İstiklal Mahkemeleri kuruldu.(18 Eylül 1920) Düzenli ordunun kurulmasına hız verildi.

Transkript

1 Türk adıyla açılan ilk kurultaydır. Ulusal egemenliğe dayalı yeni bir devlet kurulmuştur. 115 Milletvekili katılımıyla M. Kemal meclis başkanlığına seçildi. Meclis Hükümeti kurulmuştur.(2 Mayıs 1920) TBMM nin üstünde bir güç yoktur. Padişah ve Halife bulunduğu baskıdan kurtulduktan sonra, Meclisin düzenleyeceği esaslar içinde yer alacaklardır. TBMM Yasama + Yürütme + Yargı yetkisini kendinde toplamıştır.(güçler Birliği İlkesi) TBMM nin ilk çıkardığı Kanunlar: Hayvan Vergisi. Hıyaneti Vataniye. TBMM nin işleyişine ait kanun. Geçici Yargıtay ın kurulması. Jandarma Örgütünün kurulması. Basın-Yayın Genel Müdürlüğünün kurulması. Türk Devleti nin Bağımsızlığının ilanı. TBMM'YE KARŞI ÇIKAN AYAKLANMALAR Doğrudan doğruya İstanbul Hükümeti nin çıkardığı ayaklanmalar. o Kuvay-ı İnzibatiye (Halife Ordusu) (Geyve, İzmit te çıktı, Ali Fuat Paşa bastırdı.) o Anzavur ayaklanması (Manyas, Susurluk, Balıkesir de çıktı.çerkez Ethem bastırdı.) İtilaf Devletleri ve Osmanlı Hükümetinin birlikte çıkardığı ayaklanmalar. o Adapazarı Bolu Düzce Hendek ayaklanması.(a. Fuat P. bastırdı.) o Konya Delibaş Mehmet ayaklanması.( Düzenli ordu bastırdı.) o Afyon Çopur Musa ayaklanması.( Düzenli ordu bastırdı.) o Urfa Milli Aşiret ayaklanması. (Kuva-yı Milliye ve düzenli ordu bastırdı.) o Yozgat, Çapanoğlu ve Aynacıoğlu ayaklanması. (Çerkez Ethem bastırdı.) Kuva-yı Milliye yanlısı olupta sonradan ayaklananlar o Çerkez Ethem ayaklanması. (İsmet P. Bastırdı.) o Demircili Mehmet Efe ayaklanması. (Refet Bey bastırdı.) Azınlıkların çıkardığı ayaklanmalar. o Ermeni ayaklanması. o Rum ayaklanması. Ayaklanmalar karşısında TBMM nin aldığı önlemler: Şeyhülislama karşı fetvalar yayınlamak. Anadolu Ajansı kuruldu. Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı.(29 Nisan 1920) İstiklal Mahkemeleri kuruldu.(18 Eylül 1920) Düzenli ordunun kurulmasına hız verildi. Ayaklanmaların Sonuçları : İstanbul Hükümeti'nin çalışmaları, TBMM üyelerinin bilinçlenmesini sağladı. Kurtuluş Savaşı'nın başlaması-kazanılması gecikti. Aynı kana, aynı dine sahip insanlar uzun süre birbirleriyle çatıştılar. Milli Mücadele'nin uzamasına neden Türk Milleti daha uzun süre işgal yönetiminde kalarak daha çok acılar çekti. Milli kaynaklar boşa harcandı. TBMM'nin siyasal otoritesi sağlandı. Düzenli ordunun kurulması gecikti. Yunanlılar ilerleme olanağı buldu. Ayaklanmaların bastırılması ile TBMM Anadolu'ya tamamen hakim İç ayaklanmalar, TBMM'nin bütün gücünü ayaklanan kişilere karşı kullanmasına neden SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920) Tasarısı: San-Remo Konferansı İmzalanması: Paris Sevres Kasabasında. Koşulları: Topraklara Ait Hükümler o Yunanistan a Doğu Trakya bırakılacak, İmroz ve Bozcada Yunan egemenliğine geçecek, İzmir Türk egemenliğinde olacak fakat yönetimi Yunanlıların elinde bulunacaktı. o Fransa