin çeşitlerinin 2 ay başarı ile muhafaza edilebileceği bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Sıcak su, Imazalil, muhafaza, kalite, turunçgil. II

4 ABSTRACT PhD THESIS RESEARCH ON EFFECTS OF HOT WATER AND CHEMICAL TREATMENTS ON STORAGE OF SOME CITRUS SPECIES AND VARIETIES Okan ÖZKAYA DEPARTMENT OF HORTICULTURE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor: Prof. Dr. Ömür DÜNDAR Year: 2007, Pages: 177 Jury: Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Asist. Prof. Dr. A. Erhan ÖZDEMİR Prof. Dr. İ. Tayfun AGAR Asist. Prof. Dr. Elif ERTÜRK Citrus industry have a great potential in Cukurova region. Regarding the limitations of chemicals usage lead to increase of the postharvest physical treatments treatments like heat treatments and it is combination with the low dosage of fungicides. During the first year of this study the most suitable hot water temperatures for Marsh Seedless, Star Ruby, Rio Red were tested at 53, 56, 59 o C, for Minneola tangelo and Robinson mandarin varieties 50, 53, 56 o C and dip duration were 30 s and 60 s tested for dipping time. The most suitable treatments were 56 o C water temperature and 60 s dipping time for grapefruit whereas it was 50 o C, 30 s for the Mineola tangelo and Robinson mandarins accoring the results. Additional treatments of 500 ppm Imazalil, 500 ppm Imazalil+hot water combination were tested and compared with Control during second year. In conclusion, water losses increased, TSS decreased, vitamin C content decreased, total sugar content decreased whereas reduced sugars increased, red peel color maintained during storage. Hot water dips decreased the losses in both years storage without the any negative effect on the fruit quality. It can be concluded that hot water dip with combination of low dose Imazalil can be used very efficient for storage of the citrus, grapefruit varieties can be stored 5 months, tangerine and mandarin varieties can be stored 2 months under these conditions. Key Words: Hot water, Imazalil, storage, quality, citrus. III

5 TEŞEKKÜR Hayat herkes için farklı anlamlar taşıyor bu nedenle kişilerin zihin haritası dünyayı ve olayları farklı görmesini sağlıyor. Bilim insanların fark etmeden hayatlarını kolaylaştıran birçok yeniliği koşar adımlarla sağlıyor. Bunu teknoloji, tarım, sağlık alanlarında rahatlıkla görebiliyoruz. Tüm bu hızlı gelişmeler olurken bu gelişmeleri insanlığa kazandıran kişiler, bilim adamları, sürekli perde arkasında gece gündüz demeden çalışıyor ve ortaya koydukları yeniliklerin insanlara sağladığı kolaylıklar ile mutlu oluyor. İşte üniversiteler de çalışan öğretim üyesi, öğretim elemanı, uzman, mühendis ve denemelerde yer alan işçi, öğrenci ve bunun gibi katkı sağlayan herkesin aslında ortak payesi yararlı, hayatı kolaylaştıran ve insanlığa hizmet edebilecek bir şeyler üretebilmektir. Bu çalışmada bölgemizde üretilen ve derim sonrası büyük problemleri olan turunçgillerde farklı uygulamaların etkisini inceleyerek son gelişmelere ufak bir katkı sağlamaya çalıştık. Bu tezi öncelikle uzman görüşleri ve derin bilgileri ile bana yol gösteren, hiçbir zaman desteğini, bilgisini ve deneyimlerini esirgemeyen danışmanım sayın hocam Prof. Dr. Ömür DÜNDAR ile beraber ortaya koymaya çalıştık. Dolayısı ile sadece tezim için değil Çukurova Üniversitesinde görev yaptığım süre içinde beni her konuda desteklediği için sayın hocam Prof Dr. Ömür DÜNDAR a teşekkür ederim. Hayatta başarılı olmak için çok çalışmanın yanında özel yaşantının, ailenin ve arkadaşlarında çok etkili olduğuna inanıyorum. Özellikle anne ve baba olmanın zorluklarını yaşadığım sıkıntıların tümünü annemin ve babamın benimle hissederek bazen uykusuz kalarak yaşaması ile öğrendim. Her zaman yanımda olan ve tüm sıkıntılarımı atlatmam için beni manevi ve maddi olarak destekleyen annem Perihan ÖZKAYA ve babam Alaittin ÖZKAYA ya sevgi ve şefkatleri ile hep yanımda olmalarından dolayı çok teşekkür ediyorum. Kardeşlerim Mehmet Şükrü, Nuray, Özay, Özkan, Volkan ve Hakan a da sonsuz teşekkür ediyorum. IV

6 Tez süresince analizlerde ve sonrasında tez yazım aşamasında bana yardımcı olan Rabia YÜCEL, Ayşe YÜCEL, Arş. Gör. Hatıra TAŞKIN ve Meral PUSLU ya sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. V

7 İÇİNDEKİLER Sayfa No: ÖZ... II ABSTRACT... III TEŞEKKÜR...IV İÇİNDEKİLER...VI ÇİZELGELER DİZİNİ... X ŞEKİLLER DİZİNİ... XVIII 1. GİRİŞ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL ve METOT Materyal Denemede Kullanılan Turunçgil Çeşitlerinin Özellikleri Denemede kullanılan Soğuk Hava Depolarının Özellikleri Denemede Derim Sonrasında Kullanılan Kimyasalın Özellikleri Imazalil Metod Meyvelerin Derimi lar ve Denemenin Kurulması Fiziksel ve Kimyasal Analizler Ağırlık Kayıpları Usare oranı Titre Edilebilir Asit Miktarı Usare ph sı Suda çözünülebilir Toplam Kuru Madde Miktarı (SÇKM) C Vitamini (L-Askorbik Asit) Miktarı Meyve Suyunda Toplam Şeker Analizi Meyve Sularının Hazırlanması Standart Eğrinin Oluşturulması VI

8 Meyve Suyunda İndirgen Şeker Analizi Dinitrofenol Boya Çözeltisinin Hazırlanması Standart Eğrinin Oluşturulması Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar Renk Ölçümleri İstatistiksel Analizler ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA Ağırlık Kayıpları Marsh Seedless Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini Usare oranı Marsh Seedless Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini Titre Edilebilir Asit Miktarı Marsh Seedless Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini Usare ph sı Marsh Seedless Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini VII

9 4.5. Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarı (SÇKM) Marsh Seedless Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini C Vitamini (L-Askorbik Asit) Miktarı Marsh Seedless Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini Toplam Şeker Miktarları Marsh Seedless Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini İndirgen Şeker Miktarı Marsh Seedless Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini Fizyolojik ve Mantarsal nedenli Bozulmalar Marsh Seedles Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) Değişimleri VIII

10 Marsh Seedless Altıntopu Star Ruby Altıntopu Rio Red Altıntopu Minneola Tanjelo Robinson Mandarini SONUÇ VE ÖNERİLER KAYNAKLAR IX

11 ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa No: Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarininde Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarininde Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare oranı (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare oranı (%) X

12 Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare oranı (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare oranı (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare oranı (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare oranı (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Usare oranı (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Usare oranı (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama Usare oranı (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama Usare oranı (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) XI

13 Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler XII

14 Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) XIII

15 Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) XIV

16 Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama C Vitamini (L- Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama C Vitamini (L- Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama C Vitamini (L- Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama C Vitamini (L- Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik Ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik Ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) XV

17 Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Mineola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tangelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) XVI

18 Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tangelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama Meyve Kabuk Rengi Hue Değeri (h o ) XVII

19 ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No: 3.1. Sıcak su uygulaması için kullanılan otomatik termostatlı sıcak su banyosu yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Star Ruby altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Star Ruby altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Rio Red altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Rio Red altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Minneola Tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Minneola tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Robinson mandarinlerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Robinson mandarinlerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Star Ruby altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) XVIII

20 yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Star Ruby altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Rio Red altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Rio Red altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Minneola tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Minneola tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Robinson mandarinlerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Robinson mandarinlerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 59 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 56 o C 60 sn sıcak su uygulamasından sonra 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü XIX

21 yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarıda meydana gelen çürümeler yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 59 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 56 o C 60 sn sıcak su uygulamasından sonra 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının meydana gelen çürümeler yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 59 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü XX

22 yılında derilerek 56 o C 60 sn sıcak su uygulamasından sonra 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarında meydana gelen çürümeler yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü yılında derilerek 50 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü yılında derilerek 53 o C 30 sn sıcak su uygulamasından sonra 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü yılında derilerek 50 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü XXI

23 yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü yılında derilerek 53 o C 30 sn sıcak su uygulamasından sonra 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinde meydana gelen çürümeler XXII

24 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA 1. GİRİŞ Evrensel tüketici talepleri son yirmi yıl içerisinde büyük değişimler göstermiştir. Özellikle teknoloji ve iletişim araçlarının kullanımı ve yaygınlaşması ile artık ülkeler arasındaki sınırlar kalkmış ve çok hızlı bir rekabet ortamı doğmuştur. Bu denli hızlı ve rekabetçi bir uluslararası ticaret şartlarının ortada olduğu dönemde diğer ürünlerde olduğu gibi tarımsal ürünlerde de üretimden sonra işleme ve pazarlamada çok köklü gelişmeler kaydedilmiştir. Dünya nüfusunun hızlı artışı karşısında tarımsal üretim alanları azalmakta ancak tarımsal ürünlere talep artmaktadır. Bunun sonucunda birim alana verimi arttırma veya farklı teknikler kullanılarak üretimi arttırma üzerine birçok araştırmalar yapılmaktadır. Üretimin artması yoğun çalışmalar ile gerçekleşirken ürünün tüketiciye ulaşıncaya kadar geçen derim sonrası kayıpları ülkelere göre değişmekle beraber çok yüksek rakamlara ulaşabilmektedir. Yaş meyve ve sebzeler kolayca bozulabilen ürünler olması nedeniyle derim sonrasında fizyolojik ve patolojik nedenlerle önemli kayıplar ortaya çıkmaktadır. Depolama, pazarlama ve diğer uygulamaların modern olarak yapıldığı gelişmiş ülkelerde bile derim ile tüketim arasındaki pazarlama kanalında önemli kayıplar gözlenmektedir. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bu kayıpların boyutlarının daha yüksek olduğu ve %25-30 lara kadar çıktığı bilinmektedir. Bu da ülkemizde üretilen 40 milyon tona yakın yaş meyve ve sebzenin 9-11 milyon tonunun derim sonrası kayıp olduğunun bir göstergesidir (Şen, 2004). Meyve ve sebzelerin içerdiği karbonhidrat, protein, organik asit, vitamin ve mineraller insan beslenmesini oluşturan temel bileşenlerdir. İnsanlar bitkileri ticari anlamda kullanmaya başladığından günümüze kadar geçen zamanda kayıpları önlemek için farklı yöntemler denemişlerdir. Farklı dayandırma yöntemleri üretim teknik ve mekanizmasında olduğu gibi gelişerek günümüzdeki yerini almıştır. Günümüzde bahçe ürünlerinin tüketime sunulmadan önce insan sağlığını tehdit edebilecek tüm sentetik kimyasallardan veya böceklerden arındırılmış olması istenmektedir. 1

25 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA Meyve ve sebzeler derim sonrasında canlılıklarını sürdürmekte ve belirli metabolik olaylara devam etmektedir. Bu metabolik olaylar sonucunda üründe yaşlanma meydana gelmektedir. Yaşlanma olayı süresince ürünlerin patojenlere karşı direnci azalmakta ve çürümeler meydana gelmektedir. Derim sonrasında fizyolojik ve patolojik kayıpların önlenmesi amacı ile farklı dozlarda kimyasal kullanımı söz konusudur. Özellikle fungusit kullanımı hemen hemen tüm ülkelerde standart hale gelmiştir. Ancak kimyasal birikiminin akut alerji veya kanserojen etkileri olabileceği gerçeği gelişmiş ülkelerde artık doğrudan insan tüketiminde kullanılan yaş meyve ve sebze ürünlerinde kimyasallara sınırlamalar hatta yasaklamaların getirilmesine sebep olmuştur. Türkiye nin toplam turunçgil üretimi tondur (Anonim, 2005). Üretimde ilk sırayı ton ile portakal, ikinci sırayı ton ile mandarin, üçüncü sırayı ton ile limon ve son sırayı ton ile altıntop almaktadır. Turunçgillerin ihracatı incelendiğinde ilk sırayı ton ile limon, ikinci sırayı ton ile mandarin, üçüncü sırayı ton ile portakal, ton ile altıntopun aldığı bildirilmiştir. Özellikle ihracat değerinin üretime oranlanması sonucunda altıntop üretimimizin %35.90 nı, mandarin üretimimizin ise %34.82 sini ihraç ettiğimiz görülmektedir. Bu iki önemli türün ihracatında ortalama kayıpların %15-20 arasında olduğu görülmektedir. Bu kayıplar derim sonrası yapılacak bazı uygulamalar ile daha düşük değerlere çekilmesi mümkündür. Kimyasalların yoğun olarak kullanımındaki farklı bir boyut ise birçok preparatın bilinçsiz veya gereksiz yere yüksek dozlarda kullanımı sonucunda daha güçlü patojen ırklarının ortaya çıkmasıdır. İnsan sağlığını tehdit etmeyen, düşük dozda etkili bir fungusit üzerine çalışılması ve bunun geliştirilerek piyasaya uygun hale getirilmesi hem çok uzun bir süreç hem de çok yüksek maliyet gerektiren bir dizi çalışmayı içermektedir. Dolayısı ile kimyasal kullanımını azaltarak fizyolojik bozulmalar ve patojen zararlarına karşı etkili bir yöntem geliştirme üzerine çalışmalar yoğun bir şekilde başlamış olup konu ile ilgili büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. Bu ilerlemelerin en önemlileri; sıcak uygulamaları içerisinde sıcak su uygulamaları, farklı biyolojik preparatlar ile kombinasyon çalışmaları, sıcak su ve 2

26 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA kimyasal kombinasyonları olarak ön plana çıkan ve pratikte uygulama alanı bulup yayılmaya başlayan uygulamalardır. Derim sonrası kimyasal olmayan bu uygulamalar arasında yer alan sıcaklık uygulaması, önemli bir yere sahip olup, özellikle birçok üründe pratikte uygulanmaktadır. Sıcaklık uygulaması bugün bazı ülkelerde ticari olarak paketleme evlerinde kullanılmaktadır (Fallik ve ark., 2000). Sıcak su uygulaması fizyolojik ve patolojik bozulmaları engellemekte, meyvelerin depoda düşük sıcaklıklara dayanımını arttırmakta ve olgunlaşmayı geciktirerek depolama süresini uzatmaktadır. Tüm bu olumlu faydalarının yanında meyvelerin yüksek sıcaklığa karşı hassasiyeti bu uygulamaların başarısını etkileyen en önemli faktörlerin başında yer almaktadır. Sıcak su uygulamalarında başarının anahtarı ürüne zarar vermeyen en yüksek sıcaklık ile üründe olumlu etki yaratacak yeterli süre kombinasyonudur. Dolayısı ile ürün bazında bu farklı sıcaklık ve süre denemelerinin uygulanması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada ülke ekonomisinde, yaş meyve ticaretinde büyük önemi olan bölgemizin lokomotif üretimlerinden bazı altıntop ve mandarin çeşitlerinde sıcak su uygulamalarının süresi ve sıcaklık kombinasyonları denenmiştir. İlk yıl denemelerinde altıntop çeşitleri için 53 o C, 56 o C, 59 o C su sıcaklığı Mineola tanjelo ile Robinson mandarininde 50 o C, 53 o C, 56 o C su sıcaklığı tanık ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın ikinci yılında ilk yıl verilerinin değerlendirilmesinden elde edilen uygun su sıcaklığı ve daldırma süresi ile 500 ppm Imazalil, 500 ppm Imazalil+Sıcak su daldırması ile tanık uygulamaları karşılaştırılarak sonuçların muhafaza süresince meyve kalitesi üzerine etkileri araştırılmıştır. Çalışmada uygun sıcak su derecesi ve dalkdırma süresi ile düşük dozda kimyasal kombinasyonu denenmiş olup insan sağlığına zarar vermeyecek düşük dozda kimyasal kombinasyonu ile meyve kalitesinin korunması sağlanmıştır. 3

27 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Paull (1990), böcek ve hastalık kontrolü için uygulanan sıcak uygulamalarının bazı meyve türlerinde olgunluğu da etkilediğini bildirmiştir. Etilen üretimi ile meyve yumuşaması, olgunlaşma süresince görülen ve en fazla etkilenen kriterlerden iki tanesidir. Meyve etinin yumuşamasına sebep olan enzimlerin sıcak uygulamalarından sonra inhibe olduğu veya geçici bir süre aktivitelerinin durduğu gözlenmiştir. Bu tür fiziksel uygulamaların meyve fizyolojisi üzerindeki etkilerinin sıcak şok uygulamalarının süresine, şiddetine, ürünün tür özelliklerine ve içinde bulunduğu fizyolojik aktiviteye göre değiştiği görülmüştür. Miller ve ark. (1991), Florida da yetişen Marsh Seedless altıntop çeşidinde % 100 nem koşullarında 43.5 o C de 5 saat sıcak buhar uygulamasının etkisini incelemişlerdir. Araştırıcılar sıcak buhar uygulamasından sonra meyveleri 4 hafta 10 o C de muhafaza etmişlerdir. Deneme meyveleri raf ömründe meydana gelen değişimleri saptanmak amacı ile muhafaza süresinden sonra 1 hafta 21 o C de bekletilmiştir. Kontrol meyveleri ile karşılaştırıldığında sıcak buhar uygulamasının üşüme zararını 5 kat azalttığı görülmüştür. Sıcak buharın kabuk kararması veya kabuk çöküntülerine yol açmadığı saptanmıştır. 5 hafta sonunda uygulama ile kontrol arasında ağırlık kaybı bakımından herhangi bir faklılık bulunmamıştır. Sıcak buhar uygulanan meyveler muhafaza süresince kontrol meyvelerinden daha çok yumuşama göstermiştir. Sıcak buharın meyve sineğine karşı çok iyi bir karantina uygulaması olduğu bildirilmiştir. Mc Donald ve ark. (1991); Schirra ve Mulas (1995), meyve ve sebzelerin derim sonrasında canlılıklarını sürdürdüklerinden patojen kaynaklı bozulmalara açık olduğunu bildirmişlerdir. Bu bozulmaların büyük çoğunluğunu funguslar meydana getirmektedir. Bu tür bozulmalar farklı şekillerde kontrol edilebilmekte veya engellenmektedir. Bu yöntemlerden biri sıcak su uygulaması ve farklı fungusitler kombinasyonudur. Sıcak su uygulaması tek başına sentetik kimyasallar kadar etkili olmadığı için farklı maddelerle veya düşük konsantrasyondaki kimyasallarla kombine edilmesi gerekmektedir. Özellikle sıcak su uygulaması ile Thiabendazole 4

28 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA veya Imazalil gibi derim sonrası kullanılan fungusitlerin etkinliği artmakta ve normal koşullarda kullanılan dozun dörtte biri doz ile aynı etki elde edilmektedir. Sonuç olarak araştırıcılar farklı uygulamaların kombinasyonlarının etkili savaşım yöntemi olduğunu bildirmişlerdir. Klein ve Lurie (1991), tüketicilerin meyve ve sebzelere uygulanan kimyasallar konusunda artan hassasiyetleri ile bir çok kimyasalın yasaklandığını veya kullanılmasına sınırlamalar getirildiğini bildirmişlerdir. Araştırıcılar meyve ve sebzelerin tüketiciye ulaşıncaya kadar kimyasalların daha az kullanılmasını veya tamamen ortadan kaldırılmasını sağlayacak alternatif fiziksel veya biyolojik uygulamaların geliştirilme ihtiyacına değinmişlerdir. Bu yöntemlerden en ön plana çıkan ve geniş kullanım alanı bulan yöntemin sıcak uygulamaları olduğu açıklanmıştır. Sıcak uygulamaları sonucunda bir çok bahçe ürününde derim sonrasında patojenlere karşı dayanımın arttığı, olgunluğun geçici engellendiği, düşük sıcaklık zararına karşı korunum sağlandığı bildirilmiştir. Mc Guire ve Reeder (1992), erkenci, orta mevsim ve geççi altıntoplarda sıcaklık derecesi ve uygulama süresinin meyvelerin pazar kalitesine etkilerini incelemişlerdir. 46 o C, 48 o C, 50 o C deki sıcak havayı 3.5 ve 7 saat sürelerle meyve üzerinden geçirmişlerdir. Erkenci ve geççi çeşitlerin orta mevsim çeşitlerine göre daha kolay zararlandığı görülmüştür. Sıcaklığın azaltılması ve uygulama süresinin uzatılması ile meyvelerde oluşan ağırlık kaybı, renk bozulmaları, kabuk kararmaları azalırken; sıcaklığın artması ve sürenin kısalması ile fungal etmenlerin azaldığı saptanmıştır. Erkenci ve orta mevsim altıntop çeşitlerinde 48 o C de 3 saat ve 49 o C de 2 saat sıcak uygulamalarının meyve kalitesi üzerine kontrolden daha iyi etkileri bulunmamıştır. Miller ve Mc Donald (1992), yaptıkları bir çalışmada Florida koşullarında yetiştirilen Marsh Seedless ve Ruby Red altıntop çeşitlerinin derim sonrasında 43.5 o C de 240 dakika sıcak buhar uygulamasından geçirildikten sonra farklı muhafaza rejimlerinde tutulmasının meyve kalitesi ve soğuk zararına olan etkilerini saptamışlardır. 16 o C de 4 hafta tutulduktan sonra 1 hafta 21 o C deki raf ömrü koşullarında bekletilen sıcak buhar uygulamasında kontrole göre %45 daha az yaşlanma, pörsüme görülmüştür. 5 hafta muhafaza sonrasında sıcak buharın 5

29 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA kontrolden %5 daha az çürüme oluşturduğu görülmüştür. Marsh Seedles çeşidinin Ruby Red çeşidine göre daha yüksek SÇKM ve titre edilebilir asitlik içerdiği bulunmuş, ancak bu kalite kriterleri ve ph nın sıcak buhardan etkilenmediği saptanmıştır. Kontrole göre sıcak buhar uygulaması bahsedilen kalite kriterlerinde pek fazla bir değişim meydana getirmemiştir. Dolayısı ile karantina uygulaması olarak düşünülebileceği belirlenmiştir. Wild (1993), muhafaza öncesinde 50 o C de 2 dakika sıcak su daldırmasından sonra 1 o C de muhafaza edilen Marsh Seedles altıntop çeşidinde, soğuk zararı ortalamasının %61 oranında azalttığını tespit etmiştir. 8 hafta muhafaza periyodu öncesinde 14 o C de 1000 ppm lik soğuk Thiabendazole (TBZ) daldırması meyvelerin soğuk zararını %28 oranında azaltmıştır. 50 o C de 2 dakika sıcak TBZ daldırması sonucunda Washington Navel portakallarının soğuk zararına hassasiyetleri %65 oranında azalma göstermiştir. Mumlama ve muhafaza öncesi 1 hafta 20 o C de kürleme uygulamaları soğuk zararını azaltmıştır. Meyve sineğini önlemek için uygulanan düşük sıcaklıkta bekletme süresince üşüme zararının azaltılması için 50 o C de sıcak TBZ daldırması veya mumlama önerilen uygulamalardan bazıları olmuştur. Artes ve ark. (1993), 2 o C ve 8 o C de muhafaza edilen Primofiori limon çeşidinde 13 o C de aralıklı ısıtmanın etkilerini incelemişlerdir. Meyveler 1 er haftalık aralıklarla 13 o C sıcaklıktaki depoya alınmış ve 24 saat %10, %20 ve %30 CO 2 uygulamasına tabi tutulmuşlardır. ların hastalık ve fizyolojik bozulmalar üzerine etkileri incelendiğinde en olumlu sonuçlar 2 o C ile 13 o C aralıklı ısıtma kombinasyonundan alınmıştır. Bu koşullardaki sonuçlar ile derim zamanındaki sonuçlar karşılaştırıldığında SÇKM, ph, titre edilebilir asit miktarı ve indirgen şekerdeki değişimlerin önemsiz olduğu, askorbik asit miktarında artışlar olduğu ve toplam şekerlerde azalmalar olduğu saptanmıştır. Paull ve Mc Donald (1994), derim sonrası sıcak uygulamalarını kısa süreli veya uzun süreli uygulamalar olarakta bilinmektedir. Kısa süreli uygulamalar derim sonrasında meyve yüzeyinde meydana gelen fiziksel zararları yok etmek amacı ile kullanılan uygulamadır. Uzun süreli uygulamalar ise ürünlerin optimal muhafaza sıcaklığının altında bir sıcaklığa maruz bırakıldığında dayanımı arttıran 6

