15 STOKLAR. Satın alınan veya işletmede üretilen stoklar, edinme aşamasında maliyet değeri ile değerlenir. Maliyet değeri;

Transkript

1 15 STOKLAR Stoklar işletmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacıyla edindiği ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, yan ürün, artık ve hurda gibi varlıklardan oluşur. Bu grup şu hesaplardan oluşur : 150 İLK MADDE VE MALZEME 151 YARI MAMULLER ÜRETİM 152 MAMULLER 153 TİCARİ MALLAR 157 DİĞER STOKLAR 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI Satın alınan veya işletmede üretilen stoklar, edinme aşamasında maliyet değeri ile değerlenir. Maliyet değeri; 1) Satın alınan stoklarda; satın alma bedeli, stokun işyerine getirilmesine kadar ödenen taşıma, yükleme, boşaltma, istifleme, ve sigorta giderleri, ödenen alış komisyonları, stok edinilmesinde kullanılan kredilerin faizleri, ithal edilen stokların akreditif giderleri, gümrük vergileri, kur farkları vb. satın alınan stokun maliyet değerini oluşturur. 2) İmal edilen stoklarda; işletmede uygulanan maliyet muhasebe çerçevesince yüklenen direkt ve endirekt giderler maliyet değerini oluşturur. Bir malın edilmesi aşamasında alışta ödenen Katma Değer Vergisi (KDV) malın maliyetine eklenmez. KATMA DEĞER VERGİSİ 191- İndirilecek KDV: Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen KDV, 191 İndirilecek KDV hesabının borcuna kaydedilir Hesaplanan KDV: Teslim edilen veya satılan mal ve hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV olup, 391- Hesaplanan KDV hesabının alacağına kaydedilir. KDV MAHSUBU İşletmeler her ayın sonunda mal veya hizmet alımı nedeniyle ödedikleri ve 191- İndirilecek KDV hesabına kaydettikleri tutarları, mal veya hizmet satışı nedeniyle tahsil ettikleri ve 391- Hesaplanan KDV hesabına kaydettikleri tutarlardan indirir. Hesaplanan KDV > İndirilecek KDV ise bir sonraki ayın 26 sına kadar ödenmek üzere 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar hesabının alacağına kaydedilir. Hesaplanan KDV < İndirilecek KDV ise bu durumda fark bir sonraki ayda indirilmek üzere 190- Devreden KDV hesabına alınır.

2 Faturada KDV Hariç ve KDV dahil Tutarlar KDV tutarı = Mal veya Hizmet Bedeli x KDV Oranı Örneğin mal bedeli TL ve KDV oranı %18 olan bir malın KDV si : KDV tutarı = x 0.18 = TL Toplam = = TL KDV dahil ise; KDV hariç tutar = KDV Dahil Tutar / (1+KDV Oranı) Örneğimize göre ; KDV hariç tutar = / ( ) = TL 153 TİCARİ MALLAR Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar (emtia) bu hesapta izlenir. Satın alınan ticari mallar, maliyet bedeli ile bu hesaba borç, satılanlar veya çeşitli nedenlerle elden çıkarılanlar maliyet bedeli ile alacak kaydedilir. İşletmelerin ticari mallar alım ve satım işlemlerinin kaydedilmesinde kullanılan iki temel yöntem mevcuttur. Bunlar : 1 Aralıklı Envanter Yöntemi 2 Devamlı Envanter Yöntemi Her iki yöntemde de kullanılacak hesaplar şunlardır : 153 Ticari Mallar 600 Yurtiçi Satışlar 601 Yurtdışı Satışlar 610 Satıştan İadeler (-) 611 Satış İskontoları (-) 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 1 ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİ Aralıklı envanter yöntemi, işletmedeki mal mevcudunun bilinmesi belirli aralarla yapılacak sayım ve değerlemeye bağlı olduğu yöntemdir. Alım ve satım işlemlerinden doğan kar veya zarar da ancak mal mevcudunun tespitinden sonra yapılacak bazı hesaplamalarla belirlenir. Mal çeşidinin çok fakat küçük hacimli ve nispeten ucun fiyatlı birimlerden oluştuğu işletmelerde (bakkal, kırtasiye, tuhafiye v.s), mal alım satım işlemleri aralıklı envanter yöntemine göre kaydedilir. Çünkü bu işletmelerde satılan her malın maliyetinin bilinmesi ve