ya Suriye, Adana, Antep, Urfa, Maraş, Sivas, Malatya yöresi. o İngiltere ye Tüm Arabistan, Ürdün, Irak, Musul o İtalya ya Mersin, Antalya, Muğla, Konya, İç Batı Anadolu Bölgeleri Kapitülasyonlar o Bütün devletler yararlanacak. Askeri Hükümler o İstanbul: Azınlıkların haklarını gözettiği sürece Osmanlı Devleti'nin başkenti olarak kalacaktı. Anlaşma hükümlerine uymazsa Osmanlı Devleti'nin elinden alınacaktı. o Boğazlar: Boğazlar komisyonu kurulacak, Osmanlıların bu komisyonda üyesi bulunmayacak, Komisyonun ayrı bir bayrağı ve bütçesi olacak, savaş zamanlarında bile bütün devletlerin gemilerine açık bulunacaktı. o Osmanlıların kişilik bir ordusu olacaktı. o Ordumuzun kişilik bölümü güvenliğin sağlanması için jandarma olarak görevlendirilecek. o Ordumuzda; makineli tüfek, tank, top

2 ve uçak bulunmayacak. 4) Deniz gücümüz 13 küçük gemiyi geçmeyecekti. Azınlıklar o Kürdistan: Doğu Anadolu'nun bazı illerinde özellikle Güney Doğu Anadolu'da Kürtler devlet kurmak isterlerse, Osmanlı'lar buna müsaade edeceklerdi. o Ermenistan: Doğu Anadolu illerinde bağımsız bir Ermeni Devleti kurulacaktı. Hudut tespitinde Wilson başkanlık edecekti. o Pontus-Rum: Doğu Karadeniz Bölgesi'nde eskiden olduğu gibi bir Rum Devleti kurulacaktı. Mali Hükümler o Osmanlı Devleti'nin gelir kaynaklarına el konulacak. o Osmanlı Maliyesi, işgal devletleri üyelerinden oluşan bir komisyonca denetlenecek. o Osmanlı gelir kaynakları, anlaşma devletlerinin işgal masraflarını ve savaş tazminatını ödemeye harcanacaktı. o Kalan para olursa Osmanlı hazinesine aktarılacaktı. TBMM, Sevr i imzalayanları ve onaylayanları vatan haini ilan etmiştir. Tarihimizde imzalandığı halde yürürlüğe girmeyen Antlaşmalar: Edirne Segedin Antlaşması (1444 Osmanlı Macaristan) Ahmet Paşa Antlaşması (1732 Osmanlı İran) Ayastefanos (Yeşilköy) (1877 Osmanlı Rus) Sevr Antlaşması (1920 Osmanlı İtilaf Devletleri) ULUSAL KURTULUŞ SAVAŞI VE CEPHELER Düzenli Ordunun Kurulması : TBMM aldığı bir kararla (8 Kasım 1920) düzenli ordu kurulmuştur. Düşmanın üstün gücü karşısında Kuva-yı Milliye nin yetersiz kalmasıyla düzenli orduya geçilmiştir. DOGU CEPHESİ (Ermenilere karşıdır) Ermeni sorunu ilk kez 1878'de Berlin Antlaşması ile gündeme gelmiştir. Milliyetçilik akımının etkisiyle ayaklanan son azınlıktır. I.Dünya Savaşı sırasında Doğu Anadolu da Ayaklandılar. Osmanlı Devleti sorunu çözmek için Ermenileri zorunlu göçe tabi tuttu.(1915)tehcir yasası denilen bu olaya batı dünyası ve Ermeniler soy kırım olarak adlandırırlar. I. Dünya Savaşı sonunda ise Ermenilere ABD. sahip çıkarak doğuda bir Ermeni Devleti nin kurulmasını savunmuştur. Kurtuluş Savaşı yıllarında ABD nin politikasında belirli değişiklikler oluştu. General Harbord Doğu Anadolu da Ermenilerin azınlıkta olduğunu belirten bir rapor hazırladı. İşgal Devletlerinden gerekli desteği alan Ermenilerin karşısında TBMM 7 Haziran 1920 tarihinde Doğu Cephesini kurdu. İlk askeri cephemizdir.komutanı