30 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA uygulamalardır. Karantina uygulamaları uzun süreli sıcak uygulamalarına örnek olarak verilebilir. Bu iki kavramı birbirinden ayıran en önemli özellik sıcak uygulamasının süresi ve derecesidir. Kısa süreli sıcak uygulamaları 45 o C ile 60 o C lik sıcak su içerisinde 60 dakikaya kadar olan uygulamalardır. Uzun süreli sıcak uygulamalrı ise 38 o C 46 o C sıcaklık dereceleri arasında 12 saat ile 4 gün süresince yapılan uygulamalardır. Kürleme uygulaması, ticari anlamda büyük miktarlardaki ürün tonajlarında kullanılmadığından veya ekonomik olarak pahalı olacağından yerini kısa süreli sıcak su daldırmalarına bırakmıştır. Rodov ve ark. (1995), limon (Eureka), altıntop (Marsh Seedless) meyvelerini 53 o C de 2-3 dakika sıcak su daldırmasına tabi tutarak meyvelerin soğuk zararına karşı göstereceği tepkiyi incelemişlerdir. Derim sonrası sıcak su uygulaması, incelenen turunçgillerin soğuk zararına karşı dayanımını arttırmıştır. Sıcak su uygulaması ile kullanılan 1000 ppm dozundaki Imazalil ve Thiabendezol ün soğuk zararı dayanımında herhangi ek katkısı olmamış, ancak çürümeleri azaltmıştır. Sıcak su daldırması uygulanmış limon ve altıntopta meyvelerinde daha yüksek putresine miktarı gözlenmiştir. Araştırıcılar sıcak su uygulamasının derimden sonra kürleme veya diğer uygulamalardan daha kolay uygulanacağını ve bu nedenle tercih sebebi olacağını belirtmişlerdir. Limon meyvesine (Citrus limon L. Burm. cv. Eureka) ısı uygulaması (36 o C de 3 gün) flavedo dokusunda antifungal materyal olan citralin kaybını engellemiş ve çürüme oranını önemli derecede azaltmıştır. Isı uygulaması yapılan meyvelerde çürüme %4.5 oranında iken, kontrol meyvelerinde bu oran %46.5 olmuştur. Araştırıcılar turunçgillerin çürümesinde, hasat sonrası ısı uygulamasının, citral gibi önceden sentezlenen antifungal maddelerin değişimine yol açarak patojenlere dayanımın artması şeklinde olabileceğini bildirmişlerdir (Ben-Yehoshua ve ark., 1995). Gonzales ve ark. (1997), tarafından yapılan bir araştırmada, Fortune mandarinleri derimden sonra 44 o C de 3, 6, 9 dakika, 50 ve 53 o C de 3 er dakika sıcak su uygulamalarına tabi tutulduktan sonra meyveler 2 ve 12 o C lerde 45 gün muhafaza edilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, 2 o C de depolanan, 47 o C de 6 dakika ve 7

31 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA 53 o C de 3 dakika sıcak su uygulamaları yapılan meyvelerde önemli derecede üşüme zararının azaldığını göstermiştir. 12 o C de depolanan meyvelerde üşüme zararının olmadığı belirtilmiştir. Ayrıca muhafaza süresi boyunca sıcak su uygulamalarında çürümelerin kontrolden daha düşük olduğu saptanmıştır. Schirra ve ark. (1996a), Red Blush altıntopunda derim sonrası sıcak su ve fungusit uygulamalarının meyve kalitesine etkilerini araştırmışlardır. Meyveler, derim sonrasında 20 o C ve 50 o C de 3 dakika sıcak su uygulaması ve 1500 ppm Imazalil ve Thiabendozole kombinasyonu uygulandıktan sonra 8 o C de 16 hafta muhafaza edilmişlerdir. Muhafaza sonrasında raf ömrü değişimlerinin belirlenebilmesi için meyveler 1 hafta 20 o C de bekletilmiştir. Araştırıcılar, meyvelerin 50 o C sıcak su daldırmasında 20 o C daldırmasına oranla 3 kat daha fazla üşüme zararından korunduğunu saptamışlardır. Imazalil ve Thiabendozole uygulamasının üşüme zararını %50-60, Penicillium digitatum ve Penicillium italicum dan kaynaklanan çürümeleride %20 oranında azalttığı bildirilmiştir. Schirra ve ark. (1996b), tarafından yapılan bir çalışmada Di Massa limonları oda sıcaklığında 20 o C ve 50 o C de 3 dakika sıcak su ve 250 ppm den 1500 ppm e kadar değişen oranlarda Imazalil konsantrasyonlarına tabi tutulduktan sonra 9 o C de 13 hafta muhafaza edilmişlerdir. Muhafazadan sonra meyveler raf ömrü için 20 o C de 1 hafta bekletilmiştir. Çürük meyve oranının tanık meyvelerinde %28.9, 20 o C de sıcak su uygulamasında %15 ve sadece Imazalil uygulanan meyvelerde %50 olduğu saptanmıştır. Sıcak su uygulaması ile birlikte 1500 ppm Imazalil uygulamasının çürümeleri tamamen kontrol altına aldığı bildirilmiştir. Schirra ve ark. (1997a), derim sonrasında limonlara 50 o C sıcak su banyosunda 50, 100, 200 ppm Imazalil daldırma uygulaması yapmışlar ve kontrol olarak 20 o C su banyosunda 1000 ppm Imazalil kullanmışlardır. Meyveler, 9 o C de 13 hafta muhafaza sonrasında raf ömrü süresince meydana gelen değişimlerin incelenmesi için 1 hafta 21 o C de bekletilmiştir. Imazalil uygulaması Penicillium çürümelerine karşı %90-96 oranlarında başarılı bulunmuştur. Ancak 1000 ve 2000 ppm lik daldırmalarda Imazalilin kabukta küçük kahverengi lekeler bıraktığı ve muhafaza periyodunun sonunda bu meyvelerde kötü bir kokunun olduğu gözlenmiştir. Dolayısı ile bu meyveler pazarlanamaz kabul edilmiştir. Diğer 8

32 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA uygulamalar incelendiğinde, meyve çürümesi bakımından 50 ppm Imazalil ile sıcak su kombinasyonunun yüksek dozda kullanılan Imazalil ile istatistiksel olarak fark göstermediği ve kalite kriterlerinin korunduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, 50 o C sıcak su ile 50 ppm Imazalil kombinasyonunun 13 haftalık muhafaza periyodu süresi için uygun bir kombinasyon olduğu bulunmuştur. Schirra ve ark. (1997b), tarafından yapılan bir çalışmada kan portakalı meyveleri derim sonrasında 53 o C de 3 dk sıcak su daldırmasından sonra 3 o C de 10 hafta muhafaza edilmiştir. Meyveler muhafaza periyodu süresince haftalık olarak analizlenmiş, sıcak su zararı, üşüme zararı ve fizyolojik bozulmalar bakımından değerlendirilmiştir. Erken derilen meyvelerde uygulanan sıcak su kabukta haşlanma zararı meydana getirirken, geç derilen meyvelerde bu zarara rastlanmamıştır. Meyveler soğuk zararı bakımından incelendiğinde, sıcak su uygulamasının düşük sıcaklıklarda meydana gelen üşüme zararını azalttığı görülmüştür. Fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalar bakımından incelendiğinde ise sıcak su daldırmasının bozulmaları azaltıcı etkisi olduğu gözlenmiştir. Sıcaklık uygulaması, fungal çimlenmeyi ve gelişmeyi engelleyerek, meyve yüzeyinde mikroorganizma yoğunluğunu azaltarak, birçok üründe patojene karşı dayanıklılık mekanizmasını uyararak, lignin sentezinin aktif hale getirerek ve doğal açıklıkları kapatarak, çürümeleri azaltmada etkili olmaktadır. Fortune mandarinlerinin hasattan sonra 50 o C, 52 o C ve 54 o C deki sıcak suya 3 dakika süreyle daldırılması hem soğuk depo ve hem de raf ömrü boyunca çürüme oranını önemli derecede azaltmıştır (Shirra ve D hallewin, 1997). Pekmezci ve ark. (1997), tarafından yapılan bir çalışmada Klemantin mandarinlerine 25 o C ve 53 o C de 2 dakika sıcak su ile Benlate ve Imazalil uygulamaları yapıldıktan sonra 1 o C ve 3 o C sıcaklık ve % oransal nem içeren soğuk hava depolarında muhafaza edilmiştir. Deneme sonuçlarına göre, Klemantin mandarininde depolama öncesi sıcak su ve kimyasal uygulamalarının, üşüme zararını ve çürük meyve miktarını azaltarak muhafaza üzerine olumlu etki yaptığı bildirilmiştir. Ben-Yehoshua ve ark. (1998), bildirdiklerine göre, turunçgillerde o C lerde 1-2 dakika sıcak su uygulamaları değişik turunçgil çeşitlerinde üşüme 9

33 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA zararına duyarlılığı ve çürümeleri azaltmıştır. Ancak çok yüksek sıcaklıklar veya çok uzun süreli daldırma periyodu fitotoksiteye neden olmuştur. Zararın başlangıcı çeşitlere, iklime ve farklı koşullara göre değişir. Sıcak su uygulamaları; derim sonrası kullanılan değişik fungisitlerin azaltılmasını ve bir müddet sonra bırakılmasını sağlayacaktır. Böylece fungusitlerin çevreye olan zararı engellenecektir. Sıcak su uygulamalarının etki mekanizması patojenlerin engellenmesi, üşüme zararına toleransın artması ve patojenlere karşı meyvenin dayanımı ile ilişkilidir. Lurie (1998), son yıllarda tüketicilerin derim sonrasında kullanılan fungusitlere karşı bilinçlenmeye başladıklarını bildirmiştir. Artan talebe karşı derim sonrasında kimyasalları azaltacak alternatif uygulamaların bir tanesinin fiziksel uygulamalar olduğu belirtilmiştir. Fiziksel uygulamalardan sıcak uygulamalarının sıcak hava, sıcak buhar veya sıcak su olarak üç farklı şekilde uygulanabileceğini bildirilmiştir. Sıcak uygulamaları sonucunda meyve olgunlaşması yavaşlamaktadır. Bunun dışında ürün grubuna göre değişmekle beraber 35 o C ve üzerinde uygulanan sıcak uygulamalarının, depolama süresince ürünlere düşük sıcaklık zararına karşı tolerans kazandırdığı bulunmuştur. Sıcak uygulamaları bu yönü sayesinde karantina uygulamalarında ürünlerin düşük sıcaklığa alınmadan önce uygulanan iyi bir yöntem olarak ortaya çıkmaktadır. Sıcak uygulamalarının bir diğer avantajı ise ürün yüzeyinde bulunan patojenlerin, meyveye zarar vermeyecek uygun sıcaklık ve uygulama süresi ile azaltılması veya yok edilmesidir. Bunun dışında ürün yapısına bağlı olarak değişmekle beraber ürüne düşük sıcaklık derecelerinde muhafazasın süresince dayanım kazandırması en önemli avantajlarından biri olarak belirtilmiştir. Brown (2000), Aspire, turunçgillerde derimsonrasında yeşil küfü (Penicillium digitatum) önlemek amacı ile yara dokusundaki patojenlerle rekabete girerek enfeksiyonu önleyen, Candida oleophila içerikli bir maya preparatıdır. Bu preparatın başarısını etkileyen en önemli faktör mayanın dokuda oluşturduğu hızlı koloni oluşturma özelliğidir. Yağ keseciklerinin parçalanması veya delinerek oluşturulan yara dokularında yapılan çalışmalarda, mayaların yara dokusu üzerinde 21 o C de 1-2 gün içerisinde kolonize oldukları görülmüştür. Ancak yağ keseciklerinin ezilerek zararlanması ile oluşan geniş yüzeyli yaralanmalarda ortaya çıkan kabuk 10

34 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA yağının C. oleophila hücrelerine toksik etki yaparak kolonizasyonu engellediği gözlenirken, Penicillium sporlarında çoğalma sağladığı saptanmıştır. Mayaların çoğalma yeteneklerinin o C arasında hızlı bir şekilde olurken 3 o C gibi düşük sıcaklıklarda çok yavaş olduğu bulunmuştur. Araştırmada alınan sonuçlara göre, delinme gibi ufak yara dokularında uygulanan Aspire maya preparatının iyi sonuçlar verdiği ancak daha geniş çapta yaralanmalarda uygulama dozunun arttırılması gerektiği bildirilmiştir. Fallik ve ark. (2000), sıcak su ile fırçalamanın meyve yüzeyindeki toz ve toprak kalıntılarını temizlediğini, fungal hastalık sporlarını etkisiz hale getirdiğini ve kısmen kabukta meydana gelen ufak çizikleri kapattığını bildirmişlerdir. Çalışmada kontrol meyvelerinin yüzeylerinde toz ve fungal sporlara rastlanırken sıcak su fırçalamasında meyve yüzeyinin fungal spor ve tozdan temizlenmiş olduğu görülmüştür. Porat ve ark. (2000), araştırıcılar yeni teknolojilerden biri olan sıcak su ile fırçalama uygulamasının Star Ruby altıntop çeşidinde Penicillium digitatum kaynaklı yeşil küfe karşı oluşturduğu dayanımı ve düşük muhafaza sıcaklığı derecelerinde oluşan soğuk zararına etkilerini incelemişlerdir. Meyveler 59 o C veya 62 o C de 20 saniye sıcak su ile fırçalandıktan sonra yapay inokülasyon uygulanmış ve 20 o C de çeşme suyu ile fırçalanan meyvelerle karşılaştırıldığında çürüme bakımından sırası ile %52 ve %70 lik azalma bulunmuştur. Sıcak su uygulaması 3 gün sonra yapılan yapay inokülasyona karşı en etkili korumayı sağlarken, aynı gün ve 7 gün sonra yapılan yapay inokülasyonların daha az etkili olduğu saptanmıştır. 59 o C veya 60 o C de sıcak su fırçalaması, 2 o C de altı hafta ve 20 o C de bir hafta muhafaza edilen meyvelerde meydana gelen üşüme zararını tanığa göre sırası ile %42 ve %58 oranında azaltmıştır. Bunların yanında sıcak su ile fırçalama ağırlık kaybı, SÇKM, titre edilebilir asitlik ve meyve renginde herhangi bir farklılık meydana getirmeden meyveyi temizlemiş ve görünümü iyileştirmiştir. Sıcak karantina uygulamaları, birçok taze ürüne 70 yıldır derim sonrasında uygulanan bir yöntemdir. Sıcak uygulamalarının çoğu zaman ürünler üzerinde çok olumlu sonuçlar oluşturacağı beklentisi olsa da uygulama sonunda beklentiden düşük sonuçlarla ve bazen de olumsuz sonuçlarla karşılaşılmıştır. Metodun teknik olarak 11

35 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA kullanılmasını ve etkinliğini etkileyen en önemli faktörler; genotip ve böceklerin en tolerant olduğu dönem, uygulamanın ticari şekilde uyarlanabilmesi, meyvelerin hazırlanması, uygulama öncesi ve sonrası ticari uygulamaları da dikkate alınarak oluşturulan sıcaklık dereceleri ve uygulamanın büyüklüğü olarak sayılabilir. Derim sonrasında karantina uygulaması ürünleri meyve sineğine (Diptera: Tphritidae) karşı korumak amacı ile geliştirilen bir metot olduğundan temel prensip zaralıyı yok edecek uygun sıcaklık ve süre kombinasyonunu meyveye zarar vermeden uygulamaktır (Hallmann, 2000). Sıcak uygulamalarının derim sonrasında kaliteyi koruma, hastalık kontrolü ve karantina teknolojisinde kullanılması uluslararası geniş bir çalışma alanı yaratmıştır. Sıcak uygulamaları, sıcak su daldırması, sıcak su fırçalama tekniği ve sıcak hava şeklinde ticari olarak birçok ülkede kullanılmaktadır. Araştırmaların yoğun bir şekilde sürdürüldüğü bu uygulamanın ticari kullanıma adapte olması yavaştır. Son yıllarda kimyasal kullanılmasının sınırlandırılması, hastalık ve böcek kontrolünde kullanılan bu uygulamalara olan ilgiyi daha çok arttırmıştır. Bu uygulamalarla ortaya çıkan bilgi birikimi, farklı etkili yöntemlerin de ortaya çıkması için olumlu adımları oluşturmaktadır (Ferguson ve ark., 2000). Tang ve ark. (2000), yaptıkları bir çalışmada böceklere karşı kullanılan sıcak karantina uygulamalarının larvalar üzerine olan etkilerini incelemek ve kinetik bilgiler elde etmek üzere sıcak blok sistemi oluşturmuş ve buradan alınan verileri bilgisayar ortamına aktararak değerlendirmişlerdir. Bilgisayar verilerinin değerlendirilmesi ile böcek kontrolünde sıcak su veya sıcak hava uygulama süresinin meyveleri soğutma süresinden daha önemli olduğunu bulmuşlardır. Araştırmacılar radyo dalgaları ile ısıtmanın da bu uygulamalara alternatif uygulama olduğunu bildirmişlerdir. Sala ve Lafuante (2000), tarafından yapılan bir çalışmada araştırıcılar Fortune mandarin çeşidinde 53 o C de 3 dakika sıcak su daldırması ve 37 o C de, %90-95 oransal nem koşullarında 3 gün sıcak uygulamasının soğuk zararına karşı toleransda ilk katalaz aktivitesindeki değişimleri incelemişlerdir. Sıcak su daldırması meyve kabuğundaki katalaz aktivitesini arttırmış ancak meyvelerin sıcak ortamdan soğuk muhafaza odasına alınması ile katalaz aktivitesi azalmış ve üşüme zararı 12

36 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA artmıştır. En yüksek üşüme zararına tolerans ve katalaz aktivitesi 3 gün 37 o C de %90-95 oransal nem koşullarında bekletilen meyvelerde görülmüştür. Katalaz aktivitesinin 2 o C de muhafazada sıcak hava uygulamasında, sıcak suya daldırma ve kontrolden daha yüksek olduğu bulunmuştur. Elde edilen değerler, katalazın üşüme zararına karşı etkili olan antioksidant enzimlerden biri olabileceğini göstermiştir. Deneme sonuçları sıcak uygulamaları ile aktivitesi ve miktarı artan katalaz enziminin, soğuğa toleransta rol alan önemli bir mekanizma içinde yer alabileceğini göstermiştir. Mangan (2000), portakal ve altıntoplarda su, zorlandırılmış hava ile uygulanan su buharı veya sadece su buharı yöntemlerini içeren uygulamaların yüzey sıcak transfer etkilerini portakal ve altıntoplarda incelemişlerdir. 48 o C de 60 saniye sıcak su daldırması veya zorunlu sıcak su buharı ile sıcak su buharı şeklinde aynı sıcaklıkta meyvelere uygulanan sıcak uygulamalarının etkilerine bakılmıştır. Ayrıca meyve kabuklarına Anastrepha ludens (Meksika meyve sineği) larvaları yerleştirilmiş ve sıcağın etkisi ile gelişimi izlenmiştir. Deneme sonuçları ile sıcak su daldırmasının karantina uygulamasında daha etkili olduğu saptanmıştır. Derim sonrası uygulanan yüksek sıcaklık karantina uygulamaları birçok üründe böceklerin yok edilmesi amacı ile kullanılmaktadır. Bu sıcak uygulamaların hedef aldığı böcek grubu geniş bir yelpazede yer almaktadır. Böcekler üzerinde yapılan çalışmalarda o C arasındaki sıcaklıklarda yaşayamadıkları veya zarar gördükleri görülmüştür (Neven, 2000). Özdemir ve Dündar (2001), Valencia portakal çeşidinde yaptıkları denemede 53 o C de 3 dakika sıcak su daldırması ve farklı uygulamaların kombinasyonunu denemişlerdir. Deneme sonucunda araştırıcılar sıcak su daldırması ve Fruitgard 70 uygulamalarının diğerlerine göre daha iyi sonuç verdiğini ve Valencia portakal çeşidinin 5 ay başarı ile muhafaza edilebileceğini bildirmişlerdir. Pavoncello ve ark. (2001), yaptıkları çalışmada sıcak su uygulamasının kabukta meydana getirdiği değişimleri incelemişlerdir. Sıcak su uygulamasının kabuğun dış kısmında bazı protein yapılarını harekete geçirdiğini, bununda meyvelerin soğuk zararına karşı daha az duyarlı olmasını sağladığını bulmuşlardır. 13

37 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA Holland ve ark. (2002), Fortune mandarin çeşidinde 37 o C de 3 gün sıcak havada bekletme uygulamasının, üşüme zararı oluşturabilecek 2 o C ve normal muhafaza sıcaklığının üzerinde bir derece olan 12 o C de muhafaza sonrası solunum oranı, suda çözünebilir toplam kuru madde miktarı ve nişasta düzeylerine olan etkisini incelemişlerdir. Sıcak hava uygulamasının meyvelerde üşüme zararına karşı tolerans oluşturduğu saptanmıştır. Karbonhidrat değişimleri incelendiğinde, meydana gelen değişimlerin sıcak hava uygulaması nedeni ile oluşan solunum farkından kaynaklandığı varsayılmıştır. Sıcak hava uygulamasında meyvelerin solunum hızı artmıştır. Muhafaza süresince yapılan ölçümlerde ise düşük sıcaklıkta muhafaza edilen meyvelerin solunumunun yüksek sıcaklıkta muhafaza edilen meyvelere oranla daha düşük olduğu bildirilmiştir. Muhafaza süresince solunum miktarlarında farklılıklar az düzeyde iken derim sonrası uygulamaların solunumu hızlandırmada etkili olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresince sakkaroz kontrol meyvelerinde en çok tüketilen şeker olmuştur. Sıcak hava uygulamasından sonra muhafaza edilen meyvelerde kontrole göre sakkaroz miktarı korunmuş, ancak glikoz, fruktoz ve nişasta miktarlarında azalmalar saptanmıştır. Turunçgil muhafazasında karbonhidrat miktarının meyvenin sıcaklıklara karşı sağladığı tolerans bakımından sınırlayıcı bir faktör olmadığı bildirilmiştir. Derim sonrası 48 o C de sıcak suya daldırılan ve soldurma (%3 su kaybı olacak şekilde) uygulanan Satsuma mandarini meyvelerinde üşüme zararının, kontrole göre azaldığı saptanmıştır. Diğer veriler de dikkate alındığında derim sonrası 48 o C de sıcak suya daldırmanın Satsuma mandarinin depolanabilirliğini uzatmada iyi sonuçlar verdiği söylenebilir (Jemric and Pavicic, 2002). Obagwu ve Karsten (2002), Valencia ve Shaumoti portakal çeşitlerinde turunçgillerde en yaygın görülen fungus etmenlerinden Penicillium italicum ve P. digitatum u önlemek için meyve yüzeyinden izole edilmiş F1, L2 ve L2-5, Basillus subtilis izolantlarını kullanmışlardır. Bu izolantlar tek başına, %1, %3, %5 lik sodyum bikarbonat kombinasyonu ile ve 45 o C de 2 dakika sıcak su daldırması ile denenmiştir. Denemeye alınan meyveler uygulama sonrasında 4 hafta süre ile 10 o C sıcaklık %90-95 oransal nem koşullarında muhafazaya alınmıştır. Denemede kontrol olarak çeşme suyundan geçirilmiş meyveler kullanılırken ticari kontrol olarak 14

38 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA Quazantine ve Imazalil kombinasyonu kullanılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde izolantların ticari kimyasal uygulamalar kadar iyi olmadığı ancak çeşme suyu ile yıkanmış kontrolden daha iyi sonuçlar verdiği bulunmuştur. En etkili izolant ırkının F1 olduğu görülmüştür. Bu izolantın sodyum bikarbonat veya sıcak su ile kombinasyonunun ticari uygulamalar kadar etkili olduğu bildirilmiştir. 33 o C de 65 saat sıcak hava uygulaması, yapay olarak inokule edilmiş veya doğal olarak infekte olmuş portakallarda, depolama sonrası küf gelişimini (> %90 azaltmış) engellemiştir. Bu sıcaklık uygulaması yeşil küf gelişimini 4 o C de muhafaza ve raf ömrü boyunca önemli derecede azaltırken, mavi küf gelişiminin kontrolünde başarılı olmamıştır (Plaza ve ark., 2003). Porat ve ark. (2002), tarafından yapılan çalışmada derim sonrasında sıcak su ile yıkama ve fırçalama, sodyum bikarbonat uygulaması ve antagonist mayalar ile biyokontrol yöntemlerinin kombinasyonu denenmiştir. Turunçgillerde derim sonrasında hastalık kontrolü için kimyasal fungusitler kullanılmaktadır. Ancak tüketicilerin kimyasal kullanılmamış gıda ürünleri talebi ve kullanılan kimyasallara karşı fungusların dayanıklı ırklar geliştirmesi yeni metotların gerekliliğini ortaya koymuştur. 62 o C de, 20 sn sıcak su fırçalaması, %2 lik sodyum bikarbonat veya Candida oleophila maya uygulamasını (10 8 hücre ml -1 ) takiben 24 saat sonra Penicillium digitatum ile inokülasyonu sonucunda hastalığın uygulamalarda gelişimini sırası ile %68, 61 ve 23 oranında azalttığı gözlenmiştir. Bu kombinasyonların herhangi ikisinin kombine edilmesi durumunda çürüme gelişimini %87 oranında ürünün kombinasyonunun ise kontrole oranla gelişimin %89 oranında azaltığı saptanmıştır. Aynı şekilde 24 saat yapay inoküle edilen meyvelerde hastalık gelişme oranı sırası ile %42, %72 ve %69 oranında azalmıştır. Sonuç olarak Shamoti portakalı ve Star Ruby altıntopunda uygulanan sıcak fırçalama ve maya, sıcak fırçalama ve sodyum bikarbonat, sodyum bikarbonat ve maya uygulamaları çürüme gelişimini kontrole göre %80-85 azaltmıştır. Bu oran Imazalil uygulamasında %95 oranında gerçekleşmiştir. Bu uygulamaların kombinasyonu sonucunda kimyasal uygulamasına yakın değerler elde edilmiş ve en önemlisi kalıntı olmayan doğal metotlar ortaya konmuştur. 15