3 buna bağlı olarak her bir satıştan elde edilen kar ya da zararın muhasebe kayıtlarında izlenmesi çok güç hatta olanaksızdır. Ayrıca söz konusu malların satış ve mevcudunun miktar olarak da kayıtlarda izlenmesi aynı derecede güçtür. 153Ticari Mallar H. 621-Satılan TicariMal. Maliyeti 600-Yurtiçi Satışlar H. 1) D.B Stok XX 4) Alıştan İade. XX 2) Alışlar XXX 5) Alış İsk. XX 9) XXX XXX XXX XXX 6) 3) Alış Gid.XXX 9) S.T.M.M XXX 610-Satıştan İadeler H. 7) XX XX 611-Satış İskontoları H. 8) XX XX 690-Dönem K/Z XXX XXX ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMİNDE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ 1) Dönem Başı Stok Geçen dönemin sonunda bilançoda yer alan ticari mallar stoku yeni dönemin dönem başı bilançosunda yer alır. Açılış maddesiyle birlikte büyük defterde yeni dönemin başlangıç stokunu oluşturur. X işletmesinin tarihli kuruluş bilançosu aşağıdaki gibidir: X İşletmesi Aktif Tarihli Kuruluş Bilançosu Pasif KASA ,- SERMAYE TİCARİ MALLAR ,- DEMİRBAŞLAR ,- Aktif Toplamı Pasif Toplamı

4 100 KASA TİCARİ MALLAR HS DEMİRBAŞLAR SERMAYE Açılış Kaydı 2) Ticari Mal Alışları Dönem içindeki ticari mal alışları varlıkları arttırdığı için 153 Ticari Mallar hesabının borcuna kaydedilir. İşletme TL lık ticari mal satın almıştır. % 10 KDV peşin ödenmiş kalan tutar için satıcıya borçlanılmıştır. 3 ) Alış Giderleri 153 TİCARİ MALLAR HS İNDİRİLECEK KDV KASA SATICILAR Mal Alışı Satın alınan ticari malların satışa hazır hale gelinceye kadar yapılan giderler bir maliyet unsuru olarak 153 Ticari Mallar borcuna kaydedilir. Bu giderlerden başlıcaları nakliye, sigorta, komisyon vb. dir. İthal edilen ticari mallarda ayrıca akreditif giderleri, gümrük vergileri, komisyonlar ve kur farkları maliyete eklenir. Satın alınan mallar için TL + % 10 KDV nakliye gideri ödenmiştir. 153 TİCARİ MALLAR HS İNDİRİLECEK KDV KASA Nakliye Gideri 4) Alıştan İadeler Yapılan anlaşmalardaki kalite koşullarına uygun olmayan veya kusurlu olduğu saptanan mallar satıcıya iade edilir. İade edilen mallar işletmenin mal mevcudunu azaltacağından 153 Ticari Mallar hesabının alacağına kaydedilir.

5 İşletme satın aldığı mallardan TL lık kısmını istenilen kalitede olmadığından iade etmeye karar vermiştir. İade tutarı ve KDV si işletmenin borcundan düşülmüştür. 320 SATICILAR TİCARİ MALLAR HESAPLANAN KDV Mal İadesi 5 ) Alış İskontoları Satın alınan mallar için satıcıların satış tarihinden sonra yaptıkları kasa veya miktar iskontoları satın alınan malların maliyetini azalttığından 153 Ticari Mallar hesabının alacağına kaydedilir. İskonto genellikle üç biçimde yapılır ; a) Ticari İskonto : Satıcıların satış anında yaptıkları ve faturada gösterilen iskontodur. Ticari mallar net değeriyle kayıtlara alındığından iskonto için ayrı bir kayıt yapılmaz. b) Kasa İskontosu : Kredili satışlarda satıcı işletmenin borcun vadesinden ödenmesi halinde yaptığı iskontodur. c) Miktar İskontosu : Satıcıların belirli bir miktar veya tutar üzerinde alış yapan alıcılara sağladığı iskontodur. Satın alma sürecinde elde edilen kasa ve miktar iskontolarının maliyetleri azaltacağı düşüncesiyle 153 Ticari Mallar hesabının alacağına kaydedilmesi uygundur. Satıcı firma, dönem sonunda işletmeye TL iskonto sağlamıştır. Satıcı firma iskonto bedeli ve %10 KDV sini işletmenin borcundan düşmüştür. 320 SATICILAR TİCARİ MALLAR HESAPLANAN KDV Alış İskontosu 6 ) Satışlar THP ye göre müşterilere yapılan satışlar aralıklı envanter yöntemi uygulandığında da 600 Yurtiçi Satışlar veya 601 Yurtdışı Satışlar hesabının alacağına kaydedilir. İşletme bir müşterisine TL + % 10 KDV bedelle ticari malı kredili olarak satmıştır.

