EPİDEMİYOLOJİ DONMA (SOĞUK ISIRMASI) VE HİPOTERMİ. Patofizyoloji. Patofizyoloji. Patofizyoloji. Patofizyoloji

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "05.01.2011 EPİDEMİYOLOJİ DONMA (SOĞUK ISIRMASI) VE HİPOTERMİ. Patofizyoloji. Patofizyoloji. Patofizyoloji. Patofizyoloji"

Engin Ulusoy
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DONMA (SOĞUK ISIRMASI) VE HİPOTERMİ Uzm. Dr. Haldun Akoğlu EPİDEMİYOLOJİ A.B.D. de hipotermiden 700 ölüm/yıl Donma vakalarının çoğunluğunu alkol ve ilaç intoksikasyonları ile psikiyatrik hastalar oluşturmakta İletim, temas, yayılma veya buharlaşma ile ısı kaybı sonucu hipotermi meydana gelir. Hipoterminin başlıca nedenleri: Soğuğa maruz kalma, Düşük metabolik hız, SSS disfonksiyonu, Sepsis, Cilt hastalığı İlaçlar Hipotermi artmış kalp hızı, kan basıncı, kardiyak output ve titreme ile birlikte vazokonstrüksiyon olur. Hipotermi böbreklerin konsantrasyon fonksiyonunu bozar ve cold diüresis dediğimiz tabloya neden olur. Bozulmuş platelet fonksiyonu sonucu kanama ve oksihemoglobin dissosiasyon eğrisinde sola kayma dokulara oksijen salınımında bozulmaya neden olur Dondurucu derecelerde lokal soğuk hasarı ve donma olur artmış kan viskozitesi, ekstraselüler buz kristalleri, hücre içi dehidratasyon ve lizis görülür. Frostnip donmanın (frostbite) daha hafif formudur ve tekrar ısıtmayla doku kaybı olmadan geri döner. Chillblain (mayasıl) kronik ve aralıklı şekilde dondurucu olmayan soğuğa maruz kalma sonucu görülen ağrılı, inflame cilt lezyonlarıdır. 1

2 Hipotermi = Vucut çekirdek ısısı <35 C Hafif hipotermi C (89,6-95 F) titreme, taşikardi ve artmış kan basıncı <32 C...Titremeler kesilir, kalp hızı ve kan basıncı düşer Mental fonksiyonlar yavaşlar, öksürük ve gag refleksi kaybolur. cold diüresis gelişir ve dehitratasyonla sonuçlanır. İntravasküler trombosis ve DIC gelişebilir. Stage C F Characteristics Mild hypothermia ± 1 Normal rectal temperature ± 1 Normal oral temperature Increase in metabolic rate and blood pressure Maximum shivering thermogenesis Dysarthria and poor judgment develop, maladaptive behavior; normal blood pressure, maximum respiratory stimulation, tachycardia and then progressive bradycardia Severe hypothermia Extinguished shivering thermogenesis, atrial fibrillation and other arrhythmias develop, cardiac output two thirds of normal Progressive decrease in level of consciousness, pulse, and respiration; pupils dilated; paradoxical undressing occurs Decreased ventricular fibrillation threshold, % decrease in oxygen consumption and pulse Major acid-base disturbances, no reflexes or response to pain Cerebral blood flow one third of normal, loss of cerebrovascular autoregulation, cardiac output 45% of normal, pulmonary edema may develop No corneal or oculocephalic reflexes, areflexia Maximum risk of ventricular fibrillation, 75% decrease in oxygen consumption Lowest resumption of cardiac electromechanical activity, pulse 20% of normal Electroencephalographic silencing Asystole Lowest adult accidental hypothermia survival Lowest infant accidental hypothermia survival % decrease in oxygen consumption Lowest therapeutic hypothermia survival Source: Adapted from Auerbach PS, Weiss EA, Donner H. Field Guide to Wilderness Medicine. Philadelphia: Mosby, 2003, with permission. 1. ve 2. derece donma yüzeyel hasar; ödem,yanma, eritem ve büçük büller. 3. ve 4. derece donma derin hasar; cilt, cilt altı dokusu (3. derece) ve kas/tendon/kemik (4. derece) Siyanoz, dokuda his kaybı, hemorajik büller ve cilt nekrozu olur. Daha sonra mumyalaşma görülür. Hipotermi ve donma olaylarında EKG de Osborn J- dalgaları görülebilir. Taşikardi...bradikardi...yavaş ventrikül cevaplı AF...VF...asistoli. 2

3 Tanı Tanı Hipotermi...<35 C.. Tiroid yetmezliği SSS disfonksiyonu İnfeksiyon Sepsis Adrenal yetersizlik Dermal hastalıklar İlaç intoksikasyonları Metabolik bozukuk Lokalize soğuk yaralanmalarında tanı hikaye ve klinik ile konur Chilblain ve soğuktan etkilenmiş ayakta tedavi; elevasyon, ısıtma etkilenmiş dokuların bandajlanması Nifedipin 20 mg tid, topikal kortikosteroitler ve oral prednison faydalı olabilir. 42 C (107,6 F) su ile dk sirkülasyonla hızlı ısıtma donmuş ekstremitelerin ısınmasını ve yumuşamasını sağlar. Narkotikler, ibuprofen ve aloe vera verilmeli Bazı protokollere göre penisilin G ünite 4x1 48 saat kullanılmasında fayda var. Ciddi yaralanmalarda ABC ve resüsitasyon önemli. Kardiyovasküler instabilite yoksa eksternal ısıtma ve ısıtılmış İV mayi ile ısıtlmış O2 verilebilir. Eğer kardiyovasküler instabilite varsa agresif müdahale gastrik, mesane, peritoneal, plevral lavaj Dirençli VF gelişebilir 3

