Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science

Transkript

1 ISSN: Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science Yıl: 5, Sayı: 25, Temmuz 2018, s Abdullah BEHRİZ Sınıf Öğretmeni, Milli Eğitim Bakanlığı, abdullahbehriz@gmail.com Merve KAYA Sınıf Öğretmeni, Milli Eğitim Bakanlığı, mervekaya086@gmail.com SINIF ÖĞRETMENLERİNİN KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİNE İLİŞKİN YE- TERLİK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ 1 Özet Kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmenler özel eğitime ihtiyacı olan bireyi tanılama, kaynaştırma uygulamasına dâhil etme ilkelerini, bireyin eğitiminde kullanılacak kaynaştırma araç gereç, yöntem ve tekniklerini bilmeli ve kullanmalıdır. Tarama modeli kullanılarak yürütülen bu araştırmanın temel amacı, sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi yeterliklerine ilişkin görüşlerini belirlemektir. Araştırma eğitim öğretim yılında Ordu ili Gölköy ilçesinde görev yapan sınıf öğretmenleri ile yürütülmüştür. Elde edilen verilere göre sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin, cinsiyet, yaş, mesleki deneyim, mezuniyet, okutulan sınıf düzeyi ve mevcudu, kaynaştırma eğitimi (kurs, seminer, vb.) alma durumu ve kaynaştırma öğrencisine sahip olma durumuna göre farklılıkları SPSS programı ile t- testi ve tek yönlü varyans analizi ANOVA kullanılarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin iyi olduğu; cinsiyet, mesleki deneyim, mezuniyet, sınıf mevcudu ve düzeyi, kaynaştırma eğitimi (kurs, seminer, vb.) alma durumu ve kaynaştırma öğrencisine sahip olma durumuna göre anlamlı fark bulunmazken yaş faktörüne göre anlamlı farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Sınıf Öğretmeni, Kaynaştırma Eğitimi, Kaynaştırma Eğitimi Yeterliği 1 Bu çalışma 3-5 Mayıs 2018 tarihinde Alanya da düzenlenen 4. Uluslararası Eğitim Bilimleri Sempozyumunda (Asos2018) sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

2 EXAMINATION OF THE PROFICIENCY LEVELS OF PRIMARY SCHOOL TEACHERS ON MAINSTREAMING EDUCATION Abstract With regard to mainstreaming education, teachers should be able to identify individuals who are in need of special education, the principles of inclusion in the practice of mainstreaming, it should know and use the mainstreaming tools, methods and techniques to be used in the education of the individual. The main objective of this research, conducted using the screening model, is to determine the opinions of primary school teachers on their competence in mainstreaming education. The research was carried out with the primary school teachers who worked in the province of Gölköy in the province of Ordu in the academic year of According to the results obtained, the level of proficiency of the primary school teachers participating in the research in relation to the mainstreaming of the research: Gender, age, professional experience, type of school graduated, level of the classroom being taught, classroom attendance, mainstreaming education (course, seminar etc) Differences according to the condition were analyzed using SPSS program t-test and one-way analysis of variance ANOVA. As a result of the research, it was found out that the level of proficiency of the primary school teachers in the mainstreaming education is good; it was found that there was a meaningful difference according to the age factor while there was no meaningful difference according to gender, professional experience, type of school graduated, class level being taught, classroom attendance, integration education (course, seminar etc.) and having the mainstreaming student. 423 Keywords:Primary School Teacher, Mainstreaming Education, Mainstreaming Qualification GİRİŞ Her insan farklı birtakım özelliklere sahiptir. Bazı insanlar doğumla birlikte veya doğumundan sonraki yaşamında, belli bir engele ya da ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamayacağı bireysel birtakım özelliklere veya eğitsel yetersizliklere sahip olabilir. Bu kişilerin de kendilerini geliştirmelerine ve ben de varım diyebilmelerine yardımcı olunması gerekmektedir. Kaynaştırma eğitimi de bu noktada, ifade edildiği üzere özel eğitime ihtiyacı olan kişilerin, yetersizliği olmayan kendi yaşıtlarıyla veya seviyesindeki diğer kişilerle aynı eğitim ortamında kendilerini geliştirebilecekleri eğitimi almalarını sağlamak ve aldıkları eğitim neticesinde tutum, beceriler ve yetenekler kazandırılmasını amaçlamaktadır (Pamuk, 2016). Kaynaştırma eğitimi kapsamında özel gereksinimi olan kişiler, zihinsel, bedensel, sosyal ve duygusal özellikleri bakımından akranlarından farklı gereksinimleri olan bireylerdir. Kaynaştırma eğitiminin özünde, özel gereksinimleri olan öğrencilerin kardeşleri ve yaşıtlarıyla aynı okula gitmeleri, yaşıtlarıyla aynı sınıfta eğitim almaları yer almaktadır. Bu noktada yaşıtlarıyla aynı okul ve sınıfta yer alan özel ihtiyaçları olan çocukların eğitimlerinin, özel eğitim desteği ile beraber aynı çerçevede gerçekleştirilmesi gerekmektedir (Kargın, 2004). Özel gereksinimli kişi-

