Bir Yabancı ile Muhatap olmak. Prof. Dr. Mahmut Bayık Türk Kan Vakfı Başkanı

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Bir Yabancı ile Muhatap olmak. Prof. Dr. Mahmut Bayık Türk Kan Vakfı Başkanı"

Ahmet Karatay
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Bir Yabancı ile Muhatap olmak Prof. Dr. Mahmut Bayık Türk Kan Vakfı Başkanı

2 Eritrositler ve antijenleri

3 Kan Grubu Sistemleri

4 Kan Grubu Antijenlerinin Bulunma Tarihleri

5 Karbonhidrat antijenler (I) Bu antijenler, eritrositlerde, membranlarda ve çözünmüş olarak vücut sıvılarında bulunurlar Bu antijenler, lipid moleküllere bağlanıp glikosfingolipidleri, polipeptidlere bağlanıp mucin moleküllerini, integral membran glikoproteinlerini, veya solubl glikoproteinleri oluştururlar Karbonhidrat antijenlere immün yanıt Timus tan bağımsızdır ve IgM tipi antikorlardır Bu antijenlerin bazılarına karşı doğal gelişmiş antikorlar vardır

6 Karbonhidrat antijenler (II) Prekürsör bir oligosakkarit yapıya Glikosiltransferaz enzimler aracılığı ile bir monosakkaritin eklenmesiyle oluşurlar Glikosiltransferazlar kromozomlar üzerindeki allelik yapılar tarafından kodlanan enzimlerdir. Bu allelik yapıda yer alan genler tarafından kodlanan glikosil transferazlar prekürsör yapıya eklediği monosakkarit yapıya göre isim alırlar Bu grup antijenlere örnekler: ABH, Lewis, P, I...

7 Glikozil Transferazlar

8 ABO Geni

9 Zayıf A Ekspresyonu ile İlişkili Bazı ABO Alelleri

10 Zayıf B Ekspresyonu ile İlişkili Bazı ABO Alelleri

11 ABO sistemine ait antikorlar ANTİKOR SERUM DİĞER KAYNAKLAR GRUP İNSİDANS ÖZELLİK Anti-B A %100 Sıklıkla IgM Titre 1:8-512 Anti-A,B O, Oh %100 Sıklıkla IgG Ax, A3 ile reak. Anti-A B %100 Sıklıkla IgM Titre 1: Anti-A1 Anti-H A2B A2 Ax Oh A1, A1B, B %22-35 %1-8 Çoğunlukla %100 Bazen Az sayıda transfüzyon reaksiyonu H maddesi ile inhibe olur Colostrum IgA Tükrük IgA A2 ile absorbe O ve B serumu

- 4+ - A m -/1+ - -/1+ 4+ - - - 4+ - A x -/2+ - 1+/2+ 4+ - 2+ -/1+ 4+ - A el - - - 4+ - 2+ - 4+ - B - 4+ 4+ - 4+ 4+ - - B 3-1+ mf 2+ mf 3+ 4+

12 ABO Kan Gruplama (Seroloji) DÜZ (forward) GRUPLAMA TERS (reverse) GRUPLAMA FENOTİP (hücreler) Anti-A Anti-B Anti-A,B Anti-H Anti-A 1 A 1 A 2 B O A 1 * / A int ** /3+ 2+/ A 2 *** / A 3 2+ mf ? A m -/1+ - -/ A x -/ / / A el B B 3-1+ mf 2+ mf B m - - -/ B x - -/+ -/ A 1 B A 2 B ? O O h

13 Protein antijenler Kromozom üzerindeki allelik yapılardaki genler tarafından doğrudan kodlanırlar Daha kompleks yapıdadırlar İmmün yanıt Timus bağımlıdır ve oluşan antikor IgG tipindedir Bu antijenlere karşı immün yanıt gelişmesi için kişinin kendine yabancı antijen ile sensitizasyonu gerekir Bu grup antijenlere örnekler: Rh, Kell, Duffy...

