Misdiagnosis of Gifted Students as ADHD: A Case Study

Transkript

1 Journal of GiftedEducationResearch, 2016, 4(1), Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2016, 4(1), ISSN: , Misdiagnosis of Gifted Students as ADHD: A Case Study Aziz ZORLU *, Süleyman KAHRAMAN **&Taşkın TANRIKULU *** Received:.. May 2016 Accepted: May 2016 Abstract: Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD) is one of the most common problems among students. Both in normal students and gifted students it influences students academic achievement and social skills. In addition, literature review shows that gifted children frequently misdiagnosed as ADHD. This case study includes assessment processes of a gifted child s mother who thinks her child has ADHD and applied for psychological help to get medical treatment for her child. The profiles of the child and profiles of individuals with ADHD are disscussed in this study. Key words: Gifted child, Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD), WISC-4, Cognitive Assessment Scale (CAS) * PhD Student, Fatih University, Institute of Social Sciences, Istanbul, Turkey, azizzorlu@hotmail.com ** Phd, Lecturer, Fatih University, Faculty of Education, Istanbul, Turkey, suleymankahraman@outlook.com *** Asist.Prof. Dr, Fatih University, Faculty of Education, Istanbul, Turkey, ttanrikulu@fatih.edu.tr 2015 by BEUN OZELMER,Journal of GiftedEducationResearch/ Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi

2

3 Journal of GiftedEducationResearch, 2016, 4(1), Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2016, 4(1), ISSN: , Üstün Yetenekleri Çocukların Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olarak Tanılanması Sorunu: Bir Olgu Sunumu Aziz ZORLU *, Süleyman KAHRAMAN **& Taşkın TANRIKULU*** Alış Tarihi:.. Mayıs 2016 Kabul Tarihi:.. Mayıs 2016 Özet: Okul dönemi çocukları arasında en sık görülen sorunlardan birisi Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu dur (DEHB). Üstün zekâlı tanısı alan bireyler arasında da görülen DEHB normal gelişen çocuklarda olduğu gibi üstün yetenekli çocuklarda da akademik becerilerini ve sosyal ilişkilerin etkilemektedir. Bununla birlikte üstün yetenekli çocukların yanlış bir tanılama ile DEHB olarak değerlendirilebileceği endişesi alan yazında belirtilmektedir. Bu olgu sunumu annesi tarafından DEHB ifadesi ile ilaç kullanmak için yardım talebiyle başvuruda bulunmuş, yapılan değerlendirmelerde öğrencinin üstün zekâ düzeyinde olduğu testlerle tespit edilmiş bir öğrenci ile takip edilen süreci içermektedir. Uygulanan testlerde ortaya çıkan çocuk profil ile DEHB olan çocukların profili tartışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Üstün yetenekli çocuk, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), WISC-4 Zekâ Testi, Cognitive Assessment System (CAS) Bilişsel Değerlendirme Sistemi. GİRİŞ Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Çocukluk döneminde en sık rastlanan sorunlardan birisi olan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu dikkat, konsantrasyon, dürtü kontrolü ve hareketlilik sorunları ile ortaya çıkan, bir dizi bilişsel ve davranışsal anormallikleri içerin bir bozukluktur (Kayaalp, 2008; Parke, 2014). Çocukluk çağı psikiyatrik bozukluklarından olan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ; The National Institutes of Health (Ulusal Sağlık Örgütü) tarafından önemli bir halk sağlığı sorunu olarak ilan edilmiştir (Neihart, 2003; Kayaalp, 2008). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu nun sıklık ve yaygınlığı konusunda farklı rakamlar verilmekle birlikte okul çağı çocuklarının % 2 12 sini etkilediği kabul edilmektedir. Erkeklerde kızlara göre daha fazla görülmekle birlikte kızlarda dikkatsizlik boyutu daha sık görülmekte, dürtüsellik ve saldırgan davranış sorunları daha az görülmektedir (Kayaalp, 2008). DSM-5 e (Köroğlu, 2013) göre dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu üç alt tip şeklinde görülebilmektedir. Bunlar: Dikkatsizliğin baskın olduğu görünüm * Doktora öğrencisi, Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, azizzorlu@hotmail.com ** Öğr. Gör. Dr., Fatih Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, suleymankahraman@outlook.com *** Yrd. Doç. Dr., Fatih Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, ttanrikulu@fatih.edu.tr 2015 by BEUN OZELMER, Journal of GiftedEducationResearch/ Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi

4 Zorlu, Kahraman & Tanrıkulu 28 Aşırı hareketliliğin/dürtüselliğin baskın olduğu görünüm Bileşik görünüm 1. Dikkatsizlik: Gelişimsel düzeye uygun değildir, işlevsellik bozulur ve en az 6 ay sürmektedir. (a) Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez, okul ödevlerinde, işlerinde ya da diğer etkinliklerinde dikkatsizce hatalar yapar. (b) Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır. (c) Doğrudan kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür. (d) Çoğu zaman yönergeleri izlemek ve okul ödevleri, ufak tefek işleri ya da iş yerindeki görevleri tamamlayamaz. (e) Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker. (f) Çoğu zaman sürekli mental(zekâ) çabayı gerektiren görevlerden kaçınır, bunları sevmez ya da bunlarda yer almaya karşı isteksizdir. (g) Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ya da etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder. (Örneğin oyuncaklar, okul ödevleri, kalemler, kitaplar ya da araç-gereçler) (h) Çoğu zaman dikkati dış uyaranlarla kolaylıkla dağılır. (i) Günlük etkinliklerde çoğu zaman unutkandır. 2. Aşırı Hareketlilik ve dürtüsellik: Gelişimsel düzeye uygun olmayan, işlevselliği bozan hareketklilik/dürtüsellik, en az 6 aydır sürüyor olmalıdır. (a) Çoğu zaman elleri, ayakları kıpır kıpırdır ya da oturduğu yerde kıpırdanıp durur. (b) Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar. (c) Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da tırmanır. (Ergenlerde ya da erişkinlerde öznel huzursuzluk duyguları ile sınırlı olabilir.) (d) Çoğu zaman, sakin bir biçimde, boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır. (e) Çoğu zaman hareket halindedir ya da bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır. (f) Çoğu zaman çok konuşur. (g) Çoğu zaman sorulan soruların soru tamamlanmadan önce cevabını yapıştırır. (h) Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü vardır. (i) Çoğu zaman başkalarının sözünü keser ya da yaptıklarının arasına girer. Üstün Yetenekli Çocuklarda DEHB Zihinsel gelişimi yaşına göre parlak veya daha iyi olan çocukların Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu şüphesiyle değerlendirilmeleri sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Çünkü