3 lerin insani ve demokratik görüşe göre; beceri, tutum, ilgi, yetenek ve ihtiyaçları dikkate alınarak eğitim verilmesi gereklidir. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitiminde, bu kişilerin toplumdan soyutlanması ve itilmesi yerine toplumun bir parçası olarak, toplumla daha kolay kaynaşmaları ve gerekli tüm eğitim olanaklarından yararlanmaları sağlanmalıdır. Özel gereksinimli bireylerin toplumsal yaşam içerisinde bağımsız olarak yaşayabilme ve kendi kendine yetebilme ortamlarının sağlanması gerekmektedir (Bilen, 2007). Dünyada, eğitim-öğretim alanında yapılan çalışmalar eğitim-öğretimin insan hakkı esasına bağlı olarak gerçekleştirilmesi, temel eğitime herkesin ulaşabileceği kolaylıkların getirilmesi, eğitim çalışmalarının değişen ve gelişen çağın şartlarına ve bireylerin beklentilerini karşılayacak şekilde düzenlenmesine yöneliktir. Nitelikli eğitim imkânlarının tüm bireylere sağlanabilmesi amacıyla çalışmalar yapılmaktadır. Eğitim-öğretim hakkının ulusal ve uluslararası tüm belgelerde yer almış olması, herkesin eğitim ve öğretim hizmetinden yararlanabilmesi, toplumda gerektiği şekilde uygulandığı ve amacına ulaştığı anlamına gelmemektedir. Bu tür hizmetlerden diğerlerine göre en az yararlananlar, özel eğitime ihtiyacı olan bireylerdir (Yıldırım Doğru, Özlü, Kançeşme ve Doğru, 2015). Özel eğitime ihtiyacı olan kişilerin, gelişimi normal olan kişilerle eşit eğitim, öğretim ve yaşam fırsatlarından en aktif şekilde yararlanmaları için ülkemizde çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği nin (2006) 23. maddesine göre kaynaştırma eğitimi, özel eğitime gereksinimi olan kişilerin, normal gelişim gösteren akranları ile birlikte, yardımcı destek eğitim hizmetleri de sağlanarak, okulöncesi, ilkokul, ortaokul, lise ve yaygın eğitim kurumlarında yapılmasına dayanan özel eğitim faaliyetleri olarak ifade edilmiştir (MEB, 2006). 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname de ise kaynaştırma eğitimi, özel eğitime ihtiyacı olan kişilerin eğitimleri, hazırlanan bireysel eğitim ve öğretim planlarına göre, akranlarıyla beraber tüm kademedeki okullarda kullanılan uygun materyal, yöntem ve tekniklerle yapılan eğitim şeklinde tanımlanmıştır (Resmi Gazete, 1997). 424 Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği nin 68. maddesinde yer alan, kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamaları çeşitli ilkeler doğrultusunda yürütülmektedir. Özel eğitime ihtiyacı olan tüm bireyler, akranları ile beraber aynı eğitim kurumunda eğitim alma hakkı vardır. Özel eğitim hizmetleri kişilerin yetersizliklerine veya eksiklerine göre değil, kişilerin eğitim ihtiyaçlarına göre plânlanmalıdır. Özel eğitim hizmetleri okul merkezli olmalıdır. Karar verme noktasında süreç, aile-okul-özel eğitsel hizmet ekibi dayanışmasıyla gerçekleş-melidir. Tüm bireyler öğrenebilen ve öğrendiğini öğretilebilen bir yapıdadır. Kaynaştırma eğitimi, bir program ve plan dâhilinde verilen, özel bir eğitim faaliyetidir (MEB, 2006). Kaynaştırma programının başarılı şekilde yürütülebilmesinde çeşitli değişkenler etkili olmaktadır. Kaynaştırma öğrencileri, normal öğrenciler, aileler, öğretmenler, yöneticiler, fiziksel ortamlar ve uygulanan yöntem-teknikler kaynaştırma eğitiminin başarılı olmasında etkili olan değişkenlerdir (Kırcaali İftar, 1998). Kaynaştırma eğitimi verecek öğretmenlerin, sınıflarında kaynaştırma yapmaya istekli ve özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciyi kabul eden bir tutum sergilemelidir. Çünkü kaynaştırma programının başarılı olabilmesinde en fazla önem arz eden etkenlerden bir tanesi öğretmenlerdir (Batu, 2000). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminin başarıya ulaşması için birtakım yeterliliklere sahip olması gerekmektedir. Öncelikle sınıf öğretmenleri kaynaştırma eğitimi ilkelerini bilmeli ve bu ilkeler doğrultusunda uygulamalara

4 yer vermelidir. Diğer bir nokta da sınıf öğretmenlerinin özel eğitime ihtiyacı olan öğrencileri tanılama, kaynaştırma uygulamasına dâhil etme, kaynaştırma eğitiminde kullanılacak araçgereç, materyal, yöntem ve teknikleri bilme ve bunları uygulayabilmelidir. Kaynaştırma eğitimi uygulamasının sonunda ölçme ve değerlendirmelerin sağlıklı bir biçimde gerçekleştirilmesi de sınıf öğretmenlerinin sahip olması gereken yeterliklerdendir (Battal, 2007). Sınıf öğretmenleri, sadece birtakım olumlu tutumlara sahip olmamalıdır. Aynı zamanda öğretim programlarını ve öğretim yöntemlerini bilmeli, etkili ve aktif sınıf yönetim-tekniklerini uygulama noktasında gerekli bilgi ve becerilere sahip olmalıdır. Sınıf ve okul ortamının fiziksel özelliklerini, içinde bulunulan duruma ve farklı ihtiyaçlara göre düzenlemelidir (Kargın, 2004). Ayrıca sınıf öğretmenlerinin özel ihtiyaçları olan öğrencilerin diğer akranları gibi eğitim hakkı olduğuna ve gerekli şekilde yapılan bir eğitimle bu öğrencilerin de başarıya erişeceğine olan inancı tam olmalıdır (Kırcaali İftar, 1998). Kaynaştırma eğitiminde sınıf öğretmeni, özel ihtiyaçları olan öğrencilerin, normal gelişim gösteren öğrencilerin bulunduğu sınıfa kaynaştırılma ve aynı ortamda eğitim almalarının sağlanmasında gerek sınıfının sosyal iklimi, gerekse öğrencilerinin davranışları noktasında iyi bir kılavuz ve arabulucudur. Sınıfındaki öğrencilerin ihtiyaçlarının karşılanması, sınıf ortamında sağlıklı iletişimin kurulması ve sağlıklı olarak devam ettirilmesi, özel gereksinimli öğrencilerin sınıf, okul ve topluma olan sosyal kabulünün sağlanması büyük ölçüde öğretmene bağlıdır (Gözün ve Yıkmış, 2004). Özel eğitime ihtiyacı olan bireylere eğitim verecek öğretmenlerin mesleki olarak kendilerini geliştirmesi gerekmektedir. Sürekli kendi halinde bırakılan, bazen aşağılanan veya yok sayılan, hiçbir etkinliğe dâhil edilmeyen öğrencilerin eğitimde başarısız olması, çevresine ve arkadaşlarına rahatsızlık vermesi gayet doğal bir sonuçtur. Sınıfta bulunan diğer herhangi bir öğrenciye de bu şekilde davranıldığı zaman aynı veya benzer sonuçlarla karşılaşılabilir. Bu sebeple sınıf öğretmenleri, kaynaştırma eğitimi için ihtiyaç duyulan gayreti göstermez ise kaynaştırma öğrencisi için harcanan vakit verimli geçmez. Bunun sonucunda ise sınıfta bu öğrencilerin boş oturmalarına, diğer normal öğrencilerin ise eğitim faaliyetlerinin aksamasına sebep olur. Öğretmen için ise verilen eğitim, faydasız, gereksiz ve sınıf ortamına zarar veren bir sürece dönüşür. Bu nedenle kaynaştırma eğitimine tabii öğrenciye motive eden sözler söylenmeli, bu öğrencinin kendine olan güvenini artırmasına yardımcı olunmalı, üstesinden gelebileceği sorumluluklar verilmeli, gayreti devamlı denetlenmelidir(demir ve Açar, 2010). 425 Öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine yönelik tutum ve düşüncelerini etkileyebilecek birçok etken bulunmaktadır. Bu etkenlerden bazıları; öğretmenlerin yaşı, mesleki deneyimleri, kaynaştırma konusunda eğitim alıp almamaları, okul idaresinden ve yardımcı destek hizmet personelinden aldığı destek düzeyi, eğitim yapılan sınıfın düzeyi, özel gereksinimli çocuğun engel durumu veya özür grubu, özrün oranı olarak sayılabilir (Çulhaoğlu İmrak, 2009). Öğretmen tutum ve düşüncelerinin olumlu olması için öğretmene ihtiyacı olan zamanın, gerekli eğitimin, uygun mekân ve materyal desteğinin sağlanması, sınıfın fiziksel olarak uygun şekilde düzenlenmesi, öğretim yöntemlerinin seçilmesi, öğrenci gruplarının oluşturulması ve sınıftaki öğrenci sayılarının daha az tutularak uygun sınıf ikliminin oluşturulmasına gayret edilmelidir (Sucuoğlu ve Kargın, 2008). Türkiye de uygulanan kaynaştırma eğitimi, özel eğitime ihtiyacı olan öğrencileri fiziksel olarak genel eğitim sınıflarına yerleştirmekten ibarettir. Destek hizmetler, hukuki düzenlemeler-