14 Rh Kan Grubu Sistemi %93,8 homoloji gösteren, yakın ilişkili RHD ve RHCE genleri (1p34.3- p36.13), Rh sistemindeki 2 ayrı proteini kodlar. Aralarında aa fark olan RhD ve RhCE, 12 membran geçişli 417 aa, nonglikolize protein. 54 antijen

15 Rh Antijenleri Fisher-Race Wiener Sayısal Sıklık (%) D Rho Rh1 85 C Rh Rh2 70 E Rh Rh3 30 c hr Rh4 80 e hr Rh5 97 f (ce) hr Rh6 64 Ce rhi Rh7 69 Cw rhwl Rh8 2

18 Rh Kan Grubu Sistemi Güçlü immünojenik özelliği nedeniyle D antijeni transfüzyon uygulamalarında büyük önem taşır. Rh+, Rh- Zayıf ve/veya eksik eksprese edilen antijenik varyasyonlar Hemolitik transfüzyon reaksiyonları, YDHH

19 Rh Antikorları (I) Rh antijenlerine karşı antikor oluşması önceden sensitizasyonu gerektirir. Oluşan antikor genellikle IgG dir. Kişilerin antijenle uyarılmayı takiben antikor oluşturma yetenekleri değişiktir. Rh negatif bir kişide Rh pozitif (D pozitif) eritrosit transfüzyonu ile antikor oluşturmak için gerekli miktar ml arasında değişmektedir Başka bir deyişle Rh negatif kişilerin ancak %30-85 inde tekrarlayan immünizasyonlarla antikor oluşturulabilmektedir

20 Rh Antikorları (II) D antijeninin zayıf olarak sunulduğu olgular zayıf D olarak adlandırılır. Zayıf D kişiler yanlış olarak Rh negatif olarak tanımlanır ve bunların eritrositleri gerçekten D negatif kişilere verilirse onları immünize ederek anti-d oluşmasına yol açabilir. Bu nedenle zayıf D kişiler daima Rh pozitif muamelesi görmelidir Rh antikorları transfüzyon reaksiyonları ve yenidoğanın hemolitik hastalığına neden olurlar

21 Varyant D Zayıf D: D antijeninin bütünlüğü bozulmamış fakat sayısal olarak azalmıştır. Tüm D epitopları bulunduğundan, zayıf D bireyler normal D antijeni ile karşılaşsalar da antikor yanıtı oluşturmazlar?????? Zayıf D fenotipler genellikle, RhD proteininin transmembran veya sitoplazmik bölgedeki amino asit değişikliklerinden kaynaklanır. Parsiyel D: D epitoplarının yalnızca bir kısmı (zayıf veya normal olarak) eksprese edilir. Bazı D epitopları eksik olduğundan, parsiyel D bireyler normal D antijeni ile karşılaştıklarında anti-d antikor oluşturabilirler. Parsiyel D fenotipler genellikle RhD proteininin ekstrasellüler halkalarındaki amino asit değişikliklerinden kaynaklanır.

22 MİNOR DİĞER KAN GRUP ANTİJENLERİ YÜKSEK SIKLIKTAKİ DÜŞÜK SIKLIKTAKİ YÜKSEK TİTRE ANTİJENLER ANTİJENLER ANTİJENLER DÜŞÜK AVİDİTE Auberger (Au) Augustine (Ata) Batty (By) Chido (Ch) Diego (Di) Gerbich (Ge) Box (Bxa) Cost-Sterling (Csa) Sd Jra Webb (Wb) John Milton Hagen (JMH) Cartwright (Yt) Vel (Vel) Berrens (Bea) Rodgers (Rg) Dombrock (Do) Cromer (Cra) Radin (Rd) Knops- Helgeson (Kna) Xg Gregory (Gya) Wright (Wra) Holley (Hya) Colton (Co) Langereis (Lan) Bishop (Bpa) York (Yka) Scianna (Sc) Ena Swann (Swa) McCoy (McCa) Cad Joseph (Joa) Gregory (Gya) Oka

