DİL ÖĞRETİMİNDE PRATİK YAPMANIN ÖNEMİ: TÜRKÇE KULÜP KARTLARI VE DİL-KART ÖRNEĞİNDE. Dr. Yücel Özyaşar Süleyman Demirel Üniversitesi, öğretim görevlisi

Transkript

1 Педагогика илимдери УДК DİL ÖĞRETİMİNDE PRATİK YAPMANIN ÖNEMİ: TÜRKÇE KULÜP KARTLARI VE DİL-KART ÖRNEĞİNDE Dr. Yücel Özyaşar Süleyman Demirel Üniversitesi, öğretim görevlisi Naci Yıldız IBSU Gürcistan doktora öğrencisi, Süleyman Demirel Üniversitesi, öğretim görevlisi Enes Kurtay Çig Süleyman Demirel Üniversitesi, öğretim görevlisi Özet Bu çalışmada yabancı dil öğreniminde sıkıntılar yaşayan öğrencilere, kulüp faaliyetleri çerçevesinde daha eğlenceli ve aktif bir şekilde dil öğretimi hedeflenmiştir. Hazırladığımız dil-kart çalışmasında, öğrenciler pasif öğrenme konumundan alınıp, öğrenmenin merkezine konulmaya çalışılmış ve aktif öğrenme prensibine dayalı öğrenme metoduyla, bolca pratik yaptırılarak yabancı dil öğrenmeleri amaçlanmıştır. Öğrencilerin vakit geçirdikleri her yerin okul, üniversite, ev aktif öğrenme alanı; muhatap oldukları herkesin de öğretmen, asistan, arkadaş, anne, baba...vb- gönüllü birer Türkçe öğretmeni olmaları sağlanıp öğrencilerle pratik yapmaları hedeflenmiştir. Temel seviyeden ileri seviyeye kadar tüm öğrencileri pratik yapmaya teşvik etmek suretiyle dil öğreniminde başta gelen sorunlardan bir tanesi olan pratik yapma yetersizliği ve ayıplanma endişesi problemine bir parça çözüm bulmak çalışmanın bir diğer önemli amacıdır. Anahtar sözcükler: Dil-kart, pratik ortamları, ayıplanma endişesi, gönüllü öğretmen. ТИЛДИ ОКУТУУДА ПРАКТИКА КЫЛУУНУН (ТИЛДИ КОЛДОНУУНУН) МААНИСИ Кыскача мазмуну Бул макалада түрк тилин экинчи тил катары окутууда практика кылуунун мааниси каралат. Ачкыч сөздөр: тил карталары, тилди колдонуу чөйрөлөрү, каалоочу мугалимдер. РОЛЬ ПРАКТИКИ ПРИ ОБУЧЕНИИ ИНОСТРАННОМУ ЯЗЫКУ Аннотация Данная статья изучает роль практики при обучении иностранному языку. Ключевые слова: карточки, среда использования языка, преподаватели-волонтеры. 286 ALATOO ACADEMIC STUDIES