5 de yer verilmesine rağmen yaygınlaşmamıştır. Birçok yerde hem özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilere hem de sınıf öğretmenlerine destek hizmeti götürülememiştir (Akçamete, Gürgür ve Kış, 2003; Güleryüz, 2014; Kara, 2016; Kargın, 2004; Varol, 2010; Vural, 2008). Belirtilen bu araştırmalarda, öğretmenlerin olumsuz tutumlar içinde olmalarının sebebinin kaynaştırma eğitimine ilişkin bilgi eksikliğinin olduğu ifade edilmektedir. Kaynaştırma eğitimi uygulamalarında; özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerin akranları tarafından dışlanması veya kabul edilmemesi, öğretmenlerin plan ve programlarını kaynaştırma öğrencisine göre düzenleyememesi, kaynaştırma öğrencilerinin eğitsel ve davranışsal değerlendirilmesinde ve mezuniyetlerinde problemlerin olması, denetimin tam ve uygun şekilde olmadığı gibi birçok sorun ortaya konulmaktadır (Sucuoğlu, 2004). Türkiye de kaynaştırma eğitimi uygulamaları konusunda araştırmalar (Cankaya ve Korkmaz, 2012; Ekşi, 2010; Gezer, 2017; Kaya, 2016; Nizamoğlu, 2006; Türkoğlu, 2007; Ünal, 2010; Zağlı, 2010) olmasına rağmen sınıf öğretmenlerinin, kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlilikleri hakkındaki görüşlerinin belirlenmesini inceleyen araştırmalara daha az rastlanmaktadır. Ülkemizde kaynaştırma eğitimi konusunda beklenen yararların sağlanabilmesi, gerekli değişiklik ve düzenlemelerin yapılabilmesi için: sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu araştırmayla mevcut kaynaştırma eğitiminin, sınıf öğretmenleri açısından yeterli ve yetersiz yönleri ortaya konacak ve bu sonuçlar doğrultusunda sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri ile ilgili yapılacak çalışmalara ışık tutacaktır. Bu araştırma, kaynaştırma eğitimi uygulamalarında ileriye dönük iyileştirici ve önleyici çalışmalar yapabilmek açısından önemli ve gerekli olduğu düşünülerek gerçekleştirilecektir. Tüm bu bilgiler doğrultusunda; sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşlerinin (kaynaştırma eğitimi ilkelerini bilme ve uygulayabilme, kaynaştırma eğitimi ve özel gereksinimi olan bireyleri tanılama, kullanılan yöntem-teknikler ve son olarak ölçme-değerlendirme açısından) belirlenmesi bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır. 426 Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın temel amacı, sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşlerinin belirlenmesidir. Bu amaca bağlı olarak araştırmanın alt amaçları şu şekilde sıralanabilir: Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri ne düzeydedir? Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri, cinsiyet faktörüne göre değişiklik göstermekte midir? Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri, yaş faktörüne göre değişiklik göstermekte midir? Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri, mesleki deneyim faktörüne göre değişiklik göstermekte midir? Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri, eğitim durumu faktörüne göre değişiklik göstermekte midir? Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri, okutulan sınıf düzeyi faktörüne göre değişiklik göstermekte midir?

6 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri, okutulan sınıf mevcudu faktörüne göre değişiklik göstermekte midir? Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri, şimdi ya da daha önce sınıfında kaynaştırma öğrencisi olması faktörüne göre değişiklik göstermekte midir? Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri, kaynaştırma eğitimiyle ilgili seminer, kurs vb. alması faktörüne göre değişiklik göstermekte midir? Araştırmanın Modeli YÖNTEM Bu araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modeli, geçmişte olan ya da halen var olmaya devam eden bir durumu veya olayı var olduğu şekliyle betimleyen araştırma yaklaşımıdır (Karasar, 2009, s.77). Araştırma betimsel yöntemli bir araştırmadır. Bu araştırma ile sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri ile demografik özelliklere (cinsiyet, yaş, mesleki deneyim, eğitim durumu, öğretmeni olunan sınıf düzeyi ve mevcuduna, sınıfında kaynaştırma öğrencisi olma durumuna ve daha önce kaynaştırma eğitimi ile ilgili seminer, kurs vb. alma durumuna) bağlı olarak değişimi incelenmiştir. Evren ve Örneklem 427 Araştırmanın evrenini Eğitim-Öğretim yılında Ordu ili Gölköy ilçesinde görev yapan sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. 62 sınıf öğretmeninden oluşan evrenin tamamı örnekleme dahil edilmiş fakat araştırma kapsamında 55 sınıf öğretmenine ulaşılmıştır. Örneklem Grubunun Demografik Özellikleri Araştırmaya katılan örneklem grubunun cinsiyet, yaş, mesleki deneyim, mezun olunan okul, öğretmeni olunan sınıf düzeyi ve sınıf mevcudu, sınıfında kaynaştırma öğrencisi olup olmaması ve daha önce kaynaştırma eğitimine yönelik bir eğitim (seminer, kurs, vb. gibi) alması değişkenlerine ilişkin dağılımları tabloda incelenmiştir. Tablo 1: Öğretmenlerin kişisel bilgilerine ilişkin özellikleri Cinsiyet f % Erkek 25 45,5 Kadın 30 54,5 Yaş f % yaş 12 21, yaş 36 65,5 40 yaş ve üstü 7 12,7 Mesleki Deneyim f % 1-5 yıl 10 18, yıl 13 23, yıl 24 43,6

