TOMOGRAFİLER DEĞERLEND

Transkript

1 BİLGİSAYARLI BEYİN TOMOGRAFİLER LERİNİN N ACİL DEĞERLEND ERLENDİRİLMESİ Yrd. Doç.. Dr. Bülent B ERDUR PAÜTF Acil Tıp T p AD Antalya - Mayıs s 2008

2 Sunum Hedefleri BBT temelleri BBT de normal anatomi Acil hekimi BBT de neleri değerlendirmelidir? Blood Can Be Very Bad Patolojik BBT örnekleri Olgu sunumları 2

3 BBT BBT, acil tıp t p pratiğinde inde intrakraniyal acillerin (tra ravma, strok,, SAH, ICH vs.) değerlendirilmesinde erlendirilmesinde (tanı ve tedavi amaçlı) ) en sık s k kullanılan lan radyolojik yöntemlerden y biridir. Tümör, abse gibi kitlesel lezyon şüphesi ve menenjit, bazı subakut enfarkt durumları dışında genel olarak kontrastsız BBT kullanılmaktad lmaktadır. Acil hekimi çoğu u zaman BBT yi kendi başı şına değerlendirme erlendirme ve ona göre g hastayı yönlendirme durumunda kalmaktadır. 3

4 BBT Çoğu acil tıp eğitim programında BBT değerlendirilmesi konusunda yeterli eğitim verilememektedir. Yapılan araştırmalarda da acil hekimlerinin BBT değerlendirmesinde tanıyı atlama oranlarının anlamlı şekilde yüksek olduğunu göstermiştir EKG değerlendirmesinde (hız, ritim, aks) kullanılan sistematik yaklaşım tarzında, son yıldır BBT değerlendirmesi açısından Blood Can Be Very Bad şeklinde bir mnemonic geliştirilmi tirilmiştir. tir. 4

5 Sir Jeffrey Hounsfield Modern BT nin prototipi ilk olarak 1970 yılında Sir Jeffrey Hounsfield tarafından geliştirilmiştir. Bu çalışması nobel ödülü ve şövalyelik unvanı ile ödüllendirilmiştir. 5

6 BBT pencereleme 6

7 Normal Anatomi (posterior fossa) Cerebellum Medulla/Pons Sinuses Basilar artery SkullBase Foramen Magnum Clinoids Petrosal bone Sphenoid bone Sella Turcica Mastoid air cells Orbits 7

8 Normal Anatomi (posterior fossa) Cerebellum Medulla/Pons Sinuses Basilar artery SkullBase Foramen Magnum Clinoids Petrosal bone Sphenoid bone Sella Turcica Mastoid air cells Orbits 8

9 Normal Anatomi (yüksek pons) Pons IVthVentricle Circummesencephalic cistern Temporallobes Frontal lobes Cerebellum Basilar artery Low suprasellar cistern 9

10 Normal Anatomi (Serebral pedinküller ller) Circle of Willis Suprasellar Cistern Circummesencephalic cistern Clinoids (+/-) Sylvian cistern Temporalfossa IVthVentricle 10

11 Normal Anatomi (Yüksek orta beyin) Lateral ventricles IIIrd Ventricle Basal ganglia Sylvian cistern Quadrigeminal cistern 11

12 Normal Anatomi (Bazal ganglion) Lenticularnuclei Globus pallidus Putamen Internal capsule Anterior limb Posterior limb Caudate Insular ribbon 12

13 Normal Anatomi (Üst kortex) Gray-white differentiation Lateral ventricles Calcified choroid/pineal Cortical gyral/sulcal pattern 13

14 Normal Anatomi (Üst kortex) Gray-white differentiation Lateral ventricles Calcified choroid/pineal Cortical gyral/sulcal pattern 14

15 Blood Can Be Very Bad*: Blood = blood, Can = cisterns, Be = brain, Very = ventricles, Bad = bone. *FERNE: Foundation for Education and Research in Neurological Emergencies 15

16 Blood = Blood: (Blood Can Be Very Bad) Akut kanama, hiperdens (parlak beyaz) renkte Kanama eskidikçe kanamanın periferinden santrale doğru hiperdens görünüm kaybolur. 1. Kanama var mı? 2. Varsa lokalizasyonu? 3. Etkileri nelerdir? 16

17 Blood: Akut kanama (hiperdens) 4 gün 2 hafta (izodens) > 2-3 hafta (hipodens) 17

18 Epidural hematom (EDH) Kalvarium-dura arasındadır Klasik olarak lens (bikonveks) şekildedir Sutur hatlarını geçmez Klasik lucid interval %

19 19

20 20

21 Subdural hematom (SDH) Dura-araknoid arasındadır Tipik şekil kresent (hilal) yada orak Suturleri geçer, dural bağlantıları geçmez Akut SDH şiddetli kafa travması düşündürür. Kafatası boyunca önden arkaya uzanabilir, tentoryum ve interhemisferik fissür boyunca uzanabilir 21

22 22

23 23

24 24

25 25

26 İntraparankimal hemoraji Non-travmatik genellikle HT a bağlı olarak sıklıkla bazal ganglionlarda görülür, ventriküllere açılabilir. Travmatik sıklıkla temporal, frontal ve oksipital bölgelerde kemik çıkıntılarına bağlı olarak beynin ani deselerasyon yaralanmaları neticesinde görülürler. 26

27 İntraventriküler hemoraji (İVH) Travmatik, IPH ventriküle rüptürü SAH ventrikule rüptürüne bağlı gelişebilir 27

28 Subaraknoid hemoraji (SAH) Cisternalarda/kortikal gyral yüzeylerdeki kanama %75-80 anevrizmaya bağlı %10-15 neden??? 28