6 120 ALICILAR YURTİÇİ SATIŞLAR HESAPLANAN KDV Kredili Mal Satışı 7) Satıştan İadeler Müşterilerin satın aldıkları malları kusurlu veya anlaşma koşullarına uygun olmaması gibi nedenlerle iade etmeleri halinde bu durum işletmenin satış hasılatını azaltacaktır. THP ye göre müşterilerin yaptıkları iadeler 610 Satıştan İadeler hesabının borcuna kaydedilir. Müşteriler satın aldık mallardan TL lık kısmını iade etmişlerdir. İade bedeli ve % 10 KDV si müşterilerin borçlarından düşülmüştür. 610 SATIŞTAN İADELER İNDİRİLECEK KDV ALICILAR Satıştan İadeler 8) Satış İskontoları Müşterilere mal satışı yapıldıktan sonra, ileri tarihte yapılan kasa ve miktar iskontolarının satış hasılatını azaltıcı etkisi vardır. THP ye göre ileri tarihte yapılan bu tür iskontolar 611 Satış İskontoları hesabının borcuna kaydedilir. İşletme daha önceden satmış olduğu mallar için müşterilere TL iskonto yapmaya karar vermiştir. İskonto tutarı ve KDV si müşterilerin borcundan düşülmüştür. 611 SATIŞ İSKONTOLARI İNDİRİLECEK KDV ALICILAR Satış İskontosu 9) Satış Giderleri Satış faaliyetleri ile ilgili giderler, işletmenin pazarlama fonksiyonuna ilişkin bir gider olduğundan maliyetlerle ilişkilendirilmezler. Satış giderleri dönem gideri olarak kabul edilip 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri hesabında izlenirler. İşletme yapılan satış için bir komisyoncuya TL + % 10 KDV ödemiştir.

7 760 PAZARLAMA SATIŞ ve DAĞITIM GİDERLERİ 191 İNDİRİLECEK KDV KASA Satış Gideri SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİNİN HESAPLANMASI Aralıklı envanter yönteminde dönem içinde satılan malların maliyeti bilinmediği için dönem sonunda stokların değeri, satılan malın maliyeti ve satış karının saptanması mümkün olmamaktadır. Bunun için dönem sonunda ticari mal stokunun sayılarak değerinin saptanması gerekir. Satılan malın maliyetinin bulunabilmesi için satışa elverişli mal mevcudundan dönem sonu stokunun çıkarılması gerekmektedir. Yukarıdaki tüm işlemlerden sonra 153 Ticari Mallar hesabının görünümü şöyledir. 153 Ticari Mallar DB. Stok Alıştan iadeler Alışlar Alış İskontoları Alış Giderleri Yapılan sayım neticesinde işletmede YTL lik ticari mal mevcudiyeti saptanmıştır. Bu bilgilere göre Satılan Ticari Mallar Maliyeti şöyle hesaplanacaktır : A. Dönem Başı Ticari Mal Stoku B. Dönem İçi Alışların Net Değeri Alışlar Alış Giderleri Alıştan İadeler ( ) - Alış İskontoları ( ) A+B Satışa Hazır Ticari Mal Maliyeti C. Dönem Sonu Ticari Mal Stoku (-) ( ) Satılan Ticari Mal Maliyeti Bu aşamadan sonra bilançoda stokların gerçek değeriyle görülebilmesi için bulunan Satılan Ticari Mal Maliyeti tutarı 153 Ticari Mallar hesabının alacağına kaydedilir. Aynı zamanda satış kar ve zararının hesaplanabilmesi için bu tutar, 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti nin borcuna kaydedilir.