7 16 yıl ve üstü 8 14,5 Eğitim Durumu f % Fakülte (Lisans) 51 92,7 Yüksek Lisans ve üstü 4 7,3 Öğretmeni Olunan Sınıf Düzeyi f % 1.sınıf 15 27,3 2. sınıf 14 25,5 3.sınıf 13 23,6 4. sınıf 13 23,6 Sınıf Mevcudu f % 15 kişinin altında 13 23, kişi 23 41,8 20 kişinin üstünde 19 34,5 Kaynaştırma Öğrencisi f % Evet 39 70,9 Hayır 16 29,1 Seminer, Kurs Alma f % Evet 29 52,7 Hayır 26 47,3 TOPLAM Araştırmaya katılan öğretmenlerin cinsiyetlerine göre dağılımı ile ilgili olarak Tablo 1 incelendiğinde; 30 kadın, 25 erkek sınıf öğretmeni araştırmaya katılmıştır. Kadınlar %45,5, erkekler %54,5 oranında olduğu görülmektedir yaş grubunda %21,8, yaş grubunda %65,5, 40 ve üstü yaş grubunda %12,7 oranında sınıf öğretmeni yer almaktadır. En az olan grup 40 yaş ve üstü yaş grubudur (f=7). Mesleki deneyim ile ilgili olarak %18,2 lik kısmının 1-5 yıl, %23,6 lık kısmının 6-10 yıl, %43,6 lik kısmının yıl, %14,5 lik kısmının 16 yıl ve üstü mesleki deneyime sahip oldukları görülmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin mezun oldukları okul türleri incelendiğinde; %92,7 u Fakülte (Lisans), %7,3 ü Yüksek Lisans ve üstü mezunu olduğu görülmektedir. Öğretmeni olun sınıf düzeyi açısından bakıldığında araştırmaya katılan öğretmenlerin %27,3 ü 1.sınıf, %25,5 i 2. sınıf, %23,6 sı 3. sınıf, %23,6 sı 4. sınıf öğretmenidir. Araştırmaya katılan öğretmenlerinin okuttukları sınıf mevcutlarının dağılımını incelendiği zaman; sınıf öğretmenlerinin % 23,6 sının sınıf mevcudu 15 kişinin atlında, %41,8 inin sınıf mevcudu kişi, %34,5 inin sınıf mevcudu 20 kişinin üstünde olduğu görülmektedir. Yaklaşık %66 ya yakın kısmın sınıf mevcudu 20 kişi ve altındadır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin şimdi veya daha önceki yıllarda sınıfında kaynaştırma öğrencisi olup olmamasına göre incelendiğinde; %70,9 u şimdi veya daha önce kaynaştırma öğrencisine sahip %29,1 i ise sınıfında kaynaştırma öğrencisine sahip olmadığı görülmektedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin daha önce kaynaştırma eğitimine yönelik bir eğitim (seminer, kurs, vb. gibi) alması dağılımı incelendiğinde; %52,7 si eğitim almış, %47,3 ü ise böyle bir eğitim almamıştır.

8 Verilerin toplanması Araştırma verileri, Aksüt, Battal ve Yaldız (2005) tarafından geliştirilen Kaynaştırma Eğitimi Anketi kullanılarak toplanmıştır. Veri toplama ölçeği kişisel bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşlerini ortaya koyan iki bölümden oluşmaktadır. Anket 5 li likert türünde, 28 madde ve dört alt boyuttan (ilkeleri bilme ve uygulayabilme, tanılama, yöntem-teknikler ve ölçme-değerlendirme) meydana gelmiştir. Geliştirenler tarafından ölçeğin tamamının güvenilirlik katsayısı 0.86 bulunmuştur. Verilerin analizi ve yorumlanması Araştırmada elde edilen bulgular değerlendirilirken, istatistiksel analizler için SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 20.0 programı kullanılmıştır. Anket verileri değerlendirilirken kişisel özellikleri ile ilgili (cinsiyet, yaş, kıdem, mezun olunan okul, sınıf mevcudu) analizler için tanımlayıcı istatistiksel metotlar (Frekans, Yüzde, Ortalama, Standart sapma) kullanılmıştır. Niceliksel verilerin karşılaştırılmasında gruplar arası bağımsız örnekler (İndependentsamples) t testi ve tek yönlü varyans analizi ANOVA kullanılmıştır. Sonuçlar % 95 güven aralığında, anlamlılık p=0,05 düzeyinde değerlendirilmiştir. Araştırmada kullanılan likert tipi ölçek için sınıf öğretmenlerinin verilen anket maddeleriyle ilgili görüşlerini, (1) Kesinlikle Katılmıyorum, (2) Katılmıyorum, (3) Kararsızım, (4) Katılıyorum, (5) Tamamen Katılıyorum şeklinde katılma düzeylerini gösteren bir ölçek kullanılmıştır. Ölçek sonuçları =4.00 puanlık bir genişliğe dağılmışlardır. Bu genişlik beşe bölünerek ölçeğin kesim noktalarını belirleyen düzeyler belirlenmiştir. Ölçek maddelerine verilen cevaplar ve faktör (boyut) puanlarının değerlendirilmesinde puan aralığı, çok düşük, düşük, orta, iyi ve arası yüksek kriterleri esas alınmıştır. 429 BULGULAR ve YORUMLAR Bu bölümde sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerine yönelik elde edilen bulgular, tablolar halinde sunulmuş ve yorumlanmıştır. Anket verilerinden; katılımcı öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri: cinsiyet, yaş, mesleki deneyim, eğitim durumu, okutulan sınıf, okutulan sınıf mevcudu, şimdi ya da daha önce sınıfında kaynaştırma öğrencisi olması, kaynaştırma eğitimi ile ilgili seminer, kurs vb. alma değişkenlerine göre incelenmiştir. Sınıf Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Yeterlik Düzeyleri Analiz Sonuçları Sınıf öğretmenlerine uygulanan anketten elde edilen verilerin anket maddelerine göre dağılımı ve ortalamaları Tablo-2 de verilmiştir.