bu çocuklarda sıklıkla Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların davranışlarını göstermektedir (Barkley, 1990; Baum, Olenchak ve Owen, 1998; Hartnett, Nelson ve Rinn, 2004; Lind, 1996; Webb, 1993) Üstün yetenekli çocuklar arasında Dikkat Eksikliği Bozukluğu veya Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu elbette karşılaşılabilen bir durumdur. Bununla birlikte uygun olmayan bu davranışlar oldukça yüksek bir zihinsel yeteneğin sonucu da ortaya çıkabilmektedir ve bu durum Üstün Yetenekli çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olup olmadığını belirlemeyi oldukça güçleştirebilir (Lind; 1996; Webb ve Latimer, 1993). Aşağıdaki kontrol listesi ebeveynler ve eğitimciler için tıbbi veya psikolojik bir değerlendirme öncesinde bir bilgi verebilir (Lind, 1996):

5 29 Üstün Yetenekli Çocuklarda Dikkat Eksikliği Üstün Yetenekli Bireyler Entelektüel bir akran ile temas kurduğunda olumsuz davranışları azalır. Uygun akademik yerleştirme olumsuz davranışlarını azaltır. Müfredat düzenleme olumsuz davranışlarını azaltır. Çocuğun olumsuz davranışları için mantıklı bir açıklaması vardır. Aktif olduğu zaman çocuk hareketten hoşlanır ve kontrol edilemez hissetmez. Uygun sosyal becerileri öğrendiği zaman impulsif veya olumsuz davranışları azalır. Çocuk görev ve aktiviteleri neden tamamlayamadığına mantıklı açıklamaları yapar. Projeler ve konular ilgisini çektiğinde çocuk birkaç uygun olmayan davranış sergiler. Projeler ve konular çocuk için anlamlı veya uygun olduğunda çocuk birkaç uygun olmayan davranış sergiler. Bilgi paylaşma, sorunun cevabını bildiğini gösterme veya bir problemi hemen çözme ihtiyacı duyduğunda aşırı konuşma veya yorum yapma çocukların özellikleridir. Dikkatsiz göründüğünde yönergeyi tekrarlayabilirler. Çocuk çoklu görevler üzerinde çalışırken gelişir daha fazla yapar, daha fazla öğrenmekten hoşlanır. Uygun olmayan davranışlar sürekli değildir konunun işlevinden dolayı olabilir. Uygun olmayan davranışlar sürekli değildir öğretim stilinden dolayı olabilir. Çocuk öğretmenin dikkatini davranışlarıyla çeker. DEHB Olan Bireyler Entelektüel bir akran ile temas kurmalarının davranışları üzerinde olumlu etkisi olmaz. Uygun akademik yerleştirmenin davranışları üzerinde olumlu etkisi yoktur. Müfredat düzenleme davranışlarını üzerinde olumlu etki yapmaz. Çocuk olumsuz davranışlarını açıklayamaz. Çocuk kontrol edilemez hisseder. Uygun sosyal becerileri öğrenme impulsif veya olumsuz davranışları azaltmaz. Çocuk görevleri, aktiviteleri neden tamamlayamadığını açıklayamaz. Çocuğun davranışları ilgisini çeken etkinliklerden etkilenmez. Projeler ve konuların çocuk için anlamlı veya uygun olması çocuğun davranışlarını azaltmaz.. Bilgi öğrenme veya paylaşma ihtiyacında konuşma ve yorum yapma bu çocukların özelliği değildir. Dikkatsiz göründüğünde yönergeyi tekrarlayamaz. Çocuk görünür bir neden olmadan görevden göreve hareket eder. Uygun olmayan davranışlar süreklidir konuya bağlı olmaksızın. Uygun olmayan davranışlar süreklidir öğretim stiline veya öğretmene bağlı olmaksızın. Çocuk dikkatsizlikten hareket eder. Öğrenciler tıbbi bir inceleme yönlendirmeden önce gerekli eğitim ortamı ve müfredat düzenlemesinin yapılması gerekir; bu yapılmadan öğrencinin yönlendirilmesi eğitim sisteminin göz ardı edilmesine yol açar (Lind, 1996).