8 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR Dönem sonunda KDV mahsubu yapılmalıdır. 391 HESAPLANAN KDV DEVREDEN KDV İNDİRİLECEK KDV KDV mahsubu Dönem sonunda mal satış kar veya zararının bulunabilmesi için gelirler ve giderler 690 Dönem Kar veya Zararı hesabına aktarılır. Buna göre ; 600 YURTİÇİ SATIŞLAR DÖNEM KAR VEYA ZARARI Gelir Hs. Kar Zarar Devri 690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI SATIŞTAN İADELER SATIŞ İSKONTOLARI SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ DÖNEM KAR VEYA ZARARI DÖNEM NET KARI X Ticaret İşletmesi 1-31 Aralık 2011 Dönemi Gelir tablosu A. Brüt Satışlar B. Satış İndirimleri (-) Satıştan İadeler Satış İskontoları C. Net Satışlar D. Satışların Maliyeti Satılan Ticari Mallar Maliyeti Brüt Satış Kar veya Zararı

9 100 1) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )

10 2. DEVAMLI (SÜREKLİ) ENVANTER YÖNTEMİ Bu yöntemde satın alınan mallar maliyet değeri ile Ticari Mallar hesabına borç kaydedilirken, satılanlar da her bir satış işleminde maliyet değeriyle söz konusu hesaba alacak kaydedilirler. Dolayısıyla Ticari Mallar hesabının borç kalanı, işletmede olması gereken ticari malın maliyet değerini gösterir. Devamlı envanter yönteminde her bir satış işleminin iki yönü ile kayda alınması gerekmektedir. Birincisi satıştan elde edilen hasılatın kaydı; ikincisi de söz konusu hasılatın elde edilebilmesi için katlanılan maliyetin kaydıdır. Mal hareketlerinin hasılat ve maliyet yönleri ile sürekli olarak izlenmesi işletmenin mal satışından elde ettiği kar veya zararı istediği an saptamasına olanak sağlanmaktadır. Satış işleminde satılan malın maliyetinin belirlenebilmesi için, her bir ticari mal türü için stok karları düzenlenmesi ve bu kartlarda stok giriş ve çıkışlarının miktar ve değer olarak izlenmesi gerekmektedir. Böylece bu kartlar yardımıyla her bir mal satışında satılan ticari mal maliyeti saptanabileceği gibi stokta kalan mevcut malların maliyet değeri izlenebilecektir. Yöntem stok hareketlerinin ayrıntılı bir biçimde izlenmesini zorunlu kıldığından pahalı ve ayrıntılı kayıt işlemini gerektirmektedir. Özellikle birim değeri yüksek ve çeşit sayısı az olan malları satan beyaz eşya, mobilya, otomobil ve makine satıcıları gibi ticari işletmelerde bu yöntem uygulanabilmektedir. Ancak günümüzde bilgisayar kullanımının işletmelerde yaygınlaşması, barkod okuyucu sistemlerle satışların ve stokların entegre programlarla izlenebilmesi yöntemin maliyetini düşürmüş ve uygulama sahasını genişletmiştir ) D.B Stok XX 4) Alıştan İade. XX 2) Alışlar XXX 5) Alış İsk. XX 6) XXX XXX XXX XXX 6) 3) Alış Gid.XXX 6) S.T.M.M XXX 7) Satış İade. XX (Maliyet Kaydı) 610 7) XX XX 611 8) XX XX 690 XXX XXX

11 DEVAMLI ENVANTER YÖNTEMİNDE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ 1 Dönem Başı Ticari Mal Mevcudu İşe başlama bilançosunda veya dönem başı bilançosunda yer alan ticari mal mevcudu açılış kaydı ile birlikte yevmiye ve büyük deftere işlenecek ve başlangıç stoku olarak yer alacaktır. : X işletmesinin işe başlayış bilançosu aşağıdaki gibidir: X İşletmesi Aktif Tarihli Kuruluş Bilançosu Pasif KASA ,- SERMAYE TİCARİ MALLAR ,- DEMİRBAŞLAR ,- Aktif Toplamı Pasif Toplamı KASA TİCARİ MALLAR HS A malı 5 Ad.x = B malı 20 Ad.x = DEMİRBAŞLAR SERMAYE Açılış Kaydı 2 Ticari Mal Alımı Dönem içinde satın alınan ticari mallar varlıklarda artışa neden olduğu için maliyet değeri ile 153 Ticari Mallar hesabının borç tarafına kaydedilir. İşletme Kale işletmesinden birim fiyatı TL olan A malından 10 adet satın almıştır. Fatura bedelinin TL si peşin ödenmiş, kalan TL si için satıcı işletmeye borçlanılmıştır. 153 TİCARİ MALLAR HS A malı 10 Ad.x = İNDİRİLECEK KDV KASA SATICILAR Kale İşletmesi Mal Alışı