39 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA Schirra ve ark. (2004), Tarocco, Moro kan portakallarında yaptıkları iki yıllık denemede 3 dakika 50 o C sıcak su daldırması ve 48 saat 37 o C sıcak hava uygulamasından sonra meyveleri 16 gün 1 o C de, ve bunu takiben 3 hafta 8 o C de muhafaza etmişlerdir. Muhafaza sonrasında raf ömrü çalışması için meyveler 20 o C de 1 hafta bekletilmiştir. Muhafaza periyodunun kontrol meyvelerinde daha düşük miktarda soğuk zararı tespit edilmiştir. Sıcak uygulamalarının görsel ve yumuşamaya herhangi bir etkisi olmadığı saptanmıştır. Meyve kalite kriterlerinden usare miktarı, suda çözünebilir kuru madde miktarı, asitlik, askorbik asit miktarı ve içsel etanol miktarı bakımından uygulamalar arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Sıcak su daldırması diğer uygulamalar ile karşılaştırıldığında soğuk zararını azaltmada daha etkili bulunmuştur. Sonuç olarak uygulamalardan sıcak su daldırması tavsiye edilirken sıcak hava uygulamasının denemeye alınan kan portakalları için uygun olmadığı bildirilmiştir. Schirra ve ark. (2005), Olinda ve Campbell portakal çeşitlerine 44 o C de 100 saat, 46 o C de 50 saat sıcak hava uygulamışlar ve 2 o C de 18 gün muhafaza etmişlerdir. Meyvelerde raf ömrü süresince meydana gelen değişimleri inceleyebilmek için muhafaza süresinin sonunda 1 hafta 20 o C de bekletilmiştir. Muhafaza süresinin sonunda sıcak hava uygulamasının meyve kabuğunda görsel bir zarara veya meyve etinde yumuşamaya neden olmadığı saptanmıştır. Her iki çeşitte muhafaza süresinin sonunda sıcak hava uygulamasının meyve ağırlık kaybı üzerine etkisi istatistiksel olarak önemsiz bulunurken bu kayıplar karşılaştırıldığında sıcak hava uygulamasındaki kayıplar kontrolden yüksek bulunmuştur. Muhafaza süresinin ve raf ömrünün sonunda fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalar incelendiğinde sıcak hava uygulamalarının kontrolden daha düşük çürüme gösterdiği saptanmıştır. Sıcak uygulanmış meyvelerde daha düşük suda çözünebilir kuru madde miktarı bulunmuştur. Sıcak hava uygulamasının hemen sonrasında meyvelerde içsel etanol miktarında bir artış görünsede meyve tadım testlerinde bunların önemli olmadığı bildirilmiştir. Kınay ve ark. (2005), Satsuma mandarin çeşidinde derim öncesinde CaCl 2, 2,4-D, GA 3 ve Benomyl uygulamalarının, derim sonrasında 3 gün 30 o C de kürleme uygulamasının etkilerini incelemişlerdir. Çalışmada temel amaç sıcak uygulamaları 16

40 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA ile kimyasal uygulamalarının farklı kombinasyonlarının etkilerini incelemektir. Özellikle turunçgillerde derim sonrasında mavi ve yeşil küf mantarlarının sebep olduğu çürümeler büyük kayıplara yol açmaktadır. Bu patojenlerin engellenmesinde kimyasal mücadelenin yanında sıcak uygulamaların kombinasyonuda çok önem taşımaktadır. Derim sonrasında mavi ve yeşil küf sporları ile yapay inokülasyon sağlanmış ve meyveler 3 gün 30 o C de kürlemeye alınmıştır. Kürleme sonrasında en yüksek çürüme miktarının kontrol meyvelerinde % olduğu, en düşük çürük meyve oranının ise CaCl 2 +2,4-D kombinasyonunda olduğu bildirilmiştir. Kürleme sonrasında 10 gün daha bekletilen meyvelerde en yüksek çürük oranı Kontrol de %87, CaCl 2 uygulamasında ise % 38 olduğu bulunmuştur. Yıldız ve ark. (2005), satsuma mandarin çeşidinde derim öncesinde CaCl 2, 2,4-D, GA 3 ve Benomyl uygulamalarını teksel veya kombine şekilde uygulamalarının muhafaza süresince oluşan mavi ve yeşil küfü azaltmada etkili olmadığını saptamışlardır. Bu uygulamaları takiben derim sonrasında 54 o C lik sıcak su ile 200 ppm Imazalil kombinasyonunun 3 aylık muhafaza süresince etkili bir koruma sağladığını, Imazalil ile Metschnikowia pulcherrima mayasının kombinasyonununda etkili sonuç verdiğini bildirmişlerdir. Derim öncesi uygulamaların muhafaza süresince meydana gelen çürümeler üzerine etkileri incelendiğinde en düşük çürüme miktarı % 2.50 ile CaCl 2 +benomyl ve CaCl 2,+2,4- D+GA 3 kombinasyonunda bulunurken en yüksek çürüme miktarı sırası %16 ile CaCl 2 +GA 3 kombinasyonunda saptanmıştır. Derim sonrası uygulamalar incelendiğinde muhafaza sonrasında 500 ppm Imazalil, 200 ppm Imazalil+ Metschnikowia pulcherrima (maya), 200 ve 500 ppm Imazalil+54 o C sıcak su daldırması uygulamalarında hiç çürüme görülmemiş iken Kontrol meyvelerinde ortalama % 4 çürüme olduğu bildirilmiştir. Erkan ve ark. (2005), Valencia portakallarında yaptıkları çalışmada meyveleri 3 ve 6 dakika 53 o C, 12 dakika 48 o C sıcak su daldırması ve 1 ile 6 saat 53 o C de, 12 saat 48 o C de kürlemişler, sıcak uygulamalarının 4 o C de 6 ay muhafaza edilen meyveler üzerine etkilerini incelemişlerdir. Sıcak su ve kürleme uygulamalarının ikisi de soğuk zararına karşı kontrolden daha etkili bulunmuştur. Muhafaza sonrasında en etkili uygulamanın 6 saat 53 o C de ve 12 saat 48 o C de 17

41 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA kürlenmesi olduğu saptanmıştır. Ağırlık kaybı ve usare miktarı kürlenmiş meyvelerde daha yüksek bulunurken sıcak uygulamalarının titre edilebilir asit miktarı, kuru madde miktarı, askorbik asit ve kabuk rengi üzerine etkileri önemsiz bulunmuştur. Sonuç olarak araştırıcılar sıcak su daldırması ve kürlemenin Valencia portakal çeşidinin uzun süreli depolanmasında olumlu etkileri olduğunu bildirmişlerdir. Hong ve ark. (2007), satsuma mandarini üzerine yaptıkları araştırmada 52 o C de 2 dakika, 55 o C de 1 dakika ve 60 o C de 20 saniye sıcak su daldırmasının 3 hafta 5 o C de soğuk hava deposunda muhafaza ve 1 hafta 18 o C de raf ömrü üzerine etkilerini incelemişlerdir. Araştırma sonucunda uygulamaların kalite kriterlerinden titre edilebilir asit miktarı, ph, ağırlık kaybı, renk bakımından istatistiksel olarak kontrolden farklı olmadığı ancak solunum miktarının arttığı bildirilmiştir. Çürük meyve bakımından sıcak su daldırmalarının kontrolden daha düşük yüzdeye sahip olduğunu bildirilmiştir. Burdon ve ark. (2007), Yeni Zelanda koşullarında yetiştirilen Miho satsuma mandarin çeşidinde SÇKM/asit oranını arttırmak ve kabukta meydana gelen puflaşmayı önlemek için muhafaza süresince farklı sıcaklık ve nem koşullarının etkilerini incelemişlerdir. SÇKM/Asit oranı ortalama 6.8/1 olarak derilen meyveler 18 veya 30 o C sıcaklık, % 65 veya % 95 oransal nem koşullarında 3 ile 5 gün arasında değişen sürelerde bekletilmiştir. Bu uygulamanın ardından meyveler 10 o C de % hava oransal neminde 2 gün bekletilmiştir. Sonuçlar incelendiğinde 30 o C sıcaklık derecesinde bekletilen meyvelerde titre edilebilir asit miktarında düşüşler olduğu ve buna bağlı olarak SÇKM/Asit oranının arttığı saptanmıştır. 18 o C depo sıcaklığında bekletilen meyvelerdeki değişimler önemsiz bulunmuştur. Sıcaklık değişimleri suda çözünebilir madde veya diğer şekerler üzerine etkili olmamıştır. Düşük hava oransal nemi bakımından uygulamalar karşılaştırıldığında düşük oransal nem koşullarında muhafaza edilen meyvelerde ortalama %8.5 ağırlık kaybı meydana gelirken bu oran yüksek oransal nem koşullarında ortalama % 4 olmuştur. Ağırlık kaybı ile meyvelerin kabuk yapısında yumuşama meydana geldiği saptanmıştır. Araştırıcılar sonuç olarak yüksek nem koşullarında ve yüksek sıcaklık değerlerinde 18

42 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Okan ÖZKAYA uzun süreli uygulamalarının satsuma mandarininde SÇKM/Asit oranını arttırdığını ve diğer kalite parametrelerinde değişimlerin bundan etkilenmediğini bildirmişlerdir. 19

43 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA 3. MATERYAL ve METOT 3.1. Materyal Deneme materyali olarak, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Çiftliği Üretim parsellerinden sağlanan, turunç anacı üzerine aşılı Marsh Seedless, Star Ruby ve Rio Red altıntopu, Mineola tanjelo ve Robinson mandarin çeşitleri kullanılmıştır. Denemede kullanılan turunçgil çeşitlerinden Marsh Seedless altıntopu yaşlı ağaçlardan diğer meyveler ise yaşlı ağaçlardan alınmıştır Denemede Kullanılan Turunçgil Çeşitlerinin Özellikleri Marsh Seedless Altıntopu: Amerika Birleşik Devletlerinin Florida eyaletinde 1860 yılında Duncan altıntopunun bir çöğüründe meydana gelen mutasyon sonucu elde edilmiştir. Türkiye ye 1936 yılında Antalya da Narenciye Araştırma Enstitüsünün kurulması ile girmiştir. Beyaz etli bir altıntop çeşididir. Partenokarpiye eğilimi yüksektir. Suda çözünebilir kuru madde miktarı ortalama %10.5, usare oranı ortalama % 38 ve titre edilebilir asit miktarı ortalama % 2,52 dir. Son yıllarda renkli altıntop çeşitlerinin piyasaya girmesi ile ikinci plana itilen bir çeşit olmuştur. Son zamanlarda dilimli meyve konservesi üretimi için yoğun olarak kullanılmaktadır. Meyve eti gevrek, sulu ve açık sarıdır. Meyve suyu ve segmentleri bakımından mükemmeldir. Kabuk sarı renkte, düz, parlak ve incedir. Kabuğun meyve etine bağlılığı sıkıdır. Meyve olum ve derim dönemi Aralık-Ocak ortasında başlamaktadır. Muhafaza ve taşımaya elverişlidir (Tuzcu, 1990). Star Ruby Altıntopu: ABD de Hudson çeşidinin tohumundan mutasyonla elde edilmiştir yılında Adana dan Türkiye ye girmiştir. Altıntoplar içerisinde en koyu renge sahip olan çeşittir. Meyve şekli yuvarlak, kabuğu pürüzsüz ve incedir. İhracatı en çok yapılan çeşitlerden biridir. Titre edilebilir asit miktarı diğer altıntop çeşitlerine göre daha düşük olup sulu ve lezzetli bir çeşittir. Türkiye de hızla yayılmaktadır. Meyve eti ve meyve dış kabuğu kırmızı renklidir. Meyveler Kasım- Aralık ayları arasında olgunlaşır (Tuzcu, 1990). 20

44 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA Rio Red Altıntopu: ABD de Teksas da Red Blush tohum tomurcuk mutasyonu sonucunda elde edilmiştir. Meyve şekli yuvarlak, kabuk pürüzsüz ve meyve eti kırmızı renklidir. Diğer kırmızı renkli altıntop çeşitleri ile aynı bitkisel özellikleri göstermektedir. Meyvelerin suda çözünebilir kuru madde miktarı ortalama % 9.5, titre edilebilir asit miktarı ise ortalama % 1.22 dir. Meyveler Aralık-Ocak ayları arasındaki dönemde olgunlaşır (Tuzcu, 1990). Minneola tanjelo: Duncan altıntopu ile Dancy mandarinin melezlenmesi ile elde edilmiştir yılları arasında Türkiye ye girmiştir. Meyve kabuğu hasat döneminde sarı-portakal renginde parlak ve düzgündür. Kabuk meyve etine orta derecede bağlıdır. Meyveleri aromalı, lezzetli ve hafif ekşidir. Taşımaya ve depolamaya elverişlidir. Olgunluk döneminde suda çözünebilir toplam kuru madde miktarı ortalama %11, usare oranı ortalama % 45 ve titre edilebilir asit miktarı ortalama % 1.06 dır. Oldukça verimli bir çeşit olup peryodisite gösterir. Orta mevsim çeşidi olup, meyveleri Ocak-Şubat başında olgunlaşır. Doğu Akdeniz bölgesinde yaygın bir çeşittir (Tuzcu, 1990). Robinson Mandarini: Klemantin mandarini ile Orlando tanjelosunun melezlenmesi sonucu elde edilmiş bir çeşittir. Meyve kabuğu portakal renkli ve hafif pürüzlüdür. Meyve kabuğu ince, derimsi görünüşte olmasına karşın kolay soyulabilmektedir. Meyve kabuğu ile eti arasındaki kısım (albedo) soyulurken meyvenin üzerinde kalır. Meyve kalitesi yüksek, olgunluk döneminde suda çözünebilir kuru madde miktarı ortalama %12, usare oranı ortalama %45 ve titre edilebilir asitlik miktarı ortalama % 1 dir. Verimli bir çeşit olup peryodisiteye eğilimi çok azdır. Olgunlaşma zamanı Ekim-Aralık ayları arasındadır. Kabuğun meyve etine bağlılığı sıkıdır. Puflaşma eğilimi azdır. Taşımaya ve depolamaya elverişlidir. Olgunlaştıktan sonra ağaç üzerinde uzun süre kalabilir ve dökülmelere dayanıklıdır. Lezzetli, tatlı ve kokulu bir çeşittir (Tuzcu, 1990) Denemede kullanılan Soğuk Hava Depolarının Özellikleri Denemede Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümüne ait makineli soğutmalı depolar kullanılmıştır. Makineyle soğutmalı depolar yaklaşık 21

45 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA 20 m 3 hacimli ve 4 ton kapasitelidir. Deneme süresince Marsh Seedless, Star Ruby, Rio Red altıntopları için 8 o C ve %85-90 oransal nem, Mineola tanjelo ve Robinson mandarini için 3 o C ve %85-90 oransal nem koşulları sağlanmıştır. Depolar deneme süresince günün belirli zamanlarında yeterli ölçüde havalandırılmıştır Denemede Derim Sonrasında Kullanılan Kimyasalın Özellikleri Imazalil Turunçgiller ve diğer meyve türlerinde paketleme evlerinde derim sonrası kullanılan Penicillium digitatum, Penicillium italicum, Penicillium expansum, Diaporthe citri, Diplodia natalensis, Alternaria citri, Botrrytis spp., Alternaria spp. ye karşı kullanılan, sıvı bir fungusittir. Denemede ticari adı Deccozile 50 olan 500g/l saf Imazalil içeren preparat kullanılmıştır Metot Meyvelerin Derimi Denemenin ilk yılında alınan altıntop çeşitlerinden Marsh Seedless 17/12/2003 tarihinde, Star Ruby ve Rio Red ise 24/12/2003 tarihinde derilmiştir. Mandarin çeşitlerinden Robinson 17/12/2003 tarihinde, Minneola tanjelo ise 24/12/2003 tarihinde derilmiştir. Denemenin ikinci yılında ise derim tarihleri altıntop çeşitlerinden Marsh Seedless ve Rio Red için 02/12/2004, Star Ruby için 14/11/2004, Mineola Tanjelo ve Robinson mandarini için ise 21/12/2004 tarihleri olmuştur lar ve Denemenin Kurulması Derimden hemen sonra meyveler Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü derim sonrası fizyolojisi laboratuarına getirilerek kabuk 22

46 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA turgoritelerinin kaybolması için bir gün bekletilmiştir. Bekletilen meyveler daha sonra ön elemeden geçirilerek, eşit irilikteki hastalıksız ve zararlanmamış meyveler seçilerek denemeye alınmıştır. Deneme üç yinelemeli olarak kurulmuş, mandarin için her yineleme 15, altıntop için her yineleme 10 meyveden oluşmuştur. Deneme mandarin çeşitleri iki ay, altıntop ise 5 ay süre ile depolanmak üzere planlanmıştır. Denemede mandarinler 50, 53 ve 56 o C lik sıcak su banyosu içerisine 30 saniye ve 60 saniye olmak üzere iki farklı süre daldırılmıştır. Altıntoplar ise derim sonrasında 53, 56 ve 59 o C sıcak su banyosuna 30 ve 60 saniye sürelerde daldırılmıştır. Tanık uygulaması olarak her iki türdeki çeşitlere ait meyveler 20 o C çeşme suyuna 30 ve 60 saniye daldırılmıştır. Bu yöntemde sıcaklığı termostat ile otomatik olarak ayarlanabilen sıcak su banyosu kullanılmıştır (Şekil.3.1). Şekil 3.1. Sıcak su uygulaması için kullanılan otomatik termostatlı sıcak su banyosu. 23

47 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA Denemenin ikinci yılında, ilk yıl verileri doğrultusunda Marsh Seedless, Star Ruby ve Rio Red altıntop çeşitleri için 56 o C lik su sıcaklığının, 60 saniye sıcak su daldırmasının, Minneola tanjelo ve Robinson mandarini için ise 50 o C lik su sıcaklığının ve 30 saniyelik daldırmanın kullanılmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda oluşturulan ikinci yıl uygulamaları sıralanacak olursa: a) Tanık, b) 500 ppm Imazalil daldırması, c) Türlere göre belirlenen uygun sıcaklık ve daldırma süresi, d) Türlere göre belirlenen uygun sıcaklık ve daldırma süresi ile 500 ppm İImazalil kombinasyonu şeklindedir. 500 ppm İmzalil daldırması 30 l kapasiteli bir derin plastik kovada yapılmış, her tür veya çeşit için farklı kovalar kullanılmıştır. Sıcak su daldırması ve sıcak su+imazalil kombinasyonu ilk yılda kullanılan, sıcaklığı termostat ile otomatik olarak ayarlanabilen sıcak su banyosu içerisinde uygulanmıştır Fiziksel ve Kimyasal Analizler Ağırlık Kayıpları Her uygulama için tekerrülerdeki meyveler tek tek numaralanıp 0.1 g a duyarlı terazilerde tartılmıştır. Bu meyvelerin muhafaza periyodu boyunca her ay ağırlıkları alınarak bunların ilk ağırlıkları ile olan farklarından ağırlık kayıpları aylara ve muhafaza periyoduna göre belirlenmiştir. Başlangıç Ağırlığı Son Ağırlık % Ağırlık Kaybı = X 100 Başlangıç Ağırlığı 24

48 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA Usare oranı Muhafaza periyodu süresince ayda bir kez alınan meyve örneklerinin elektrikli meyve sıkacağı ile meyve suları sıkılıp, posa ağırlığı bulunduktan sonra her seferinde başlangıçtaki ağırlıktan posa ağırlığı çıkarılarak, usare oranı tüm meyve ağırlığının yüzdesi olarak hesaplanmıştır. % Usare = Toplam Meyve Ağırlığı Posa Ağırlığı Toplam Meyve Ağırlığı Titre Edilebilir Asit Oranı Meyve sıkacağı ile elde edilen meyve suyu süzüldükten sonra, süzüntüden titre edilebilir asitlik için 5 ml usare alınarak 0.1 N NaOH çözeltisi ile titre edilmiştir. Titre edilebilir asit miktarı g sitrik asit/100 ml usare olarak saptanmıştır. Titre edilebilir NaOH Harcanan Sitrik asit asit oranı (%) = Faktörü x NaOH miktarı x Sabiti (0,007) x 100 Alınan meyve suyu miktarı (ml) Usare ph sı Digital bir laboratuar ph metresi ile meyve suyunun ph değeri ölçülmüştür Suda çözünülebilir Toplam Kuru Madde Miktarı (SÇKM) Meyve suyundaki SÇKM miktarı, örnekteki SÇKM miktarını % olarak veren bir el refraktometresi ile ölçülmüştür. 25

49 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA C Vitamini (L-Askorbik Asit) Miktarı C vitamini (L-Askorbik Asit) miktarı spektrofotometrik yöntemle Pearson ve Churchill (1970) e göre saptanmıştır (Dündar, 1997). Çalışmalarımızda Shımadzu UV-1208 marka spektrofotometre kullanılmıştır. Bu yöntemin uygulamasında hazırlanması gereken çözeltiler; 1. Stok askorbik asit çözeltisi: 100 ml lik balon jojeye 100 mg askorbik asit konur. %0.4 lük oksalik asitle eritilerek 100 ml ye tamamlanır. 2. Standart askorbik asit çözeltisi: 100 ml lik 5 adet balon jojeye sırası ile 1, 2, 3, 4, 5, ml stok askorbik asit çözeltisi konur ve üzerleri % 0.4 lük oksalık asitle 100 ml ye tamamlanır. 3. % 0.4 lük oksalik asit çözeltisi: 4 g oksalik asit alınır ve saf su ile 1 l ye tamamlanır. 4. Standart boya çözeltisi: 12 mg 2.6 diklorofenolindofenol balon jojede saf suyla eritilir ve bir litreye tamamlanır. Standart kurvenin hazırlanması: Bunun için 4 adet tüp A, B, C, D olarak işaretlenir. A tüpüne 10 ml saf su, B tüpüne 1 ml %0.4 lük oksalit asit ve 9 ml standart boya çözeltisi (L1), C tüpüne 1 ml standart askorbik asit çözeltisi ve 9 ml saf su D tüpüne 1 ml standart askorbik asit çözeltisi ve 9 ml standart boya çözeltisi (L2) konur. Çalışmalara başlamadan önce dakika önce spektrofotometre açılmış, 520 nm dalga boyuna ayarlanmış ve A tüpü ile sıfırlanmıştır. B tüpü ile L1 okuması yapılmıştır. Ancak 1 ml ½ 0.4 lük oksalit asitin üzerine 9 ml standart boya çözeltisi ilave edildikten sonra 15 saniye içinde okuma yapılmalıdır. C tüpü ile spektrofotometre tekrar sıfırlanmış ve D tüpü ile L2 okuması yapılmıştır. Her iki standart askorbik asit çözeltisi konsantrasyonları absise ve bulunan (L2-L1) değerleri ordinata yazılarak standart kurve hazırlanmış ve buradan kurve faktörü bulunmuştur. 26

50 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA Kalite kaybı olmaması için derin dondurucuda analizleri yapılana kadar tutulan meyve suyundan alınan 25 ml meyve suyu örneği %0.4 lük oksalik asitle 200 ml ye tamamlanmış ve kaba filtre kağıdıyla süzülmüştür. Daha önceden açıklandığı gibi L1 okuması yapılmıştır. C tüpüne 1 ml meyve suyu örneğinden süzüntü ve 9 ml saf su konularak spektrofotometre tekrar sıfırlanmıştır. D tüpüne 1 ml meyve suyu örneğinden süzüntü ve 9 ml standart boya çözeltisi konup hemen L2 okuması yapılmıştır. (L2-L1) değeri bulunup meyve suyu örneğindeki C vitamini (L Askorbik Asit) miktarı mg askorbik asit/100 ml usare olarak belirlenmiştir (200 ml de 25 ml meyve suyu bulunduğuna göre, 1 ml de ml meyve suyu bulunur). Cvitamini (L-Askorbik Asit) miktarı = Kurve faktörü x (L2-L1) X Meyve Suyunda Toplam Şeker Analizi Meyve suyundaki toplam şeker Sülfirik asit/ Fenol yöntemi ile yapılmıştır. Bu yöntem için gerekli çözelti ve kimyasallar sülfirik asit (%95.5) ve %80 (ağırlık/hacim) fenol çözeltisidir (Dubois ve ark., 1956) Meyve Sularının Hazırlanması Meyve suyu örnekleri meyvelerden alındıktan sonra 20 o C lik derin dondurucuda saklanmıştır. Derin dondurucudan çıkartılan örnekler oda şartlarında tamamen çözündükten sonra, 5 ml örnek alınmış ve balon joje içinde 205 ml ye saf su ile tamamlanmıştır. Bu seyreltilmiş örnek 3 mm Watman filtre kağıdı ile süzülmüş ve analiz için buzdolabında saklanmıştır. 27

51 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA Standart Eğrinin Oluşturulması Önce standart eğri oluşturulmuştur. Bunun için 10 µg dan 100 µg a kadar 10 ar µg lık aralıklarla glikoz çözeltileri hazırlanmıştır. Bu çözeltilerden tüplere 2 ml konmuş, üzerine 0,125 ml fenol çözeltisi eklenmiş ve tüpler bir vorteks yardımı ile iyice karıştırılmıştır. Tüpler oda koşullarında 10 dakika bekletildikten sonra o C lik su banyosunda dakika soğutmaya alınmıştır. Soğuyan örneklerin 490 nm dalga boyunda absorbans değerleri okunmuştur. Okunan değerler ile regresyon denklemi oluşturulmuştur. Analiz yapmak için 25 defa seyreltilmiş örneklerden 10 ar ml alınmış ve 100 ml ye tamamlanmıştır. Bu seyreltilen örneklerden test tüplerine 2 şer ml konmuştur. Standart eğrinin oluşturulmasındaki işlemler burada da yapılmış ve absorbans değerleri 490 nm de okunmuştur. Okunan değer regresyon denkleminde yerine konularak bulunan değer seyreltme faktörü ile çarpılarak başlangıç konsantrasyonu bulunmuştur Meyve Suyunda İndirgen Şeker Analizi İndirgen şeker miktarı dinitrofenol yöntemi ile Dubois (1956) a göre yapılmıştır (1). Dinitrofenol Boya Çözeltisinin Hazırlanması 7,145 g 2.4 α-dinitrofenol tartılmış, üzerine %5 lik NaOH ten 230 ml eklenmiş ve o C de eriyinceye kadar ısıtılmıştır. Eridikten sonra 2.5 g fenol ilave edilmiş ve berrak bir çözelti elde edilinceye kadar ısıtmaya devam edilmiştir. Bundan sonra 100 gr sodyum potasyum tartarat saf su içerisinde eritilmiş ve 500 ml ye tamamlanmıştır. Sodyum potasyum tartarat çözeltisi soğutulmuş olan dinitrofenol çözeltisine eklenerek saf su ile 1 litreye tamamlanmıştır. 28