9 Tablo 2: Sınıf öğretmenlerinin anketteki sorulara verdikleri cevapların dağılımı Maddeler T. Ktl (5) Ktl (4) Kar (3) Ktm (2) K. Ktm (1) 1.Öğrenme güçlüğü çeken öğrencileritanıyabilirim ,18 2.Yetenekli öğrencileritanıyabilirim ,11 3.Kaynaştırma eğitimi için gerekliyöntemleribiliyorum ,24 4.Okuma güçlüğü çeken öğrencilere yardımedebilirim ,06 5.Yazmagüçlüğü çeken öğrencileritanıyabilirim ,15 6.Harfleri doğru yazma ile ilgili güçlük çeken öğrencilere yardımedebilirim ,24 7.Matematiksel işlemlerde zorluk çeken öğrencilere yardımedebilirim ,22 8.Duygusal ve davranışsal problemleri olan çocuklaraproblemleriniçözebilmeleri için yardımedebilirim ,84 9.Bedensel engelli öğrencilerin problemlerini çözmeye yönelik yöntemleriuygulayabilirim ,31 10.Dil problemi olan öğrencilerin problemlerini çözmelerine yardımcı olabilirim ,18 11.Üstün ve özel yetenekli çocukların ihtiyaçlarına yönelik programlar düzenleyebilirim ,04 12.Öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerin kendine güven durumlarını yükseltebilirim ,93 13.Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik rehberlik hizmetlerini uygulayabilirim ,65 14.Sosyal uyum güçlüğü çeken öğrencilerin sorunlarını ortadan kaldırabilirim ,65 15.Öğrencilerin kendilerini toplumun bir ferdi olarak görmelerini sağlayabilirim ,07 16.Özel eğitim gerektiren her bireyin akranlarıyla birlikte aynı kurumda eğitim görme hakkına sahip olduğuna inanıyorum , Eğitim-öğretim hizmetlerinin bireylerin yetersizliklerine gore planlanması gerektiğini düşünüyorum , Öğrencilerin problemlerini araştırmak ve gidermek için öğretmenlerin işbirliği içinde olması gerektiğini düşünüyorum , Kaynaştırma uygulamalarına devam eden öğrencilerin birden fazla yetersizliğinin olmaması gerektiğine inanıyorum , Zihinsel yetersizliği yüksek seviyede olan öğrencilerin kaynaştırma eğitimini almaması gerektiğine inanıyorum ,51 21.Kaynaştırma eğitimi uygulanan sınıflarda eğitimin başarı ile sürdürülebilmesi için sınıf mevcudunun kalabalık olmaması ,53 gerektiğini düşünüyorum. 22. Kaynaştırma eğitimine ihtiyacı olan öğrenciler için eğitim psikologları ve psikolojik danışmanlarla işbirliği içinde olmanın ,73 daha faydalı olacağına inanıyorum. 23. Sınıf ortamında öğrencilere yönelik eğitim programlarının bireyselleştirilerek uygulanması gerektiğinidüşünüyorum , Kaynaştırma eğitiminin başarılı bir sonuç vermesi için öğrencilerin ailelerinin, yakın çevresinin ve personelin bilgilendirilmesi ,65 gerektiğini düşünüyorum. 25. DEBH (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) na sahip öğrencilerin değerlendirilmesinde kısa yanıtlı ve az sorulu ,07 sınavların kullanılması gerektiğini düşünüyorum. 26. Bedensel yetersizliği olan öğrencilerin değerlendirilmesinde yazılı testlerden çok sözlü uygulamaların yapılması gerektiğini ,05 düşünüyorum. 27. Dil ve konuşma güçlüğü olan öğrencilerin değerlendirilmesinde proje uygulamalarının daha başarılı bir ölçme aracı ,87 olduğunu düşünüyorum. 28. Otistik ve duygusal uyum güçlüğü çeken bireylerin gözlem ,85 Ort. 430

10 formu ile değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Genel Ortalama 3,93 Tablo-2 de beşli likert türünde (5) Tamamen Katılıyorum-T.Ktl., (4) Katılıyorum-Ktl., (3) Kararsızım-Kar., (2) Katılmıyorum-Ktm., (1) Kesinlikle Katılmıyorum- K.Ktm. şeklinde olmak üzere toplam 28 maddeye verilen cevapların frekans değerleri ve ortalamaları görülmektedir. Maddelere verilen cevapların ortalama puanı 3,93 düzeyindedir. Sınıf öğretmenlerinin genel olarak kaynaştırma eğitimine ilşikin yeterlik düzeyi iyidir yorumunu yapabiliriz. Fakat bazı maddelerde madde ortalaması oldukça düşüktür. Sınıf öğretmenlerinin Üstün ve özel yetenekli çocukların ihtiyaçlarına yönelik programlar düzenleyebilme düzeyi X=3,04 ile en düşük puana sahip olduğu görülmektedir. Aynı şekilde genel ortalamanın altında kalan maddeler incelendiği zaman; sınıf öğretmenlerinin, dil problemi olan öğrencilerin problemlerini çözmelerine yardımcı olabilme (X=3,18), kaynaştırma uygulamalarına devam eden öğrencilerin birden fazla yetersizliğinin olmaması gerektiğine inanma (X=3,20) kaynaştırma eğitimi için gerekli yöntemleri bilme (X=3,24), bedensel engelli öğrencilerin problemlerini çözmeye yönelik yöntemleri uygulayabilme (X=3,31) düzeyleri orta seviyededir. Zihinsel yetersizliği yüksek seviyede olan öğrencilerin kaynaştırma eğitimini almaması gerektiğine inanma (X=3,51), kaynaştırma eğitimi uygulanan sınıflarda eğitimin başarı ile sürdürülebilmesi için sınıf mevcudunun kalabalık olmaması gerektiğini düşünme (X=3,53), öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik rehberlik hizmetlerini uygulayabilme ve sosyal uyum güçlüğü çeken öğrencilerin sorunlarını ortadan kaldırabilme (X=3,65), duygusal ve davranışsal problemleri olan çocuklara problemlerini çözebilmeleri için yardım edebilme (X=3,84), otistik ve duygusal uyum güçlüğü çeken bireylerin gözlem formu ile değerlendirilmesi gerektiğini düşünme (X=3,85), özel eğitim gerektiren her bireyin akranlarıyla birlikte aynı kurumda eğitim görme hakkına sahip olduğuna inanma (X=3,89) düzeylerinin de genel ortalamanın altında kaldığı görülmüştür. Öte yandan kaynaştırma eğitimine ihtiyacı olan öğrenciler için eğitim psikologları ve psikolojik danışmanlarla işbirliği içinde olmanın daha faydalı olacağına inanma düzeyi X=4,73 ile en yüksek puana sahip olduğu görülmektedir. Aynı şekilde Kaynaştırma eğitiminin başarılı bir sonuç vermesi için öğrencilerin ailelerinin, yakın çevresinin ve personelin bilgilendirilmesi gerektiğini düşünen (X=4,65), öğrencilerin problemlerini araştırmak ve gidermek için öğretmenlerin işbirliği içinde olması gerektiğini düşünen (X=4,40), Eğitim-öğretim hizmetlerinin bireylerin yetersizliklerine göre planlanması gerektiğini düşünen (X=4,35), harfleri doğru yazma ile ilgili güçlük çeken öğrencilere yardım edebilen (X=4,24) ve matematiksel işlemlerde zorluk çeken öğrencilere yardım edebilen (X=4,22), Öğrenme güçlüğü çeken öğrencileri tanıyabilen (X=4,18) sınıf öğretmenlerin düzeyi oldukça yüksektir. 431 Tablo-2 deki tüm bu bulgular doğrultusunda; sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterliklerinden kaynaştırma eğitimi ve özel gereksinimi olan bireyleri tanılama (1-5. maddeler) açısından iyi düzeyde olduğu (X=3,94), kaynaştırma eğitimi ilkelerini bilme ve uygulayabilme ile kullanılan yöntem-teknikler (6-24. maddeler) açısından iyi düzeyde olduğu (X=3,86) ve son olarak kaynaştırma eğitimine ilişkin ölçme-değerlendirme ( maddeler) açısından iyi düzeyde olduğu (X=3,96) bulgularına ulaşılmıştır.