Kazım Karabekir Paşa dır GÜMRÜ BARIŞ ANTLAŞMASI : (2-3 ARALIK 1920) Ermenilerin isteği üzerine imzalanmıştır. Ermenistan bugünkü Doğu Anadolu sınırlarımızı tanıdı. Kars, Sarıkamış, Artvin, Ardahan, ve Iğdır'ın bir bölümü TBMM'ye bırakıldı. Aras Nehrinden Çıldır Gölüne kadar doğu sınırı çizildi. Ermeniler TBMM aleyhine olan antlaşmaları kabul etmeyeceklerdi. Ermeniler, Doğu Anadolu'daki isteklerinden vazgeçtiler. TBMM'nin uluslararası alanda kazandığı ilk askeri ve siyasi başarıdır. Ermeni sorunu çözülmüştür Doğu cephesi kapandı, kuvvetlerimizi güneye ve batıya kaydırma olanağı doğdu. Sevr'e verilen ilk yanıttır. İlk kez bir antlaşmada "Türkiye Devleti" adı geçmektedir. Ermenistan, SSCB'ye katılınca, bu antlaşma Kars Antlaşması ile yenilenmiştir. TBMM içte ve dışta büyük bir saygınlık ve güç kazandı. GÜRCÜ ANTLAŞMASI (23 ŞUBAT Gürcülerle savaş yapılmadan antlaşma yapılmıştır. Gürcistan Mondros'tan sonra işgal ettiği Ardahan, Batum ve Artvin'i geri verdi. Gürcistan, SSCB'ye katılınca Moskova Antlaşması ile Batum, SSCB'ye, Kars Antlaşmasıyla da Gürcistan'a bırakıldı. Düzenli Ordumuz Güney Cephesinde görev almamıştır. Fransa ile 30 Mayıs 1920'de yirmi günlük Ateşkes Antlaşması yapılmıştır. Fransızlarla olan çatışmalar 20 Ekim 1921 'de Ankara Antlaşması ile sona erecektir. İtalyanlara karşı bir cephe kurulmamıştır. İtalyanlar II. İnönü Savaşı'ndan sonra 5 Temmuz 1921'de ülkemizi terk etmeye başladılar.

3 Güney Cephemiz Batı Cephesinde kazanılan Sakarya Zaferinden sonra Ankara Antlaşması ile kapanmıştır. GÜNEY CEPHESİ: Mondros'a göre Urfa, Antep, Maraş önce İngilizler tarafından daha sonrada Fransızlar tarafından işgal edildi. Fransızlar, Suriye'deki Ermenileri bölgeye yerleştirip,ermeni intikam Tugayları kurarak işgali kolaylaştırmak istediler. Güney Cephesinde ilk direniş 19 Aralık 1918'de Dörtvol'da olmuştur. Maraş Savunması : 30 Ekim 1919'da Maraş'ı işgal eden Fransızlar yerli Ermeniler ile birlikte taşkınlık yapınca Sütçü İmam önderliğinde ayaklanan Maraş halkı 11 Şubat 1921 'de Fransızları şehirden çıkardı.daha sonrada TBMM Maraş'a Kahraman unvanı verdi Urfa Savunması : Urfa halkı Kuva-i Milliye'nin desteğini alarak Fransızları şehre sokmadı. 11 Nisan 1920'de Urfa kendi kurtuluşunu kendisi sağladı. Daha sonra TBMM Urfa'ya Şanlı unvanını verdi. Antep Savunması: Yerli Ermenilerle işbirliği yapan Fransızlara karşı Şahin Bey önderliğinde Antep halkı 10 ay direndiyse de Antep Fransızlara teslim (9 Şubat TBMM Antep'e Gazi unvanı verdi. Adana Savunması: Kuva-i Milliye birlikleri Adana'da Fransız ve Ermenilere karşı başarılı Kilikyalılar Cemiyetinin çalışmaları etkili olmuştur. BATI CEPHESİ Düzenli ordunun savaştığı ilk cephedir. Bu cephede kazanılan savaşlar Kurtuluş Savaşı'nın bitmesinde etkili olacaktır. Batı Cephesi Komutanlığına İsmet Paşa (İnönü) getirildi. Güney kesimlerinde Rafet Paşa görev aldı. Yunanlılar "Megola İdea" larını gerçekleştirmek için İngiltere den destek almışlardır. Yunanlıların Batı cephesindeki amaçları; Sevr' i Türklere zorla kabul ettirmek, TBMM ordularını yok ederek Ankara'yı ele geçirip TBMM'yi dağıtmaktır. I.