Günce; Dini Mese~eler

Transkript

1 Günce; Dini Mese~eler istişare Top~anbse-U~ (10-12 Aralık 2010) AFYONKARAHİSAR

2 Diyanet işleri Başkanlığı Yayınları: 981 İlmi Eserler: 154 Redaksiyon Komisyon Dizgi&Grafik Organizer Komisyon Y ISBN: Din İşleri Yüksek Kurulu Kararı: /49 Baskı Kalkan Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. Büyük Sanayi 1. Cad. Ali Bey İşhanı 99/32 İskitler - Altındağ/ ANKARA Tel: ANKARA Diyanet işleri Başkanlığı iletişim Adresi Diyanet İşleri Başkanlığı Üniversiteler Mahallesi Dumlupınar Bulvarı No:147 /A Çankaya/ANKARA Telefon: dinisleriyk@diyanet.gov.tr

3 354 I GOUC<:!. otıı! ~::;se:iz!.::.!\!sttş;_pz TO?!.Af!TISI - III "Din İşleri Yüksek Kuruluna Ulaşan Sorular ışığında Sorun". Halil ALTUNTAŞ 1 Borsa ve İnternet Üzerinden Yapılan Alı şverişler Borsalarda ve İnternet siteleri üzerinden yürütülen ticari işlemlerin dini hükümlerinin ne olduğu konularında Kurulumuza çok sayıda soru gelmektedir. Kurul'umuza yöneltilen sorulardan çıkardığ ı mız ve aşağıda örneklerini vereceğimiz bazı uygulama ların burada tartışılmasını arzu ediyoruz. Söz konusu örnekleri kısaca zikretmek istiyorum. ÖRNEK 1.Vadeli İ şlem ve Opsiyon Borsa s ı Bilindiği üzere Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alınıp satıldığı yerdir. Vadeli işlem sözleşmeleri ise belli nitelik ve miktardaki mal veya finansal aracın ileri bir tarihte belirli fiyattan alma veya satma sözleşmeleridir. Bu söz leşmelerde alım-satıma konu olan va r lığ ın niteliği, miktarı ve vadesi standart olarak be l ir l enm işt ir. Borsada iş l e m yapmak isteyenler söz l eşm ede belirlenen teminat l a rı yat ırmak zoru ndad ırla r. ÖRNEK 2. Foreks İşlemleri Tüm ülkelere ait para birimlerinin aracı kuru l uşlar vasıtası ile değişimi n in (alış verişinin) yapıldığı işlemlerdi r. a.bu yöntemle döviz alım satımı (Forex işlem i ) yapmak isteyen kişi (yatırımcı), öncelikle ilgili aracı kuruluşa başvurarak bir mikt_ar teminat yatırmaktadı r.. b. Aracı kuruluş, yatırımcının adına yine onun belirleyeceği miktarlarda döviz alım satımı yapmaktadır. c.bu sü reçte kurum yatırımcıya teminatının 400 katına kadar ulaşan meb lağla rd a işlem yapma (kaldıraç uygulaması) imkanını tanımaktadır. D. Yatırımcı da bu d oğ r ultu da bir meblağ belirleyerek işle m yapması için aracı ku ru luşa ta limat vermektedir. 1 Doç. Dr., Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi

4 ! \'. or:j?.ij! :: EORSn.,,, hiteiuie! uz::rt:men TlCA~T I 355 Bu süreçte yapılan işlemler elektronik ortamda sanal olarak ve büyük bir hı z l a gerçek leştirilme~tedir. ÖRNEK 3. İnternet Üzerinden Pazarlama, Network Marketing a. Bir pazarlama şirketinden belli bir mal satın alınarak ilgili pazarlama şirketine "üye" olunmaktadır. b. Her üye başka üyeler bulmakta, bulunan üyeler de yine başka üyeler bulmakta, bu işlem zincirleme olarak devam etmekte ve böylece bir üye/müşteri ağı oluşturulmaktadır. c.her üye, bu ağı oluşturan müşterilerden kendi alt ında bu lu nan l arın öded i ği üyelik aidatının (satın aldığı mal karşılığı şirkete ödemiş olduğu paranın) belli bir kısmına sahip olmaktadır. ÖRNEK 4. İntern et Üzerinden Stok Ürün Satı ş ı a.internet üzerinden bazı ürünlerin, piyasa fiyatının %40-%50 a ltında sipariş yöntemi ile satışı yapılmaktadır. b.satışlar üyelik sistemine göre yapılmaktadır. Üyelik için her ay ufak bir üyelik bedeli ödenmektedir. b.satışa sunulacak ürünler belli stok sayısında oluyor. c. Satışlar günün belirli saatlerinde çok kısa bir süre içerisinde yapılıyor. d.belli bir ürüne ilk sipariş veren o ürünü satın almış olmaktadır. e.bazı ürünler az da olsa zararına satılmış olabilecektir. Burada doğacak zarar üyelik bedellerinden ka rşılanacak; Üyelik bedellerinden kalan kısım site yönetiminin karı olacaktır. ÖRNEK S.Girişimci başka bir firmaya ait ürününün reklamının belli bir İnternet firmasının reklamları arasında üst sıralarda yayınlaması için bu kuruluşa bir miktar para vermektir. Buna karşılık bu reklam üzerinden satılan her ürün için ürünün sahibi firma, giriş i mciye belli oranlarda komisyon ödemektedir. ÖRNEK 6. Müşte r ile r İçin Katı lımı Ücret li Kura Çek ili şi İnternet üzerinden veya doğrudan satış yapan bazı firmalar;

