2. Bölüm. Ekmeğin Bereketi

Transkript

1

2 Bismillahirrahmanirrahim 2. Bölüm Ekmeğin Bereketi Âlemlere Rahmet Sevgili Peygamber Efendimiz Hazreti Muhammet Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin sevdiği yemeklerden biri de tirit yemeğidir. Tirit et suyuna & sosuna, bayat kurumuş ekmek konularak yapılan yemektir. Geleneksel ve günümüz tirit yemeği tarifleri ile kurmuş ekmeklerin israfı önlenir, mutfakta Sıfır Atık sağlanır. Ekmeğin Bereketi 2. Bölüm de, oldukça sert, kurumuş, beklemiş, ekşi maya ekmek, lavaş, tandır ekmeğiyle hazırlanan, nefis 60 çeşit, unutulmaya yüz tutmuş yöresel ve günümüze ait tirit tariflerini sunarım. Denemeniz, beğenmeniz dileğiyle. Bilgi: Tariflerde yöre ismi belirtilmesine rağmen, yapım aşamasında birçoğunda farklılıklar vardır. Sevgi ve Saygılarımla Banu Altun

3

4 1. Tarif Peygamber Efendimiz Hazreti Muhammet Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin Sevdiği Tirit Yemeği Malzeme 500 gr kemikli koyun eti 1 çorba kaşığı zeytinyağı Birer fiske tuz, zerdeçal Yeteri kadar sıcak su Yeteri kadar kuru lavaş ekmeği Yapılışı Tencere ısınınca yağ ve kemikli et bırakılır, iki dakika kavrulur. Etlerin üzerine bir parmak çıkacak kadar sıcak su eklenir, bir saate yakın pişmeye bırakılır. Köpükleri yüzeye çıkınca kevgir yardımıyla alınır. Ocaktan almadan 10 dakika önce tuz ve zerdeçal eklenir. Ocaktan aldıktan sonra 10 dakika dinlendirilir. Servis tabaklarına lokmalık parçalar halinde lavaş ekmeği ve orta boy didiklenmiş etler bırakılır. Üzerine et suyu gezdirilir, servise sunulur.

5 Peygamber Efendimiz Hazreti Muhammet Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin Sevdiği Tirit Yemeği Gül kokulu Peygamber Efendimiz Hazreti Muhammet Sallallahu Aleyhi Ve Sellem

6 Tirit & Ekmek Aşı Hakkında Bilgiler Geçmişte ve halen bazı illerimizde tirit sabah namazı sonrası kahvaltı olarak tüketilmektedir. Et, kemikli ilikli et suyu ve ekmekten oluşan tirit doyurucu, enerji veren, bağışıklık güçlendiren şifalı yemeğimizdir. Tirit normal somun ekmeğiyle yapılamaz. Et suyuna bulanan normal somun ekmeği istenmeyen şekilde eridiği için lezzetti tamamen biter. Sadece ilinde üretilen tirit ekmekleri vardır. En çok bilinen, Elmadağ ve Afyon yöresidir. Bayat kuru ekmekler ziyan olmasın diye bulunan Elmadağ Tiridi Elmadağ da çok sevilmiş. Bayram ve düğün sofralarının vazgeçilmezi olmuş. Tirit yemeği ekşi maya ekmek, pide, lavaş, tandır ekmeğinin iyice kurmuş haliyle de tariflerde kullanılır. Küflenmiş ekmek atılır. Küflü ekmeğin yenmesi durumunda, insan ve diğer canlıların (inek, kuş vs) sağlığına ciddi zarar verdiği doktorlar ve uzmanlar tarafından bildirmiştir.