29 SAH de BT sensitivitesi 0-12 saat % saat % gün %80 1 hafta %50 2 hafta %30 *** BT ye ve değerlendiren kişiye bağlı 29

30 30

31 31

32 32

33 Can = Cisterns: (Blood Can Be Very Bad) Siircummesencephalic (ambian) orta beyinde halka şeklinde Suprasellar - willis poligonunda yıldız şeklinde Quadrigeminal -W-orta beyin üstünde Sylvian - temporal-frontal lob arasında 33

34 CT Scan 34

35 CT Scan 35

36 CT Scan 36

37 Cisterns at High Mid-Brain Level 37

38 CT Scan 38

39 Cisterns: Değerlendirmede erlendirmede 2 önemli nokta: Kan var mı? m Sisternalar açık k mı? m 39

40 Be = Brain: (Blood Can Be Very Bad) Simmetri: Gri-Beyaz cevher ayrımı Shift: Hiper/Hipodensite: 40

41 Brain: Simetri Özelikle sulkuslar iyi ayırt edilmeli, her iki tarafta simetri değerlendirilmeli Gri-Beyaz cevher ayrımı CVO erken bulgusu gri-beyaz cevher ayrımının kaybolması şeklinde görülebilir insular kurdale işareti. Diffüz serebral ödemde de ayrım kaybolur. Metastatik lezyonlar sıklıkla gri-beyaz cevher sınırında görülür. Shift Falx orta hatta olmalı, yanlardaki ventriküllerin genişliği eşit olmalıdır. Sulcusların tek taraflı silinmesi, o kompartmanda basınç artışını Bilateral silinme global basınç artışını gösterir. Hiperdensite kan, kalsifikasyon, IV kontrast Hipodensite Air/gaz (pnömosefali), yağ, iskemi (CVO), tümor. 41

42 42 42

43 Kitle Lezyonları Tümör: Abse: Ischemic infarction: 43

44 Tümor 44 44

45 Abse 45 45

46 Hemorajik Kontüzyon 46 46

47 Kitle Etkisi 47 47

48 Atrofi 48 48

49 Strok 49 49

50 50 50

51 51 51

52 Erken MCA Enfarkt bulguları 52

53 İntrakraniyal al Hava 53

54 54 54

55 55 55

56 Very = Ventricles: (Blood Can Be Very Bad) lateral, III. ve IV. Ventriküller Dilatasyon Silinme Shift kanama 56

57 57 57

58 Ex-Va Vakua a FenomenF 58 58

59 59 59

60 60 60

61 Bad = Bone: (Blood Can Be Very Bad) *Skalpte yumuşak doku şişliğinin olduğu bölgeler fraktür açısından belirteç olabilir *pnömosefali? *maksiller, etmoid ve sfenoid sinüslerin havalanması? *mastoid havalanması? *Sutur hatlarına dikkat! 61

62 62 62

63 63 63

64 64

65 65

66 66

67 67

68 68

69 Diffüz Aksonal Yaralanma: - Beyinde ani rotasyon, akselerasyon-deselerasyon hareketi ile ortaya çıkar. Bilinç kaybı vardır. r. - Diffüz ve bilateral olmaya eğilimlidir. e - Spesifik Lokalizasyonlar: - gri-beyaz madde bileşkesi - korpus kallosum - bazal ganglionlarda 69

70 Diffüz Aksonal Yaralanma: *** İlk BT normal olabilir. *** % olguda ilk BT de gri- beyaz madde bileşkesinde ve korpus kallosumda küçük peteşiyel kanalara bağlı hiperdensite 70

71 Diffüz aksonal yaralanma 71

72 Diffüz Serebral Ödem: İntraserebral basınç artımıyla beraber serebral ödem hayatı en fazla tehdit eden sekonder travmatik lezyondur. 1. En erken bulgu sulkuslarda silinme, bazal sisternalarda daralmadır. 2. Serebral ventriküller daralır. r. 3. Beyinin atenuasyonu düşer, gri-beyaz madde ayrımı kaybolur. 4. Serebellum relatif olarak daha hiperdens hale gelir (beyaz( serebellum işareti). 72

73 Diffüz beyin hipoksisi 73

74 Olgu hafta önce olduğu yere yığılan ve daha sonra kendiliğinden düzelme öyküsü olan hasta, yeni gelişen bilinç düzeyinde azalma şikayeti ile eşi tarafından acil servise getiriliyor Çekilen BBT si yandaki gibi Yorum? 74

75 Olgu 2 45 y, erkek sol hemipleji, tekrarlayan epileptik nöbet öyküsüyle acil servise getiriliyor. Çekilen kontrastlı BBT yandaki gibi Yorum? 75

76 Olgu 3 22 y, erkek hasta yarım saat önce kafa travması öyküsüyle acil servise başvuruyor Baş ağrısı (+), bilinç kaybı yok BBT yandaki gibi Yorum? 76

77 Olgu 4 25 y, erkek ateş, kardiyak murmur, şiddetli baş ağrısı kliniğiyle acil servise başvuruyor. FM sağ homonimus hemianopsia (+) Kontrastlı BBT yandaki gibi Yorum? 77

78 Blood Can Be Very Bad ο Kanama yok, ο Tüm sisternler mevcut ve açık, ο Beyin normal gri-beyaz cevher ayrımıyla birlikte simetrik, ο Ventriküler dilatasyon yok ve simetrik, ο Fraktür yok ise BBT normaldir 78

79 Kaynaklar: ferne.org/ Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide by Judith E. Tintinalli (Editor) 79

80 Katılımınız ve ilginiz için, Teşekk ekkür ederim hotmail.com 80