23 Kan grup antijenleriyle sensitizasyon ABH ve Rh uyumlu kanlarla transfüzyon yapılması %99 hastada sorunsuz transfüzyon sağlar Özellikle kronik transfüzyon alanlarda hastanın sürekli olarak kendine yabancı antijenlerle uyarılması bu yabancı antijenlere karşı alloantikor oluşmasına neden olur Alloantikorlar laboratuarda çapraz karşılaştırma işlemleri sırasında aglütinasyona neden olarak uygun kan bulunamamasına neden olur Alloantikorların bir kısmı karşıtı olan antijenle karşılaşırsa hemolitik transfüzyon reaksiyonlarına, YDHH na yol açabilir

24 En İmmünojenler A ve B > D > K > c > E > Fy a > Jk a D negatif kişilerin %30-85 i D pozitif eritrosit aldıklarında anti-d antikoru oluşturur Anti-K %10 olguda oluşur K antijeni c ve E antijenlerinden üç kat, Fy a dan 25 kat, Jk a dan kat daha immunojendir 24

25 Transfüzyon Sonrası Alloimmünizasyon % 2-10 İnsidansı Nedir? En sık E,K,c Fy a,kidd,lewis,s ve S anijenlerine karşı antikor gelişir. Daha önce alloimmunize olmuş bireylerde ikinci bir antikor geliştirme riski 3-4 kat daha fazladır. Thalassemi Hastalarda % SCD %43.

27 ANTİKORLARIN KLİNİK ÖNEMİ Klinik Önemi Olanlar 37 o C de Reaktifse Önemli Genellikle önemsiz A ve B A 1 Bg Rh H Knops Kell Le a Le b Duffy Lutheran JMH Kidd M, N Cost O h deki H P1 Xg a P, PP1P k Sd a Chido/Rodgers Diego S, s, U Colton Cromer Scianna Dombrock Gerbich Yt Indian LW At a Jr a Vel Lan 27

28 ALLOANTİKOR VARLIĞINDA TRANSFÜZYON KLİNİK TABLOLAR Akut hemolitik reaksiyon Gecikmiş tipte hemolitik transfüzyon reaksiyonu Eritrosit yaşam süresinde kısalma (fakat klinik bulgu olmaması)

29 ALLOANTİKOR VARLIĞINDA ERİTROSİT YAŞAM SÜRESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Antikorun isotipi Antikorun komplemanı aktive etme kaabiliyeti Plazma ve eritrosit üzerindeki antikorun miktarı Eritrosit üzerindeki antijenik bölgelerin miktarı Antikorun hangi ısılarda aktif olduğu Transfüzyonla verilen eritrosit miktarı Donör plazmasındaki kan grup antijenlerinin varlığı Hastanın mononükleer fagositik sisteminin aktivitesi

30 ANTİKOR TARAMA

31 ANTİKOR TANIMLAMA

32 ANTİKOR ARACILI KAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI ERİTROSİT ANTİKORLARI Anti-HLA ve/veya Anti-HPA ANTİKORLARI Anti-HLA ve/veya Anti-HNA ANTİKORLARI ERKEN VEYA GEÇ HTR YDHH ÇAPRAZ KARŞILAŞTIRMA ZORLUKLARI TROMBOSİT REFRAKTERLİĞİ FNAIT AIT PTP FNHTR FNAIN AIN PTAIN TRALI

34 HLA Ekspresyon Özellikleri HÜCRE TİPİ MHC I MHC II T Hücre +++ Değişken B Hücre Makrofaj Dendritik H. +++ x x10 Granulosit ++ - Endotel ++ - (indüklenebilir) Hepatositler + Nöronlar - -