7 Tirit Yapımının Püf Noktaları Tiridin yapım aşamasında ekmek fırında ısıtılır, fırından çıkarttıktan sonra, bir iki dakika dinlendirilir, tarife devam edilir. Ekmeğin hamurlaşmasını önlemek için üzerine ilk sıcağı, harı gitmiş, kısa süre dinlenmiş sulu malzeme konur. Tirit kebaplarının yapımı kolaydır. Dondurucuda bulunan kemikli et suyu kolaylığının püf noktasıdır. Kurumuş ekmeklerin üzerine, bazen bir, bazen iki kepçe et suyu dökülmesiyle tirit kebabı yapılır. Ekmek Kumbarası : ) Tirit yapımına uygun ekmekler lokmalık doğranır, ekmek kumbarasında biriktirilir. Serin yerde, süre uzun ise buzdolabında muhafaza edilir. Kumbara da ekmekler birikince nefis bir ziyafet sofrasında değerlendirilir. İsraf olmasın afiyet olsun.

8 2. Tarif Tirit & Papara & Ekmek Aşı Yokluk zamanının en kıymetli aşıdır. Mübarek günlerde de yapılır, tek tabakta servis edilir, beraber yenir. Kemikli et suyu ya da sadece kemik kaynatılır. Bayat ekmekler lokmalık doğranır. Yüksek ısıda ısıtılır. Servis tabağına bırakılır. Ekmekler, ilk sıcağı çıkmış kemikli et suyuyla ya da sadece kemik suyuyla ıslatılır. Önceden ısıtılmış orta ısılı fırında ekmekler et suyuyla özleşene kadar 2-3 dakika tutulur. Bir çorba kâsesi sarımsaklı tuzlu yoğurt, ılık et suyuyla inceltilir. Fırından çıkmış, harı gitmiş ekmeklerin üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür. Tavaya birer çorba kaşığı tereyağı, sıvı yağ ve bir tatlı kaşığı salça katılır orta ısıda özleştirilir. Salçalı karışıma bir fiske kırmızı pul biber ve tuz eklenir. Yoğurdun üzerine gezdirilir. Servise sunulur. Tirit & Papara & Ekmek Aşı, yokluğu kıtlığı hissedip gözlerimi kapayıp yediğimde, damağımda ki tat yoğurtlu et

9 3. Tarif Çorbaya kurumuş ekmek doğramak Milletçe alışkanlığımız Nefis Bulgur Çorbası Anadolu Bölgesi Malzeme 3 çorba kaşığı sıvı yağ * 1 çorba kaşığı tereyağı 1 adet kuru soğan * 1 adet yeşilbiber 1 adet kırmızı Arnavut biberi * Yarım al biber Birer fiske tuz, karabiber, kırmızı toz biber * 1 adet küçük domates 1 su bardağı et suyu * 6 su bardağı su 1 çorba kaşığı domates salçası * Yarım çorba kaşığı acı biber salçası Yarım su bardağı bulgur * Yeteri kadar kurumuş ekmek Sosu için: 3 diş ezilmiş sarımsak, 1 adet limon suyu, küçük doğranmış 2 adet al biber turşusu çukur kabın içerisinde karıştırılır, 30 dakika kadar dinlendirilir. Yapılışı Tencereye sıvı yağ tereyağı bırakılır. Yağlar ısınca, küçük doğranmış kuru soğan kavrulur. İnce kıyım biberler katılır kavrulur. Tuz ve baharatlar katılır kavrulur. Kabuksuz, çok küçük doğranmış domates ve salçalar sırasıyla katılır, kavrulur. Su ve et suyu sıcak olarak tencereye eklenir, 10 dakika kaynatılır. Bulgur eklenir ağzı kapalı pişirilir. Son dem sarımsaklı, al biber turşulu sosu eklenir, 5 dakika daha kaynatılır, ocaktan alınır. Kâseye alınan çorbanın üzerine ekmek doğranır, servis edilir.

