Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi"

Volkan Bayar
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi Yavuz Ayhan, Ayşe Elif Anıl Yağcıoğlu Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD

2 Araştırmacı Danışman Konuşmacı

3 Giriş Farklı psikiyatrik bozukluklarda tanı ölçütleri arasında yer almamasına rağmen bilişsel işlevlerde bozulma görülüyor. Farklı psikiyatrik durumlar için bilişsel işlevlerdeki bozulma günlük işlevsellik ile ilişkili olabilir.

4 Giriş Tedavi seçenekleri hastalık belirtilerini hedefliyor Kronik ruhsal rahatsızlıklar için remisyon ölçütleri bilişsel yetileri içermiyor Mevcut tedavi seçenekleri bilişsel işlevlere yönelik değil

5 Giriş Mevcut ilaçların bilişsel işlevler üzerinde olumlu ya da olumsuz etkileri olabilir Bilişsel etkiler nasıl tespit edilebilir? Hasta gruplarında farklı ilaçları kullananların karşılaştırılması Aynı hasta grubunda aynı ilacı kullanırken relaps/rekürrens ve remisyon durumlarının karşılaştırılması Faz I çalışmaları İlaçların farklı endikasyonlarda kullanımı ile ortaya çıkan etkiler

6 Yazı/ konuşmanın içeriği ilaç grupları ile sınırlı, Yazı/ konuşma ilaç gruplarına göre sınıflandırıldı

7 Yazıda bahsedilen ilaç grupları Lityum Antiepileptikler Antidepresanlar Antipsikotikler Diğer

8 Sizin gözlemlerinize göre: Psikotropların bilişsel işlevler üzerinde olumlu etkisi var mı? Psikotropların bilişsel yan tesiri var mı? Hastalar bilişsel yan tesirlerin farkına varıp şikayet ediyorlar mı?

9 Lityum Öznel şikayetler: Kafam almıyor, Anlayamıyorum Hastalık dönemi ile ilişkili olabilir mi? Nesnel bulgular (Wingo ve ark. 2009): Sözel öğrenme ve bellek (ES = 0.29; 95% CI, ) Yaratıcılık (ES = 0.34; 95% CI, ) Psikomotor hız (ES = 0.62; 95% CI, )

10 Lityum için Öneri: Lityum Bataryası Hem öznel hem nesnel değerlendirme Klinik ve araştırma için test önerileri Klinik Batarya Hastaları zihinsel işlevlerinden kendiliğinden bahsetmek konusunda teşvik edin: Konsantrasyon, zihin açıklığı, düşüncelerin net olmaması; Psikomotor işlevsellik ( yavaşlama, sarsaklık ); Lisan üretimi ( kelime bulma, düşünceler çıkmıyor ama sonra ifade edebiliyorum ); Yaratıcı düşünme ( sıradışı düşünebilme, işinde yaratıcı olabilme ). Hastalar şikayet etmezse, yan etkilerden özellikle bahsetmek gerekli olabilir. Lityum başlarken ve doz ayarlarken zihinsel işlevleri gündeme getirin Hasta etkilerden şikayet ederse: Zihin üzerinde yalnız ilacın etkisi olmayabilir, konuşun (örn. duygu hali zihnimizi nasıl etkiliyor?), ve yanlış inanışlarla mücadele edin (ilaçla zihinsel performans arasında illiyet bağı olmayabilir, tartışın); Günlük yaşam için önerilerde bulunun(örn. zihinsel performans, nasıl hissettiği, hastalık durumunu hasta takip etsin; davranış önerilerinde bulunun; ergoterapi önerilebilir). Uzun dönemde takip gerekebilir, değerlendirin (örn..mukayese edebilmek için hastayı hem ilaçlı hem de ilaçsız dönemde, ilaç dozu değiştiğinde değerlendirin, uzun dönem lityum alacaksa en azından senede bir düzenli şekilde araştırın).

11 Lityum Lityumun sözel bellek, akıcılık ve psikomotor hız gibi bilişsel işlevler üzerinde olumsuz etkisi olabilir ancak varsa etki gücü düşük

12 Antiepileptikler Bilişsel yan etkiler epilepsi literatüründe de mevcut Valproat, karbamazepin gibi uzun süredir kullanılan ilaçlarla ilgili veriler daha fazla Lamotrijin, topiramatla ilgili veriler sınırlı

13 Bazı çalışmalarda antiepileptiklerin etkileri lityumdan daha belirgin Bellek Frontal işlevler

14 Valproat ve karbamazepin bellek, dikkat ve bilgi-işleme hızında bozukluklar ile ilişkili olabilir Hastalar sık şikayet edebiliyorlar: özellikle çoklu ilaç kullanımı bilişsel şikayetleri artırıyor.