52 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA (2). Standart Eğrinin Oluşturulması İndirgen şeker analizi için de önce standart eğri hazırlanmıştır. Bunun için 1,1 g (1 sulu) glikoz saf suda çözülmüş ve 100 ml ye tamamlanmıştır. Bu % 1 lik glikoz çözeltisinden 0,28 mg ile 0.92 mg glikoz içeren çözeltiler hazırlanmıştır. Bunun için 1.4, 1.8, 2.2, 2.6, 3.0, 3.4, 4.2, 4.6 ml çözelti alınmış ve saf su ile 100 ml ye tamamlanmıştır. Bu örneklerden 2 şer ml test tüplerine konulmuş, üzerine 6 ml dinitrofenol çözeltisi eklenmiş, o C su banyosunda 6 dakika tutulan tüpler 3 dakika süreyle akan su altında soğutulmuştur. Sonra 600 nm de örneklerin absorbans değerleri saptanmıştır. Toplam şeker için 25 defa seyreltilen ve süzülen örneklerden 0.5 ml alınmış, üzerine 1.5 ml saf su ve 6 ml dinitrofenol çözeltisi eklenmiştir. 6 dakika süreyle o C lik su banyosunda tutulan örnekler, 3 dakika akan su altında soğumaya alınmış ve örneklerin absorbans değerleri 600 nm de saptanmıştır. Elde edilen bu değerler standart eğrinin denkleminde yerine konarak bulunan değerler seyreltme faktörü ile çarpılarak gerçek örneklerin başlangıç konsantrasyonu saptanmıştır Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar Muhafaza süresi uzadıkça ve depo sıcaklık, nem ve hava bileşimi ürün için olumsuz yönde dalgalandıkça fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmaların arttığı bildirilmektedir (Dündar, 1997). Turunçgil yetiştirilen diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de bu ürünlerin depolanması ve pazarlanması sırasında mantarsal çürümeler meydana gelmektedir. Turunçgillerin muhafazası süresince Penicillium spp. tarafından oluşturulan çürüklükler en önemli kayıpları oluşturmaktadır. Depodan aylık olarak çıkarılan her uygulama için her yinelemeye ait tüm meyveler incelenerek fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulma miktarı % olarak saptanmıştır. 29

53 3. MATERYAL ve METOT Okan ÖZKAYA Renk Ölçümleri Minolta CR-300 renk ölçer ile her meyvenin ekvator bölgesinden 2 farklı okuma şeklinde L*, a*, b* değerleri saptanmış ve renk tonunda oluşan değişimler açı değeri olan h o cinsinden ifade edilmiştir İstatistiksel Analizler Deneme faktöriyel düzende tesadüf parselleri deneme desenine göre kurulmuş ve alınan sonuçların istatistik analizi aynı şekilde yapılmıştır. Deneme süresince elde edilen değerler SPSS paket programı ile Duncan testine göre değerlendirilmiştir. Denemede incelenen ve istatistiksel olarak önemli bulunan interaksiyonlar MSTAT C paket programı ile analizlenmiştir. 30

54 4. ARAŞTIRMA BULGULARI ve TARTIŞMA 4.1. Ağırlık Kayıpları 2003 ve 2004 yıllarında derilerek ilk yıl farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamaları, ikinci yıl ise farklı uygulamalar yapıldıktan sonra muhafaza edilen meyvelerde muhafaza süresi uzadıkça ağırlık kayıplarında da artışlar olduğu bulunmuştur. Denemenin ikinci yılında da sonuçlar ilk yılla paralellik göstermiştir Marsh Seedless Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su dereceleri ve daldırma süreleri uygulanan Marsh Seedless altıntopunda muhafaza süresince saptanan ortalama ağırlık kayıpları Çizelge 4.1 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre farklı sıcak su derecesi. muhafaza süresi arasında önemli farklılıklar olduğu bulunurken daldırma süreleri arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresinin ilk ayında ortalama %1.42 olan ağırlık kaybı 5. ayın sonunda %5.14 e yükselmiştir. En yüksek ağırlık kaybı ortalaması %3.54 ile 53 C sıcak su daldırmasında. en düşük ağırlık kaybı ortalaması ise ortalama %3.05 ile tanık ve 56 C sıcak su daldırmasında saptanmıştır. Daldırma süreleri arasındaki fark istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Ağırlık kayıplarına ait değerler üzerinde yapılan varyans analizlerinde muhafaza süresi x saniye, muhafaza süresi x uygulama, muhafaza süresi x saniye x uygulama etkileşimleri önemsiz bulunurken saniye x uygulama önemli bulunmuştur yılında depolanan Marsh Seedless altıntop çeşidinde muhafaza süresince saptanan ortalama ağırlık kayıpları Çizelge 4.2 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıkların önemli olduğu bulunmuştur. Muhafaza periyodunun ilk ayında ortalama %1.69 olan ağırlık kaybı 5. ayın sonunda ortalama %5.90 olarak hesaplanmıştır. En yüksek ağırlık kaybı ortalaması %4.34 ile tanıkta görülürken, en düşük ağırlık kaybı ortalaması %3.55 ile 56 C de 60 sn sıcak su daldırmasında görülmüştür. Ağırlık kaybı bakımından yapılan istatistiksel değerlendirme sonucunda 31

55 sıcak su daldırması ve sıcak su+imazalil kombinasyonu en düşük ortalama ile aynı grupta yer alırken, bunu Imazalil uygulaması ve tanık ortalamaları izlemiştir. Ağırlık kayıplarına ait değerler üzerinde yapılan varyans analizlerinde muhafaza süresi x uygulama etkileşimleri önemsiz bulunmuştur. Çizelge: Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Süre Süresi Ort. Ort. Tanık 30 s s 60 s c 30 s o C 60 s a 56 o C 30 s s 60 s s o C 60 s Muhafaza Sür. Ort. e d c b a Muhafaza Süresi D %5 : 0.15 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : 0.14 c 3.33 b 3.22 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a Sıcak su c Imazalil Sıcak su+imazalil Muh. Sür. Ort e 2.93 d 3.74 c 5.29 b 5.90 a Muhafaza Süresi D %5 : 0.33 D %5 : 0.30 b 3.73 bc Star Ruby Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su dereceleri ve daldırma süreleri 32

56 uygulamalarından sonra depolanan Star Ruby altıntoplarında muhafaza süresince saptanan ortalama ağırlık kayıpları Çizelge 4.3 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasında istatistiksel olarak önemli farkların olduğu bulunmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Uyg. Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Süre Ort. Ort. Süresi s s Tanık 60 s c 30 s o C 60 s a 30 s s 56 o 3.59 C 60 s b 30 s o C 60 s b Muhafaza Sür. Ort. e d c b a Muhafaza Süresi D %5 : 0.27 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : 0.24 Muhafaza süresinin ilk ayında ortalama %1.49 olan ağırlık kaybı ortalaması 5. ayın sonunda ortalama %6.19 olmuştur. İstatistiksel analiz sonuçlarına göre en yüksek ağırlık kaybı ortalaması 53 C sıcak su daldırmasında ortalama %4.32 olarak bulunmuş, bunu 59 C sıcak su daldırması %3.83 ve aynı grupta 56 C sıcak su daldırması ortalama %3.59 ile izlemiştir. En düşük ağırlık kaybı ortalama %3.10 ile tanıkta bulunmuştur. Daldırma süreleri arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Star Ruby altıntop çeşidinde 1. ayın sonunda ortalama %1.77 ağırlık kaybı saptanırken 5. ayda bu değer %6.69 olarak hesaplanmıştır. lara bakıldığı zaman en yüksek ağırlık kaybı %4.53 ile tanıkta görülmüş, diğer uygulamalar ise aynı grupta yer almıştır (Çizelge 4.4). 33

57 Rio Red Altıntopu İlk yıl denemesinde depolanan Rio Red altıntop çeşidinde muhafaza süresi uzadıkça ağırlık kayıpları artmıştır. Muhafaza periyodunun 1. ayında ortalama %2.13 olan ağırlık kaybı 2. ayda ortalama %3.47, 3. ayda ortalama %4.73, 4. ayda ortalama %6.20 ve 5. ayda ortalama %7.62 olarak hesaplanmıştır. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak su Imazalil Sıcak su+imazalil Muh. Sür Ort. e d c b a Muhafaza Süresi D %5 : 0.24 D %5 : 0.21 Ort a 4.27 b 4.10 b 4.25 b En yüksek ağırlık kaybı 59 C sıcak su daldırmasında ortalama %5.31 olarak bulunmuştur. Bu ortalamayı %4.94 ile 53ºC sıcak su uygulaması izlemiş, en düşük ağırlık kaybı ortalaması ise %4.38 ile 56ºC sıcak su daldırmasında saptanmıştır. Daldırma süreleri bakımından istatistiksel olarak farklılıklar önemli bulunmuştur. En düşük ağırlık kaybı ortalaması %4.70 ile 60 sn sıcak su daldırmasında saptanmıştır (Çizelge 4.5). 2. yıl denemesi incelendiğinde ağırlık kayıplarının ilk yıla paralel bir şekilde muhafaza süresinin uzaması ile arttığı görülmüştür (Çizelge 4.6). En yüksek ağırlık kaybı ortalaması %5.98 ile sıcak su + Imazalil kombinasyonunda saptanmış. en düşük ağırlık kaybı ortalaması ise ortalama %4.38 ile sıcak su daldırmasında hesaplanmıştır. Analiz sonuçlarına göre ağırlık kayıpları bakımından muhafaza süresi x uygulamalar arasında önemli farkların olduğu bulunmuştur. 34

58 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık 60 s b 30 s o a C 60 s b 30 s s 56 o 4.38 C 60 s c 30 s o b C 60 s a Muhafaza Sür. Ort. e d c b a Muhafaza Süresi D %5 : 0.30 Daldırma Süresi D %5 : 0.19 D %5 : 0.27 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık 1.79 k 3.22 hi 4.39 fg 6.07 d 7.12 c 4.52 b Sıcak su 1.84 k 3.25 hi 4.18 g 5.67 de 6.96 c 4.38 c Imazalil 2.34 jk 3.95 gh 5.09 ef 6.87 c 8.04 b 5.26 b Sıcak su+imazalil 2.66 ij 4.52 fg 5.79 de 7.91 b 9.01 a 5.98 a Muh. Sür. Ort e 3.73 d 4.86 c 6.63 b 7.78 a Muhafaza Süresi D %5 : 0.23 D %5 : 0.21 Muhafaza süresi x uygulamalar D %5 : Minneola Tanjelo 2003 yılında derilerek farklı sıcak su dereceleri ve daldırma süreleri uygulamalarından sonra depolanan Minneola tanjelo meyvelerinde muhafaza süresince meydana gelen ortalama ağırlık kayıpları Çizelge 4.7 de verilmiştir. Muhafaza peryodunun 1. ayında ortalama %2.59 olan ağırlık kaybı 2. ayda ortalama %4.81 olmuştur. lar incelendiğinde en yüksek ağırlık kaybı ortalaması %4.08 ile tanıkta bulunmuş. diğer uygulamalar ise birbirine yakın değerler göstermiştir. En yüksek ağırlık kaybı ortalaması %3.71 ile 60 sn sıcak su daldırmasında görülmüştür. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasında önemli farkların olduğu bulunmuştur (Çizelge 4.7). 35

59 Denemenin ikinci yılında farklı uygulamalardan sonra depolanan Minneola tanjelo meyvelerinde meydana gelen ortalama ağırlık kayıpları Çizelge 4.8 de verilmiştir. Depolama süresinin uzaması ile ağırlık kayıplarında artışların olduğu bulunmuştur. 2. ayın sonunda ağırlık kayıpları ortalama %5.37 olarak bulunmuştur. En yüksek ağırlık kaybı ortalaması % 5.01 ile sıcak su daldırmasında bulunurken en düşük ortalama %4.05 ile Imazalil uygulamasında olmuştur (Çizelge 4.8). Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasında önemli farkların olduğu saptanmıştır. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Mineola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Muhafaza Süresi Daldırma (Ay) Süresi 1 2 Uyg. Ort. Süre Ort. 30 s s 4.08 a Tanık 60 s o C 30 s b 60 s o C 30 s s 3.62 b 60 s o C 30 s b 60 s Muhafaza Sür. Ort b 4.81 a Muhafaza Süresi D %5 : Ö.D. Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : 0.22 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. 1 2 Tanık b Sıcak Su a Imazalil c Sıcak su+ Imazalil bc Muhafaza Süresi Ort a 5.37 b Muhafaza Süresi D %5 : 0.15 D %5 :

60 Robinson Mandarini 2003 yılında denilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamalarından sonra depolanan Robinson mandarin çeşidindeki ağırlık kaybı değişimleri Çizelge 4.9 da verilmiştir. Muhafaza süresinin 1. ayında ortalama %3.20 olan ağırlık kaybı. 2. ayda %4.80 olarak hesaplanmıştır. En yüksek ağırlık kaybı ortalaması %5.35 ile 56ºC sıcak su daldırmasında bulunurken bunu 53ºC sıcak su daldırması ortalama %4.23 ile izlemiş ve en düşük ağırlık kaybı ortalaması %2.67 ile tanık meyvelerinde bulunmuştur. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi. uygulamalar arasındaki farkların önemli olduğu bulunmuştur. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farkların önemli olduğu bulunmuştur. Daldırma süresi bakımından 60 sn sıcak su daldırmasında ortalama %4.05 ağırlık kaybı görülürken 30 sn sıcak su daldırmasında bu oran ortalama %3.94 olmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarininde Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Muhafaza Süresi Daldırma (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi s s Tanık 2.67 d 60 s s o 3.94 C 3.66 c 60 s s s 53 o C 60 s b 30 s o C s a Muhafaza Sür. Ort b 4.80 a Muhafaza Süresi D %5 : 0.17 Daldırma Süresi D %5 : 0.17 D %5 : yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Robinson mandarin çeşidinde saptanan ağırlık kayıpları Çizelge 4.10 da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve daldırma sıcaklığı uygulamalarındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunurken daldırma süreleri arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. 37

61 Denemenin ikinci yılında ağırlık kayıpları ilk yıla oranla daha yüksek olmuştur (Çizelge 4.10). Depolamanın 2. ayında Robinson mandarinlerinde ortalama %7.97 oranında ağırlık kaybı meydana gelmiştir. lar incelenince en yüksek ağırlık kaybı ortalama %8.11 ile sıcak su daldırmasında görülürken, bunu en düşük %6.78 ile sıcak su + Imazalil kombinasyonu izlemiştir. Imazalil ve tanık uygulamalarında meydana gelen ağırlık kaybı ortalamaları birbirine yakın değerlerde olmuş ve aynı grupta yer almıştır (Çizelge 4.10). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarininde Saptanan Ortalama Ağırlık Kayıpları (%) Muhafaza Süresi (Ay) 1 2 Ort. Tanık c Sıcak Su a Imazalil c Sıcak su+ Imazalil b Muhafaza Süresi Ort b 7.97 a Muhafaza Süresi D %5 : 0.34 D %5 : ve 2004 yıllarında derilerek farklı derim sonrası uygulamalar yapılan Marsh Seedless. Star Ruby. Rio Red altıntopları. Minneola tanjelo ve Robinson mandarini ile yürütülen denemelerden elde edilen sonuçlar muhafaza süresi uzadıkça ortalama ağırlık kayıplarının arttığını göstermiştir (Çizelge 4.1, 4.2, 4.3, 4.4 ve 4.5). Bu sonuçlar daha önce turunçgil meyvelerinin muhafazası üzerinde yapılmış birçok çalışmanın sonuçları ile uyum içerisindedir (Dündar ve Pekmezci Baldwin ve ark ; Özdemir ve Dündar. 2000; Dündar ve Göçer. 2000). Schirra ve ark. (2000), Star Ruby altıntop çeşidinde yaptıkları çalışmada meyveleri 3 dakika 20 o C (Kontrol) ve 50 o C sıcak su içerisinde 3 dakika 1200 ppm ve 200 ppm Imazalil daldırması uygulayarak 6 hafta muhafaza etmişlerdir. Muhafaza süresinin ikinci haftasında Kontrolde ortalama %1.8 olan ağırlık kaybı sıcak Imazalil uygulamasında ortalama %1.7 olarak saptanmış. dördüncü haftada Kontrolde ağırlık kayıbı %2.9 iken sıcak Imazalil uygulamasında %2.8 ve muhafaza süresinin son haftasında kontrolde %4.3 olan ağırlık kaybı sıcak Imazalil 38

62 uygulamasında %4.5 olarak saptanmıştır. Yapılan çalışmada uygulamaların ağırlık kaybı üzerine etkileri istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Özdemir ve Dündar (2000), Valencia portakallarında farklı fungisit kombinasyonlarını 3 dakika 53 o C de uygulamış ve 6 ay depolamışlardır. Çalışmada ağırlık kayıbı ortalamasının 1. ayda %0.62 olduğunu, 6. ayda ise ortalama %5.82 olduğu bildirilmiştir. Uygulamların ağırlık kaybı üzerine etkileri incelendiğinde muhafaza süresi sonunda kontrol de ortalama %3.66, sıcak su daldırmasında ortalama %3.34, % 0.5 Fruitgard 70 T uygulamasında ortalama %3.77 olarak saptanmış mum uygulamalarında ise bu ağırlık kaybı ortalamalarının daha düşük olduğu bildirilmiştir. Rodov ve ark. (2000), kürleme, farklı kaplama materyalleri ve bunların kombinasyonunun Oroblanco altıntopu meyvelerinin 15 haftalık muhafaza periyodu süresince ağırlık kayıpları üzerine etkilerini incelemişlerdir. 15 hafta sonunda farklı kaplama materyallerinin ağırlık kayıplarını azalttığını, tanık ta ise ortalama %15 ağırlık kaybı olduğunu bildirmişlerdir. Porat ve ark. (2000), Star Ruby altıntop çeşidine üşüme zararına tolerans kazandırmak için yaptıkları 53 o C ile 60 o C arasında değişen sıcak su daldırma ve fırçalama uygulamalarını 30 saniye ile 180 saniye arasında değişen sürelerde incelemişler, sonuçta daldırma derecesi ve süresi bakımından uygulamalar arasında farklılıkların önemsiz olduğunu ancak uygun kombinasyonun tercih edilmesi gerektiğini bildirmişlerdir. Araştırmada en düşük ağırlık kaybı ortalaması %2.22 ile 53 o C sıcak su daldırmasında bulunurken en yüksek ortalama kontrol de %2.55 olarak bulunduğu bildirilmiştir. Çalışmanın her iki yılında muhafaza süresinin uzaması ile ağırlık kayıplarında artışlar meydana geldiği bu artışların literatürler ile paralellik gösterdiği bulunmuştur. İlk yıl uygulanan farklı daldırma süreleri incelendiğinde istatistiksel olarak iki süre arasındaki farklılıkların önemsiz olduğu bulunmuştur. lar bakımından sonuçlar değerlendirildiğinde Robinson mandarininde sıcak su derecesinin artması ile ağırlık kayıplarında artışlar meydana geldiği görülmektedir. Sonuçlar genel anlamda incelendiğinde sıcak su derecesinin ağırlık kaybı üzerine 39

63 etkisinin olduğu görülmekte, her iki deneme yılı içinde kabuk yapısı, meyve iriliği gibi faktörlerinde bu kayıplar üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir Usare oranı 2003 ve 2004 yıllarında derilerek ilk yıl farklı sıcak su derecesi ve süresi, ikinci yıl ise farklı uygulamalar yapıldıktan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless, Star Ruby, Rio Red altıntoplarının 8ºC de %85-90 oransal nemde Mineola Tanjelo ve Robinson Mandarininin 3ºC de %85-90 oransal nemde muhafaza süresi uzadıkça ortalama usare miktarlarında genel olarak azalmalar olmuştur Marsh Seedless Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su dereceleri ve daldırma süresi denenen Marsh Seedless altıntopunda muhafaza süresince saptanan ortalama usare miktarlarındaki değişmeler Çizelge 4.11 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulama arasında istatistiksel olarak önemli farkların olduğu bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama usare oranı muhafaza süresinin başlangıcında ortalama %45.82 iken son ayda %39.04 ile en düşük düzeye inmiştir. İstatistiksel olarak ve 4. aylar aynı grupta yer alırken 5. ay en düşük ortalama grubunda yer almıştır. ortalamaları incelendiğinde en düşük usare oranının tanıkta %41.35 ile olduğu bunu %41.66 ile 53 C uygulaması izlediği görülmektedir. En yüksek usare oranı %43.00 ile 59 C sıcak su daldırma sıcaklığında bulunmuştur. 60 saniye sıcak su daldırmasının %42.77 usare oranı ile. 30 saniye daldırmasından daha yüksek usare oranına sahip olduğu görülmüştür (Çizelge 4.11) yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Marsh Seedless altıntopunda muhafaza süresince meydana gelen ortalama usare oranındaki değişmeler Çizelge 4.12 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur. 40

64 Meyve örneklerinde saptanan ortalama usare oranı başlangıçta %44.18 iken 1., 2 ve 3. ayda artışlar olmuş, 4. ayda %47.63 ile en yüksek değerini almış ancak 5. ayda %43.36 değeri ile başlangıçtan daha düşük değere sahip olmuştur. lar incelendiğinde en yüksek usare oranı en yüksek usare oranı %47.44 ile tanıkta saptanmış bunu %45.24 ile sıcak su uygulaması izlemiştir. Imazalil ve sıcak su + Imazalil uygulaması ise aynı %44.49 ve %43.49 usare değerleri ile farklı bir grupta yer almıştır (Çizelge 4.12). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık 60 s b 30 s o C 60 s b 30 s s 56 o C 60 s a 30 s o C 60 s a Muhafaza Sür. Ort. a b c b b d Muhafaza Süresi D %5 : 0.91 Daldırma Süresi D %5 : 0.52 D %5 : Ö.D. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a Sıcak su ab Imazalil b Sıcak su+imazalil b Muh. Sür. Ort b b ab Muhafaza Süresi D %5 :1.53 D %5 : ab a b 41

65 Star Ruby Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamalarından sonra depolanan Star Ruby altıntopunda muhafaza süresince saptanan ortalama usare oranındaki değişmeler Çizelge de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve muhafaza süresi x uygulama x saniye etkileşimi arasındaki farklılıkların önemli olduğu bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama usare oranı muhafaza süresinin başlangıcında %46.37 iken ilk ayda %44.83 değerine düşmüş. daha sonra artışlar göstererek 4. ayda %48.52 değerine ulaşmış. 5.ayda ise %44.97 ye düşmüştür. En yüksek usare oranı 4. ayda 53ºC 30 saniye sıcak su daldırmasında %52.84 olarak saptanırken. en düşük usare oranı 53ºC 60 saniye daldırmasının 5.ayında %43.03 ve 1. ayında olarak bulunmuştur. Diğer ayların ortalamaları incelendiğinde aradaki farklılıklar bakımından istatistiksel olarak yukarıdaki iki grup arasında gruplar oluşturduğu görülmüştür. lar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. En yüksek usare oranı tanıkta %46.97 iken. en düşük usare oranı %46.37 ile 53ºC sıcak su daldırmasında görülmüştür. Daldırma süreleri arasındaki farklılıklarda istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (Çizelge 4.13). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık s s o C s s s 56 o C s s o C s Muhafaza Sür. Ort. b c bc ab a c Muhafaza Süresi D %5 : 0.98 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : Ö.D. 42

66 2004 yılında derilerek farklı uygulamalar yapıldıktan sonra muhafaza edilen Star Ruby altıntopunda muhafaza süresince meydana gelen ortalama usare oranı değişimleri Çizelge de verilmiştir. Analiz sonuçları uygulamalar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli olduğunu göstermiştir. Denemenin başlangıcında ortalama %50.04 olan usare oranı 2. ayda %49.82 ye düşmüş ancak diğer aylarda başlangıç değerinin üzerine çıkarak muhafaza periyodunun 5. ayında %51.88 olarak hesaplanmıştır. İstatistiksel olarak muhafaza süresince usare oranındaki değişimler önemsiz bulunmuş olup meydana gelen artış veya azalmaların çok düşük farklılıklarda ve istatistiksel olarak farklılık yaratmayan artışlar olduğu görülmüştür. lar incelendiğinde en yüksek usare oranı %52.47 ile tanıkta bulunmuştur. En düşük usare oranı ise %48.92 ile sıcak su daldırmasında olduğu diğer iki grubun ise istatistiksel olarak ara grupları oluşturduğu görülmektedir (Çizelge 4.14). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a Sıcak su c Imazalil ab Sıcak su+imazalil bc Muh. Sür. Ort Muhafaza Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : Rio Red Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su dereceleri ve daldırma süreleri uygulamalarından sonra depolanan Rio Red altıntop meyvelerinde muhafaza süresince meydana gelen ortalama usare oranındaki değişmelere Çizelge te verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 43