10 ÇORBAYA KURUMUŞ EKMEK DOĞRAMAK MİLLETÇE ALIŞKANLIĞIMIZ Isparta yöremizde et kavrulur ve haşlanır. Et suyuna ezilmiş sarımsak ve sirke eklenir, dinlendirilir. Kuru ekmeklerin üzerine sirkeli sarımsaklı et suyu bolca bırakılır. Etin üzeri yağlanır ve fırınlanır ekmeklerin üzerine bırakılır servis edilir.

11 4. Tarif Kuru Ekmekli Cacık Malzeme 1 kâse yoğurt - 1 diş ezilmiş tuzlu sarımsak 2 adet salatalık Yeteri kadar soğuk su Üzeri İçin Yaş ve kuru nane Zeytinyağı Sumak, kırmızı pul biber Tercihen limon suyu Lokmalık doğranmış kuru ekmek Yapılışı Geniş kâseye yoğurt ve ezilmiş tuzlu sarımsak katılır, karıştırılır. Kabuklu salatalık çok minik, çenterek doğranır. Yoğurda katılır, karıştırılır. Damak tadına uygun su ilave edilir. Tercih edilen koyu çorba kıvamıdır. Cacık servis kâselerine pay edilir. Üzerine lokmalık doğranmış kuru ekmek bırakılır. Üzerine kuru ve yaş nane, kırmızı pul biber, sumak serpilir. Tercihen limon sıkılır. Zeytinyağı gezdirilir, servise sunulur. Cacığın içine kuru ekmek doğrayıp yemek Anadolu da oldukça yaygındır. Yaz mevsimi öğün olarak tüketilir.

12 5. Tarif Tirit Avdonk Kürt Yemeklerinden Malzeme 2 parça ilikli kemik eti gr koyun eti 50 gr. koyun kuyruğu - Yeteri kadar sıcak su 1 çay kaşığı zerdeçal - 3 diş sarımsak Yarım kilo yoğurt - Yeteri kadar kurumuş lavaş ekmeği Servis önerisi: Kırmızı pul biber, yeşil kırmızı acı biber, limon. Yapılışı Tencere ocağa bırakılır, ısınınca kemik ve et katılır kendi halinde kavrulur. Son anda koyun kuyruğu eklenir bir iki daha kavrulur. Üzerini bir parmak geçecek kadar sıcak su eklenir, kısık ateşte 2 saate yakın haşlanır. Ocaktan almadan 10 dakika önce tuz eklenir. Haşlanan koyun kuyruğu az et suyu, zerdeçal ile mıncıklanarak ezilir. Koyu sarı karışım kenara alınır. Kemiklerin ilikleri et suyuna katılır. Kemikler atılır. Etler elle didilir. Sarımsaklar ezilir, yoğurtla karıştırılır. Servis tabağına fırında ısıtılmış lavaş ekmeği bırakılır. İki çorba kaşığı didilmiş et, onun üzerine, baharatlı kuyruk yağlı karışımı bırakılır. Çorba kâsesi dolana kadar otalama 2 kepçe et suyu konur. Kâsenin orta kısmına sarımsaklı yoğurt dökülür. Limon suyu eklenir, pul biber serpilir, yeşil kımızı acı biberle servise sunulur.