5 356 GONCE:L DiNİ MESELELER İST!Ş.~RE TOPLANTISI - III a. Belli. tarihler arasında belli bir miktar (Mesela en az 30 TL'lik) alış veriş yapacak müşterileri arasında yapacağı kura çekiminde kazanana. hediye vermektedir. b.bu çekilişe katılabilmek için ayrıca belli bir katılım ücreti ödemek gerekmektedir. ÖRNEK 7. Borcun Aracı tarafından üstlenilmesi a.tüccar, müşterileri ile görüşmelerini belli bir internet firması aracılığı ile yapmakta ve mesela peşin 1000 TL olan bir ürünü vadeli olarak 1500 TL ye satmakta ve malı müşteriye teslim etmektedir. b.internet firması ürünün peşin fiyatı olan 1000 TL'yi ertesi gün satıcıya ödemekte ve müşteri malın ana parası ile vade farkından kaynaklanan 1500 TL'yi taksitler halinde İnternet firmasına ödemektedir. Bunun yanında, taksitlendirmeden doğan fiyat farkını (örneğimizde 500 TL'yi) satıcıya ödemeyi de üstlenrrıekte ve satıcı yerine müşteriyle muhatap olmaktadır. d. Müşteri satıcıdan aldığı malın ücretini (1500 TL'yi) aracı İnternet firması ile aralarında yaptıkları anlaşma uyarınca firmaya belli taksitlerle ödemektedir. ÖRNEK 8. Arttırma/Teklif Usulü Girişimci, İnternet üzerinden ticaret yapılan satılmasına aracılık etmektedir. bazı yerli ve yabancı mallar ın ın a.girişimci satılmasına aracılık ettiği malın tanıtımını internet sayfasında yapmakta, verdiği tanıtım ilanları için alış veriş sistemini kuran İnternet sitesi ne belli bir ücret ödemektedir. b.satışa sunulan ürün -bedeli ne olursa olsun- 1 TL'den açık art~rmaya çıkarılmaktadır. Açık artırma sonunda malı satın alma hakkını kazanan katılımcı alışverişi onaylayıp ürün bedelini sistemi kuran sitenin hesabına yatırmaktır. c. Müşterinin alışverişi onaylaması üzerine WEB sitesi urunün ücretinden%10 tutarında bir komisyon ücreti keserek kalanı aracının hesabına havale etmektedir. Girişimci/ aracı bazen satıştan yüksek oranda kar edebilmekte bazen de zarar etmektedir. Ancak her halükarda zarar da etmiş olsa -nakliye bedeli müşteriye ait olmak üzere- ürünü göndermektedir. Nakliyenin müşteri tarafından karşılanacağı başta belirtilmektedir.

6 IV. OTURUM: BÔRSA ve İ NTERllET ÜZE!\! llden T İCAAET I 35 7 ÖRNEK 9: Arttırma/Tek lif usulü a. Herhangi bir ürün normal piyasa fiyatının (Mesela 1000 TL) altında belli bir rakamı (Mesela 3Çl0 TL) geçmemek kaydı ile (alt sınırı olmayan teklif fiyatı) ile kapalı artırmaya sunuluyor. b.artırmaya katılabilmek için teklif bedeli adı altında belli bir ücret yatırılıyor. c.katılımcılar belli bir sayıya ulaşınca teklifler arasında benzer olanlar çıka rı l makta ve kalanlar arasında en yüksek olan teklifin sahibi verdiği teklif üzerinden ürünü satın almaktadır. d. Ayn ı sitemin tersi de söz konusudur. Buna göre benzersiz en düşük teklifi veren kimse söz konusu ihaleyi kazanarak, malı teklifte verdiği fiyattan almaktadır. Katılımcılardan alınan ücret de iade edilmemektedir. Burada hem malı en düşük t eklif bedeli ile alan müşteri hem de site sahibi karlı çıkmaktadır. Malın asıl satış fiyat ı ile en düşük teklif arasındaki fark "teklif bedelleri"nden karşılanmakta, site sahibi de bu satıştan önemli miktarda kazanç sağlamaktadır. ÖRNEIC 10. Arttırma/Te klif Usulü a. Belli ürünler- sitece belirlenen fiyatlarla site üzerinden aç ık a rtırmaya sunulmaktadır. b. Her bir ürün için verilecek her teklif (mesela 0.42 TL, 0.80 TL gibi) site tarafından belirlenerek ürünün altında gösterilmektedir. c. Bir ürünü satın almak isteyen kişi birden fazla teklif verebilmekte, ancak sitece belirlenen teklif paketleri sınırının üzerine çıkamamaktadır. d. Buna göre kullanıcı açık arttırmaya katılabilmek için her birinin bedeli 0.60 TL tekliflerin yer aldığı veya looo'lik paketlerden birini peşinen satın almak zorundadır. e. Bir ürün için başlatılan açı k arttırmanın süresi site tarafından belirlenmektedir. f. Belirlenen sürenin bitiminde en yüksek teklifi vermi ş olan kullanıcı o ürünü sa t ın almı ş olmaktadır.

7 358 GOl!CEL otııt :-:::s;:1;;ı.~r 1ST1ŞnRE TOPı.ı.m!sı - l!i g. Diğer katılımcılar diledikleri takdirde o ürünü sitede belirtilen "piyasa fiyat ı " üzerinden satın alabilmekte, bu takdirde peşin olarak ödedikleri "teklif paketi ücretleri" bu ürünün ücretinden düşülmektedir. Prof. Dr. Mustafa ACAR (Oturum Başka nı ): Doç. Dr. Halil Altuntaş hocamıza teşekkür ediyoruz. Efendim, iki tebliğcfmiz var. Biri, Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman Savaş, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim üyesi. Bize İnternet, İnternette sözleşme, alışveriş, network marketing ve forex, yahut ağ pazarlaması ve döviz işlemleri konusunda tebliğ sunacak. Hocam buyurun. Teşekkür ediyorum.