12 3 Alış Giderleri Satın alınan malların alış bedelinden başka işletmenin deposuna girinceye kadar katlanılan nakliye, sigorta, komisyon vb. tüm alış giderleri satın alınan malların maliyetine eklenir. Bir nakliyeci firma ile anlaşılarak satın alınan A malının işletmeye nakli için TL + % 10 KDV nakliye bedeli peşin olarak ödenmiştir. 153 TİCARİ MALLAR HS A malı 191 İNDİRİLECEK KDV KASA Nakliye Bedeli İşletme Polo işletmesinden 30 adet B malını işyerinde teslim koşulu ile tüm giderler satıcıya ait olmak üzere toplam TL + % 10 KDV bedelle tamamını kredili olarak satın almıştır. 4 Alıştan İadeler 153 TİCARİ MALLAR HS B malı 30 Ad.x = İNDİRİLECEK KDV SATICILAR Polo İşletmesi Mal Alımı Satın alınan mallar bozuk çıkması, kusurlu olması veya istenilen kalitede olmaması gibi nedenlerle satıcısına iade edilebilir. Bu durumda 153 Ticari Mallar hesabı alış değeriyle alacaklandırılır. İşletme Kale İşletmesinde adeti TL olan 2 Adet A malını satıcı işletmeye iade etmiştir. İade bedeli TL ve %10 KDV si işletmenin borcundan düşülmüştür. 320 SATICILAR Kale işletmesi 153 TİCARİ MALLAR A malı 2 Ad.x HESAPLANAN KDV Mal İadesi

13 5 Alış İskontoları Satın alınan mallar için satın alama tarihinden sonra elde edilen kasa ve miktar iskontoları satın alınan malların maliyetini azaltacağından 153- Ticari Mallar hesabının alacağına kaydedilir. İşletme satıcı Polo işletmesine olan borcunun TL sini vadesinden önce ödemiştir. Satıcı Polo işletmesi erken ödemeden dolayı işletmeye TL iskonto sağlamıştır. İskonto bedeli ve % 10 KDV si işletmenin borcundan düşülmüştür. 6 SATIŞLAR 320 SATICILAR KASA TİCARİ MALLAR B malı 391 HESAPLANAN KDV Alış İskontosu Devamlı envanter yönteminde bir satış işleminde hasılat ve maliyet kayıtlarının aynı zamanda yapılması gerekmektedir. Elde edilen hasılat 600 Yurtiçi Satışlar hesabının alacak tarafına gelir olarak kaydedilir. Öte yandan bir başka madde ile satılan malın maliyeti 153 Ticari Mallar hesabının alacak tarafına kaydedilerek stoktan düşülmekte ve 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti hesabı borçlandırılmak suretiyle de gider kaydı yapılmaktadır. İşletme Petek Ltd. Şti. ne 8 adet A malını TL + % 10 KDV bedelle yarısı peşin diğer yarısı veresiye olmak üzere satmıştır. Satılan malın birim maliyeti TL dir. 100 KASA ALICILAR Petek Ltd. Şti. 600 YURTİÇİ SATIŞLAR HESAPLANAN KDV A malı 8 Ad.x = Ticari Mal Satışı 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR A malı 8 Ad.x = Maliyet Kaydı

14 İşletme Ali Demir ve Ortakları Koll. Şti. ne 40 adet B malını TL + % 10 KDV fiyatla tamamen kredili olarak satmıştır. Satılan malların maliyeti TL dir. 120 ALICILAR Ali Demir ve Ort. Koll. Şti. 600 YURTİÇİ SATIŞLAR HESAPLANAN KDV B malı 40 Ad.x = Ticari Mal Satışı 7 Satıştan İadeler 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 153 TİCARİ MALLAR B malı 40 Ad.x = Maliyet Kaydı Alıcılar satın aldıkları malları iade ettiklerinde satış işleminde olduğu gibi hasılat ve maliyet kaydının yapılması gerekmektedir. Alıcıların iadeleri işletmenin satış hasılatını azaltacağından iade bedelinin THP ye göre 610- Satıştan İadeler hesabının borç tarafına kaydedilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan söz konusu malların satış aşamasında stoktan çıkışı yapıldığından, bu aşamada yeniden maliyet bedeli ile 153- Ticari Mallar hesabına giriş yapılmalı ve 621- Satılan Ticari Mallar Maliyeti hesabı alacaklandırılmak suretiyle maliyet düzeltimi gerçekleştirilmelidir. Müşteri işletme Ali Demir ve Ortakları Koll. Şti. satın almış olduğu mallardan 5 Adet B malını iade etmiştir. İade bedeli TL ve TL KDV si toplamı olan TL müşteri işletmenin borcundan düşülmüştür. İade alınan malların maliyeti TL dır. 610 SATIŞTAN İADELER İNDİRİLECEK KDV ALICILAR Ali Demir ve Ort. Koll. Sti. B malı 5 Ad.x = Satıştan İadeler 153 TİCARİ MALLAR MALLAR MALİYETİ 621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ B malı 5 Ad.x = Maliyet Kaydı