67 Muhafaza başlangıcında meyve örneklerinde saptanan %38.97 usare oranı muhafaza süresinin sonunda %38.76 olarak bulunmuştur. Muhafaza süresince en yüksek usare oranı %40.74 ile 4. ayda görülürken en düşük miktar %38.24 ile 2. ayda saptanmıştır. 4. ay, 5. ay ve 1. ay usare değerleri istatistiksel olarak farklı gruplarda yer alırken başlangıç ve 2. ay değerleri ara grupları oluşturmuştur. En yüksek usare oranı %39.43 ile 59ºC sıcak su daldırmasında saptanırken en düşük ortalama %38.65 ile 53ºC sıcak su daldırmasında saptanmıştır. lar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunmuş. 53 ve 56ºC sıcak su daldırması en düşük ortalamalar ile aynı grupta yer alırken 59ºC sıcak su daldırma değeri farklı bir grupta yer almıştır. Tanık uygulaması ise ara grubu oluşturmuştur. Her iki daldırma süresinde usare oranı %39 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.15). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık 60 s ab 30 s o C 60 s b 30 s s 56 o C 60 s b 30 s o C 60 s a Muhafaza Sür. Ort. bc d cd b a c Muhafaza Süresi D %5 : 0.74 Daldırma Süresi D %5 Süre: Ö.D. D %5 : yılında derilerek depolanan Rio Red altıntop çeşidinde saptanan ortalama usare değerleri Çizelge da verilmiştir. Muhafaza süresi bakımından usare oranı değişimleri incelendiğinde analiz sonuçlarına göre aradaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında %38.84 olan usare oranı ilk aydan itibaren başlangıca göre artan dalgalanmalar göstermiş. 5 ayda %41.86 değerini almıştır. En yüksek usare ortalaması 3. ayda %43.28 olmuştur. 44

68 Rio Red altıntop çeşidinde derim sonrasında yapılan uygulamalar incelendiğinde. analiz sonuçlarına göre aradaki farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur. En düşük usare oranı %40.17 ile sıcak su uygulamasında bulunmuş. en yüksek usare oranı ise %42.14 ile tanıkta görülmüştür. Diğer uygulamalar incelendiğinde sıcak su + Imazalil uygulamasında usare oranı %40.90 iken Imazalil uygulamasında bu değer %41.73 olmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a Sıcak su c Imazalil ab Sıcak su+imazalil bc Muh. Sür. Ort c b b a b b Muhafaza Süresi D %5 : 1.35 D %5 : Ö.D Minneola Tanjelo 2003 yılında derilerek farklı sıcak su daldırması ve süresine uygulanan Mineola Tanjelo meyvelerinin depolanması süresince meydana gelen ortalama usare oranı değişimleri Çizelge de verilmiştir. Muhafaza süresinin başlangıcında %54.42 olan usare oranı 1. ayda %51.56 ve 2. ayda %49.02 olmuştur. Muhafaza süresince usare oranında meydana gelen azalmalar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 2 aylık muhafaza sonrasında usare oranında ortalama %5.44 lük bir azalma meydana gelmiştir. lar incelendiğinde. en yüksek usare oranı %53.00 ile 50ºC sıcak su daldırmasında bulunurken bunu istatistiksel analiz sonucunda aynı grupta yer alan tanık izlemiştir. En düşük usare oranı %49.91 ile 56ºC sıcak su uygulamasında bulunmuştur. Daldırma süreleri karşılaştırıldığında 60 sn daldırma süresinde usare oranı %51.87 iken 30 Sürede bu değerin %56.46 olduğu görülmektedir (Çizelge 4.17). 45

69 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi s s Tanık s s o C s s s 53 o C s s o C s Muhafaza Sür. Ort a b c Muhafaza Süresi D %5 : 1.47 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : Ö.D yılında derilerek depolanan Mineola Tanjelo meyvelerinin ortalama usare değişimleri Çizelge de verilmiştir. Başlangıçta %59.90 olan usare oranı 1 ayda %57.81 ve 2 ayda %57.22 olarak bulunmuştur. İstatistiksel bakımdan aradaki farklılıklar önemli bulunurken. 1. ve 2. ay hesaplanan değerler aynı grupta yer almış. 1. ay değeri ise farklı bir grup oluşturmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort Tanık c Sıcak Su bc Imazalil ab Sıcak su+ Imazalil a Muhafaza Süresi Ort a b b Muhafaza Süresi D %5 : 1.09 D %5 : yılında derim sonrasında yapılan uygulamalar arasındaki farklılıklar incelendiğinde. en yüksek usare oranının %59.39 ile sıcak su + Imazalil uygulamasında olduğu görülmüştür. İstatistiksel olarak uygulamalar arasındaki farklılıklar önemli bulunmuştur (Çizelge 4.18). 46

70 Robinson Mandarini İlk yıl derilerek farklı sıcak su dereceleri ve süreleri uygulaması denenen Robinson mandarin çeşidinde muhafaza süresince meydana gelen ortalama usare oranı değişimleri Çizelge da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve daldırma sıcaklığı bakımından istatistiksel olarak farklılıklar olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında %50.48 olan usare oranı 1. ayda %53.03 olmuş. bu değer 2. ayda %50.49 a düşmüştür. Daldırma süreleri gözden geçirildiği zaman usare oranının en düşük % o C sıcaklığında daldırma, en yüksek % ºC daldırma sıcaklığında olduğu saptanmıştır. Daldırma sıcaklığı bakımından uygulamalar arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuş. 60 sn daldırma süresinde usare oranı %51.66 olarak saptanmış. bu değer 30 sn de %51.01 olarak bulunmuştur (Çizelge 4.19). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi s s Tanık a 60 s s o C ab 60 s s s 53 o C b 60 s s o C a 60 s Muhafaza Sür. Ort b a b Muhafaza Süresi D %5 : 1.02 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : 1.18 Robinson mandarin çeşidi 2. yıl denemesinde derim sonrasında farklı uygulamalar yapılarak muhafaza edilmiş mandarinlerin muhafaza süresince hesaplanan ortalama usare miktarları Çizelge de verilmiştir. Muhafaza süresinin başlangıcında %52.91 olan usare oranı 1. ayda %43.36 ve 2. ayda %42.67 olmuştur. Muhafaza süresince usare oranında meydana gelen bu 47

71 düşüş istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. lar bakımından yapılan analiz sonucunda aradaki farklılıkların önemsiz olduğu görülmüştür. En yüksek usare oranı Imazalil uygulamasında %47.10 olarak bulunurken bunu sıcak su + Imazalil uygulaması %46.32 ile izlemiş ve en düşük usare oranı sıcak su uygulamasında %45.88 olarak hesaplanmıştır. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama Usare Oranı (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıcak su+ Imazalil Muhafaza Süresi Ort a b b Muhafaza Süresi D %5 : 1.62 D %5 : Ö.D. Denemenin ilk yılında farklı sıcak su ve daldırma süresi farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamaları sonucunda altıntop çeşitlerinin tümünde ortalama usare oranı başlangıca göre azalmalar göstermiştir. Mineola Tanjeloda da durum paralelik görtemiş ancak Robinson mandarinininde ortalama usare oranı başlangıç değeri ile aynı değeri almıştır. İkinci yıl uygulamaları incelendiğinde ortalama usare oranında muhafaza süresince dalgalanmalar olduğu görülmektedir. İstatistiksel analizlerde bu dalgalanmalar önemli bulunmuş ancak aradaki farklılıklar gözden geçirildiğinde pratikte önemsiz farklılıklar olduğu görülmektedir. Özdemir (1999), Valencia ve Kozan yerli portakallarında uyguladıkları sıcak su ve farklı fungusit denemelerinde usare oranında dalgalanmalar görüldüğünü ve başlangıca göre usare oranında azalmalar görüldüğünü ancak bu azalmaların önemli düzeyde olmadığını bildirmiştir. Pailly ve ark. (2004), farklı dönemlerde derimi yapılan Star Ruby altıntop çeşidini 20 hafta muhafaza ederek muhafaza süresince kalite kriterlerinde meydana gelen değişimleri incelemişlerdir. Muhafaza süresinin başlangıcında %38.5 olan usare oranı 10. haftada %35 ve 20. haftada %34.5 olarak saptanmıştır. Araştırıcılar muhafaza süresinin uzaması ile usare oranında azalmalar olduğunu bildirmiştir. 48

72 Şen (2004), Satsuma mandarin çeşidinde yapılan farklı dereceler ve sürelerde uygulanan sıcak su daldırmasında meyve suyu veriminin muhafazanın ilk ayında arttığını ancak ikinci ayında başlangıca göre azalmalar olduğunu bildirmiştir. Araştırıcı muhafaza süresinin başlangıcında ortalama %50.06 olan meyve suyu veriminin muhafaza sonunda ortalama %48.81 olarak saptanmıştur. Farklı turunçgil türleri üzerinde yapılan birçok çalışmada benzer sonuçlar elde edilmiştir (Dündar, 1988; Pekmezci, 1992; Gül, 1996;Dündar ve Göçer, 2000; Özdemir ve Dündar, 2000; Schirra, 2004; Özdemir ve Dündar, 2006). Usare oranındaki farklılıklar üzerine iklimsel koşullar, yetiştiricilik, çeşit, meyvelerin alındığı bahçe, vb. birçok etmenin etkili olabileceği bildirilmiştir (Özdemir, 1999) Titre Edilebilir Asit Oranı 2003 ve 2004 yıllarında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Marsh Seedless, Star Ruby, Rio Red altıntopu, Minneola tanjelo ve Robinson mandarin çeşidi meyvelerinde muhafaza süresi uzadıkça ortalama titre edilebilir asit miktarında başlangıca göre azalmalar olmuştur Marsh Seedless Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su dereceleri ve daldırma süreleri uygulamalarından sonra depolanan Marsh Seedless altıntop meyvelerinde muhafaza süresince saptanan ortalama titre edilebilir asit miktarındaki değişmeler Çizelge de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi, daldırma derecesi x daldırma süresi etkileşimleri istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında %2.14 olan titre edilebilir asit miktarı 1. ayda %2, 3 ayda %1.90 ve 5. ayda %1.49 olmuştur. Daldırma sıcaklığı bakımından en yüksek titre edilebilir asitlik ortalaması %1.84 ile tanıkta, en düşük titre edilebilir asitlik miktarı ise %1.78 ile 53 o C daldırma sıcaklığında bulunmuştur. İncelenen diğer iki sıcaklık uygulamasında ise ortalama titre edilebilir asit miktarı %1.81 olarak bulunmuştur. 60 sn sıcak su uygulaması %1.82, titre edilebilir asitlik miktarı ile 49

73 %1.79 luk değere sahip olan 30 sn daldırma süresinden daha yüksek bir değere sahip olup, istatistiksel olarak aradaki farklılık önemli bulunmuştur (Çizelge 4.21). Muhafaza süresince muhafaza süresi x daldırma derecesi x daldırma süresi arasındaki etkileşim önemli bulunmuştur. En yüksek titre edilebilir asitlik değeri %2.14 ile başlangıçta bulunmuş, en düşük değer ise 56ºC 60 sn sıcak su daldırmasında 5. ayda %1.45 olarak gerilmiştir yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında muhafaza edilen Marsh Seedless altıntop çeşidinde ortalama titre edilebilir asit miktarı bakımından meydana gelen değişmeler Çizelge de verilmiştir. Muhafaza süresinin başlangıcında %2.35 olan titre edilebilir asit miktarı 5 ayın sonunda %1.49 olarak bulunmuştur. Muhafaza peryodunun her ayında titre edilebilir asit miktarında azalmalar görülmüş, bu azalmalar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. lar incelendiğinde en yüksek titre edilebilir asitlik ortalaması %1.92 ile sıcak su + Imazalil uygulamasında bulunurken, en düşük ortalama %1.84 ile Imazalil uygulamasında bulunmuştur. Tanık, Imazalil ve sıcak su uygulamaları arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunurken sıcak su + Imazalil uygulaması ile diğer uygulamalar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (Çizelge 4.22). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık 60 s a s o 1.78 C b 60 s b 30 s s 56 o 1.81 C 60 s ab s o 1.81 C a 60 s ab 2, Muhafaza Sür. Ort. a b c d e f Muhafaza Süresi D %5 : 0.04 Daldırma Süresi D %5 Süre : 0.02 D %5 :

74 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a cd efg ij kl n b Sıcak su a c ef h jk n b Imazalil a de g hi l Sıcak su+imazalil a b efg fg kl Muh. Sür. Ort a b c d e Muhafaza Süresi D %5 : 0.06 D %5 : 0.05 M.S.XUyg D %5 : Star Ruby Altıntopu mn 1.55 m 1.49 f b 1.92 a 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamalarından sonra depolanan Star Ruby altıntoplarında muhafaza süresince saptanan ortalama titre edilebilir asit miktarındaki değişimler Çizelge 4.23 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre Muhafaza süresi, sıcak su derecesi ve muhafaza süresi x sıcak su sıcaklığı x Süre etkileşimi arasında istatistiksel olarak önemli farklar olduğu bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama titre edilebilir asit miktarı muhafaza peryodunun başlangıcında %2.41 iken muhafaza süresinin uzaması ile asitlikte düşüşler meydana gelmiştir. Muhafaza süresinin 6. ayında titre edilebilir asitlik miktarı %1.80 olarak bulunmuş, muhafaza süresince aylık titre edilebilir asit değişimleri istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Sıcak su dereceleri arasındaki farklılıklar incelendiğinde 56ºC de daldırmanın %2.23 ile en yüksek titre edilebilir asitlik değerine sahip olduğu ve diğer üç uygulamadan istatistiksel olarak farklı bulunduğu saptanmıştır. Daldırma süreleri bakımından 30 sn daldırma süresinde %2.19 olan asitlik 60 sn de %2.17 değerini almıştır. En düşük asitlik değeri %1.69 ile tanık 60 sn daldırmasında, 5 ayda saptanmış en yüksek değer ise 53ºC 30 sn daldırmasının 1. ayında %2.48 olarak bulunmuştur (Çizelge 4.23). 51

75 2004 yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Star Ruby altıntopunda muhafaza süresince meydana gelen toplam titre edilebilir asit miktarındaki değişimler Çizelge de verilmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde muhafaza süresi, uygulama ve muhafaza süresi x uygulama etkileşimi arasında bulunan farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. Tanık 30 s. 2,41 2,24 2,47 2,08 1,86 1,82 2,16 30 s 60 s. 2,41 2,31 2,41 2,28 1,96 1,69 b 30 s. 2,41 2,48 2,19 2,19 2,02 1,86 53 o 2,16 2,19 C 60 s. 2,41 2,35 2,33 2,10 1,84 1,78 b 56 o C 30 s. 2,41 2,39 2,45 2,43 2,22 1,82 2,23 60 s 60 s. 2,41 2,43 2,27 2,25 1,99 1,76 30 s. 2,41 2,32 2,20 2,20 1,93 1,86 59 o C 60 s. 2,41 2,35 2,39 2,15 1,98 1,84 2,41 2,36 2,34 2,21 1,97 1,80 Muhafaza Sür. Ort. a ab b c d e Muhafaza Süresi D %5 : 0.05 Daldırma Süresi D %5 Süre : Ö.D. D %5 : 0.04 a 2,17 b 2,17 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a bcd defgh fghi fghi ij b Sıcak su a ab bc defg defghi efghi a Imazalil a cdef cde fghi hij Sıcak su+imazalil a bc defg ghij ghij Muh. Sür. Ort a b c d d Muhafaza Süresi D %5 : 0.05 D %5 : 0.04 M.S.XUyg D %5 : 0.17 j 1.58 j 1.67 e b 1.93 b Muhafaza süresinin başlangıcında %2.39 olan titre edilebilir asit miktarı 5. ayda %1.67 olmuştur. 3. ve 4. aylar arasındaki farklar istatistiksel olarak benzer 52

76 bulunurken diğer aylar arasındaki farkların önemli olduğu görülmektedir. lar bakımından titre edilebilir asit miktarı %2.07 ile sıcak su uygulamasında, en düşük asitlik %1.91 ile Imazalil de görülmüştür. Muhafaza süresi x uygulamalar etkileşimi bakımından en düşük asitlik Imazalil 5. ayda ve sıcak su + Imazalil 5. ayda %1.58 olarak bulunurken başlangıç değeri olan %2.39 titre edilebilir asit miktarı en yüksek asitlik olarak saptanmıştır Rio Red Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Rio Red altıntopunda muhafaza süresinin başlangıcında %2.02 olan ortalama titre edilebilir asit miktarı 1. ayda %2.16 ile en yüksek değeri almış, 5. ayda ise %1.62 ile en düşük titre edilebilir asitlik ortalaması bulunmuştur. En yüksek titre edilebilir asitlik ortalaması 56ºC sıcak su derecesinde %1.97 olarak bulunmuştur. Her iki daldırma süresinde ortalama titre edilebilir asit miktarı %1.94 olmuştur (Çizelge 4.25). Muhafaza süresi x daldırma sıcaklığı x daldırma süresi etkileşimi bakımından aradaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. En düşük ortalama asitlik miktarı 59ºC, 60 sn daldırmasında ve tanık 30 sn daldırmasının 5. ayında %1.56 olarak bulunurken 53ºC 30 sn daldırması 5. ayında %1.58 olarak saptanan asitlik değeri de istatistiksel olarak aynı grupta yer almıştır. En yüksek asitlik ortalaması ise 53ºC 30 sn sıcak su daldırmasının 1. ayında %2.26 olarak bulunmuştur (Çizelge 4.25). 2. yıl derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Rio Red altıntop meyvelerinde muhafaza periyodu süresince meydana gelen ortalama titre edilebilir asitlik değişmeleri Çizelge da verilmiştir. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıkların önemli olduğu saptanmıştır. Muhafaza periyodunun başlangıcında %2.25 olan asitlik son ayda %1.48 e düşmüştür. lar incelendiğinde en yüksek asitlik Imazalil uygulamasında %1.85 olmuş, bunu sıcak su %1.81 ve sıcak su x Imazalil %1.79 ile izlemiştir. En düşük asitlik miktarı %1.74 ile tanıkta bulunmuştur. 53

77 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Süresi Tanık 30 s. 2,02 2,15 2,09 2,01 1,76 1,56 cde abcd abcde cde gh i 60 s. 2,02 2,13 2,06 2,02 1,61 1,59 cde abcd bcde cde hi hi 53 o C 30 s. 2,02 2,26 2,12 2,05 1,62 1,58 cde a abcde bcde hi i 60 s. 2,02 2,20 2,10 2,00 1,72 1,63 cde ab abcde de ghi hi 56 o C 30 s. 2,02 2,11 2,10 1,98 1,76 1,66 cde abcde abcde de gh ghi 60 s. 2,02 2,14 2,15 2,15 1,81 1,76 cde abcd abcd abcd fg gh 59 o C 30 s. 2,02 2,16 2,08 2,01 1,66 1,65 cde abc bcde cde ghi ghi 60 s. 2,02 2,16 2,15 1,95 1,70 1,56 cde abc abcd ef ghi i Muhafaza Sür. Ort. 2,02 2,16 2,11 2,02 1,70 1,62 c a b c d e Muhafaza Süresi D %5 : 0.05 Daldırma Sürei D %5 Süre : Ö.D. D %5 : 0.04 M.S.XSXUYG D %5 :0.14 Uyg. Ort. 1,92 b 1,94 b 1,97 a 1,93 b Süre Ort. 30 s 1,94 60 s 1,94 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık 2,25 1,88 1,73 1,64 1,56 1,41 1,74 c Sıcak su 2,25 1,95 1,81 1,75 1,61 1,48 1,81 b Imazalil 2,25 1,95 1,93 1,85 1,61 1,51 1,85 a Sıcak su+imazalil 2,25 1,97 1,75 1,77 1,51 1,51 1,79 b Muh. Sür. Ort. 2,25 a 1,94 b 1,80 c 1,75 d 1,57 e 1,48 f Muhafaza Süresi D %5 : 0.04 D %5 : Minneola Tanjelo 2003 yılında derilerek farklı uygulamalar yapıldıktan sonra depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin ortalama asitlik miktarı Çizelge de verilmiştir. 54

78 Analizler sonucunda titre edilebilir asit miktarı bakımından muhafaza süresi, sıcaklık derecesi ve daldırma süresi arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında %1.93 olan asitlik 1. ayda %1.86 ve 2. ayda %1.72 olmuştur. lar bakımından en yüksek titre edilebilir asit miktarı 50ºC sıcak su derecesinde ortalama %1.89 olurken, en düşük değer %1.81 ile53ºc ve 56ºC sıcak su derecesinde bulunmuştur. 30 Süre daldırma süresinde ortalama %1.86 asitlik değeri 60 sn daldırma süresinde %1.82 olmuştur (Çizelge 4.27) yılında derilerek farklı uygulamalar yapıldıktan sonra depolanan Minneola tanjelo meyvelerinde muhafaza süresince saptanan ortalama titre edilebilir asit miktarındaki değişmeler Çizelge de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama titre edilebilir asit miktarı başlangıçta %2.14 iken 1. ayda %1.92 ve 2. ayda 1.81 olmuştur. Tanık uygulamasında %1.84 ile en düşük titre edilebilir asit miktarı saptanırken bu değerler Imazalil de %2.00 ve diğer iki uygulamada %1.99 olmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola tanjelo Meyvelerinde Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi s s Tanık 1.85 ab 60 s s o 1.86 a C 1.89 a 60 s s s 53 o C 60 s b 30 s o C 1.82 b 60 s b Muhafaza Sür. Ort a 1.86 b 1.72 c Muhafaza Süresi D %5 : 0.03 Daldırma Süresi D %5 Süre: 0.02 D %5 :

79 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola tanjelo Meyvelerinde Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık b Sıcak Su a Imazalil a Sıcak su+ Imazalil a Muhafaza Süresi Ort a 1.92 b 1.81 c Muhafaza Süresi D %5 : 0.08 D %5 : Robinson Mandarini 2004 yılında derilerek farklı sıcaklık derecesi ve süresi uygulamasından sonra muhafaza edilen Robinson mandarin çeşidinde muhafaza süresince saptanan ortalama titre edilebilir asit miktarındaki değişmeler Çizelge da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi, sıcaklık derecesi, muhafaza süresi x sıcaklık derecesi x daldırma süresi etkileşimi arasındaki farkların önemli olduğu bulunmuştur. Denemenin başlangıcında ortalama %1,36 olan titre edilebilir asit miktarı 1. ayda 1.22 ve 2. ayda 1.03 olmuştur. lar incelendiğinde en yüksek asitlik miktarı 53ºC sıcak su daldırmasında görülürken bunu tanık uygulaması %1.21 ile izlemiş ve en düşük titre edilebilir asit miktarı ise %1.18 ile 50ºC sıcak su daldırmasında görülmüştür. Her iki daldırma süresinde titre edilebilir asit miktarı %1.20 olarak hesaplanmıştır yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Robinson mandarinlerinde muhafaza süresince saptanan ortalama titre edilebilir asit miktarındaki değişmeler Çizelge da verilmiştir. Muhafaza süresinin başlangıcında %1.23 olan titre edilebilir asit miktarı 1. ayda %0.89, 2.ayda ise 0.82 olmuştur. lar incelendiğinde en yüksek titre edilebilir asit miktarının %1,02 ile sıcak Imazalil de olduğu görülürken en düşük titre edilebilir asit 0.95 ile tanıkta saptanmıştır. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 56

80 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi s s Tanık 1.21 ab 60 s s o 1.20 C 1.18 b 60 s s s 53 o C 1.23 a 60 s s o 1.20 C 1.20 ab 60 s Muhafaza Sür. Ort a 1.22 b 1.03 c Muhafaza Süresi D %5 : 0.03 Daldırma Süresi D %5 : 0.02 D %5 : Ö.D. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama Titre Edilebilir Asit İçeriklerinde (gr sitrik asit/100 ml usare) Saptanan Değişimler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık b Sıcak Su b Imazalil ab Sıcak su+ Imazalil a Muhafaza Süresi Ort a 0.89 b 0.82 c Muhafaza Süresi D %5 : 0.03 D %5 : 0.04 Denemenin her iki yılında muhafaza süresinin uzaması ile titre edilebilir asit miktarında başlangıca göre azalmalar saptanmıştır. Muhafaza süresi boyunca meyvelerde metabolik faaliyetlerin sürdürülebilmesi için organik asitlerin yıkımı beklenen bir durumdur. Porat ve ark. (2000), Star Ruby altıntop çeşidinde 53 o C de 2 ve 3 dakika daldırma sürelerini uygulamalarından sonra 6 hafta muhafaza etmişlerdir. Muhafaza periyodu sonucunda titre edilebilir asitlik bakımından uygulamalar arasında istatistiksel olarak farklıklıların önemsiz olduğunu, muhafazanın 6. haftasında kontrolde ortalama %1.11 olan titre edilebilir asit miktarı 2 dakika sıcak su daldırmasında %1.14 ve 3 dakika da %1.11 olduğu bildirilmiştir. 57

81 Pailly ve ark. (2004), Star Ruby altıntop çeşidinde muhafazanın başlangıcında ortalama %1.26 olan titre edilebilir asit miktarının 20 hafta muhafaza süresinin sonunda ortalama %1 e düştüğünü bildirmişlerdir. Schirra ve ark. (2004), farklı kan portakalı çeşitlerinde karantina uygulaması olarak 3 dakika 50 o C sıcak su daldırması uygulayarak meyveleri 3 hafta 8 o C de muhafaza etmişlerdir. Araştırıcılar muhafaza periyodu başlangıcında ortalama %1.41 olan titre edilebilir asit miktarının muhafaza periyodunun sonunda ortalama %1.16 ya düştüğünü bildirmişlerdir. Valencia portakallarında 53 o C de 3 ve 6 dakikalık sıcak su daldırması sonrasında muhafaza süresinin başlangıcında %1.82 olan ortalama asitliği 6 ayın sonunda sırası ile %1.48 ve %1.50 ye düştüğü bildirilmiştir (Erkan ve ark., 2005). İlk yıl farklı sıcaklık derecelereinin titre edilebilir asitlik üzerine etkileri incelendiğinde Marsh Seedless altıntopunda ve Mineola Tanjelo da saptanan farkların önemli olduğu bulunmuştur. Pratikte bu farklılıkların sorun olabilecek boyutta olmadığı düşünülmektedir. Denemede elde edilen sonuçlar bu konuda yapılmış çalışmalarla benzerlik göstermektedir (Özdemir ve Dündar, 2000; Porat ve ark., 2000a; Porat ve ark., 2000b; Lurie ve ark., 2006) Usare ph sı 2003 ve 2004 yıllarında derilerek farklı uygulamalara geçirildikten sonra muhafaza edilen Marsh Seedless, Star Ruby, Rio Red altıntop, Mineola Tanjelo ve Robinson mandarini meyvelerinde muhafaza süresinin ilk aylarda usare ph değerinda dalgalanmalar saptanmış, başlangıç değerine göre depolamanın son aylarında usare ph sında artışlar görülmüştür Marsh Seedless Altıntopu Denemenin ilk yılında derimden sonra farklı sıcaklık derecesi ve daldırma süresi uygulanan Marsh Seedless altıntop meyvelerinin ortalama usare ph değişimleri Çizelge 4.31 de verilmiştir. Muhafaza süresince elde edilen usare ph 58