İNÖNÜ MUHAREBESİ (6-10 OCAK Düzenli ordunun Çerkez Ethem ve kardeşlerinin isyanı ile uğraşmasını fırsat bilen Yunanlıların saldırısı Amaç Eskişehir'i alıp demiryollarını tahrip etmek, Ankara üzerine yürüyerek ulusal mücadeleyi yok etmektir. İsmet Paşa'nın savunma taktiği ile Yunanlılar durduruldu. Çerkez Ethem, Milli Kuvvetlere yenilerek Yunanlılara sığındı. Düzenli ordumuzun batı cephesindeki ilk başarısıdır. TBMM'nin otoritesi arttı. TBMM'ye içte ve dışta güven duyulmaya başlandı. Kurtuluş Savaşı'nın kazanılacağına duyulan inanç güçlendi. Askere alınma işlemleri hızlandı. Kurtuluş Savaşı'na katılım arttı. Sovyet Rusya'nın TBMM'ye yaklaşmasında etkili Anlaşma Devletleri arasındaki anlaşmazlıklar su yüzüne çıktı. Sonrasındaki Gelişmeler: Teşkilat-ı Esasi (20 Ocak kabul edildi Londra Konferansı (23 Şubat - 12 Mart Afganistan ile dostluk antlaşması imzalandı.(1 Mart TBMM'nin siyasal varlığını ilk tanıyan Müslüman devlet Afganistan'dır. iki taraf düşmanlarına karşı ittifak kurdu. Ankara'ya ilk defa elçi gönderen devlet Afganistan İstiklal Marşının Kabulü (12 Mart Moskova Antlaşması (16 Mart LONDRA KONFERANSI (23 ŞUBAT -12 MART Toplanma Nedeni: İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıkları TBMM'nin kararlı tutumu Sevr'i hafifleterek TBMM'ye de kabul ettirmek. TBMM'nin Katılmasındaki Nedenler: Türkler barışa yanaşmıyor propagandasını çürütmek. Misak-ı Milli'yi dünyaya duyurmak TBMM'nin Türk ulusunun gerçek temsilcisi olduğunu dünyaya göstermek. Türk ulusunun haklı davası uluslararası bir konferans aracılığı ile dünyaya duyuruldu. Anlaşma Devletleri TBMM'yi hukuksal olarak tanıdılar. Anlaşma Devletleri adına İtalya, TBMM'nin de konferansa katılmasını sağladı. TBMM'yi temsil eden Bekir Sami Bey'in İtalya, Fransa ve İngiltere ile yaptığı antlaşmalar devletlerin eşitliği ilkesine ve bağımsızlığa uymadığından (esir değişimi ve ekonomik ayrıcalıklar) TBMM'de kabul edilmemiştir. II. İNÖNÜ MUHAREBESİ (23 Mart - 1 Nisan

4 Yunanlıların Sevr'i TBMM'ye de kabul ettirme istekleri. Yunanlıların I. İnönü Savaşı yenilgisinin öcünü alma istekleri. Türk ordusunun saldırı gücü kazanmasına engel olmak. Saldırıya geçen Yunanlılar İnönü de ikinci kez durduruldular. ismet Paşa generalliğe yükseltildi. İtalyanlar savaş yapmadan kuvvetlerini Anadolu'dan çekme kararı aldı. (5 Temmuz KÜTAHYA - ESKİŞEHİR MUHAREBELERİ (10-24 Temmuz Yunanlılar, TBMM'nin saldırı gücüne ulaşmasına engel olmak istekleri. Geniş bir cepheden harekete geçen Yunanlılar önünde ordumuz başarılı olamadı. Ordumuz 25 Temmuz 1921'de Mustafa Kemal'in emri ile Sakarya ırmağının doğusuna çekildi. o Türk ordusunun kayıplarını azaltmak o Saldırı gücü kazanana kadar Türk ordusuna zaman kazandırma. TBMM'de önemli tartışmalar