15 8 Satış İskontoları Satış gerçekleştirildikten sonra müşterilere yapılan kasa ve miktar iskontoları hasılatı azaltacağından THP ye göre 611 Satış İskontoları hesabının borcuna kaydedilir. Petek Ltd. Şti. ne TL tutarında iskonto yapılmıştır. İskonto bedeli ve %10 KDV si müşterinin borcundan düşülmüştür. 611 SATIŞ İSKONTOLARI İNDİRİLECEK KDV ALICILAR Petek Ltd. Şti. Satış İskontosu Tüm bu işlemlerden sonunda işletmenin kar veya zararının bulunabilmesi için sonuç hesaplarının 690- Dönem Karı veya Zararı hesabına devredilmesi gerekmektedir. 600 YURTİÇİ SATIŞLAR DÖNEM KAR VEYA ZARARI Gelir Hs. Kar Zarar Devri 690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI SATIŞTAN İADELER SATIŞ İSKONTOLARI SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ Gider Hs. Kar Zarar Devri 690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI DÖNEM NET KARI Bu bilgilerden yararlanarak işletmenin gelir tablosunu brüt satış kar veya zararı bölümüne kadar aşağıdaki gibi düzenleyebiliriz : X Ticaret İşletmesi Aralık 2011 Dönemi Gelir tablosu A. Brüt Satışlar B. Satış İndirimleri (-) Satıştan İadeler Satış İskontoları C. Net Satışlar D. Satışların Maliyeti Satılan Ticari Mallar Maliyeti Brüt Satış Kar veya Zararı

16 A ve B mallarına ilişkin stok kartları aşağıdaki gibidir. Söz konusu kartlar hareketli ortalama maliyet yöntemine göre hazırlanmıştır. A malı Tarih Açıklama Giren Çıkan Kalan Miktar B.Maliyet Tutar Miktar B.Maliyet Tutar Miktar B.Maliyet Tutar D.B. Stok Alış Nakliye Alıştan İade Satış B malı Tarih Açıklama Giren Çıkan Kalan Miktar B.Maliyet Tutar Miktar B.Maliyet Tutar Miktar B.Maliyet Tutar D.B. Stok Alış Alış İskontosu Satış Satıştan İade

17 UYGULAMA (Aralıklı Envanter Yöntemi) X Ticaret İşletmesinin dönem başı bilançosu aşağıdaki gibidir. AKTİF X Ticaret İşletmesi x1 Tarihli Bilançosu PASİF KASA SATICILAR ALINAN ÇEKLER SERMAYE BANKALAR ALICILAR TİCARİ MALLAR DEMİRBAŞLAR BİR AMORTİSMANLAR ( ) a) % 10 KDV bedelle ticari mal satın alınmıştır. Fatura bedelinin TL. si peşin ödenmiş, TL: si için çek keşide edilmiş, TL. si için çek ciro edilmiş, kalanı için satıcıya borçlanılmıştır. b) Söz konusu malların işletmeye nakli için TL + % 10 KDV nakliye gideri peşin ödenmiştir. c) Keşide edilen TL. lık çekin işletmenin banka hesaplarından alındığı anlaşılmıştır. d) Satınalınan mallardan TL. lık kısmının kusurlu olduğundan iade edilmiş. İade tutarı ve % 10 KDV tutarı işletmenin borcundan düşülmüştür. e) TL. + % 10 KDV bedelle mal satılmıştır. Alıcı fatura bedelinin TL. sini peşin ödemiş, TL. sı için çek vermiş, kalanı için borçlanmıştır. f) Alıcı satın aldığı mallardan TL. lık kısmını işletmeye iade etmiş, iade bedeli + %10 KDV si alıcının hesabından düşülmüştür. g) Alıcı borcunun TL lık kısmını vadesinden önce ödemiştir. Erken ödemeden dolayı alıcıya TL + % 10 KDV erken ödeme iskontosu yapılmış ve alıcının hesabından düşülmüştür. h) Satıcı işletmemize TL iskonto yaptığını bildirmiştir. İskonto bedeli + %10 KDV si işletmenin satıcıya borcundan düşülmüştür. i) Dönem sonunda yapılan sayım neticesi TL. lık mal mevcudu saptanmıştır. İSTENEN Dönem başı bilançosunu düzenleyiniz. Açılış, dönem içi ve dönem sonuna ilişkin yevmiye ve büyük defter kayıtlarını yapınız. Satılan Malın Maliyetini ve Gelir Tablosunu düzenleyiniz x KASA H ALINAN ÇEKLER H BANKALAR H ALICILAR H TİCARİ MALLAR H DEMİRBAŞLAR H Açılış maddesi 257- BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 320- SATICILAR H SERMAYE H TİCARİ MALLAR H İNDİRİLECEK KDV H KASA H ALINAN ÇEKLER H VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ H SATICILAR H No lu fatura ile ticari mal alımı