4 Extacorporeal devre yolu ile ısıtma yapılır Mümkün değilse resüsitatif torakotomi. Isıtma işlemi yapıldıktan sonra tekrar donmadan mutlaka korunmalıdır. Bu nedenle sahada müdahale sırasında tekrar donma riski varsa ıstma işlemi geciktirilmeli. Sıcak bir şeyle veya karla ovalama yaralanmanın derecesini arttırabilir. Alkol veya sedatize ajanlar vazodilatayona neden olabileceklerinden dolayı kaçınılmalıdır. Donmuş bölgelerin sıcak bir battaniye ile örtülmesi faydalı olacaktır ISI-İLİŞKİLİ ACİLLER Epidemiyoloji Isı artışı ile ilişkili ölümler daha çok yaşlılarda görülmekte < 40 yaş; 1/ > 85 yaş; 5/

5 Isı üretimi ile ısı kaybı arasındaki denge sağlanamazsa patofizyolojik etkiler ortaya çıkar. Isı kaybetme yolları; İletim (% 2), Temas ( % 10-15), Yayılma (% 65) Buharlaşma Minör hastalıklar heat edema Prickly heat Heat syncope Heat cramps Heat tetany Heat exhaustion (bitkinlik) Heat edema Prickly heat Ellerde ve ayklarda hafif ödem tablosu Günler içinde geriler Giysili bölgelerde kaşıntılı, makülopapüler, eritematöz raşlar Stratum corneum tabakasının maserasyonu sonucu ter kanallarının tıkanmasına sekonder oluşan enflamasyon vardır. Heat syncope Heat cramps Periferik vazodilatasyona, azalmış vazomotor tonusa bağlı gelişen bir çeşit postural hipotansiyon sonucu görülür. İskelet kasında ağrılı, istemsiz ve spazmotik kasılmaların olması Özellikle bacaklar ve baldırda görülür. Na, K ve hücresel sıvı kaybına bağlı görülür 5

6 Heat tetany Heat exhaustion Hiperventilasyon sonucu Solunumsal alkaloz Parestezi Ellerde ve ayaklarda kasılma ile karakterizedir Nonspesifik semptomlar Baş dönmesi, kuvvetsizlik, keyifsizlik, bitkinlik, sersemlik, bulantı, kusma, baş ağrısı ve miyalji olarak Senkop, ortostatik hipotansiyon, sinüs taşikardisi, takipne, terleme ve hipertermi (< 40 C) görülebilir. Heat stroke Tanı Heat exhaustion semptomlarına ek olarak SSS disfonksiyonu mevcuttur ve ateş >40 C (104 F) dir. Anhidrozis her zaman görülmeyebilir. Heat stroke, ateş yüksekliği ve bilinç bulanıklığı şikayeti ile başvuran hastalarda düşünülmelidir. Ayırıcı tanı Laboratuvar İnfeksiyon (sepsis, menenjit, ensefalit, malaria, tifo, beyin absesi) Toksinler (antikolinerjik, fenotiyazinler, salisilat, fensiklidin (PCP), kokain, amfetaminler ve alkol çekilme send.) Endokrin ve metabolik aciller (tirotoksikoz, Diyabetik Ketoasidoz) Primer SSS hastalıkları (status epileptikus, stroke, intrakraniyal kanama) Nöroleptik malin sendrom Malin hipertermi CBC Glukoz,elektrolitler, BUN, kreatinin, KCFT Koagulasyon testleri CK İdrar analizi, idrarda miyoglobin Kan kültürleri, AKG Akc grafisi, EKG ve gebelik testi BT ve LP (intrakranial patoloji şüphesi varsa) 6

7 Stabilizasyon Hızlı soğutma Altta yatan hastalıklar ve yaralanmaların değerlendirilmesi ABC Hidrasyon (isotonik normal salin ve LR), santral basınç ve idrar çıkışı takibi Evaporasyon (buharlaşma) en iyi ve en pratik soğutma yöntemi Buz paketleri aksilla ve kasıklara konulabilir. Titremelere kaşı benzodiazepinler veya fenotiyazinler kullanılabilir. Dirençli vakalarda Soğuk gastrik, peritoneal lavaj veya kardiyopulmoner bypass kullanılabilir. 40 C altına inince soğutma işlemi kesilir Takip Heat stroke olan hastalarda end-organ hasarı gelişebileceğinden, yakın takip için YBÜ ne yatırılmalı. Heat exhaustion ve çok yaşlı hastalar veya altta yatan comorbid hastalığı olanlar yatırılarak tedavi edilmeli Diğer minör yaralanmalarda hastalar plk takibi yapılmak üzere gönderilebilir. 7

Benzer belgeler

05.01.2011. Epidemiyoloji ISI-İLİŞKİLİ ACİLLER. Patofizyoloji. Klinik. Prickly heat. Heat edema

05.01.2011. Epidemiyoloji ISI-İLİŞKİLİ ACİLLER. Patofizyoloji. Klinik. Prickly heat. Heat edema ISI-İLİŞKİLİ ACİLLER Haldun Akoğlu Epidemiyoloji Isı artışı ile ilişkili ölümler daha çok yaşlılarda görülmekte < 40 yaş; 1/1000 000 > 85 yaş; 5/1000 000 Patofizyoloji Isı üretimi ile ısı kaybı arasındaki