doğmuştur. Mustafa Kemal Meclisin yetkilerini üç aylığına kendi üzerine alarak başkomutanlığa getirildi. (5 Ağustos Mustafa Kemal Başkomutanlık Kanununun kendisine verdiği yetkiye dayanarak ''Tekalifi Milliye Emirleri"ni (Ulusal yükümlülük emirleri) yayınlamıştır. (7-8 Ağustos o Orduyu savunmaya hazırlamak o Ulus, ölüm kalım savaşı öncesinde fedakarlığa çağrılmıştır. SAKARYA MEYDAN SAVAŞI(23 Ağustos 13 Eylül Yunanlıların amacı : Türklerin daha fazla güçlenmesine fırsat vermeden Ankara yı ele geçirip TBMM ni dağıtmak. Sakarya Meydan Savaşı son savunma savaşımızdır. o Miryokefalon Savaşı o II. Kosova Savaşı 1448 o Sakarya Savaşı 1921 Yunan ordusunun saldırı gücü kırılmıştır. (Megola idea'nın sonu) 1683'den beri devam eden savunma durumu sona erdi, saldırı gücü Türklere geçti. Mustafa Kemal'e TBMM tarafından Gazilik Unvanı ve Mareşallik rütbesi verildi. (19 Eylül İtalya ve Fransa, İngiltere den koptular. Savaş Türk - Yunan savaşına dönüştü. İtilaf Devletleri TBMM'ye yeni barış önerisi sundular. Siyasi Kars Antlaşması (13 Ekim o TBMM ve Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan) o Gümrü, Gürcü ve Moskova Antlaşmaları yenilendi. o Doğu sınırımız kesinlik kazandı. o TBMM ile SSCB arasında son ve kesin sınır belirlemesidir. Ankara Antlaşması (20 Ekim o TBMM ile Fransa arasında imzalanmıştır. o Türkiye ile Fransa arasında savaş durumu sona erdi. o Fransa iki ay içinde tüm kuvvetlerini Anadolu'dan çekecekti. o İskenderun bölgesi (Hatay) Fransızlarda kalacak, fakat çoğunluğu Türk olan yöre halkının kültürel kimliği korunacaktı. o Suriye'deki Caber Kalesi Türk toprağı sayılacaktı. o Hatay hariç bugünkü Suriye sınırı çizildi. Güney cephesi kapandı. o Misak-ı Milliyi tanıyan ilk itilaf devleti Fransa Antlaşma Devletlerinin TBMM'ye Barış Önerileri Barış önerileri Sevr'i ufak değişikliklerle Türklere yeniden kabul ettirme amacı taşıyordu. BÜYÜK TAARRUZ VE BAŞKOMUTANLIK MEYDAN MUHAREBESİ (26 Ağustos - 30 Ağustos 1922) Amaç: Düşmanın gücünü yok edip, ülkeden atmak ve Misak-ı Milliyi kabul ettirecek ortam yaratmak. Yapılan Hazırlıklar: Savunma hazırlığı bir yıl sürdü Mustafa Kemal karargahını gizlice Akşehir'e taşıdı. Muhalif gruba rağmen Mustafa Kemal'e başkomutanlık süresiz olarak verildi. (20 Temmuz 1922) Yunanlılarda; Uşak'tan Afyon'a güçlü bir savunma hattı oluşturdular. 26 Ağustosta Büyük Taarruz Harekatı başladı. Kurtuluş Savaşı'nın askeri bölümü sona erdi. Anadolu'nun sonsuza dek Türk yurdu olduğu bir kez daha kanıtlandı. o 1048 Pasinler Savaşı Anadolu kapılarını araladı. o 1071 Malazgirt Savaşı Anadolu'da

5 Türkiye tarihini başlattı. (Anadolu kapıları açıldı.) o 1176 Miryokefalon Savaşı ile Anadolu'nun Türk yurdu olduğu kanıtlandı. (Anadolu'nun tapusu) o 1922 Başkomutanlık Meydan Savaşı ile Anadolu sonsuza dek Türk yurdu Mustafa Kemal Türk Ordularına Çanakkale ve İstanbul Boğazlarını hedef gösterdi. Bunun üzerine itilaf Devletleri Yunanistan adına ateşkes önerdiler. Muharebe sonunda TBMM Fevzi Çakmak'a "Mareşal" rütbesini verdi. MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI (11 EKİM 1922) Gelişmeler: Yunan ordusunun yenilmesi İngiltere nin müttefiklerince terk edilmesi İngiliz halkının yeni bir savaşı istememesi İngiliz dominyonlarının ayaklanması Mustafa Kemal'in diplomatik çabaları İngiltere ile yeni bir savaşı önlemiştir. Taraflar: TBMM adına Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, Anlaşma Devletleri adına, İtalyan Mombelli,Fransız Hükümleri: Türk Yunan Savaşına son verilecek. (Ateşkes sağlandı. (14-15 Ekimden geçerli) Doğu Trakya 15 gün içinde boşaltılacak, işgal devletlerine teslim edilecekti. 30 gün içinde de TBMM Hükümetine teslim edecekti. Barış imzalanıncaya kadar TBMM Doğu Trakya'da 8000 jandarma bulunduracaktı. Anlaşma Devletleri barış yapılana kadar İstanbul da kalacaklardı. Barış Antlaşması imzalandıktan sonra Anlaşma Devletleri, İstanbul ve Boğazları TBMM'ye bırakacaktır. Barış imzalanıncaya kadar Anlaşma Devletlerinin bir miktar askeri boğazlar bölgesinde bulunacak Türkler buralara yaklaşmayacak. Doğu Trakya toprakları (Edirne, İstanbul, Kırklareli, Tekirdağ) savaş yapılmadan kurtarıldı. İsmet Paşa'nın bu diplomatik başarısı Lozan'a gönderilmesinde de etkili olacaktır. SALTANATIN KALDIRILMASI (1 KASIM 1922) Bir ülkede iki ayrı hükümet yaşayamazdı. TBMM'nin ulus egemenliğini savunması Padişah ve İstanbul hükümetinin Kurtuluş Savaşı süresince zararlı faaliyetleri Mustafa Kemal ateşkes sonu yapılacak barış antlaşmasının İzmir de olmasını istiyordu. Yunanlıların İzmir de yaptığı tahribatı tüm dünyaya göstermek için. İki başlılık yaratarak istedikleri; barış koşullarını Türklere kabul ettirmek için,konferansın Lozan'da yapılmasına itilaf Devletleri karar verdi. 28 Ekim 1922'de Japonya aracılığıyla hem TBMM hem de Osmanlı Hükümeti konferansa davet edildi. Bunun üzerine TBMM 1 Kasım 1922'de saltanatı kaldırdı. Rejimin ne olacağı sorunu için yanıt bulunmaya başlamıştır. Devlet başkanının kim olacağı sorunu gündeme getirildi. Osmanlı Hükümeti (Tevfik Paşa) istifasını vermesiyle Osmanlı Devleti RESMEN tarih sahnesinden silinmiş 17 Kasım 1922'de Osmanlı'nın son padişahı (36.) VI. Mehmet Vahdettin İngiliz kraliyet ailesinin bir gemisiyle ülkeden ayrıldı. Bunun üzerine TBMM 18 Kasım 1922'de halifeliği aynı aileden Abdülmecit Efendi'ye verdi. 600 yıllık Osmanlı saltanatı sona erdi. (Hukuksal olarak) TBMM, Osmanlı'nın siyasal varlığına hukuken son verdi. Ülkede birlik sağlandı. İstanbul, TBMM Hükümetinin yönetimine geçti. Ulusal egemenliğin önündeki engel kalktı. Ateşkesin Önemi: Kurtuluş Savaşı'nın sıcak savaş dönemi bitti. Askeri zaferi tamamlayan siyasi bir zafer "İstanbul ve Boğazlar Türk Hükümetine bırakılacaktır." maddesi Osmanlı Hükümetini yok saymaktır. TBMM'yi tanımakta direnen İngiltere ve İtalya yasal olarak tanımak zorunda kaldı. İngiltere de hükümet değişikliğine neden