11 Tablo 3: Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre dağılımı Cinsiyet N X ss t P Kadın 25 4,06,465 Erkek 30 3,81,638 TOPLAM 55 3,93,503 1,603 0,115 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri cinsiyet değişkenine göre karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur (t=1,603, p=0,115). Kadın öğretmenler (X=4,06), erkek öğretmenler (X=3,81) düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Kadın öğretmenler, kaynaştırma eğitimi yeterlikleri konusunda erkek öğretmenlere göre daha yüksek düzeye sahiptirler. Fakat erkek öğretmenlerle aralarında anlamlı bir farklılık yoktur. Tablo 4: Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin yaş değişkenine göre dağılımı Yaş N X ss F P yaş 12 4,21, yaş 36 3,78, yaş ve üstü 7 4,18,549 TOPLAM 55 3,93,589 *P<0,05 3,668 0,032* Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri yaş değişkenine göre karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (F=3,668, p=0,032). Anlamlı farkın hangi gruplar arasında bulunduğunu belirlemek için yapılan LSD analizi sonucunda, yaş ile yaş grupları arasında anlamlı fark gözlenmiştir yaş grubundaki öğretmenler (X=4,21), yaş grubundaki öğretmenler (X=3,78), 40 yaş üstü yaş grubundaki öğretmenler (X=4,18) düzeyinde kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkında görüş belirtmişlerdir. Tablo 5: Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin mesleki deneyim değişkenine göre dağılımı Mesleki Deneyim N X ss F P 1-5 yıl 10 4,24, yıl 13 3,73, yıl 24 3,86, yıl ve üstü yıl 8 4,04,488 TOPLAM 55 3,93,958 1,804 0,158

12 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri mesleki deneyim değişkenine göre karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur (F=1,804, p=0.158). Mesleki kıdem değişkenine göre, 1-5 yıl (X=4,24), 6-10 yıl (X=3,73), yıl (X=3,86), 21 yıl üstü (X=4,04) düzeyinde görüş belirtmişlerdir yıl kıdeme sahip öğretmenler diğer kıdem gruplarındaki öğretmenlere göre daha düşük düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Tablo 6: Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin mezun olunan okul türü değişkenine göre dağılımı Mezun Olunan Okul Türü N X ss F P Fakülte (Lisans) 51 3,94,569 Yüksek Lisans ve üstü 4 3,78,718 TOPLAM 55 3,93,262 0,287 0,594 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri mezun olunan okul değişkenine göre karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark gözlenmemiştir (F=0,287, p=0,594). Fakülte mezunu öğretmenler (X=3,94) yüksek lisans ve üstü mezun olan öğretmenler (X=3,78) düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Tablo 7: Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin öğretmeni olunan sınıf düzeyi değişkenine göre dağılımı 433 Öğretmeni olunan sınıf N X ss F P 1. sınıf 15 3,77, sınıf 14 4,06, sınıf 13 3,91, sınıf 13 3,93,438 TOPLAM 55 3,93 1,134 0,669 0,575 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri öğretmeni olunan sınıf düzeyi değişkenine göre karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur (F=0,669, p=0,575). Öğretmeni oluna sınıf düzeyi değişkenine göre 1. sınıf öğretmenleri (X=3,77), 2. sınıf öğretmenleri (X=4,06), 3. sınıf öğretmenleri (X=3,91), 4. sınıf öğretmenleri (X = 3,93) düzeyinde yönünde görüş belirtmişlerdir. Tablo 8: Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin sınıf mevcudu değişkenine göre dağılımı Sınıf Mevcudu N X ss F P 15 kişi altında 13 3,88, kişi 23 3,81, kişi üstünde 19 4,10,472 TOPLAM 55 3,93,761 1,385 0,259

13 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri öğretmenlerin okuttukları sınıf mevcudu değişkenine göre karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur (F=1,385, p=0,259). Sınıf mevcudu değişkenine göre öğretim materyali kullanma düzeyleri 15 kişinin altında (X=3,88), kişi (X=3,81), 20 kişinin üstünde (X=4,10) düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Tablo 9: Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin şimdi ya da daha önce sınıfında kaynaştırma öğrencisi olmasına göre dağılımı Kaynaştırma öğrencisi var mı? N X ss t P Evet 39 3,91,602 Hayır 16 3,97,515 TOPLAM 55 3,93,458-0,333 0,741 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri öğretmenlerin şimdi ya da daha önce sınıfında kaynaştırma öğrencisi olmasına göre karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur (t=-0,333, p=0,741). Öğretmenler, şimdi ya da daha önce sınıfında kaynaştırma öğrencisi olmasına göre kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri evet (X=3,91), hayır (X=3,97) düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Sınıfında şimdi ya da daha önce kaynaştırma öğrencisi olan öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri diğerlerine göre az olduğu görülmektedir. 434 Tablo 10: Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin kaynaştırma eğitimi ile ilgili seminer, kurs vb. alma durumuna göre dağılımı Kaynaştırma eğitimi aldın mı? N X ss t P Evet 29 4,01,529 Hayır 26 3,83,617 TOPLAM 55 3,93,504 1,148 0,256 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ile ilgili seminer, kurs vb. alma durumuna göre karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktur (t=1,148, p=0,256). Öğretmenler kaynaştırma eğitimi ile ilgili seminer, kurs vb. alma durumuna göre kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri evet (X=4,01), hayır (X=3,83) düzeyinde görüş belirtmişlerdir. Kaynaştırma eğitimi ile ilgili seminer, kurs vb. alan öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri diğerlerine göre daha fazla olduğu görülmektedir. SONUÇ ve TARTIŞMA Araştırmada sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterliklerine görüş ve düşünceleri belirlenmiştir. Bu doğrultuda sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri ve bu düzeylerin öğretmenlerin yaş, cinsiyet, mesleki deneyim, eğitim durumu, okutulan sınıf düzeyi ve sınıf mevcudu, sınıfında kaynaştırma öğrencisine sahip olma durumu ve daha önce kaynaştırma eğitimi konusunda seminer, kurs vb. eğitim alma durumuna