6 Zorlu, Kahraman & Tanrıkulu 30 Üstün yetenekli öğrencilerde DEHB değerlendirilmesinin yapılması disiplinler arası bir değerlendirmeyi gerektirmektedir. Bu nedenle üstün yetenekli öğrencilerin ayrıntılı bir incelemeye yönlendirilmesine karar verildiğinde hem DEHB gibi çocukluk dönemi bozukluklarını hem de üstün yetenekli çocukların gelişimlerini değerlendirmede yetkin bir uzmandan destek alınmalı ve bu çocukların kapsamlı bir klinik değerlendirilmesinin yapılması gerekmektedir (Chae, Kim ve Noh, 2003; Flint, 2001; Hartnett, Nelson ve Rinn, 2004; Kargı ve Akman, 2003; Neilhart, 2003). OLGU SNUMU Öğrenci 6 yaş 7 ay, 1.sınıf öğrencisi; velisi çocuğun hareketli olduğu, ilaç kullanmasını istediği, bu nedenle doktora götürmek istediğini ifade etmiştir. Öğrencinin Cognitive Assessment System (CAS) Bilişsel Değerlendirme Aracı ile değerlendirilmesi için randevu verilmiştir. Öğrenci tarihinde CAS aracı ile değerlendirilmiştir. CAS değerlendirme aracı DEHB li çocukların inceleme ve değerlendirme sürecinde kullanılabilecek uygun bir değerlendirme aracıdır. Özellikle Dikkat Ölçeği ve Planlama Ölçeği DEHB değerlendirilmesi açısından önemli veriler sunmaktadır (Das ve Neglieri, 1997). CAS değerlendirmesi sonucunda öğrencinin Dikkat Ölçeği, Planlama Ölçeği, Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği ve Ardıl Bilişsel İşlemler Ölçeği puanları ile Toplam Ölçek Puanı tespit edilmiştir. Toplam Ölçek Puanına göre öğrenci yaşının üstünde performans göstermiştir. DEHB li çocuklar CAS ölçeğinde, Dikkat Ölçeği ve Planlama ölçeğinden düşük değerler alırken en düşük puanı Planlama Ölçeğinde alırlar (Das ve Neglieri, 1997). Araştırmamıza konu olan öğrenci ise en yüksek puanı dikkat ölçeğinden alırken planlama ölçeğinden de yaş ortalamasının üzerinde performans göstermiştir. Her iki testten de aldığı puan diğer alt testler olan Ardıl Bilişsel İşlemler ölçeği ve Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği puanlarından yüksektir. Alt ölçekler ve bu alt ölçeklerden aldığı puanlar aşağıdaki gibidir: Ölçek Türü: Aldığı Puan: Yorumu Dikkat Ölçeği: 132 Dahi Planlama Ölçeği: 127 Üstün Ardıl Bilişsel İşlemler Ölçeği: 112 Normal Üstü Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği 94 Normal Toplam Ölçek Puanı: 120 Üstün Öğrencinin CAS alt testlerinden aldığı puanlar ise aşağıdaki gibidir: Alt Testler Standart Puanlar Yorum Sayıları Eşleştirme 16 Yaş ortalamasının oldukça üzerinde Planlanmış Kodlar 13 Yaş ortalamasının üst sınırında Planlanmış Bağlantılar 14 Yaş ortalamasının üzerinde Matrisler 9 Yaş ortalamasında Sözel-uzamsal İlişkiler 5 Yaş ortalamasının altında Şekil Hafızası 13 Yaş ortalamasının üst sınırında İfadesel Dikkat 17 Yaş ortalamasının oldukça üzerinde Sayı Bulma 13 Yaş ortalamasının üst sınırında Algısal Dikkat 15 Yaş ortalamasının üzerinde

7 31 Üstün Yetenekli Çocuklarda Dikkat Eksikliği Kelime Serileri 10 Yaş ortalamasında Cümle Tekrarı 13 Yaş ortalamasının üst sınırında Konuşma Hızı 13 Yaş ortalamasının üst sınırında CAS Değerlendirme Aracı dört ölçeği bulunan bir testtir ve bilişsel becerilerin üstünlüğünün değerlendirilmesinde kapsamlı bir ölçümü mümkün kılmaktadır (Das ve Neglieri, 1997). CAS Değerlendirme Aracının bu özelliği nedeniyle ortaya çıkan tablo öğrencinin Üstün Zihin düzeyinde olduğunu düşündürmüş ve öğrencinin zihinsel performansını değerlendirmek için tarihinde Wisc-4 Zekâ Testi ile değerlendirilmiştir. Test sonucunda öğrencinin