82 değerlerinin istatistiksel analizi sonucunda muhafaza süresinin. sıcak su derecesinin ve daldırma süresinin usare ph sı üzerine etkilerinin önemli olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında 2.85 olan ortalama usare ph sı 1. ayda %2.82 olmuş ve 2. aydan itibaren artarak 5. ayda 3.33 değerini almıştır. Farklı sıcak su derecelerinin usare ph sı üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuş olup, 3.03 ile en düşük değer 53ºC sıcak su derecesinde saptanırken, diğer uygulamalar aynı grupta yer almıştır. Diğer iki uygulama 3.04 ile ara grupta yer almıştır. Daldırma süresinin usare ph sı üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli bulunsa da aradaki farkın pratikte önemli bir fark olmadığı söylenebilir. Buna göre 30 sn daldırma süresinde 3.02 olan usare ph sı. 60 Sürede 3.05 olmuştur (Çizelge 4.31). Denemenin 2. yılında derim sonrasında farklı uygulamalar yapıldıktan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless altıntop meyvelerinin usare ph sı Çizelge 4.32 de verilmiştir. Muhafaza süresinin başlangıcında 2.92 olan usare ph sı 1. ayda 2.80 e düşmüş ve 2. aydan itibaren artarak 5. ayda 3.34 olmuştur. lar bakımından en yüksek ph değerini 3.07 ile Imazalil daldırması alırken, 3,00 ile tanık uygulamasında saptanmıştır. Muhafaza süresi ve uygulamalar bakımından elde edilen değerlerin istatistiksel analizleri sonucunda farklılıkların önemli olduğu bulunmuştur (Çizelge 4.32). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık 60 s a s o 3.03 C b 60 s b 30 s s 56 o 3.04 C 60 s ab s o 3.04 C a 60 s ab Muhafaza Sür. Ort. e f d c b a Muhafaza Süresi D %5 : 0.05 Daldırma Süresi D %5 Süre: 0.01 D %5 :

83 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık c Sıcak su bc Imazalil Sıcak su+imazalil Muh. Sür. Ort. d e c Muhafaza Süresi D %5 : 0.03 D %5 : Star Ruby Altıntopu 3.11 b 3.11 b 3.34 a a 3.06 ab 2004 yılında derilerek depolanan Star Ruby altıntop meyvelerinde. başlangıçta 3.12 olan usare ph sı 1. ayda 3.06 ya. 2. ayda 2.90 a düşmüş ve bu dalgalanma 5. ayda başlangıç değerine göre artarak 3.50 olmuştur. İstatistiksel olarak muhafaza süresince elde edilen usare ph değerleri arasındaki farklılıklar önemli bulunmuştur (Çizelge 4.33). lar ve daldırma süreleri bakımından elde edilen usare ph değerleri arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (Çizelge 4.33). Analiz sonuçları incelendiğinde muhafaza süresi x sıcak su derecesi x daldırma süresi etkileşimi bakımından elde edilen değerler arasındaki farklılıkların önemli olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresince en yüksek usare ph sı 53ºC sıcak su derecesi 30 sn ve 60 sn daldırma süresinin 5. ayında ve 59ºC sıcak su derecesi 30 sn ve 30 Sürenin üstündeki daldırma süresinin 5. ayında 3.55 olarak saptanmıştır. En düşük usare ph sı ise 53ºC sıcak su derecesi 30 sn daldırma süresinin 2. ayında görülmüştür. Denemenin 2. yılında elde edilen ortalama usare ph değişimleri Çizelge 4.34 de verilmiştir. Muhafaza süresince inişli çıkışlı dalgalanmalar gösteren usare ph sı başlangıçta 3.04 iken muhafaza süresi sonunda artarak 3.30 olarak bulunmuştur. İstatistiksel olarak ve 5. ay değerleri arasındaki farklılıkların 60

84 önemsiz olduğu görülürken 2. ayda 2.99 iken düşük usare ph değeri ve 3. ayda 3.11 değerinin bu aylardan farklı olduğu. başlangıç değerinin ise ara grubu oluşturduğu analizler sonucunda saptanmıştır. lar arasındaki farklılıklar ise istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık s s o 3.14 C s s s 56 o C s s o 3.14 C s Muhafaza Sür. Ort. c d e e b a Muhafaza Süresi D %5 : 0.03 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : Ö.D. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Ort. Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak su Imazalil Sıcak su+imazalil Muh. Sür. Ort. bc a c Muhafaza Süresi D %5 : 0.08 D %5 : Ö.D b 3.22 a 3.30 a Rio Red Altıntopu 2004 yılında derilerek farklı sıcaklık derecesi ve daldırma süresi uygulamalarından sonra 5 ay depolanan Rio Red altıntop meyvelerinin ortalama usare ph sı değişmeleri Çizelge 4.35 te verilmiştir. Analizler sonucunda muhafaza 61

85 süresi. sıcak su derecesi. daldırma süresi ve etkileşimi arasındaki farklılıkların önemli olduğu bulunmuştur. Çizelge 4.35 incelendiğinde başlangıçta 3.04 olan ortalama usare ph sı 2. ve 3. aylarda düşüşler göstermiş. diğer aylarda ise başlangıç değerinden daha yüksek dalgalanmalar göstererek 5. ayda 3.49 olmuştur. Sıcak su dereceleri bakımından tanık uygulaması 3.16 ile en yüksek değeri alırken 56ºC sıcak su derecesi uygulaması 3.14 ile en düşük değeri almıştır. 60 sn daldırma süresi 3.16 usare ph sı ile 3.15 usare ph ortalamasına sahip 30 sn daldırma süresinden istatistiksel olarak farklı bir grupta yer almıştır. Muhafaza süresi x uygulama x daldırma süresi etkileşimi incelendiğinde en yüksek usare ph sının 59ºC sıcak su derecesi. 60 sn daldırma süresinin 5. ayında 3.53 olduğu görülmektedir. Denemenin 2. yıl ortalama usare ph değerleri Çizelge 4.36 da verilmiştir. Muhafaza süresinin başlangıcında 3.15 olan ortalama usare ph sı ilk yılda olduğu gibi dalgalanmalar göstermiş ve son ayda 3.44 olmuştur. lar bakımından tanık 3.22 ile en yüksek ph değerini alırken. Imazalil ile sıcak su + Imazalil sıcak su ise 3.19 değeri ile istatistiksel olarak aynı grupta yer alarak tanıktan ayrılmıştır. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık 60 s a s o 3.15 C b 60 s bc 30 s s 56 o 3.14 C 60 s c s o 3.16 C a 60 s ab Muhafaza Sür. Ort. d c e f b a Muhafaza Süresi D %5 : 0.01 Daldırma Süresi D %5 : 0.07 D %5 :

86 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Muhafaza Süresi (Ay) Tanık dce f bc b bc a Sıcak su cde ef def bcd bc a Imazalil cde f def bc bc a Sıcak su+imazalil b cde f def bcd a Muh. Sür. Ort d 3.01 f 3.10 e 3.21 c 3.25 b 3.44 a Muhafaza Süresi D %5 : 0.01 D %5 : 0.01 MSXUyg. D %5 : 0.11 Ort a 3.19 b 3.18 b 3.18 b Analiz sonuçları incelendiğinde muhafaza süresi x uygulama etkileşimi arasındaki farklılıkların da diğer faktörlerde olduğu gibi önemli olduğunu ortaya koymuştur. Çizelge 4.36 incelendiğinde 5.ay elde edilen usare ph değerleri en yüksek usare ph ortalamalarını vermiştir Minneola Tanjelo 2003 yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin ortalama usare ph değişimleri Çizelge 4.37 de verilmiştir. Muhafaza peryodunun başlangıcında 3.25 olan usare ph sı. 1. ayda ayda 3.19 olmuştur. Farklı sıcak su dereceleri incelendiğinde en yüksek usare ph sı 3.23 ile 53ºC sıcak su derecesinde bulunurken bunu 3.22 ile 56ºC sıcak su derecesinde3.21 ile tanık ve son olarak 3.19 ile 50ºC sıcak su derecesi izlemiştir. Muhafaza süresi ve sıcak su derecesi bakımından elde edilen değerlerin analizlenmesi sonucunda aradaki farklılıkların önemli olduğu bulunmuştur. Sıcak su daldırma süresi bakımından elde edilen usare ph ortalamaları Çizelge 4.38 de verilmiş olup aradaki çok küçük fark önemsiz bulunmuştur yılında derilerek muhafaza edilen Minneola tanjelo meyvelerinin ortalama usare ph değerleri incelendiğinde başlangıçta 3.06 olan usare ph sı 1. ayda 63

87 3.07 ve 2. ayda 3.19 olmuştur. İstatistiksel olarak aradaki farklılıklar önemli bulunmuştur (Çizelge 4.38). lar bakımından deneme sonuçları değerlendirildiğinde en yüksek usare ph sı 3.15 ile tanıkta en düşük ortalama ise 3.09 ile sıcak su daldırmasında saptanmıştır. Imazalil. sıcak su + Imazalil ve sıcak su değerleri bakımından farklılıklar önemsiz bulunurken. tanık bu grupların dışında yer almıştır. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi s s Tanık 3.22 ab 60 s s o 3.22 C 3.19 a 60 s s s 53 o C 3.23 a 60 s s o 3.21 C 3.21 ab 60 s Muhafaza Sür. Ort a 3.20 b 3.19 b Muhafaza Süresi D %5 : 0.02 Daldırma Süresi D %5 : 0.02 D %5 : 0.03 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a Sıcak Su b Imazalil b Sıcak su+ Imazalil b Muhafaza Süresi Ort b 3.07 b 3.19 a Muhafaza Süresi D %5 : 0.04 D %5 : Robinson Mandarini 2003 yılında derilerek 2 ay depolanan Robinson mandarin meyvelerinin ortalama usare ph değişmeleri Çizelge 4.39 da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre 64

88 muhafaza süresi ve sıcak su dereceleri bakımından elde edilen farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında 3.21 olan usare ph sı 2 ay sonunda 3.53 olmuştur. lar bakımından 2 ay sonunda elde edilen değerler analiz edildiğinde en yüksek usare ph ortalamasının 3.38 ile 50ºC sıcak su derecesinde olduğu ve bunu istatistiksel olarak aynı grupta yer alan tanığın izlediği görülmüştür. 56ºC sıcak su uygulaması ºC sıcak su uygulaması 3.31 ile farklı gruplarda yer almışlardır. 30 sn daldırma süresi 3.35 ve 60 sn sıcak su daldırması 3.36 değerleri ile aynı grupta yer almıştır. Denemenin 2. yılında elde edilen ortalama usare ph değerleri incelendiğinde muhafaza süresi bakımından ilk yıla benzer sonuçlar elde edilmiştir. Başlangıçta 3.23 olan usare ph sı 2. ayın sonunda 3.63 olmuştur. Tanık 3.49 ile en yüksek uygulama değerine sahip olurken. bunu istatistiksel olarak farklı grupta yer alan sıcak su 3.45 ile Imazalil 3.40 ve sıcak su + Imazalil 3.38 ile izlemiştir. Denemenin her iki yılında da muhafaza süresinin uzaması ile ph değerinde artışlar saptanmıştır. Turunçgillerin muhafazasında ph değişimlerinde dalgalanmalar görülebilmektedir. Çalışmada elde edilen sonuçlar farklı tür ve çeşitlerle de yapılan denemeler ile uyum içerisindedir (Porat ve ark., 2000a; Porat ve ark. 2000b; Palou ve ark. 2001; Lurie ve ark., 2004). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi Tanık 30 s a 30 s 60 s o C 30 s a s o C 30 s b 60 s 60 s o C 30 s b s Muhafaza Sür. Ort c 3.31 b 3.53 a Muhafaza Süresi D %5 : 0.02 Daldırma Süresi D %5 : 0.01 D %5 : Ö.D. 65

89 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama ph Miktarlarında Saptanan Değişimler Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a Sıcak Su b Imazalil c Sıcak su+ Imazalil c Muhafaza Süresi Ort c 3.43 b 3.63 a Muhafaza Süresi D %5 : 0.02 D %5 : Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarı (SÇKM) 2003 ve 2004 yıllarında derilerek muhafaza edilen Marsh Seedless, Star Ruby, Rio Red altıntop, Minneola tanjelo ve Robinson mandarin çeşidi meyvelerinde muhafaza süresi uzadıkça ortalama SÇKM mikatrında başlangıca göre altıntop çeşitlerinde azalmalar, Minneola tanjelo nun ilk yılında artmış, ikinci yılında azalmalar görülmüş, Robinson mandarin çeşidinin meyvelerinde paralel bir durum saptanmıştır Marsh Seedless Altıntopu 2003 yılında derilerek muhafaza edilen Marsh Seedless altıntop çeşidinde 5 aylık muhafaza süresi boyunca meydana gelen ortalama SÇKM değişimleri Çizelge 4.41 de verilmiştir Muhafaza süresinin başlangıcında ortalama %8.80 olan SÇKM miktarı 1 ayda %9.23 e. 2. ayda % ayda %9.12 olmuştur. 4. aydan itibaren SÇKM başlangıç değerinin altına inmiş ve 5. ayda %8.34 olmuştur. Yapılan istatistiksel analiz sonuçları SÇKM muhafaza süresinin SÇKM miktarı üzerine etkilerini önemli bulmuştur. Sıcak su dereceleri incelendiğinde. tanığın 9.03 ile en yüksek SÇKM ortalamasına sahip olduğu. bunu %8.95 ile 53ºC sıcak su derecesinin izlediği ve en düşük ortalamanın sırası ile 59ºC nin %8.78 ve 56C sıcak su derecesinin %8.79 ile 66

90 olduğu bulunmuştur. Daldırma süresi incelendiğinde 60 sn daldırmasında ortalama % sn daldırmasında ise %8.25 SÇKM değeri saptanmıştır. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. Tanık 30 s s 60 s a 30 s o C 60 s a 30 s s 56 o C 60 s s o C 60 s Muhafaza Sür. Ort c a b b d e Muhafaza Süresi D %5 : 0.01 Daldırma Süresi D %5 : 0.06 D %5 : Ö.D. b 8.78 b yıl değerleri incelendiğinde muhafaza periyodunun uzaması ile SÇKM miktarında azalmalar olduğu saptanmıştır. Çizelge 4.42 de muhafaza süresi ve uygulama ortalama dağılımları verilmiştir. Çizelge 4.42 incelendiğinde muhafaza süresinin SÇKM üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Başlangıçta %10.53 olan SÇKM miktarı muhafaza süresinin 5. ayında %9.30 a düşmüştür. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık b Sıcak su ab Imazalil Sıcak su+imazalil Muh. Sür. Ort. a b c c d d Muhafaza Süresi D %5 : 0.22 D %5 : 0.18 ab 9.90 a 67

91 lar göz önünde bulundurulduğunda en yüksek SÇKM ortalamasının %9.90 ile sıcak su + Imazalil daldırmasında olduğu. en düşük ortalamanın ise tanıkta saptandığı görülmektedir (Çizelge 4.42). Imazalil ve sıcak su uygulaması ise %9.75 ile aynı ortalamaya sahip olmuştur. Yapılan analiz sonuçlarında uygulamalar arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur Star Ruby Altıntopu 2003 yılında derilerek 5 ay depolanan Star Ruby altıntop çeşidinde ortalama SÇKM bakımından meydana gelen değişmeler Çizelge 4.43 de verilmiştir. Analiz sonuçları ortalama SÇKM bakımından elde edilen farklılıkların muhafaza süresi. uygulama. daldırma süresi ve muhafaza süresi x uygulama x daldırma süresi etkileşiminin istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresi bakımından SÇKM miktarı incelendiğinde başlangıçta %11.66 olan SÇKM içeriği 1. ayda artarak %12.16 olmuş. 3. aya kadar dalgalanmalar gösterdikten sonra 5. ayda %11.30 ile başlangıç değerinden daha düşük düzeye ulaşmıştır. En yüksek SÇKM ortalaması %12 ile 53C sıcak su daldırmasında görülürken en düşük değer %11.51 ile tanıkta olmuştur. Daldırma süresi bakımından 30 Sürede %11.85 SÇKM ortalaması hesaplanırken. 60 sn de bu ortalama %11.66 olmuştur. Muhafaza süresince en yüksek SÇKM ortalaması %13.20 ile 56ºC sıcak su derecesi 30 sn daldırma süresinde 3. ayda %13.20 ile görülürken en düşük ortalama tanıkta 60 sn daldırma süresinde 5. ayda görülmüştür yılı derilerek depolanan Star Ruby altıntop meyvelerinde muhafaza süresince ortalama SÇKM değişimleri bakımından elde edilen değerler Çizelge 4.44 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi. uygulama ve muhafaza süresi x uygulama arasında istatistiksel olarak önemli farklılıkların olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında %11.26 olan ortalama SÇKM miktarı 1 ayda % ayda %10.70 ve 5. ayda %9.96 olmuştur. lar arasında en yüksek SÇKM ortalamasını %11.01 ile sıcak su uygulamasında görülmüş. bunu istatistiksel olarak aynı grupta yer alan sıcak su + Imazalil uygulaması %10.93 ile 68

92 izlemiştir. Diğer iki uygulama istatistiksel olarak aynı grupta yer alan Imazalil %10.30 ve tanıkta %10.22 olarak saptanmıştır. Muhafaza süresince en yüksek SÇKM ortalaması %11.60 ile sıcak su + Imazalil uygulamasında 2. ayda görülmüş. en düşük SÇKM miktarı ise %9.66 ile Tanık 5. ayda bulunmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık 60 s b s o C a 60 s a 30 s s 56 o C 60 s a s o C b 60 s b Muhafaza Sür. Ort. bc a b a cd d Muhafaza Süresi D %5 : 0.24 Daldırma Süresi D %5 : 0.14 D %5 : 0.20 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort Tanık Sıcak su Imazalil abc abc abc defgh abcd efgh defgh abcde abcdefg h efgh ab 9.86 fgh defgh abcdef cdefgh Sıcak su+imazalil abc a abcdef abcdefg abcef Muh. Sür Ort. a b b b b Muhafaza Süresi D %5 : 0.30 D %5 : 0.24 M.S.XUyg D %5 : 0.95 h bdefgh 9.73 gh cdefgh 9.96 c b a b a 69

93 Rio Red Altıntopu 2003 yılında derilerek 5 ay depolanan Rio Red altıntop meyvelerinde muhafaza süresince meydana gelen ortalama SÇKM içeriği değişmeleri Çizelge 4.45 te verilmiştir. Muhafaza süresinin başlangıcında %9.93 olan SÇKM miktarı 1. ayda %10.62 ye yükselmiş. sonraki aylarda azalarak muhafaza süresinin son ayında %9.85 olmuştur. lar bakımından en yüksek SÇKM içeriği %10.35 ile 53ºC ve %10.33 ile tanıkta bulunmuş. ortalamayı %10.10 ile 56ºC sıcak su ve %10.00 ile 59ºC sıcak su derecesi izlemiştir. Yapılan analizler sonucunda daldırma süresi bakımından elde edilen SÇKM değerleri arasındaki farklılıklar istatistiksel bakımdan önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresince en yüksek SÇKM ortalaması %10.93 ile tanık 60 sn daldırmasında görülürken en düşük SÇKM ortalaması %9.20 ile 59ºC 60 sn ve 56ºC sıcak su derecesi 60 sn daldırma sürelerin 5. aylarında bulunmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. Tanık 30 s s 60 s a 53 o C 30 s s a 56 o C 30 s s 60 s o C 30 s s Muhafaza Sür. Ort e a b c d e Muhafaza Süresi D %5 : 0.14 Daldırma Süresi D %5 : 0.08 D %5 : 0.12 b b Denemenin 2. yılında derilerek depolanan Rio Red altıntop meyvelerinde meydana gelen ortalama SÇKM değerleri Çizelge 4.46 da verilmiştir. Muhafaza süresinin başlangıcında %10.46 olan SÇKM miktarı farklı dalgalanmalar göstermiş ve 5. ayda %9.95 olmuştur. lar incelendiğinde sıcak su + Imazalil uygulamasında %10.42 olan SÇKM miktarı diğer üç ortalamada %10.27 ile aynı 70

94 değeri almıştır. Muhafaza süresinin SÇKM değişimlerine etkileri istatistiksel olarak önemli bulunmuş. uygulamalar bakımından ise farklılıkların önemsiz olduğu görülmüştür. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık Sıcak su Imazalil Sıcak su+imazalil Muh. Sür. Ort. ab a ab Muhafaza Süresi D %5 : 0.29 D %5 : Ö.D b bc 9.95 c Minneola Tanjelo 2003 yılında derilerek farklı sıcak su daldırma sıcaklığı ve süreleri uygulamalarından sonra depolanan Minneola tanjelo meyvelerinde meydana gelen ortalama SÇKM içeriği Çizelge 4.47 de verilmiştir. Muhafaza süresinin başlangıcında %10.80 olan SÇKM içeriği 1. ayda %11.13 ve 2. ayda %11.03 olarak bulunmuştur. Daldırma sıcaklığı bakımından en yüksek değer %11.12 ile 50ºC de. en düşük değer ise %10.83 ile 53ºC sıcak su derecesinde bulunmuştur. 30 sn sıcak su daldırmasında %10.90 olan SÇKM miktarı 60 sn sıcak su daldırmasında %11.07 olmuştur. Analiz sonuçlarına muhafaza süresi. sıcak su derecesi ve daldırma süreleri arasında istatistiksel olarak önemli farkların olduğu bulunmuştur. Denemenin 2. yıl değerleri incelendiğinde. başlangıçta %10.73 olan ortalama SÇKM içeriğinin 2. ayın sonunda %10.18 e düştüğü görülmüştür (Çizelge 4.48). lardan tanık. %10.69 SÇKM içeriği ile en yüksek. sıcak su + Imazalil %10.08 ile en düşük ortalama SÇKM değerini almıştır. Diğer iki uygulama ara grupta yer almıştır. Başlangıç değeri olan %10.73 muhafaza süresince saptanan en 71

95 yüksek. sıcak su + Imazalil uygulaması 2. ayında bulunan %9.60 ise en düşük değer olarak saptanmıştır. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Minneola tanjelo Meyvelerinde Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Süresi Uyg. Ort. Süre Ort. 30 s s ab Tanık 60 s o C 30 s b a 60 s o C 30 s s b 60 s o C 30 s a ab 60 s Muhafaza Sür. Ort b a a Muhafaza Süresi D %5 : 0.15 Daldırma Süresi D %5 : 0.12 D %5 : 0.17 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Minneola tanjelo Meyvelerinde Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a a 10.60a a Sıcak Su a ab ab bc Imazalil a ab ab ab Sıcak su+ Imazalil a 9.93 ab 9.60 b c Muhafaza Süresi Ort a b b Muhafaza Süresi D %5 : 0.17 D %5 : 0.20 M.S.Xuyg D %5 : Robinson Mandarini 2003 yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Robinson mandarininde muhafaza süresince ortalama SÇKM miktarında meydana gelen değişmeler Çizelge 4.49 da verilmiştir. Muhafaza süresi ve uygulamalar arasında meydana gelen farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Başlangıçta %11.86 olan SÇKM içeriği 1. ayda % ayda %12.43 olmuştur. En yüksek SÇKM ortalaması 53ºC de %12.72 olarak bulunmuştur. 72

96 Daldırma süreleri incelendiğinde 30 Sürede %12.30 olan ortalama SÇKM miktarı. 60 Sürede %10.22 olarak bulunmuştur. 2. yıl derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Robinson mandarini meyvelerinde saptanan ortalama SÇKM değerleri Çizelge 4.50 de verilmiştir. Başlangıçta %13.26 olan SÇKM mikatrı 2. ayda düşerek %12.88 olmuştur. En yüksek SÇKM ortalaması %13.12 ile Imazalil ve %13.35 ile sıcak su + Imazalil de bulunmuştur. Bu ortalamaları %12.77 ile tanık ve %12.64 ile sıcak su izlemiştir. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi s s Tanık b 60 s s o C b 60 s s s 53 o C a 60 s s o C 60 s b Muhafaza Sür. Ort b a a Muhafaza Süresi D %5 : 0.13 Daldırma Süresi D %5 : 0.10 D %5 : Ö.D. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lar Sonrasında Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Ortalama Suda Çözünebilir Kuru Madde Miktarında Saptanan Değişmeler (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık ab ab ab b Sıcak Su ab b b b Imazalil ab a ab a Sıcak su+ Imazalil ab ab ab a Muhafaza Süresi Ort a b b Muhafaza Süresi D %5 : 0.19 D %5 : 0.22 M.S.Xuyg D %5 : 1.21 Muhafaza peryodu süresince en yüksek SÇKM ortalaması %13.66 ile Imazalil uygulamasının1. ayında. en düşük ortalama ise %12.33 ile sıcak su uygulamasının 1. ve 2. ayında bulunmuştur. Muhafaza süresi. uygulama ve muhafaza 73