14 göre değişiklik gösterme durumları incelenmiştir. Elde edilen bulgulardan hareketle birtakım sonuçlara ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeyleri iyi seviyededir. Battal (2007) yaptığı araştırmada benzer şekilde sınıf öğretmenlerinin ve branş öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterliliklerinin iyi düzeyde olduğunu tespit edilmiştir. Yine Pamuk (2016) ve Yılmaz (2014) çalışmalarında elde ettikleri bulgulara dayanarak öğretmenlerin genel olarak kaynaştırma eğitimi uygulamalarına yönelik olumlu görüşlere sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Güleryüz (2014) yaptığı çalışmada sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri doğrultusunda elde ettiği bulgularına göre sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adayları; kaynaştırma eğitimine ilişkin olumlu tutuma sahip olduğunu belirtmiştir. Güzel (2014) ise yaptığı çalışma sonunda elde ettiği bulgulara göre öğretmenlerin çoğunluğunun kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin olumsuz görüşlere sahip olduğunu ifade etmiştir. Yatgın, Sevgi ve Uysal (2015) yaptıkları araştırmada araştırmaya katılan sınıf öğretmenlerinin neredeyse tamamının özel eğitime bakışının olumsuz olduğuna ve kendilerini bu konuda yetersiz gördükleri sonucuna ulaşmışlardır. Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin cinsiyet açısından öğretmenlerin görüşleri t testi ile karşılaştırılmış ve analizler sonucunda sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Benzer şekilde Pamuk (2016) yaptığı araştırmada sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi üzerine görüşlerinin öğretmen cinsiyetine göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşmıştır. Durgun (2010) kaynaştırma öğrencisi olan sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerilerini çeşitli değişkenler açısından incelediği çalışmasında cinsiyet açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulamamıştır. Ekşi (2010) da sınıf öğretmenleri ile özel eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının karşılaştırdığı çalışmasında cinsiyete göre anlamlı bir fark olmadığını ifade etmiştir. Demir (2014) ve Güleryüz (2014) ün çalışmalarında benzer şekilde kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri öğretmenlerin cinsiyetlerine göre anlamlı farklılık göstermemektedir. Bu sonuçlar ile mevcut araştırma sonuçları paralellik göstermektedir. 435 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin yaş değişkeni açısından öğretmenlerin görüşleri karşılaştırılmış ve analizler sonucunda sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin yaş değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Buna göre sınıf öğretmenlerinin yaşlarının kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri ile ilgili görüşleri üzerinde etkili olduğu söylenebilir. Pamuk (2016) yaptığı araştırmada sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi üzerine görüşleri anlamlı farklılık gösterdiği sonucuna ulaşmıştır. Araştırma sonucu mevcut araştırmayı destekler niteliktedir. Öte yandan Cankaya (2010) yaptığı araştırmada sınıf öğretmenlerinin yaşları ve hizmet yılları kaynaştırma eğitimi uygulamalarına yönelik tutumları arasında anlamlı bir fark olmadığını ifade etmiştir. Benzer şekilde Ekşi (2010) ve Bilen (2007) de sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin tutumlarıyla yaşları arasında ilişki olmadığını ifade etmiştir. Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin mesleki deneyim değişkeni açısından öğretmenlerin görüşleri karşılaştırılmış ve analizler sonucunda sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin mesleki deneyime değişke-

15 nine göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Buna göre mesleki deneyim ile sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri arasında bir ilişki olmadığı söylenebilir. Pamuk (2016) yaptığı araştırmada sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi üzerine görüşleri ile mesleki deneyimleri arasında anlamlı farklılık olmadığı sonucuna ulaşmıştır. Yapılan çalışmalarda benzer sonuçlara ulaşılmıştır (Cankaya, 2010; Ekşi,2010). Araştırma sonuçları mevcut araştırmayı destekler niteliktedir. Araştırma sonuçlarının aksine Çulhaoğlu- İmrak, (2009) yaptığı araştırmada öğretmenlerin kıdemleri ile kaynaştırma eğitimine yönelik tutumları arasında anlamlı fark olduğunu ifade etmiştir. Özdemir (2012) ise okul öncesi öğretmenlerinin mesleki deneyimlerine göre deneyimleri arttıkça kaynaştırma eğitimine yönelik olumlu tutumlarının azaldığını belirtmiştir. Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin mezun olunan okul türü değişkeni açısından öğretmenlerin görüşleri karşılaştırılmış ve analizler sonucunda sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin mezun olunan okul türü değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Yüksek lisans ve üstü mezunu öğretmenler ile lisans mezunu öğretmenlerin yeterlik düzeylerinde anlamlı bir farklılaşma görülmemiştir. Bilen (2007) yaptığı araştırmada sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde mezun oldukları bölüm ile tutumları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğunu ifade etmiştir. Sınıf öğretmenliği bölümü mezunları, diğer bölümlerden mezun olanlara göre, kaynaştırma eğitimine karşı olumlu tutum geliştirdiğini belirtmiştir. Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin öğretmeni olunan sınıf seviyesi ve sınıf mevcudu değişkeni açısından öğretmenlerin görüşleri karşılaştırılmış ve analizler sonucunda sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin öğretmeni olunan sınıf seviyesi ve sınıf mevcudu değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Benzer şekilde Pamuk (2016) yaptığı araştırmada sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik görüşlerinin sınıfın kalabalık olma durumuna göre anlamlı farklılık göstermediği sonucuna ulaşmıştır. Diğer taraftan Cankaya ve Korkmaz (2012) sınıf mevcudunun kalabalık olması sınıf öğretmenlerin kaynaştırma eğitiminde karşılaştıkları önemli bir sorun olduğunu ifade etmiştir. 436 Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin sınıfında kaynaştırma öğrencisi olma durumu açısından öğretmenlerin görüşleri karşılaştırılmış ve analizler sonucunda sınıf öğretmenlerinden sınıfında şimdi veya daha önce kaynaştırma öğrencisi olmayan öğretmenler, kaynaştırma öğrencisi olan öğretmenlere göre daha olumlu görüşe sahip olduğu ancak arasında anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Pamuk (2016) yaptığı araştırmada sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi üzerine görüşlerinin sınıflarında kaynaştırma öğrencisi olup olmama durumuna göre anlamlı bir farklılık göstermediğini ifade etmiştir. Demir (2014) in yaptığı araştırmada da öğretmenlerin sınıfında kaynaştırma öğrencisi olma durumuna göre anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşmıştır. Yapılan araştırma sonuçları mevcut araştırmayı destekler niteliktedir. Buna karşın Özdemir (2008) in yaptığı araştırmada sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunan sınıf öğretmenlerinin, sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunmayan sınıf öğretmenlerine göre daha fazla tükenmişlik hissettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik düzeylerinin öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine ilişkin kurs, seminer vb. eğitim alma durumu açısından öğretmenlerin