15 Antiepileptikler ve lityumun bilişsel etkileri belli alanlarda ayrışabilir Duygudurum Düzenleyicilerin Bilişsel Etkileri Bellek Psikomotor hız Reaksiyon Zamanı Bilişsel esneklik Dikkat Gualtieri & Johnson 2006

16 Bilişsel işlevlerde genel sıralama: Lmtg > Ocbz > Li > Tpm > VPA/ CBZ Gualtieri & Johnson 2006

17 İlaç kullananlar İlaç kullanmayanlar Etki gücü (d)* İlaçların bilişsel yan tesirlerin gelişme riski için etki güçleri düşük olabilir ve küçük çaplı çalışmalarda bilişsel sorunlar gözlenmeyebilir.

18 Antiepileptiklerin bilişsel olumsuz yan tesirleri özellikle dikkat, bellek ve yürütücü işlevler alanlarında gözlenebilir etki gücü düşük/ orta birbirlerinden farklı alanlarda farklı derecede etkileri mevcut

19 Antipsikotikler Şizofrenide bilişsel işlevlerde bozukluk hastalığın bir parçasıdır: Sözel bellek İşlem belleği Dikkat Yürütücü işlevler İlaçların olumlu etkileri sınırlı

20 Antipsikotikler Tipik Atipik farkı var mı? Erken dönem çalışmalarda atipik antipsikotikler tipiklere göre avantajlı? Yeni antipsikotikler ile tedavi edilen şizofreni hastalarında önceki ilaçlarına kıyasla hangi bilişsel alanlarda iyileşme var?

21 Büyük örneklemli çalışmalarda tipik-atipik farkı gösterilmemiş Tedavi grubunda ilk ölçümden altı ay sonrasında bilişsel puanlarda değişim Kompozit puan İz Sürme A İz Sürme B WAIS III Şifre Pegboard Rey İşitsel Sözel Öğrenme Testi İlk-epizod hastalarda tüm antipsikotikler için etki sınırlı

22 Bilişsel işlevlerde iyileşme Büyük örneklemli çalışmalarda tipik-atipik farkı gösterilmemiş Hız Muhakeme İşlem Belleği Sözel Bellek Vijilans Tedavi grubu İki ay sonunda ilaç grupları arasında fark yok, iyileşme düşük düzeyde 18 ayda perfenazin daha iyi!

23 Bilişsel alan Yine de bazı gözden geçirme yazıları belirli alanlarda atipikleri destekliyor Dikkat ve vijilans Prosedürel öğrenme Genel entelektüel işlevsellik Lisan ve sözel anlama Algısal işlemleme Psikomotrisite Muhakeme İşlemleme hızı Sözel öğrenme ve bellek Görsel öğrenme ve bellek İşlem belleği Global bilişsel indeks K: Çalışma sayısı; N: örneklem büyüklüğü; CI: güven aralığı Guilera ve ark.

24 Ketiapin> Amisulprid, Haloperidol Olanzapin> Amisulprid, Haloperidol Risperidon > Haloperidol Dokuz çalışma En az 6 ay kullananlar

25 Çoklu antipsikotik kullanımı ve yüksek doz bilişsel performansı olumsuz etkiliyor

26 Depresyon tedavisinde kullanılan ilaçların bilişsel etkileri

27 Depresyonda kalıcı bilişsel etkiler Sağlıklı kontroller (n=236) MDD_Remisyon (n=323) MDD_Devam (n=389) Shilyansky ve ark.

28 Depresyonda kalıcı bilişsel etkiler Sağlıklı kontroller (n=236) MDD_Remisyon (n=323) MDD_Devam (n=389) Shilyansky ve ark.

29 Antidepresan gruplarının bilişsel işlevlerin iyileşmesi konusunda birbirlerine üstünlükleri olmayabilir Küçük örneklemli çalışmalarda SSRI grubu TSA dan daha iyi Venlafaksin ve duloksetin ile bellek ve yürütücü işlevler alanlarında olumlu çalışmalar mevcut

30 Psikomotor hız

31 Bellek Yürütücü işlevler

32 Antidepresanların olumsuz bilişsel etkileri Özellikle trisiklik antidepresanların yaşı ileri hastalarda, doz bağlantılı bilişsel olumsuz etkileri olabilir. Etkiler esas olarak antikolinerjik, antihistaminerjik özellikler ile ilişkili

33 Ayrıca yazıda Antidepresan bilişsel bozukluk ilişkisi, Benzodiazepinler, Antikolinerjikler incelendi.

34 Teşekkür ederim

Benzer belgeler

AÇIKLAMA Araştırmacı:Abdi İbrahim Otsuka. Konuşmacı: - Danışman: -

AÇIKLAMA Araştırmacı:Abdi İbrahim Otsuka. Konuşmacı: - Danışman: - AÇIKLAMA 2014-2017 Araştırmacı:Abdi İbrahim Otsuka Konuşmacı: - Danışman: - Şizofreni ve Bilişsel İşlev Bozuklukları Prof. Dr. Berna Binnur Akdede Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD OLGU