97 süresi x uygulama arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (Çizelge 4.50). SÇKM değerleri incelendiğinde ilk yıl uygulamalarında altıntop çeşitlerinde muhafaza süresince farklı dalgalanmalar gösteren SÇKM miktarı son ayda başlangıç değerinin altına düşmüştür. Mineola Tangelo ve Robinson mandarin çeşidinde ise muhafaza süresinin son ayında SÇKM miktarı başlangıç değerinin üzerinde yer almıştır. İlk yılda en yüksek SÇKM ortalamaları 53 o C sıcak su daldırmasında görülmüştür. Altıntop çeşitlerinde sıcak su derecesi arttıkça SÇKM miktarında artışlar saptanmıştır. Diğer deneme materyallerinde ise muhafaza periyodu süresince SÇKM miktarında dalgalanmalar saptanmıştır. Porat ve ark. (2000), Star Ruby altıntop çeşidinde yaptıkları sıcak su daldırması denemesinde 6 hafta muhafaza süresinin sonunda SÇKM miktarı bakımından kontrol ile sıcak su daldırması arasındaki farklılıkların önemsiz olduğunu bildirmişlerdir. Lurie ve ark. (2004), farklı sıcak su uygulamalarının Orablanco muhafazası üzerine etkilerini incelemişler ve sonuçta sıcak su uygulamaları ile kontrol arasında SÇKM bakımından farklılıkların önemsiz olduğunu bildirmişleridir. Erkan ve ark. (2005), Valencia portakallarında sıcak su uygulamalarından sonra 6 ay muhafaza sonrasında SÇKM oranında başlangıca göre azalmalar olduğunu bildirmiştir. Ancak yapılan çalışmada sıcak uygulamalarının SÇKM üzerine etkileri istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Yapılan çalışmalar sıcak uygulamalarının SÇKM üzerine etkisinin olmadığını ancak muhafaza süresinin uzaması ile SÇKM miktarında bir miktar azalmalar meydana geldiğini göstermektedir (Schirra ve ark., 2004; Porat, 2000). Sıcak uygulamaları sonucunda asıl istenen etki meyve kabuğunda yerleşmiş olan patojenlerin uzaklaştırılması ve kalite kriterlerinin korunmasıdır. Isıl işlemler normal metabolizmalar için yüksek sıcaklıklardır. Meyve kabuğu üzerine etkileri incelendiğinde kutikula mum yumuşaması ve yayılması, kirlerin uzaklaştırılması ve bazı enzimlerin geçici olarak inhibe olması sayılabilir. 74

98 4.6. C Vitamini (L-Askorbik Asit) Miktarı 2003 ve 2004 yıllarında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Marsh Seedless, Star Ruby Rio Red altıntop, Minneola tanjelo ve Robinson mandarini meyvelerinde muhafaza süresi uzadıkça C vitamini (L-Askorbik Asit) miktarlarında başlangıca göre azalmalar olmuştur Marsh Seedless Altıntopu 2003 yılında derilerek depolanan Marsh Seedless altıntop meyvelerinde saptanan ortalama C vitamini (L-Askorbik Asit) miktarındaki değişmeler Çizelge 4.51 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli olmasına rağmen daldırma süresi arasındaki farklar önemsiz bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama C vitamini (L-Askorbik Asit) miktarları muhafazanın başlangıcında mg askorbik asit/100 ml usare iken muhafaza süresi uzadıkça azalmalar olmuş ve 5. ayda mg askorbik asit/100 ml usare oranına düşmüştür. lardan 53ºC sıcak su daldırması mg askorbik asit/100 ml usare oranı ile en yüksek C vitamini miktarına sahipken. en düşük C vitamini miktarı tanıkta mg askorbik asit/100 ml ile olmuştur. Daldırma sürelerinden 30 sn mg mg askorbik asit/100 ml usare 60 sn daldırmasından mg askorbik asit/100 ml usare ortalaması bulunmuştur yılında derilerek farklı uygulamalar yapıldıktan sonra depolanan Marsh Seedless altıntop meyvelerinde muhafaza süresince C vitamini (L-askorbik asit) değişmeleri Çizelge 4.52 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunurken uygulamalar arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama C vitamini (L-askorbik asit) miktarları başlangıçta mg askorbik asit/100 ml usare olurken 5. ayda ortalama %55.21 olarak hesaplanmıştır. Muhafaza süresinin başlangıç ve 5. ayları arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. En düşük C vitamini ortalaması 75

99 muhafaza süresinin 2. ayında mg askorbik asit/100 ml usare olarak hesaplanmıştır. lar arasındaki farklılıkların çok az olduğu görülmektedir (Çizelge 4.52). En yüksek C vitamini miktarı sıcak su + Imazalil uygulamasında mg askorbik asit/100 ml usare olurken. en düşük ortalama Imazalil uygulamasında mg askorbik asit/100 ml olmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L- Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. Tanık 30 s s 60 s b 30 s o C 60 s a 56 o C 30 s s 60 s s o C 60 s Muhafaza Sür. Ort. a ab bc d bcd cd Muhafaza Süresi D %5 : 2.13 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : 1.74 a a Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L- Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık Sıcak su Imazalil Sıcak su+imazalil Muh. Sür. Ort. a a b Muhafaza Süresi D %5 : 2.73 D %5 : Ö.D a a a Star Ruby Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Star Ruby altıntop meyvelerinde muhafaza süresince saptanan C vitamini (L-Asorbik Asit) miktarlarınadki değişmeler Çizelge 4.53 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre 76

100 muhafaza süresi. uygulama ve daldırma süresi arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama C vitamini (L-Askorbik asit) miktarları muhafaza başlangıcında mg askorbik asit/100 ml usare iken muhafaza süresince dalgalanmalar göstermiş ve 5. ayda askorbik asit/100 ml usare olarak başlangıç değerini korumuştur. Muhafaza süresince elde edilen ortalama C vitamini miktarı arasındaki farklılıkların çok düşük olduğu görülmekte olup daldırma süreleri bakımından değerler aynı bulunmuştur (Çizelge 4.53). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. Tanık 30 s s s s o C 60 s s s 56 o C 60 s s o C 60 s Muhafaza Sür. Ort Muhafaza Süresi D%5: Ö.D. Daldırma Süresi D%5:Ö.D. D%5:Ö.D. Denemenin 2. yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Star Ruby altıntop meyvelerinde muhafaza süresince meydana gelen ortalama C vitamini değişmeleri Çizelge 4.54 de verilmiştir. Analiz sonuçları muhafaza süresi arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak önemli. uygulamalar arasındaki farklılıklar ise önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında askorbik asit/100 ml usare olan C vitamini miktarı 1. ayda ayda ve 5. ayda mg askorbik asit/100 ml usare değerlerini almıştır. lar incelendiğinde en yüksek C vitamini mikatrının tanıkta Imazalil uygulamasında sıcak su uygulamasında ve sıcak su + Imazalil 77

101 uygulamasında mg askorbik asit/100 ml usare olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.54). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık Sıcak su Imazalil Sıcak su+imazalil Muh. Sür. Ort a Muhafaza Süresi D %5 : ab ab D %5 : Ö.D ab b a Rio Red Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamalarından sonra depolanan Rio Red altıntoplarında muhafaza süresince meydana gelen C vitamini değişmeleri Çizelge 4.55 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi. uygulama ve daldırma süresi bakımından aradaki farklılıklar olarak önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında mg askorbik asit/100 ml usare oranı muhafaza süresince azalmış ve 5. ayda mg askorbik asit/100 ml miktarını almıştır. lar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuş olup en yüksek C vitamini mg askorbik asit/100 ml usare değeri ile tanık ta bulunmuş. bunu ile 59ºC ile 56ºC mg askorbik asit/100 ml usare ile 53ºC sıcak su daldırması izlemiştir. Daldırma süreleri incelendiğinde 30 sn daldırma süresi ve 60 sn daldırma süresi mg askorbik asit/100 ml usare olarak bulunmuştur (Çizelge 4.55). Denemenin 2. yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Rio Red altıntop meyvelerinde muhafaza süresince meydana gelen ortalama C vitamini miktarındaki değişmeler Çizelge 4.56 da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. 78

102 Muhafaza süresince C vitamini miktarında başlangıca göre dalgalanmalar göstermiştir. Başlangıçta mg askorbik asit/100 ml usare olan C vitamini miktarı muhafaza süresi sonucunda mg askorbik asit/100 ml usare olmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında. 4 ve 5. ayında. 2 ve 3. aylarındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. lar incelendiğinde en yüksek C vitamini miktarı mg askorbik asit/100 ml usare ile Imazalil de. en düşük C vitamini miktarı ise ile sıcak su + Imazalil de mg askorbik asit/100 ml usare olarak belirlenmiştir. Diğer iki uygulama ortalaması incelendiğinde tanık ve sıcak su mg askorbik asit/100 ml usare ile aynı grupta yer almıştır (Çizelge 4.56). Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık 60 s s o C 60 s s s 56 o C 60 s s o C 60 s Muhafaza Sür. Ort Muhafaza Süresi D %5 : 1.98 Daldırma Süresi D %5 : 1.14 D %5 : 1.61 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık ab Sıcak su ab Imazalil a Sıcak su+imazalil b Muh. Sür. Ort. b ab ab Muhafaza Süresi D %5 :1.767 D %5 : a b b 79

103 Minneola tanjelo 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve süresi uygulamalarından sonra depolanan Minneola tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama C vitamini (Askorbik asit) miktarı Çizelge 4.57 de verilmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunurken. daldırma süresi arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama C vitamini (L Askorbik asit) miktarı muhafazanın başlangıcında iken 1. ayda ve 2. ayda mg askorbik asit/100 ml olarak saptanmıştır. En yüksek C vitamini ortalaması mg askorbik asit/100 ml usare ile 53ºC sıcak su daldırmasında. en düşük ortalama ise mg askorbik asit/100 ml usare ile tanıkta bulunmuştur. Diğer iki uygulamadan 50ºC sıcak su daldırması ºC sıcak su daldırması mg askorbik asit/100 ml usare ile ara grubu oluşturmuştur. Daldırma süreleri bakımından Çizelge 4.57 incelendiğinde 30 sn daldırma süresinde sn de ise ortalama mg askorbik asit/100 ml usare saptanmıştır. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama C Vitamini (L- Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi s s Tanık s s o C s s s 53 o C s s o C s Muhafaza Sür. Ort b a a Muhafaza Süresi D %5 : 2.11 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : Ö.D yılında derilerek farklı uygulamalar arasında depolanan Minneola Tanjelo meyvelerinde muhafaza süresince meydana gelen C vitamini değişmeleri Çizelge 4.58 de verilmiştir. Muhafaza süresinin uzaması ile C vitamini değerinde 80

104 azalmalar meydana gelmiş. yapılan analizler sonucunda bu farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında mg askorbik asit/100 ml usare olan C vitamini değeri 1. ayda ve 2. ayda olarak bulunmuştur. lar incelendiğinde yapılan analizler sonucunda aradaki farklılıkların istatistiksel olarak önemsiz olduğu bulunmuştur. En yüksek C vitamini ortalaması mg askorbik asit/100 ml usare ile sıcak su uygulamasında bulunurken bunu ile tanık ile sıcak su + Imazalil mg askorbik asit/100 ml usare ile Imazalil uygulaması izlemiştir. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Minneola tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama C Vitamini (L- Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıcak su+ Imazalil Muhafaza Süresi Ort a ab b Muhafaza Süresi D %5 : 1.89 D %5 : Ö.D Robinson Mandarini 2003 yılında derilerek farklı sıcak su dereceleri ve daldırma süreleri uygulamalarından sonra depolanan Robinson altıntop meyvelerinde muhafaza süresince saptanan C vitamini (L-Askorbik asit) miktarlarındaki değişmeler Çizelge 4.59 da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi arasındaki farklılıklar önemli bulunurken. uygulamalar ve daldırma süreleri arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında ortalama mg askorbik asit/100 ml usare olan C vitamini miktarı 1. ayda ayda mg askorbik asit/100 ml usare değerine düşmüştür. lar incelendiğinde en yüksek C vitamini miktarının tanıkta mg askorbik asit/100 ml usare izlemiştir. Daldırma süreleri arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuş olup 30 sn daldırma 81

105 süresinde ortalama mg askorbik asit/100 ml usare. 60 sn daldırma süresinde mg askorbik asit/100 ml usare oranı bulunmuştur yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Robinson mandarinlerinde muhafaza süresince meydana gelen C vitamini (L-Askorbik asit) miktarındaki değişmeler Çizelge 4.60 ta verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında ortalama mg askorbik asit/100 ml olan C vitamini miktarı 1. ayda ve 2. ayda mg askorbik asit/100 ml usare olarak saptanmıştır. lar arasındaki farklılıklar çok düşük miktarda olup. en yüksek C vitamini miktarı mg askorbik asit/100 ml usare ile değeri ile sıcak su da. en düşük değer ise mg askorbik asit/100 ml usare ile Imazalil uygulamasında saptanmıştır. Denemede ortalama C vitamini (L-Askorbik Asit) miktarı bakımından deneme yılları arasında paralellik bulunmaktadır. Denemenin ilk yılında sıcak su daldırma süreleri arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak önemsiz olduğu bulunmuştur. lar bakımından ise çok az bir farklılıklar olduğu görülmüştür. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Ort. Süre Ort. Süresi s s Tanık s s o C s s s 53 o C s s o C s Muhafaza Sür. Ort. a b ab Muhafaza Süresi D %5 : 1.63 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : Ö.D. 82

106 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama C Vitamini (L-Askorbik asit) Miktarları (mg Askorbik asit/100 ml usare) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıcak su+ Imazalil Muhafaza Süresi Ort Muhafaza Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : Ö.D. Muhafaza süresince C vitamini (L-Askorbik Asit) miktarında dalgalanmalar olmuştur. Bu dalgalanmalarda genel olarak muhafaza süresinin sonunda pratikte önemli olmayacak düzeyde azalmalar olmuştur. Konu ile ilgili literatürler ışığında L- askorbik asit miktarında muhafaza periyodunun uzaması ile parçalanmalar olabildiği bildirilmektedir. Schirra ve ark. (2004), Tarocco kan portakalında sıcak su uygulamasını takiben 3 hafta muhafaza süresi sonrasında askorbik asit miktarındaki değişimi incelemişlerdir. Başlangıçta ortalama 64 mg/100 ml olan askorbik asit miktarı muhafaza periyodunun sonunda 66.7 mg/100 ml olarak saptanmıştır. Erkan ve ark. (2005), Valencia portakallarında yaptıkları çalışmada askorbik asit miktarında muhafaza süresinin ilerlemesi ile azalmalar saptandığını ve farklı sıcak uygulamaların askorbik asit miktarı üzerine etkilerinin önemli olduğunu bildirmiştir. Turunçgillerin muhafazasında C vitamini (L-Askorbik Asit) miktarının muhafaza süresinin uzaması ile azaldığı veya başlangıç değerinin korunduğu bilinmektedir (Biolatta ve ark, 2005). C vitamini üzerine derim öncesi ve derim sonrası birçok faktörün etkili olduğu ve muhafaza süresince bu değişimlerin buna bağlı olarak farklılaştığı bildirilmiştir (Lee ve Kader, 2000) Toplam Şeker Miktarları Turunçgillerde depolama süresince kaliteyi etkileyici birçok faktör bulunmaktadır. Özellikle farklı uygulamaların depolama ve pazarlama aşamalarında 83

107 kalite kriterlerini olumsuz yönde etkilememeleri gerekmektedir. Dolayısı ile her iki yılda yapılan uygulamalarda toplam şeker miktarının belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Her iki yılda toplam şeker miktarı saptanmıştır. İlk yıl denemelerinde muhafaza süresinin uzaması ile toplam şeker miktarı başlangıca göre azalmıştır. İkinci yıl uygulamalarında ise tür ve çeşide bağlı olarak farklı dalgalanmalar saptanmıştır Marsh Seedless Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamalarından sonra depolanan Marsh Seedless altıntoplarında muhafaza süresince saptanan ortalama toplam şeker miktarlarındaki değişmeler Şekil 4.1 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli, uygulamalar ve daldırma süresi arasında belirlenen farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında meyve örneklerinde ortalama %5.62 olan toplam şeker miktarı muhafaza süresinin 1. ayında %5.06, 2. ayında %4.13 ve 5. ayında %3.98 olarak saptanmıştır. 2, 3, 4. ve 5. aylar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. lar incelendiğinde ortalama şeker miktarı tanıkta %4.57, 53 C sıcak su derecesinde %4.35, 56 C de %4.55 ve 59 C de %4.47 olarak bulunmuştur. 30 sn daldırma süresinde %4.44 olan toplam şeker miktarı 60 sn de %4.42 olmuştur yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Marsh Seedless altıntop çeşidinde saptanan ortalama toplam şeker miktarında muhafaza süresince meydana gelen değişmeler Şekil 4.2 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre toplam şeker miktarı bakımından muhafaza süresi arasında saptanan farklılıklar istatistiksel olarak önemli, uygulamalar arasındaki farklılıklar ise önemsiz bulunmuştur. 5 aylık muhafaza süresince başlangıçta %6.34 olan toplam şeker miktarı, başlangıca göre azalmalar göstererek 5. ayda %5.77 olarak bulunmuştur. lar bakımından en yüksek ortalama toplam şeker miktarı sıcak su + Imazalil uygulamasında %5.75 iken bunu %5.50 ile sıcak su, %5.30 ile tanık ve 84

108 %5.20 ile Imazalil uygulaması izlemiştir (Şekil 4.2). Toplam Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) Toplam Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) Star Ruby Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamalarından sonra depolanan Marsh Seedless altıntop çeşidi meyvelerinde 85

109 muhafaza süresince meydana gelen değişmeler Şekil 4.3 te verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli olmasına rağmen, daldırma süresi arasındaki farklar önemsiz bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı başlangıçta %6.14 iken, 1. ayda %5.88, 2. ayda %5.77 olmuş ve son ayda artan bir düşüş ile %4.64 olarak saptanmıştır. lar karşılaştırıldığında en yüksek ortalama toplam şekerin %5.63 ile tanıkta, en düşük toplam şekerin ise %5.32 ile 59 C sıcak su daldırmasında olduğu görülmektedir (Şekil 4.3). Bu iki değer istatistiksel olarak farklı gruplarda yer almış, diğer iki uygulamadan 53 C sıcak su derecesi %5.47, 56 C sıcak su derecesi ise %5.49 ile ara grubu oluşturmuştur yılında derilerek farklı uygulamalar yapıldıktan sonra depolanan Star Ruby altıntop çeşidinde muhafaza süresinde belirlenen ortalama toplam şeker miktarındaki değişmeler Şekil 4.4 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında meyve örneklerinde %5.57 olarak bulunan ortalama toplam şeker miktarı daha sonraki aylar dalgalanmalar göstermiştir. 1. ayda %4.32, 2. ayda %5.36, 3. ayda %5.57, 4. ayda %4.95 olan ortalama toplam şeker miktarı son ayda ortalama %5.69 olmuştur. lar incelendiğinde tanıkta %4.96 olan ortalama toplam şeker miktarı, Imazalilde %5.60 olarak saptanmıştır. Bu iki uygulama arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Diğer iki uygulamadan sıcak su %5.22, sıcak su + Imazalil de %5.19 ortalama toplam şeker miktarı saptanmıştır (Şekil 4.4) Rio Red Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve süresi uygulamalarından sonra depolanan Rio Red altıntop çeşidinde muhafaza süresince saptanan ortalama toplam şeker miktarındaki değişmeler Şekil 4.5 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunurken, daldırma süresi önemsiz bulunmuştur. 86

110 Toplam Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Star Ruby altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) Toplam Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Star Ruby altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) 87

111 Meyve örneklerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı başlangıçta %5.84 iken muhafaza süresinin uzaması ile azalarak 1. ayda %5.21, 5. ayda ise %4.37 olarak belirlenmiştir. lar incelendiğinde en yüksek toplam şeker miktarının tanıkta %4.98 olduğu bunu %4.90 ile 59 C sıcak su daldırması, %4.88 ile 53 C sıcak su daldırmasının izlediği ve en düşük ortalama toplam şeker miktarının %4.62 ile 56 C sıcak su daldırmasında olduğu saptanmıştır. Daldırma süreleri bakımından 30 sn nin %4.83, 60 sn nin %4.86 ortalama toplam şeker miktarına sahip olduğu belirlenmiştir (Şekil 4.5). Toplam Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Rio Red altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) 2004 yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra derilen Rio Red altıntop meyvelerinde muhafaza süresince saptanan ortalama toplam şeker miktarında meydana gelen değişmeler Şekil 4.6 da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli olmasına rağmen uygulamalar arasındaki farklar önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında %5.12 olarak saptanan toplam şeker miktarı, depolama süresince inişli çıkışlı dalgalanmalar göstermiş 4. ayda %5.78 ve 5. ayda %4.99 olarak bulunmuştur. lar arasında toplam şeker miktarı bakımından meydana gelen farklılıklar istatistiksel bakımdan önemsiz bulunmuş, en 88

112 yüksek ortalama toplam şeker miktarı %5.70 ile Imazalil de, en düşük ortalama toplam şeker miktarı ise %5.35 ile sıcak su + Imazalil de bulunmuştur. Toplam Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Rio Red altıntoplarında saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) Minneola Tanjelo 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve süresi uygulamalarından sonra depolanan Minneola tanjelo meyvelerinde muhafaza süresince saptanan ortalama toplam şeker miktarında değişmeler Şekil 4.7 de verilmiştir. Yapılan istatistiksel analiz sonucunda muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farkların önemli, daldırma süresi arasındaki farkların ise önemsiz olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında saptanan ortalama toplam şeker miktarı %5.24 iken, 1. ayda %4.84, 2. ayda %4.78 olmuştur. lardan bakımından tanıkta %5.14 ile en yüksek ortalama toplam şeker miktarı bulunmuştur. Diğer üç uygulamam arasındaki farklar istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. 30 sn daldırma süresinde %4.95 olarak bulunan ortalama toplam şeker miktarı, 60 sn daldırma süresinde %4.96 olmuştur yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Minneola tanjelo meyvelerinde muhafaza süresince saptanan ortalama toplam şeker miktarı Şekil 4.8 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi arasındaki farklar 89

113 istatistiksel olarak önemli, uygulamalar arasındaki farklar ise önemsiz bulunmuştur. Toplam Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Minneola tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) Tanık Toplam Şeker (%) Sıc.Su+İmaz. Imazalil Sıcak Su Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Muhafaza Süresi (Ay) Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Minneola tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) Denemenin ikinci yılında başlangıçta %3.62 olan ortalama toplam şeker miktarı 1. ayda %6.20 ve 2. ayda %5.68 olarak belirlenmiştir. lar incelendiğinde en yüksek ortalama toplam şeker miktarı sıcak su uygulamasında %5.64 bulunmuş, bunu %5.04 ile tanık, %4.95 ile Imazalil uygulaması ve son olarak 90

114 %4.68 ile sıcak su + Imazalil uygulaması izlemiştir Robinson Mandarini 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süreleri uygulamalarından sonra depolanan Robinson Mandarini meyvelerinde muhafaza süresince ortalama toplam şeker miktarında meydana gelen değişmeler Şekil 4.9 da verilmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde muhafaza süresi bakımından ortalama toplam şeker değerlerindeki farklılıklar önemli, uygulamalar ve daldırma süresi bakımından farklılıkların önemsiz olduğu bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında %5.58 olarak saptana ortalama toplam şeker miktarı 1 ayda %5.19 ve 2. ayda %5.24 olarak bulunmuştur. lar ve daldırma süresi bakımından ortalama toplam şeker miktarı bakımından incelendiğinde aradaki farkların çok az olduğu görülmektedir (Şekil 4.9). Toplam Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Robinson mandarinlerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) 2004 yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Robinson mandarin meyvelerinde muhafaza süresince saptanan ortalama ve toplam şeker miktarındaki değişmeler Şekil 4.10 da verilmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde muhafaza süresi bakımından elde edilen ortalama toplam şeker değerleri arasındaki 91

115 farklar önemli, uygulama bakımından ise önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında %5.40 olan ortalama toplam şeker miktarı 1. ayda %6.60 ve 2. ay %6.76 olarak bulunmuştur. lar incelendiğinde en yüksek ortalama şeker miktarının %6.03 ile sıcak su +Imazalil de, en düşük ortalama toplam şeker değerinin ise %5.95 ile Imazalil uygulamasında olduğu görülmektedir (Şekil 4.10). Toplam Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İma z. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Robinson mandarinlerinde saptanan ortalama toplam şeker miktarı (%) 4.8. İndirgen Şeker Miktarı Marsh Seedless, Star Ruby, Rio Red altıntopları, Minneolan Tanjelo ve Robinson mandarini ile 2 yıl süren denemeler sırasında indirgen şeker miktarı kimyasal analizlerden birini oluşturmuştur. Yapılan ölçümler sonucunda ilk yılda indirgen şeker miktarlarında muhafaza süresince artışlar, ikinci yılda farklı dalgalanmalar belirlenmiştir Marsh Seedless Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su dereceleri ve süreleri uygulamalarından sonra depolanan Marsh Seedless altıntopunda muhafaza süresince ortalama indirgen şeker miktarındaki değişmeler Şekil 4.11 de verilmiştir. İstatistiksel analiz sonuçlarına göre, muhafaza süresi arasındaki saptanan farklılıkların önemli, 92