13 Tirit Avdonk Kürt Yemeklerinden

14 6. Tarif Tirit Şanlıurfa Malzeme Yağlı parça dana eti - Haşlamak için su 1 adet kuru soğan - 1 adet havuç - 1 çorba kaşığı sıvı yağ Birer fiske, tuz, tane karabiber, toz zerdeçal ve muskat rendesi Porsiyon başı 1 tatlı kaşığı kuyruk yağı Yeteri kadar lokmalık doğranmış kurumuş pide & tandır ekmeği Sarımsaklı yoğurt - Sarımsaklı limon suyu Yapılışı Tercihen düdüklü tencere ocakta ısıtılır, orta irilikte doğranmış yağlı et tencereye bırakılır, kendi halinde kavrulur. Suyunu salıp çekince sıvı yağ eklenir karıştırılır. Tümden soğan, havuç katılır karıştırılır. Üzerine eti haşlamak için sıcak su eklenir. Tuz hariç baharatlar katılır kapağı kapatılır. Önce harlı ateşte, tencereden ses gelince düdüğü indirilir, kısık ateşte dakika kaynatılır. Et lime lime olmalıdır. Normal tencerede pişirme süresi 1 saatten fazla kısık ateşte olur. Et piştikten sonra tuz eklenir karıştırılır. Ardından etler didiklenir tabağa bırakılır. Kuyruk yağı elde etmek için, koyun kuyruğu küçük doğranır, tavada orta ısıda sürekli karıştırarak eritilir. Erimeyen kısım atılır. Tavaya porsiyon başı 1 tatlı kaşığı kuyruk yağı bırakılır. Yağ ısınınca kuru ekmekler tavaya bırakılır kavrulur. Kuyruk yağında kavrulan ekmekler çukur tabaklara bırakılır. Üzeri didiklenmiş etle kaplanır. Üzerine yağlı et suyu bolca dökülür. Üzerine önce sarımsaklı limon suyu gezdirilir. Ardından sarımsaklı yoğurt gezdirilir, servise sunulur. Kuyruk yağının tavada erime hali.

15 Tirit Şanlıurfa

16 7. Tarif Şam Tiridi Malzeme 4 çorba kaşığı koyun kıyması - 1 adet kuru soğan 5 çorba kaşığı köftelik bulgur 3 çorba kaşığı su - 2 çorba kaşığı un 1 tatlı kaşığı domates salçası - 1 çorba kaşığı yumurta akı Birer fiske tuz, karabiber, kimyon, kırmızı toz ve pul biber 5 dal maydanoz - Tepsiye serpmek için yeteri kadar un 2 servis kaşığı sıvı yağ gr. Sotelik doğranmış koyun eti 1 çorba kaşığı salça 1 tatlı kaşığı acı biber salçası - Birer fiske, tuz, toz kırmızıbiber 4 su bardağı su - 1 su bardağı haşlanmış nohut 1 kâse tuzlu ezilmiş sarımsaklı süzme ve normal yoğurt karışımı Küp şeklinde doğranmış yeteri kadar kurmuş tandır ekmeği 1 çorba kaşığı tereyağı sıvı yağ karışımı ve kırmızı pul biber Yapılışı Misket köfteler için; kıymaya soğan rendelenir, maydanoz ince kıyılır, yumurta akı, tuz, baharatlar, ince bulgur, 3 çorba kaşığı su ve un eklenir, çiğ köfte yoğurur gibi yoğrulur. Avuç içleri az su ve sıvı yağla ıslatılır, misket köfteler yapılır. Un serpilmiş tepsiye bırakılır, tepsi hafifçe sallanır köfteler una bulanır, birbirlerine yapışmaları önlenir. Tencereye sıvı yağ bırakılır. Yağ ısınınca kuşbaşı et eklenir, kavrulur. Et suyunu salıp çekince salçalar ve toz kırmızıbiber eklenir, kavrulur. Sıcak su eklenir, tencerenin ağzı kapalı kaynamaya bırakılır. Etli su kaynayınca, tuz, misket köfteler ve haşlanmış nohut ilave edilir. Kısık ateşe köfteler pişene kadar kaynatılır. Ocaktan alınır. Harı gidene, hafif ılıyana kadar bekletilir. Servis tabağına fırında ısıtılmış kuru ekmekler bırakılır. Üzerine nohutlu etli köfteler suyuyla bırakılır. Tabağın etrafına sarımsaklı yoğurt gezdirilir. Üzerine kırmızı pul biber serpilir. Tereyağı sıvı yağ karışımı tavada ısıtılır, kızdırılır Şam Tiridinin üzerine gezdirilir. Servise sunulur.

17 Şam Tiridi