18 TİCARİ MALLAR H İNDİRİLECEK KDV H KASA H No lu fatura ile nakliye gideri ödenmesi 103- VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ H BANKALAR H Çek bedelinin hesaplardan alınması 320- SATICILAR H TİCARİ MALLAR H HESAPLANAN KDV H No lu fatura ile ticari malların satıcıya iadesi 100- KASA H ALINAN ÇEKLER H ALICILAR H YURT İÇİ SATIŞLAR H HESAPLANAN KDV H No lu fatura ile ticari mal satışı 610- SATIŞTAN İADELER H İNDİRİLECEK KDV H ALICILAR H No lu fatura ile satış iadesi 100-KASA H SATIŞ İSKONTOLARI H İNDİRİLECEK KDV H ALICILAR H No lu fatura ile satış iskontosu 320- SATICILAR H TİCARİ MALLAR H HESAPLANAN KDV H No lu fatura ile ticari mal iskontosu Satılan Ticari Mallar Maliyeti A- Dönem Başı Ticari Mal Mevcudu TL B- Dönemde Satın Alınan Ticari Mal Maliyeti TL + Ticari Mal Alışları TL + Alış Giderleri TL - Alıştan İadeler ( TL) - Alış İskontoları ( TL) A+B Satışa Elverişli Ticari Mal Maliyeti TL C- Dönem Sonu Ticari Mal Maliyeti (-) ( TL) SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ TL SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ H TİCARİ MALLAR H Ticari mal maliyeti aktarımı YURT İÇİ SATIŞLAR H DÖNEM KAR VEYA ZARARI H. Gelirlerin kar veya zarar hesabına devri

19 DÖNEM KAR VEYA ZARARI H SATIŞTAN İADELER H SATIŞ İSKONTOLARI H SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ H. Giderlerin kar veya zarar hesabına devri X TİCARET İŞLETMESİ... DÖNEMİ GELİR TABLOSU A BRÜT SATIŞLAR B SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) ( ) 1. Satıştan İadeler Satış İskontoları C NET SATIŞLAR D SATIŞLARIN MALİYETİ (-) ( ) BRÜT SATIŞ KAR VEYA ZARARI E FAALİYET GİDERLERİ - Genel Yönetim Giderleri FAALİYET KAR VEYA ZARARI F DİĞ. FAAL. OLAĞAN. GELİR VE KARLAR - G DİĞ. FAAL. OLAĞAN. GİDER VE ZARARLAR - H FİNANSMAN GİDERLERİ (-) - OLAĞAN KAR VEYA ZARAR I OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR - J OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR - DÖNEM KARI VEYA ZARARI K DÖN. KAR. VERGİ VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. - DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI KASA H ALINAN ÇEKLER H 1) ) ) ) ) ) ) ) BANKALAR H VER. ÇEK. VE ÖD. EM. H. 1) ) ) ) ALICILAR H TİCARİ MALLAR H. 1) ) ) ) ) ) ) ) ) ) İNDİRİLECEK KDV H DEMİRBAŞLAR H. 2) ) ) ) ) 100.-

20 257- BİR. AMORTİSMANLAR H SATICILAR H. 1) ) ) ) ) HESAPLANAN KDV H SERMAYE H. 5) ) ) ) DÖNEM NET KARI H YURTİÇİ SATIŞLAR H. 11) ) SATIŞTAN İADELER H SATIŞ İSKONTOLARI H. 7) ) ) ) SATILAN TİCARİ MALLAR 690- DÖNEM KAR VEYA ZARARI H. MALİYETİ H. 10) ) ) )