116 doldurma derecesi ve süresi arasındaki farklılıkların önemsiz olduğu bulunmuştur. İlk yıl denemesinde meyve örneklerinde saptana ortalama indirgen şeker miktarı muhafazanın başlangıcında %2.55 iken 2. ayda %2.85, 4. ayda 2.99 ve son ayda %3.13olarak hesaplanmıştır. lar arasındaki farklar incelendiğinde tanık %2.44, 53 C %2.87, 56 C %2.87, 59 C sıcak su derecesinde ise %2.93 ortalama indirgen şeker miktarı saptanmıştır. 30 sn daldırma süresinde %2.41 olan ortalama indirgen şeker miktarı 60 sn de %2.40 olarak bulunmuştur (Şekil 4.11). 4 İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) 2004 yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Marsh Seedless altıntop çeşidi meyvelerinde muhafaza süresince saptanan ortalama indirgen şeker miktarı Şekil 4.12 de verilmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde muhafaza süresi arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli, uygulamalar arasındaki farklılıklar ise önemsiz bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı muhafaza süresinin başlangıcında %3.66 iken 2. ayda %3.20 ve 5. ayda %3.05 olarak bulunmuştur. larda en yüksek ortalama indirgen şeker içeriği %3.28 ile sıcak su + Imazalil de, en düşük ortalama indirgen şeker içeriği ise %

117 ile Imazalil uygulamasında saptanmıştır. Meyve örneklerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı muhafaza süresinin başlangıcında %3.66 iken 2. ayda %3.20 ve 5. ayda %3.05 olarak bulunmuştur. larda en yüksek ortalama indirgen şeker içeriği %3.28 ile sıcak su + Imazalil de en düşük ortalama indirgen şeker içeriği ise %3.08 ile Imazalil uygulamasında saptanmıştır. 4 İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Marsh Seedless altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) Star Ruby Altıntopu 2003 yılımda derilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamaları uygulandıktan sonra depolanan Star Ruby altıntop çeşidinde muhafaza süresince belirlenen ortalama indirgen şeker miktarı Şekil 4.13 de verilmiştir. Denemenin ilk yıl verileri incelendiğinde muhafaza süresinin başlangıcında %2.38 olan ortalama indirgen şeker miktarı muhafaza süresinin uzaması ile artmış ve 5. ayda %3.35 değerine ulaşmıştır. Muhafaza süresi arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. lar incelendiğinde farklılıkların istatistiksel olarak önemsiz olduğu, en yüksek ortalama indirgen şeker miktarının %3.01 ile tanıkta, bunu %2.99 ile 56 C, %2.97 ile 59 C ve %2.87 ile 53 C sıcak su derecesinin izlediği görülmektedir. Daldırma süreleri bakımından, 30 sn sıcak su 94

118 daldırmasında saptanan %2.96 ortalama indirgen şeker miktarı, 60 sn de %2.95 olarak bulunmuştur. Denemenin ikinci yılında farklı uygulamalardan sonra depolanan Star Ruby altıntop meyvelerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarları Şekil 4.14 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre ortalama indirgen şeker miktarı bakımından muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı muhafaza süresinin başlangıcında %3.38 iken, 1. ayda %3.40, 2. ayda %3.27 ve son ayda %3.16 olarak hesaplanmıştır. En yüksek ortalama indirgen şeker miktarı sıcak su uygulamasında %3.32 olurken, en düşük ortalama indirgen şeker miktarı %3.26 ile Imazalil uygulamasında bulunmuştur (Şekil 4.14). İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Star Ruby altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) 95

119 4 İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Star Ruby altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) Rio Red Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamalarından sonra depolanan Rio Red altıntop çeşidinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı değişmeleri Şekil 4.15 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre ortalama indirgen şeker miktarı bakımından muhafaza süresi, uygulama ve daldırma süresi bakımından elde edilen farklılıklar önemli bulunmuştur. Muhafaza süresinin başlangıcında %2.62 olan ortalama indirgen şeker miktarı muhafaza süresinin uzaması ile artışlar göstermiş, 4. ayda %3.20, 5. ayda %3.36 olarak hesaplanmıştır. lar incelendiğinde 3.11 ile 59 C sıcak su daldırmasında en yüksek ortalama indirgen şeker miktarı saptanmış bunu %3.04 ile 56 C sıcak su daldırması, %2.95 ile 53 C sıcak su daldırması ve en düşük ortalama indirgen şeker miktarı %2.87 ile tanıkta bulunmuştur. 30 sn süresinde %2.90 olarak saptanan ortalama indirgen şeker miktarı 60 sn daldırma süresinde %3.05 olarak bulunmuştur yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Rio Red altıntop meyvelerinde muhafaza süresince saptanan ortalama indirgen şeker miktarı Şekil 4.16 da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre ortalama indirgen şeker miktarı bakımından muhafaza süresi arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli, 96

120 uygulamalar arasındaki farklılıklar ise önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresi bakımından incelendiğinde, başlangıçta belirlenen %3.93 ortalama indirgen şeker miktarı önce artmış, 4. ayda en yüksek değerini %3.20 ile almış ve 5. ayda düşerek %2.92 olarak bulunmuştur. lar incelendiğinde en yüksek ortalama indirgen şeker miktarı %3.10 ile Imazalil de, en düşük ortalama indirgen şeker miktarı %3.03 ile tanıkta saptanmıştır. İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Rio Red altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) 4 İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Rio Red altıntoplarında saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) 97

121 Minneola Tanjelo 2003 yılında derilerek farklı sıcak su dereceleri ve daldırma süresi uygulamalarından sonra depolanan Minneola tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı Şekil 4.17 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre ortalama indirgen şeker miktarı bakımından muhafaza süresi arasında belirlenen farklar istatistiksel olarak önemli, sıcak su derecesi ve daldırma süresi bakımından önemsiz bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı muhafaza süresinin başlangıcında %3.34 iken, 1. ayda %3.58 ve 2. ayda %3.79 olmuştur. lar arasındaki farklılıkların çok düşük olduğu görülmektedir. En yüksek ortalama indirgen şeker miktarı %3.60 ile 50 C sıcak su daldırmasında bulunurken, en düşük ortalama %3.53 ile tanıkta bulunmuştur. 30 sn daldırma süresinde %3.49 olan ortalama indirgen şeker miktarı, 60 sn daldırma süresinde 3.65 olarak saptanmıştır (Şekil 4.17). İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Minneola tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) 2004 yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Mineola Tanjelo 98

122 meyvelerinde muhafaza süresince meydana gelen ortalama indirgen şeker değişmeleri Şekil 4.18 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur. Başlangıçta meyvelerde %2.65 olan ortalama indirgen şeker miktarı 1. ayda 2.79 ve 2. ayda 3.30 olarak artış göstermiştir. lar incelendiğinde en yüksek ortalama indirgen şeker miktarının %3.06 ile Imazalil uygulamasında olduğu, bunu %3.04 ile tanık, 2.82 ile sıcak su + Imazalil ve 2.72 ile sıcak su uygulamasının izlediği belirlenmiştir (Şekil 4.18). İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Minneola tanjelo meyvelerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) Robinson Mandarini 2003 yılında derilerek farklı sıcak su derecesi ve daldırma süresi uygulamalarından sonra depolanan Robinson mandarin çeşidinde muhafaza süresince ortalama indirgen şeker miktarı bakımından meydana gelen değişmeler Şekil 4.19 da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunurken, uygulama ve daldırma süreleri arasındaki farklar önemsiz bulunmuştur. 99

123 Meyve örneklerinde başlangıçta %2.75 olan ortalama indirgen şeker miktarı 1. ayda 3.15 ve 2. ayda 3.26 olarak saptanmıştır. lar incelendiğinde en yüksek ortalama indirgen şeker miktarı %3.07 ile tanıkta, en düşük ortalama indirgen şeker miktarının ise %3.02 ile 53 C sıcak su daldırmasında olduğu bulunmuştur. Daldırma süreleri bakımından aradaki farklılıkların çok az olduğu görülmektedir (Şekil 4.19) yılında derilerek farklı uygulamalar sonrasında depolanan Robinson mandarinlerinde muhafaza süresince saptanan ortalama indirek şeker miktarı Şekil 4.20 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Denemenin başlangıcında %3.80 olan ortalama indirgen şeker miktarı 1. ayda %3.92 ve son ayda %4.33 olarak saptanmıştır. En yüksek ortalama indirgen şeker miktarı %4.22 ile Imazalil de, en düşük ise %3.85 ile sıcak su uygulamasında bulunmuştur. Diğer uygulamalardan sıcak su + Imazalil %4.12 ve tanık %3.88 ile istatistiksel olarak aynı grupta yer almıştır. İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Tanık 30 sn Tanık 60 sn 53 C 30 sn 53 C 60 sn 56 C 30 sn 56 C 60 sn 59 C 30 sn 59 C 60 sn Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Robinson mandarinlerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) 100

124 4 İndirgen Şeker (%) Muhafaza Süresi (Ay) Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Tanık Sıcak Su Imazalil Sıc.Su+İmaz. Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra muhafaza edilen Robinson mandarinlerinde saptanan ortalama indirgen şeker miktarı (%) Schirra ve ark. (2005), Olinda ve Campbell portakal çeşitlerinde sıcak hava uygulamasının muhafaza üzerine etkilerini incelemişlerdir. Sıcak hava 44 o C de 100 saat ve 46 o C de 50 saat olarak uygulanmıştır. dan sonra meyveler iki hafta 6 o C soğuk hava deposunda ve bir hafta raf ömrü süresi olarak 20 o C de bekletilmiştir. İki hafta muhafaza süresi sonunda meyvelerde herhangi bir sıcak zararı görülmediği saptanmış, şeker ve pektinler bakımından uygulamalar ile kontrol arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Şekerler bitkileri ve canlı metabolizmaları stres koşullarında ayakta tutan yapı taşlarıdır (Ingram ve Bartels, 1996). Derim sonrası ısıl işlemler gibi stres koşullarında sukroz da azalmalar görülürken, heksozlar, glikoz ve früktoz da artışlar olduğu bilidirlmiştir (Lafuente ve ark., 1997; Levitt, 1980). Holland ve ark. (2002), sıcak uygulamalarından sonra düşük muhafaza sıcaklıklarında tutulan mandarin kabuklarında şekerlerin değişimini incelemişlerdir. Sonuçta sükrozun düşük sıcaklıklarda korunduğunu ancak glikoz, früktoz ve nişastanın parçalandığını görülmüştür. Araştırıcılar ısıl işlemler ile meyve suyunda bulunan şeker değişimleri veya kabuktaki şeker değişimleri arasında bir bağlantı olmadığını bildirmişlerdir. 101

125 Denemenin ilk yılında toplam şeker mikrarında muhafaza süresinin uzaması ile bir miktar azalmalar olduğu, indirgen şeker değerlerinde ise artışlar olduğu saptanmıştır. İkinci yıl sonuçlarında ise toplam ve indirgen şeker değişimleri önemsiz düzeylerde dalgalanmalar göstermiştir. ların şeker miktarı üzerine etkilerinin önemsiz olduğu ancak muhafaza süresinin etkili olduğu düşünülmektedir Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar Denemeye alınan türlerde depolama süresince oluşan kayıpların çoğu mantarsal nedenli bozulmalardan kaynaklanmıştır. Denemenin her iki yılında da kayıplar yüzde olarak belirlenmiştir. Denemenin her iki yılında fizyolojik bozulmalara rastlanmamış, kayıpların mantarsal nedenli etmenlerden kaynaklanan çürümeler olduğu görülmüştür Marsh Seedles Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su daldırma derecesi ve süresi uygulamalarından sonra depolanan Marsh Seedless altıntoplarında muhafaza süresince saptanan ortalama fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalardaki değişmeler Çizelge 4.61 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi, sıcak su daldırma derecesi ve muhafaza süresixdaldırma derecesixdaldırma süresi interaksiyonu istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Meyve örneklerinde saptanan mantarasal nedenli bozulmalar 1.ayda %1.66 iken 5.ayda %5.00 olarak saptanmıştır. En düşük mantarasal nedenli bozulmalar %0 ile 59 o C sıcak su daldırmasında. en yüksek ortalama ise %6.33 ile Tanık ta bulunmuştur. Daldırma süreleri incelendiğinde 30 sn de ortalama %3.66 olan mantarasal nedenli bozulmalar 60 sn daldırma süresinde %2.16 olarak saptanmıştır. Muhaza süresinin sonunda Marsh Seedless altıntopunun genel görünümleri Şekil 4.21, 22, 23, 24 te verilmiştir yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Marsh Seedless altıntoplarında meydana gelen ortalama fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalar 102

126 Çizelge 4.62 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi, bozulmalar ve muhafaza süresi X bozulmalar interaksiyonu önemli bulunmuştur. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg Süresi Ort. Tanık 30 s b b ab ab ab s a b b ab ab a 53 o C 30 s b b b ab b s b b b b b ab 56 o C 30 s ab ab ab ab b s b b b b b b 59 o C 30 s b b b b b s c b b b b b Muhafaza Sür. Ort b 0.41 b 3.75 a 3.75 a 5.00 a Muhafaza Süresi D %5 : 1.78 Saniye D %5 : 1.13 MsxSnXUyg. D %5 : Uyg D %5 : 0.14 Süre Ort. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Marsh Seedless Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık c c bc a ab a Sıcak su c c c abc abc b Imazalil c c c abc Sıcak su+imazalil c c c c Muh. Sür. Ort b b b a Muhafaza Süresi D %5 :1.76 D %5 : 1.44 MSXSn.: D %5 :12.51 abc 0.00 c 8.33 a 30 s 3.66 a 60 s 2.16 b b 0.00 c Muhafaza süresinin ilk iki ayında çürümelere rastlanmamış. 5. ayda ortalama 103

127 %8.33 çürük meyve miktarı saptanmıştır. Farklı uygulamaların çürümelere etkisi incelendiğinde sıcak su+imazalil uygulamasında çürük meyve miktarına rastlanılmadığı görülmektedir. Sıcak su uygulamasında %2.66 olan mantarasal nedenli bozulmalar Imazalil uygulamasında %3.33 olarak bulunmuştur. En yüksek çürük meyve miktarı Tanık ta %8.00 olarak belirlenmiştir. Marsh Seedless altıntoplarının 5 ay depolama sonrasındaki görünümleri Şekil 4.25, 26, 27, 28, 29 da verilmiştir Star Ruby Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su daldırma derecesi ve süresi uygulamalarından sonra depolanan Star Ruby altıntoplarında muhafaza süresince saptanan ortalama fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalardaki değişmeler Çizelge 4.63 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi. sıcak su daldırma derecesi ve muhafaza süresi X daldırma derecesi X daldırma süresi interaksiyonu istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Şekil yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü 104

128 Şekil yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü 105

129 Şekil yılında derilerek 59 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü 106

130 Şekil yılında derilerek 56 o C 60 sn sıcak su uygulamasından sonra 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü 107

131 Şekil yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra 5 ay depolanan Marsh Seedless altıntoplarının meydana gelen çürümeler 108

132 Muhafaza Süresinin 1.ayında %0.41 olan mantarasal nedenli bozulmalar muhafaza süresinin sonunda %5.41 olarak saptanmıştır. lar karşılaştırıldığında muhafaza süresinin sonunda en yüksek çürük meyve miktarı ortalama % 6.33 ile Tanık ta saptanırken bunu 53 o C % 1.33, 56 o C % 1.00 ve 59 o C sıcak su daldırması ortalama % 0.66 ile izlemiştir. Sıcak su derecesi arttıkça depolama süresince meydana gelen çürümelerde azalmalar olduğu görülmüştür. Daldırma süreleri incelendiğinde uygulamalar arasındaki farklılığın önemsiz olduğu bulunmuştur (Çizelge 4.63). 5. ayın sonunda farklı sıcak su daldırma dereceleri ve süreleri uygulanmış Star Ruby altıntoplarının genel görünümleri Şekil 4.30, 31, 32, 33 te verilmiştir yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Star Ruby altıntoplarında meydana gelen ortalama fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalar Çizelge 4.64 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi. bozulmalar ve muhafaza süresi X bozulmalar interaksiyonu önemli bulunmuştur. Muhafaza süresinin ilk 4 ayında herhangi bir bozulmaya rastlanmazken 5. ayda %6.66 mantarasal nedenli bozulmalar saptanmıştır. Sıcak su + Imazalil uygulamasında çürük meyve miktarına rastlanmamıştır. En yüksek çürük meyve miktarı %2.66 ile Tanık ta saptanmış. bunu %2.00 ile sıcak su uygulaması ve %0.66 ile Imazalil uygulaması izlemiştir. lar incelendiğinde Tanık dışındaki her üç uygulamanında başarılı olduğu görülmektedir. Ancak çürük meyve miktarı göz önüne alındığında Sıcak su ile Imazalil kombinasyonunun etkinliğinin diğer uygulamalardan daha iyi olduğu gözlenmektedir. Star Ruby altıntoplarının 5 ay depolama sonrasındaki görünümleri Şekil 4.33, 34, 35, 36, 37 de verilmiştir. 109

133 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. Tanık 30 s c c c a ab s 60 s a c c c bc a 53 o C 30 s c c c c s b c c c c c 56 o C 30 s c c c c s 60 s b c c c c c 59 o C 30 s c c c c c s b c c c c c Muhafaza Sür. Ort b b b a a Muhafaza Süresi D %5 : Saniye D %5 : Ö.D. D %5 : MSXSn.: D %5 :1.55 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Star Ruby Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik Ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık c c c c a a Sıcak su c c c c ab a Imazalil c c c c Sıcak su+imazalil c c c c Muh. Sür. Ort b b b b Muhafaza Süresi D %5 :1.46. D %5 : MsxUyg. D %5 : 8.38 bc 0.00 c 6.66 a b 0.00 b 110

134 Şekil yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü 111

135 Şekil yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek 59 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü 112

136 Şekil yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek 56 o C 60 sn sıcak su uygulamasından sonra 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü 113

137 Şekil yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının genel görünümü 114

138 Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra 5 ay depolanan Star Ruby altıntoplarının meydana gelen çürümeler Rio Red Altıntopu 2003 yılında derilerek farklı sıcak su daldırma derecesi ve süresi uygulamalarından sonra depolanan Rio Red altıntoplarında muhafaza süresince saptanan ortalama fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalardaki değişmeler Çizelge 4.65 te verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi. sıcak su daldırma derecesi arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli. muhafaza süresixdaldırma derecesixdaldırma süresi interaksiyonu önemsiz bulunmuştur. Muhafaza süresinin ilk ayında %0.41 olan mantarasal nedenli bozulmalar muhafaza süresince artmış. 4. ayda %5.83 ve 5. ayda %6.25 olmuştur. lar incelendiğinde diğer altıntop çeşitlerinde olduğu gibi sıcak su derecesi arttıkça çürük meyve miktarında azalmalar olduğu saptanmıştır. Daldırma süreleri bakımından incelendiğinde 30 sn daldırma süresinde %2.83 olan mantarasal nedenli bozulmalar 60 sn de ortalama %3.16 olmuştur. Farklı uygulamalardan sonra depolanan Rio Red altıntoplarının muhafaza periyodu sonundaki görüntüleri Şekil 39, 40, 41, 42 de verilmiştir. 115

139 2004 yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Rio Red altıntoplarında meydana gelen ortalama fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalar Çizelge 4.66 da verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli. muhafaza süresi X uygulamalar arasındaki farklılıklar ise önemsiz bulunmuştur. Depolama süresinin ilk 3 ayında herhangi bir çürük meyveye rastlanmamış. 4. ayda %5.83, 5.ayda ise %8.33 mantarasal nedenli bozulmalar saptanmıştır. En düşük mantarasal nedenli bozulmalar %1.33 ile sıcak su + Imazalil uygulamasında bulunurken bunu Imazalil uygulaması %2.66, sıcak su uygulaması %3.33 ve Tanık %4.00 ile izlemiştir. Farklı uygulamalardan sonra depolanan Rio Red altıntoplarının muhafaza periyodu sonundaki görüntüleri Şekil 43, 44, 45, 46, 47 de verilmiştir. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Süresi Ort. Ort. 30 s s Tanık 60 s a 30 s o C 60 s a 30 s s 56 o 1.33 C 60 s b 30 s o C 60 s b Muhafaza Sür. Ort. b b b a a Muhafaza Süresi D %5 : Daldırma Süresi D %5 : Ö.D.. D %5 : 1.78 Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Rio Red Altıntoplarında Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Muhafaza Süresi (Ay) Ort. Tanık a Sıcak su a Imazalil ab Sıcak su+imazalil b Muh. Sür. Ort c 0.00 c 0.00 c 5.83 b 8.33 a Muhafaza Süresi D %5 : D %5 :

140 Şekil yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü 117

141 Şekil yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek 59 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü 118

142 Şekil yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek 56 o C 60 sn sıcak su uygulamasından sonra 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü 119

143 Şekil yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü Şekil yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarının genel görünümü 120

144 Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra 5 ay depolanan Rio Red altıntoplarında meydana gelen çürümeler Minneola Tanjelo 2003 yılında derilerek farklı sıcak su daldırma derecesi ve süresi uygulamalarından sonra depolanan Mineola Tanjelo meyvelerinde muhafaza süresince saptanan ortalama fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalardaki değişmeler Çizelge 4.67 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi. sıcak su daldırma derecesi arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Denemenin 1. ayında %1.38 olan mantarasal nedenli bozulmalar 2. ayda %2.77 olarak saptanmıştır. lar incelendiğinde 50 o C sıcak su derecesinde çürük meyveye rastlanmamış. 56 o C de %1.11, 53 o C de %4.66 olan mantarasal nedenli bozulmalar Tanık ta %5.55 olarak saptanmıştır. Daldırma sürelerinden 30 sn daldırma süresinde %1.38 olan mantarasal nedenli bozulmalar 60 sn de %2.77 olarak belirlenmiştir. Minneola tanjelo meyvelerinin muhafaza periyodu sonundaki görüntüleri Şekil 4.48, 49, 50, 51 de verilmiştir yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra depolanan Mineola 121

145 Tanjelo meyvelerinde muhafaza süresi boyunca çürük meyve miktarına rastlanmamıştır. Muhafaza periyodunun sonunda Mineola Tanjelo meyvelerinin görüntüleri Şekil 4.52, 53, 54 ve 55 te verilmiştir. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Mineola Tanjelo Meyvelerinde Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Ort. Süresi 1 2 Ort. 30 s s Tanık 5.55 a 60 s s o 1.38 C 0.00 b 60 s s s 53 o C 1.67 b 60 s s o 2.77 C 1.11 b 60 s Muhafaza Sür. Ort Muhafaza Süresi D %5 : Ö.D. Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : 1.40 Şekil yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü 122

146 Şekil yılında derilerek 50 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü Şekil yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü 123

147 Şekil yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü Şekil yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü 124

148 Şekil yılında derilerek 53 o C 30 sn sıcak su uygulamasından sonra 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü Şekil yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü 125

149 Şekil yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 2 ay depolanan Minneola tanjelo meyvelerinin genel görünümü Robinson Mandarini 2003 yılında derilerek farklı sıcak su daldırma derecesi ve süresi uygulamalarından sonra depolanan Robinson mandarinlerinde muhafaza süresince saptanan ortalama fizyolojik ve mantarsal nedenli bozulmalardaki değişmeler Çizelge 4.68 de verilmiştir. Analiz sonuçlarına göre muhafaza süresi. sıcak su daldırma derecesi ve daldırma süresi arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Muhafaza süresinin ilk ayında herhangi bir bozulma saptanmamış. 2. ayda ise %3.76 mantarasal nedenli bozulmalar meydana gelmiştir. lardan 50 ve 53 o C sıcak su derecelerin %0.55 olan mantarasal nedenli bozulmalar 56 o C de %1.66 ve Tanık ta %4.75 olarak saptanmıştır. Daldırma sürelerinden 30 sn de %0.98 ve 60 sn de %2.78 oranında kayıplar olduğu görülmektedir (Çizelge 4.68). Denemenin ikinci yılında farklı uygulamalardan sonra depolanan robinson mandarin çeşitlerinden sadece Tanık uygulamasında %1.11 mantarasal nedenli 126

150 bozulmalar saptanmıştır. İstatistiksel olarak muhafaza süresi ve uygulamalar arasındaki farklılıklar önemsiz bulunmuştur. Muhafaza periyodunun sonunda meyvelerin genel görünümleri Şekil 4.56, 57, 58, 59, 60 ta verilmiştir. Çizelge Yılında Derilerek Farklı lardan Sonra Muhafaza Edilen Robinson Mandarinlerinde Saptanan Ortalama Fizyolojik ve Mantarsal Nedenli Bozulmalar (%) Daldırma Muhafaza Süresi (Ay) Uyg. Süre Ort. Süresi 1 2 Ort. 30 s s Tanık 4.75 a 60 s s o C 0.55 b 60 s s s 53 o C 0.55 b 60 s s o C 1.66 b 60 s Muhafaza Sür. Ort. b a Muhafaza Süresi D %5 : 1.12 Daldırma Süresi D %5 : Ö.D. D %5 : 1.59 Şekil yılında derilerek çeşme suyuna 30 ve 60 sn sürelerde daldırılan ve 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü 127

151 Şekil yılında derilerek 50 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü Şekil yılında derilerek 53 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 5 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü 128

152 Şekil yılında derilerek 56 o C sıcak suya 30 ve 60 sn sürelerde daldırılarak 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü Şekil yılında derilerek Tanık uygulaması olarak 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü 129

153 Şekil yılında derilerek 53 o C 30 sn sıcak su uygulamasından sonra 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü Şekil yılında derilerek 500 ppm Imazalil uygulamasından sonra 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü 130

154 Şekil yılında derilerek sıcak su+imazalil uygulamasından sonra 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinin genel görünümü Şekil yılında derilerek farklı uygulamalardan sonra 2 ay depolanan Robinson mandarinlerinde meydana gelen çürümeler 131