16 görüşleri karşılaştırılmış ve analizler sonucunda sınıf öğretmenlerinden kaynaştırma eğitimine ilişkin daha önceden seminer kurs vb eğitim alan öğretmenlerin görüşleri daha olumlu olduğu; ancak eğitim alan öğretmenlerle almayan öğretmenler arasında anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Pamuk (2016) yaptığı araştırmada kaynaştırma eğitimi üzerine sınıf öğretmenlerinin görüşleri kaynaştırma eğitimi alanların lehine anlamlı farklılık gösterdiği ve bu durum kaynaştırma eğitimi alan öğretmenlerin görüşlerini olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşmıştır. Aynı şekilde Orel, Zerey ve Töret (2004) yaptıkları çalışmalarında lisans programında kaynaştırma eğitimine yönelik ders alan öğretmenlerin görüşleri daha olumlu olduğunu belirtmiştir. Çulhaoğlu-İmrak (2009) çalışmalarında da kaynaştırma eğitimi konusunda duyuşsal anlamda eğitim alan öğretmenler lehine anlamlı farklılık olduğu sonucuna ulaşmıştır. Yapılan araştırmalarda elde edilen sonuçlar mevcut araştırmayı destekler niteliktedir. ÖNERİLER Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlikleri hakkındaki görüşleri doğrultusunda ulaşılan bulgular ve sonuçlardan hareketle kaynaştırma eğitimi konusunda birtakım öneriler getirilebilir. Sınıf öğretmenleri kaynaştırma eğitimi konusunda bilinçlendirilmelidir. Sınıf öğretmenleri kaynaştırma eğitimine yönelik hizmet içi seminer, kurs, vb. faaliyetlere katılımı sağlanarak kaynaştırma eğitimi konusunda gerekli tutum ve donanıma sahip olması sağlanmalıdır. Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi ilkelerini bilen ve uygulayabilen, tanılama, yöntem-teknikler ile ölçme-değerlendirme konularında yeterli düzeye sahip olması sağlanmalıdır. 437 KAYNAKLAR Akçamete, G., Gürgür, H. ve Kış, A. (2003). Kaynaştırma programlarına yerleştirilmiş özel gereksinimli öğrencilerin okuma-yazma becerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(2), Aksüt, M., Battal, İ. ve Yaldız, F. (2005). Eğitim fakültesi sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlilikleri (Uşak ili örneği). 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Denizli. Battal, İ. (2007). Sınıf öğretmenlerinin ve branş öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterliliklerinin değerlendirilmesi (Uşak ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar. Batu, E. S. (2000). Kaynaştırma, destek hizmetler ve kaynaştırmaya hazırlık etkinlikleri. Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Dergisi, 2(4), Bilen, E. (2007). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarında karşılaştıkları sorunlarla ilgili görüşleri ve çözüm Önerileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak. E., Akgün. Ö.E., Karadeniz. Ş. ve Demirel. F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık Cankaya, Ö. (2010). İlköğretim I. Kademede Kaynaştırma Eğitimi Uygulamalarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üni-

17 versitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı, Konya. Cankaya, Ö. ve Korkmaz, İ. (2012). İlköğretim I. kademede kaynaştırma eğitimi uygulamalarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 1-16 Çulhaoğlu-İmrak, H. (2009). Okulöncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen ve ebeveyn tutumları ile kaynaştırma eğitimi uygulanan sınıflarda akran ilişkilerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Demir, M. K. ve Açar, S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin düşünceleri. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), Demir, M. (2014). Okul Öncesi Dönemde Kaynaştırma Uygulamalarına İlişkin Öğretmen Görüşleri. (Trabzon İli Örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı Türkçe İşletme Programı. Durgun, B. (2010). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Kaynaştırma Öğrencisi Bulunan Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Ekşi, K. (2010). Sınıf öğretmenleri ile özel eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi ile ilgili tutumlarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Gezer, M. S. (2017). Sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik rol algılarının belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Gözün, Ö. ve Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), Güleryüz, B. (2014). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak. Güzel, N Kaynaştırma Öğrencisi Olan İlköğretim Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Yaşadıkları Sorunlar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ve Denetimi Bölümü. Kara, Z. (2016). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi öğrencilerine yönelik tutumlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. (20. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kargın, T. (2004 ). Kaynaştırma: tanımı, gelişimi ve ilkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2),

18 Kaya, A. (2016). Türkçe öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi ve özel gereksinimli öğrencilere ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Kırcaali İftar, G. ( 1998). Özel Eğitim. Eripek, S. (Ed.) Kaynaştırma ve özel eğitim hizmetleri. (ss ). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. MEB. (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. meb_iys_dosyalar/ 2012_10/ ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_son.pdf adresinden 24 Aralık 2017 tarihinde alınmıştır. Nizamoğlu, N. (2006). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarındaki yeterlikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Orel, A., Zerey, Z. ve Töret, G. (2004) Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kaynaştırmaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2004, 5 (1) Özdemir, N. (2008). Sınıfında Kaynaştırma Öğrencisi Olan ve Olmayan İlköğretim Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Özdemir, H. (2012). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Yaşları Ve Mesleki Deneyimleri Açısından Kaynaştırma Uygulamalarına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Journal Of Educatıonal And Instructıonal Studıes In The World. Volume 2 Issue 1 Article 11 Isnn: Pamuk, Y. (2016). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Resmi Gazete. (1997). 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. munda_kararname.pdf adresinden 24 Aralık 2017 tarihinde alınmıştır. Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye de kaynaştırma uygulamaları: yayınlar/araştırmalar ( ). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), Sucuoğlu, B. ve Kargın, T. (2008). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları yaklaşımlar yöntemler teknikler. (2.Baskı). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. Türkoğlu, Y. K. (2007). İlköğretim okulu öğretmenleri ile gerçekleştirilen bilgilendirme çalışmalarının öncesi ve sonrasında öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Ünal, F. (2010). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı sınıflarda, öğretmen, normal gelişim gösteren öğrenci ve engelli öğrenci velilerinin kaynaştırmaya yönelik tutumları. (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. 439