ANTİKOR ARACILI KAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI

TROMBOSİT ANTİKORLARI ERKEN VEYA GEÇ HTR YDHH

FNHTR REFRAKTERLİĞİ FNAIT FNAIT AIT AIT PTP

35 ANTİKOR ARACILI KAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI ERİTROSİT ANTİKORLARI Anti-HLA ve/veya TROMBOSİT ANTİKORLARI ERKEN VEYA GEÇ HTR YDHH ÇAPRAZ KARŞILAŞTIRMA ZORLUKLARI TROMBOSİT FNHTR REFRAKTERLİĞİ FNAIT FNAIT AIT AIT PTP PTP Anti-HLA Antikorları HPA,Human Platelet Specific Antigens

36 Human Platelet Specific Antigens HPA Sistem Antijen Alternatif İsim Glikoprotein HPA-1 HPA-2 HPA-3 HPA-4 HPA-5 HPA-1a HPA-1b HPA-2a HPA-2b HPA-3a HPA-3b HPA-4a HPA-4b HPA-5a HPA-5b Zw a, Pl A1 Zw b, Pl A2 Kob Ko a, Sib a Bak a, Lek a Bak b Yuk b, Pen a Yuk a, Pen b Br b, Zav b Br a, Zav a, Hc a GPIIIa GPIba GPIIb GPIIIa GPIa

TROMBOSİT FNHTR REFRAKTERLİĞİ FNAIT FNAIT

39 ANTİKOR ARACILI KAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI ERİTROSİT ANTİKORLARI Anti-HLA ve/veya TROMBOSİT ANTİKORLARI HEMOLİTİK TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI (HTR) TROMBOSİT FNHTR REFRAKTERLİĞİ FNAIT FNAIT AIT PTP AIT PTP Anti-HLA Antikorları HPA,Human Platelet Specific Antigens

40 ANTİ NÖTROFİL ANTIKORLARI ANTİ-HNA HNA ANTİJENLERİ VE KODLANDIKLARI GENLER Antijen HNA-1a HNA-1b HNA-1c HNA-1d HNA-2 HNA-3a HNA-3b HNA-4a HNA-4b HNA-5a HNA-5b (NA1) (NA2) (SH) (NB1) (5a) (5b) (Mart) (Ond) Gen FCGR3B FCGR3B FCGR3B FCGR3B CD177 SLC44A2 SLC44A2 ITGAM ITGAM ITGAL ITGAL

HTR YDHH ÇAPRAZ KARŞILAŞTIRMA ZORLUKLARI

43 ANTİKOR ARACILI KAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI ERİTROSİT ANTİKORLARI Anti-HLA ve/veya Anti-HPA ANTİKORLARI Anti-HLA ve/veya Anti-HNA ANTİKORLARI ERKEN VEYA GEÇ HTR YDHH ÇAPRAZ KARŞILAŞTIRMA ZORLUKLARI TROMBOSİT REFRAKTERLİĞİ FNAIT AIT PTP FNHTR FNAIN AIN PTAIN TRALI

44 C3d TAYİNİ

45 İmmün modülasyon Geçici bir immun supresyon Cerrahi alan enfeksiyonlarında ABD de her yıl artış kişi immün modülasyonun Tümör nüksü ve yol açtığı metastazlarda durumlar nedeniyle artış AIDS de mortalite ölmekte artışı Otolog transfüzyonda olmuyor Lökositten arındırılmış komponentlerle

Benzer belgeler

Prof Dr Davut Albayrak. Ondokuz mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi KAN MERKEZİ VE ÇOCUK HEMATOLOJİ BÖLÜMÜ SAMSUN KMTD KURS-2012

Prof Dr Davut Albayrak. Ondokuz mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi KAN MERKEZİ VE ÇOCUK HEMATOLOJİ BÖLÜMÜ SAMSUN KMTD KURS-2012 Prof Dr Davut Albayrak Ondokuz mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi KAN MERKEZİ VE ÇOCUK HEMATOLOJİ BÖLÜMÜ SAMSUN KMTD KURS-2012 KAN GRUBU ANTİJENLERİ Kan grubu kırmızı kan hücrelerinin üzerinde bulunan ve