Üstün Zekâ düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. DEHB li çocuklar WISC-4 testinde Çalışma Belleği Puanı ile İşlemleme Hızı Puanı daha düşük bir performans göstermektedir (Parke, 2014). Araştırmamıza konu olan öğrencinin ise hem Çalışma Belleği Puanı hem de İşlemleme Hızı Puanı ya ortalamasının üzerindedir. Her iki ölçekten aldığı puanlar Algısal Akıl Yürütme ölçeği puanından yüksektir ve Sözel Kavram Ölçeği puanından anlamlı derecede farklılık göstermemektedir. Alt ölçekler ve bu alt ölçeklerden aldığı puanlar aşağıdaki gibidir: Ölçek Türü: Aldığı Puan: Yorumu (WHO Sınıflamasına Göre) Sözel Kavrama 126 Üstün Algısal Akıl Yürütme 117 Normal Üstü Çalışma Belleği 121 Üstün İşlemleme Hızı 129 Üstün Tüm Ölçek Zekâ Puanı 130 Çok Üstün Öğrencinin WISC - 4 alt testlerinden aldığı puanlar ise aşağıdaki gibidir: Alt Test Aldığı Puan: Yorumu Küplerle Desen 13 Normal Üstü Benzerlikler 15 Üstün Sayı Dizisi 13 Normal Üstü Resim Kavramları 12 Normal Üstü Şifre 14 Üstün Sözcük Dağarcığı 14 Üstün Harf / Rakam Dizisi 14 Üstün Mantık Yürütme Kareleri 13 Normal Üstü Kavrama 14 Üstün Simge Arama 16 Çok Üstün Öğrenci bu verilerle Çocuk Psikiyatri Kliniği ne yönlendirilmiştir. Çocuk psikiyatri kliniğinde yapılan değerlendirme sonucunda çocuk psikiyatristine göre öğrencinin DEHB tanısı almayacağı düşünülmüştür. SONUÇ ve TARTIŞMA Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklar ile Üstün Yetenekli çocukların bazı davranışları benzerlik gösterebilmektedir (Barkley, 1990; Baum, Olenchak ve Owen, 1998; Hartnett, Nelson ve Rinn, 2004; Webb, 1993). Bazı uzmanlar ebeveynden ve öğretmenden aldıkları bilgiyle ve kısa süreli bir gözlemle Dikkat Eksikliği Hiperaktivite

8 Zorlu, Kahraman & Tanrıkulu 32 Bozukluğu tanısı koyabilmektedir. Çocuklar zekâ testleri, başarı testleri, duygusal durumu değerlendirmeleri gibi ayrıntılı bir psikolojik değerlendirmeyi de içeren ayrıntılı bir incelemeden sonra tanılanmalıdır (Chae, Kim ve Noh, 2003; Flint, 2001; Hartnett, Nelson ve Rinn, 2004; Kargı ve Akman, 2003; Neilhart, 2003; Webb ve Latimer, 1993). Bu değerlendirme sürecinin içermeyen bir tanılama sürecinde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklar ile Üstün Yetenekliliği ayırt etmek oldukça zordur (Webb ve Latimer; 1993). Olgu sunumunda çocuğun velisi, çocuğunun hareketliliği nedeniyle ilaç kullanmak istediğini belirtmiştir. Öncelikle öğrenci için zihinsel ve bilişsel süreçleri içeren bir değerlendirme süreci izlenmiştir. Öğrenci ilk olarak Cognitive Assessment System (CAS) Değerlendirme aracı ile incelenmiştir. CAS ile yapılan araştırmalar Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların Dikkat ve Planlama ölçeğinden düşük puanlar aldıkların, en düşük puanı da Planlama ölçeğinden aldığın belirtmektedir (Das ve Neglieri, 1997). Olgudaki öğrenci ise her iki ölçekten de yaşının üstünde performans göstermiştir. Ayrıca öğrencinin bu Planlama ölçeğinden ve Dikkat ölçeğinden aldığı puan diğer iki ölçek olan Ardıl Bilişsel İşlemler ölçeğinden ve Eşzamanlı Bilişsel İşlemler ölçeği puanından da daha yüksektir. Öğrenci toplam puanda da yaşının üzerinde bir performans göstermiştir. Bu durum öğrencinin Üstün Yetenekli birey olduğunu düşündürmüştür. Bunun üzerine öğrenci WISC-4 Zekâ testi ile incelenmiştir. Test sonucunda öğrenci 130 Toplam Zekâ Bölümü Puanı ile Üstün Zekâ düzeyinde performans göstermiştir. WISC-4 profil de incelendiğinde, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan bireylerin düşük puan aldığı Çalışma Belleği ve İşlemleme Hızı ölçeklerinden, öğrencinin yaşının üzerinde performans gösterdiği tespit edilmiştir. Öğrencinin tıbbi bir tanılama sürecinden de geçirilmesi gerektiği düşünülerek, çocuk psikiyatrisi kliniğin yönlendirilmiştir. Yapılan tıbbi değerlendirme sonucunda da öğrencinin DEHB tanısı alamayacağı raporla belirtilmiştir. Dikkat eksikliği, hareketlilik, davranış problemleri, sosyal ve akademik uyum problemleri yaşayan öğrencilerin ayrıntılı tıbbi ve psikolojik değerlendirme sonucunda tanılanması önemlidir. Özellikle Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ile Üstün Yetenekliliği ayırt edebilmek için zekâ testlerini de içeren ayrıntılı bir psikolojik değerlendirme yapılmalıdır. Cognitive Assessment System (CAS) Değerlendirme aracı ile WISC-4 zekâ testleri hem Üstün Yetenekliliği tespit etmek hem de Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu belirtilerinin tespit edilmesi için yardımcı araçlardır. Ayrıca CAS Değerlendirme aracı ile WISC-4 zekâ testleri Üstün Yeteneklilik ile Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun karıştırılmaması açısından da alt test profilleri ile ayrıntılı bir değerlendirmeye imkân vermektedir. Her ikisi de Türkiye de yeni kullanılan bu ölçeklerin, çocuk inceleme, değerlendirme ve tanılama sürecinde bulunan uzmanlar tarafından kullanılması oldukça yararlıdır. KAYNAKLAR Barkley, R. A. (1990). "Attention deficit hyperactivity disorder: A handbook for diagnosisand treatment." Guilford Press: New York. Baum, S. M., Olenchak, F. R., & Owen, S. V. (1998). Gifted students with attention deficits: Fact and/or fiction? Or, can we see the forest for the trees?.gifted Child Quarterly, 42(2),

9 33 Üstün Yetenekli Çocuklarda Dikkat Eksikliği Chae, P. K., Kim, J. H., & Noh, K. S. (2003). Diagnosis of ADHD among gifted children in relation to KEDI-WISC and TOVA performance. Gifted Child Quarterly, 47(3), Flint, L. J. (2001). Challenges of identifying and serving gifted children with ADHD. Teaching Exceptional Children, 33(4), Hartnett, D. N., Nelson, J. M., & Rinn, A. N. (2004). Gifted or ADHD? The possibilities of misdiagnosis. Roeper Review, 26(2), Kargı, E., & Akman, B. (2003). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna sahip üstün yetenekli çocuklar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24). Kayaalp, L. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimleri Etkinlikleri. Türkiye de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar. Sempozyum Dizisi No.62. Mart S Köroğlu, E. (2013). DSM-5 Tanı Ölçütleri. Ankara: Boylam Psikiyatri Estitüsü. Lind, S. (1996). Before Referring a Gifted Child for ADD / ADHD Evaluation. Erişim Tarihi: , Naglieri, J.,A., Das, J.P. (1997). Cognitive Assessment System: CAS Açıklama El Kitabı. (T.Ergin, Çev.). İstanbul: Bilnet Matbaa Neihart, M. (2003). Gifted Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Erişim Tarihi: , eric.ed.gov. Parke, E. (2014). WISC-IV Profiles in Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder and Comorbid Learning Disabilities. Webb, J. T. (1993). "Nurturing social-emotional development of gifted children." In K. A. Heller, F. J. Monks, and A. H. Passow (Eds.), "International Handbook for Research on Giftedness and Talent," pp Oxford: Pergamon Press. Webb, J.,T. Latimer, D. (1993). ADHD ad Children Who Are Gifted. Erişim Tarihi: ,