21 UYGULAMA (Devamlı Envanter Yöntemi) Y Ticaret İşletmesinin dönem başı bilançosu aşağıdaki gibidir. AKTİF Y Ticaret İşletmesi x1 Tarihli Bilançosu PASİF KASA SATICILAR BANKALAR SERMAYE ALICILAR TİCARİ MALLAR İşletme TL.'lık ticari mal satın almıştır. Fatura bedelinin % 10 KDV si peşin ödenmiş, TL'si için çek keşide edilmiş ve kalan tutar için borçlanılmıştır. 2- Satın alınan ticari malın nakliyesi için TL ve % 10 KDV'si bankadan havale edilmiştir. 3- Satın alınan mallardan TL'lık bölümünün istenilen nitelikte olmadığı anlaşıldığı için satıcıya iade edilmiş, iade bedeli ve % 10 KDV'si işletmenin borcundan düşülmüştür. 4- İşletme maliyet bedeli TL olan ticari malı TL + %10KDV bedelle satmıştır. Müşteri TL sını işletmenin bankadaki hesaplarına havale etmiş, TL'si için çek vermiş, kalanı için borçlanmıştır. 5- Müşteri satınaldığı mallardan TL.'lık bölümünü iade etmiş, iade bedeli ve % 10 KDV'si müşterinin borcundan düşülmüştür. İade alınan ticari malı maliyeti TL'dır. 6- Müşterinin TL iskonto talebi işletmece kabul edilmiş, iskonto bedeli % 10 KDV'si ile birlikte alıcının borcundan düşülmüştür. 7- Satıcı, işletmemize TL mal alış iskontosu sağlamış, iskonto bedeli ve % 10 KDV'si işletmenin borcundan düşülmüştür. - İSTENEN- - Açılış ve dönem içi işlemlerine ilişkin yevmiye ve büyük defter kayıtlarını yapınız KASA H BANKALAR H ALICILAR H TİCARİ MALLAR H /a Açılış maddesi 320- SATICILAR H SERMAYE H TİCARİ MALLAR H İNDİRİLECEK KDV H KASA H VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ H SATICILAR H No lu fatura ile ticari mal alımı 153- TİCARİ MALLAR H İNDİRİLECEK KDV H BANKALAR H No lu fatura ile nakliye gideri 320- SATICILAR H TİCARİ MALLAR H HESAPLANAN KDV H No lu fatura ile ticari malların satıcıya iadesi 101- ALINAN ÇEKLER H BANKALAR H ALICILAR H YURT İÇİ SATIŞLAR H HESAPLANAN KDV H No lu fatura ile ticari mal satışı

22 5/b 621- SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ H TİCARİ MALLAR H Ticari mal maliyeti aktarımı 6/a 6/b SATIŞTAN İADELER H İNDİRİLECEK KDV H ALICILAR H No lu fatura ile satış iadesi 153- TİCARİ MALLAR H SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ H. İade alınan ticari mal maliyeti düzeltimi 611- SATIŞ İSKONTOLARI H İNDİRİLECEK KDV H ALICILAR H No lu fatura ile satış iskontosu 320- SATICILAR H TİCARİ MALLAR H HESAPLANAN KDV H No lu fatura ile ticari mal iskontosu Dönem Sonunda YURT İÇİ SATIŞLAR H DÖNEM KAR VEYA ZARARI H. Gelirlerin kar veya zarar hesabına devri 690- DÖNEM KAR VEYA ZARARI H SATIŞTAN İADELER H SATIŞ İSKONTOLARI H SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ H. Giderlerin kar veya zarar hesabına devri X TİCARET İŞLETMESİ... DÖNEMİ GELİR TABLOSU A BRÜT SATIŞLAR B SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) ( ) 1. Satıştan İadeler Satış İskontoları C NET SATIŞLAR D SATIŞLARIN MALİYETİ (-) ( ) BRÜT SATIŞ KAR VEYA ZARARI E FAALİYET GİDERLERİ - Genel Yönetim Giderleri FAALİYET KAR VEYA ZARARI F DİĞ. FAAL. OLAĞAN. GELİR VE KARLAR - G DİĞ. FAAL. OLAĞAN. GİDER VE ZARARLAR - H FİNANSMAN GİDERLERİ (-) - OLAĞAN KAR VEYA ZARAR I OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR - J OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR - DÖNEM KARI VEYA ZARARI K DÖN. KAR. VERGİ VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. - DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI