I.BURDUR SEMPOZYUMU EKONOMİ-TİCARET VE SANAYİ

Transkript

1 I.BURDUR SEMPOZYUMU EKONOMİ-TİCARET VE SANAYİ

2 1262 I.BURDUR SEMPOZYUMU

3 I.BURDUR SEMPOZYUMU 1263 BURDUR DAKİ KOBİ LERDE ELEKTRONİK TİCARET UYGULAMALARI İrfan ATEŞOĞLU * 1. Elektronik Ticaret Kavramı E-ticaretin birçok tanımı bulunmaktadır. Şimdiye kadar yapılan tanımların en geniş kapsamlısı Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu tarafından yapılmıştır. Bu tanıma göre elektronik ticaret, mal ve hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme işlemlerinin bilgisayar ağları üzerinden yapılmasıdır. Bir işlemin elektronik ticaret kapsamına girebilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir. ( ) Elektronik ortamda gerçekleşmelidir. İki veya daha fazla taraf arasında mal/hizmet alım satımı veya tanıtımı olmalıdır. Metin, ses ve görüntü şeklindeki sayısal bilgilerin işlenmesi ve saklanması temeline dayanmalıdır. Bir değer oluşturmayı amaçlamalıdır. Ticari nitelikte bir işlem olmalı veya bir ticari işlemi destekleyecek nitelikte olmalıdır. 2. Elektronik Ticaretin Kapsamı Elektronik ortamda açık ve kapalı ağlar üzerinden yapılan; mal (taşınır, taşınmaz) ve hizmet (bilgi servisleri, danışmanlık, finans, hukuk, sağlık, eğitim, ulaştırma vb.) ticareti, sayısal biçime çevrilmiş yazılı metin, ses, video görüntülerinin işlenmesi ve iletilmesi, ürün tasarımı, üretim, doğrudan tüketiciye pazarlama, üretim izleme, sevkiyat izleme, tanıtım, reklâm ve bilgilendirme, sipariş verme, sözleşme yapma, banka işlemleri ve fon transferi, konşimento gönderme, gümrükleme, ortak tasarım geliştirme ve mühendislik, kamu alımları, elektronik para (sanal para) çıkarma, elektronik hisse alışverişi ve borsa, açık arttırma, sayısal imza, e-noterlik, güvenilir üçüncü taraf işlemleri, vergilendirme ve vergi toplama, fikri mülkiyet haklarının transferi, kiralanması vb. işlemleri elektronik ticaret kapsamında değerlendirilmektedir. ( Ersoy, 1999: s.42 ) 3. Elektronik Ticaretin Araçları E- ticarette kullanılan temel araçlar altı tane olmak üzere aşağıdaki gibi sıralanabilir: Telefon, Fax, Televizyon, Elektronik ödeme ve para transfer sistemleri, Elektronik veri değişimi (Electronic Data Interchange-EDI), İnternet Bu araçlar içinde internet, elektronik ticaret açısından en etkin araç olarak kabul edilmektedir. Ticari işlemlerde bir veya daha fazla insan tarafından ses, görüntü ve yazılı metinlerin aynı anda interaktif bir biçimde iletilmesi, zaman ve mekân sınırının olmayışı ve nispeten daha düşük maliyetlerle çalışılabilmesi internetin etkin olmasına yol açmıştır.(özbay, Akyazı, 2004:s.19) 4. Elektronik Ticaretin Türleri E-ticaret farklı kişi ve kuruluşlar arasında yapılabilmektedir. E-ticaretin taraflarına göre bir sınıflandırma yapıldığında dört farklı e-ticaret türünden söz etmek mümkündür. ( Ene, 2002:s.11 ) İşletmeler arası e-ticaret, İşletmeler ve müşteriler arasında e-ticaret, İşletmeler ve kamu arasında e-ticaret, Vatandaş ve kamu arasında e-ticaret. * Yrd.Doç.Dr., Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

4 1264 I.BURDUR SEMPOZYUMU 5. Elektronik Ticaretin Kobi lere Sağladığı Yaralar KOBİ lerin farklı ülkelerde, farklı kuruluşlarda pek çok tanımı bulunmaktadır. Türkiye de de kuruluşlar KOBİ tanımlarını farklı yapmaktadır. Burada KOSGEB in tanımı verilecektir. KOSGEB e göre 1-50 arasında personel çalıştıran işletmeler küçük, ise orta ölçekli işletmedir. Dolaysıyla, arasında personel çalıştıran işletmeler KOBİ dir. (Güneş, idari.cu.edu.tr, ) E-ticaretin KOBİ lere sağladığı yararlar olarak aşağıdakiler sıralanabilir: (Karalar, Eroğlu, 2004:s.42 ) Karlılık oranı artırma, 24 saat erişilebilir olma, İşlem maliyetlerinde parasal tasarruf sağlama, Ulusal ve küresel potansiyel müşterilere kolay ulaşabilme, İşletmenin, ürünlerin ve markanın / markaların daha az maliyetle tanıtımının yapılması, Müşterilerle daha düşük maliyetli iletişim kurma, Tedarikçilerle ve aracılarla bütünleşme sağlayarak iyi bir sipariş sistemi kurma, İşletmeler arası bilgi alış-verişi 6. Burdur daki Kobi lerde Elektronik Ticaret Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma 6.1. Araştırmanın Amacı Elektronik ticaret, özellikle KOBİ'ler için çok uygun bir ticaret şeklidir. Elektronik ticaret, ürün seçeneklerinin artmasını, ürünlerin kalitesinin yükselmesini ve daha hızlı bir şekilde ödenerek teslim alınmasını sağlamaktadır. Potansiyel tüketicilerin dünyanın her yanında pazara arz edilen ürünler hakkında bilgi sahibi olmalarına ve yeni üreticilerin dünya pazarlarına girmelerine imkan vermektedir. Daha düşük fiyatlı ve kaliteli ürünlerin pazara girmesi üreticiler arasında rekabetin artmasına ve tüm ticari işlemlerin maliyetinin düşmesine neden olmaktadır. ( www,e-ticaret.gov.tr/ ) Bu çalışmada Burdur il merkezinde faaliyet gösteren KOBİ lerin e-ticaret yapma düzeylerini belirlemek, e-ticaret yapmayan işletmelerin yapmama nedenlerini ortaya koymak ve Burdur daki KOBİ lerin e- ticaret yapmaları konusunda önerilerde bulunmaktır Araştırmanın Kapsamı Bu çalışma Burdur Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı olup il merkezinde faaliyette bulunan sanayi işletmeleri üzerinde yapılmıştır. Burdur Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı olup faal olan 67 sanayi işletmesi bulunmaktadır. Bunlardan 47 işletme ile yüz yüze anket görüşmesi yapılmıştır. Görüşülen İşletme Görüşülmeyen İşletme Toplam Tablo 1:Araştırma Yapılan İşletme Oranı ( % ) 6.3. İşletmelerin İnternet Bağlantısı Araştırmaya katılan işletmelerde internete bağlanma oranı % 68 dir. Microsoft Türkiye nin 2003 yılında İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Adana da yaptığı KOBİ araştırmasında araştırmaya katılan işletmelerin internet bağlantı oranı % 80 olarak bulunmuştur. Gelişmiş ülkelerde de bu oran aynıdır. ( ) Buna göre Burdur da KOBİ lerin internete bağlantı oranı düşüktür. İnternet Bağlantısı Var İnternet Bağlantısı Yok Cevap Yok Toplam Tablo 2:İnternet Bağlantı Oranı ( % ) 6.4. İşletmelerin Web Sahipliliği Araştırmaya katılan işletmelerin web sayfasına sahip olma oranı yaklaşık % 49 dur. Microsoft Türkiye nin yaptığı araştırmada bu oran % 53 olarak belirlenmiştir. Üç yıl öncesinin oranlarına göre bile Burdur daki KOBİ lerin web sayfası sahiplilik oranı düşüktür. Tahminen, Microsoft Türkiye nin araştırma yaptığı illerdeki KOBİ lerde bu oran yükselmiştir. Web sayfasına sahip olmayan işletmelere, sahip olmama nedenleri sorulduğunda büyük çoğunluğu gerekli olmadığını düşünmüyorum şeklinde cevap vermiştir. WEB Var WEB Yok Yapım Aşamasında Cevap Yok Toplam Tablo 3:WEB Sayfası Sahipliliği ( % )

5 I.BURDUR SEMPOZYUMU Elektronik Ticaret Uygulamaları Araştırmaya katılan işletmelerde e-ticaret yapma oranı % 21 olarak bulunmuştur. E-ticaret yapmayan işletmeler, yapmama nedeni olarak birinci sırada gerekli olduğunu düşünmedikleri için, ikinci olarak da Türkiye de e-ticaretin yaygın olmamasını göstermişlerdir. E-ticaret yapmayan işletmelerin yarıya yakını gelecekte de e-ticaret yapmayı düşünmediklerini belirtmiştir. E-ticarette kullanılan araçlar sırasıyla telefon, faks, web ve diğerleri gelmektedir. E-ticaret türlerinden ağırlıklı olarak işletmeden müşteriye ve işletmeler arası e-ticaret kullanılmaktadır. En önemli e-ticaret kullanma nedenleri daha fazla müşteriye ulaşma, maliyet tasarrufu sağlama ve rekabet gücü elde etme şeklinde sıralanmıştır. Evet Hayır Cevap Yok Toplam Tablo 4: Elektronik Ticaret Yapma Oranı ( % ) Sonuç Türkiye de e-ticaretle ilgili araştırma sayısı neredeyse yok denecek kadar az. Dolaysıyla, Burdur daki KOBİ lerin e-ticaret uygulamalarını sağlıklı bir şekilde değerlendirmek mümkün görünmemektedir. Ancak Microsoft Türkiye nin üç yıl önce yaptığı araştırmayla bile bazı veriler karşılaştırıldığında Burdur daki KOBİ lerin e-ticaret uygulamalarının yetersiz olduğu söylenebilir. Uluslararası pazarlarda geleneksel yöntemlerle (büro açmak, distribütör bulmak, bağlantı kurmak) iş yapabilmek için gereken kaynaklara sahip olmayan KOBİ lerin hayatta kalmaları gün geçtikçe zorlaşmaktadır. Eskiden beri en büyük problemleri ürettikleri ürünün satılabilmesi için hedef kitleye ulaşabilmelerini sağlayacak pazarlama kanallardan mahrum olmaları olan küçük işletmeler, yeni düzene adapte olamazlarsa küresel üretim ve satış yapan işletmeler karşısında çaresiz kalacaklardır. Internet işte tam bu noktada KOBİ lere etkili ve ucuz bir pazarlama kanalı sunarak tüm dünyada milyonlarca kişi ve kuruluşu hedefleyebilmelerini sağlamaktadır. KOBİ ler böylelikle yüksek yatırım ve harcama yapmak zorunda kalmadan birçok pazara girebilme, bu pazarlarda hızlı, ucuz ve kaliteli ürün sunabilme fırsatına kavuşacaklardır. Birbirlerine rakip ve kesinlikle hiç bir konuda işbirliği yapamayacaklarına inanılan dev birçok işletmenin elektronik ticaret için bir araya gelmeleri bu işin geleceği ile ilgili çok önemli bir göstergedir. Önümüzdeki dönemde Türkiye de de büyük işletmelerden başlayarak birçok işletmenin satın alma işlemlerini elektronik ortamda gerçekleştirmeye başlayacaklarını öngörmek zor olmayacaktır. Bu aşamadan sonra elektronik ortamdan uzak kalan KOBİ ler bu işletmelerin tedarik zincirlerinin dışında kalacaklar ve yaşamaları fiilen imkânsız hale gelecektir.( Ene, 2002:s.37 ) Bundan dolayı, Burdur daki KOBİ leri e-ticarete ve e-işletmeye yönlendirmek için gerekli altyapı çalışmalarına şimdiden başlanması artan rekabet koşullarında KOBİ lere ciddi avantaj sağlayabilecektir. Kaynaklar ENE Selda, Elektronik Ticarette Tüketicinin Korunması ve Bir Uygulama, Pusula Yayıncılık, İstanbul, ERSOY Zeynep, Elektronik Ticaret ve Ticaret Noktaları, İGEME, Ankara, GÜNEŞ İsmail, Elektronik Ticaret ve KOBİ ler İçin Yeni Fırsatlar, KARALAR Rıdvan, EROĞLU Elif, KOBİ lerde Bir Pazarlama Aracı Olarak Elektronik Ticaretin Kullanımı ve Eskişehir de Bir Uygulama, 1.KOBİ ler ve Verimlilk Kongresi, İstanbul, Aralık ÖZBAY Sabahat, AKYAZI Selma, Elektronik Ticaret, Detay Yayıncılık, Ankara, /