2 Yücel Özyaşar, Naci Yıldız, Enes Kurtay Çig THE IMPORTANCE OF LANGUAGE PRACTICE IN TEACHING Abstract In this study, we examine how more fun within the framework of club activities and active way in language teaching can motivate the students, facing problems in foreign language learning. We prepare the working language-cards dealing with which students are released from the position of passive learning into active one to set up a learning center in full. The learning methods based on active learning principles are built within plenty of practice and are intended for foreign language learning students to spend time at any places like schools, universities, homes that is, active learning areas. Teachers, assistants, friends, parents and other volunteers to teach Turkish are viewed as potential users of such methods. All students from basic to advanced levels are not encouraged enough to practise and it is one of the major problem in language teaching. Another goal of the study is to find a practical solution to the problems of the lack of concern and condemnation. Key words: Language-cards, practice environments, condemned to worry about, volunteer teachers. GİRİŞ Ana dilden başka dil / diller bilmenin önemine dair her dilde söylenmiş pek çok söz vardır. Mesela Türkçe de ve Azerice de: Bir lisan bir insan, iki lisan iki insan! sözü Tacikçe de, `Забон донӣ, ҷaҳон донӣ (Zabon doni, cahon doni) `; dil bilen dünyayı bilir. şeklinde ifade edilmiştir. Yabancı dil öğretiminde, her şeyden önce muhataplara, yabancı dil öğrenmenin,önemi anlatılmalıdır. Hastanın, doktorun verdiği ilaçları sabırla kullanması gibi, yabancı dil öğrenen birinin de sabırla çalışması ve tıpkı kullandığı ilaçların kendisine faydası olacağına inanan hasta gibi, öğreneceği dilin de bir gün mutlaka kendisine faydalı olacağına inanması ve öğrenmeye devam etmesi gerekmektedir. Zira ilaçlar bazen tesirini hemen gösterirken, bazen de müspet tesir için uzun süreli bir kullanım gerekebilmektedir. Dil de tıpkı bu ilaçlar gibi, bazen faydası hemen görülebileceği gibi; bazen de bu fayda için aylar, belki de yıllarca beklemek gerekebilir. Nebraska Yabancı Diller Örgütü (1996) yabancı dil öğrenmenin, bugünün ve yarının dünyasında kariyer seçimi konusunda bir rekabet aracı olduğunu belirtmiştir. Bu durum, New York Çalışma Departmanı ile yaptıkları görüşmede, ikinci bir yabancı dilde iletişim kurabilen işçi istediklerini belirten işverenlerce kanıtlanmıştır. Birçok iş alanı da yabancı dili yeterli elemanlara ihtiyaç duymaktadır. Yiyecek, turizm ve otelcilik gibi hizmet endüstrilerinde; film, radyo ve müzik üretimi gibi alanlarda ve uluslararası şirketlerde çoğunlukla dili yeterli konuşabilen elemanlar çalıştırılmaktadır ve bu, sadece onların dil kabiliyetlerinden kaynaklanmaktadır. Tıp, hukuk, ticaret, gazetecilik, politik bilimler, kütüphanecilik ve müzecilik gibi diğer iş alanlarında ve daha genel resmi işlerde, yabancı bir dilde yeterli olmak bu hususiyetlere sahip olmayan diğer insanlar karşısında çok önemli bir avantaj sağlamaktadır. Ayrıca birçok lisans programı, bir veya bazen de üç dilin en azından okunabilmesini gerekli kılmaktadır. Yabancı dili bilmek, yabancı üniversitelerde öğrenim görme, resmi görevlerde çalışma ve uluslararası/ yabancı kaynaklı şirketlerde iş bulma imkânı sağlar. Serbest ticaret, politika, bilhassa haberleşme ve ulaşım vasıtalarının gelişmesi neticesinde gittikçe küçülen dünya ve artan milletlerarası münasebetler, turizm ve benzeri iş kolları, ikinci bir dili öğrenmenin ehemmiyetini artırıcı faktörler olarak (Şenel) yeri geldikçe sohbet konusu olarak ele alınmalı ve üzerinde dura dura anlatılmalıdır. Tüm ALATOO ACADEMIC STUDIES

3 Педагогика илимдери bunlara ilave olarak toplum içerisinde kazanılacak saygınlık, statü... vb gibi hususlar da ilave edilerek muhatabımız konumundaki insanlar / öğrencilerimiz olabildiğince bu meseleye teşvik edilmelidir. Yabancı Dili Öğrenemiyor muyuz, Öğretemiyor muyuz? Bir yerde yabancı dil öğretilmez öğrenilir. sözü, öğrenme sorumluluğunun neticede öğrenci tarafından yüklenilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. (Başkan, 1992:40,41) Bu konuda istenilen seviyede başarıya ulaşabilmek için öğrenme konumundaki fertlerin bireysel olarak gayretlerini ortaya koymalarının önemini de kesinlikle dikkatten kaçırmamak gerekmektedir. Ailelerin yabancı dil gelişiminde çocuklarına yeterli katkıda bulunamamaları, bazı öğrencilerin hayatın ilerleyen dönemlerinde yabancı bir dilin kendilerine gerekli olmayacağını düşünerek dil öğrenmeye ehemmiyet vermemeleri, dil öğretiminde karşılaşılan başlıca problemlerdendir. Bu yazımızda; Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi esnasında karşılaştığımız bazı problemleri ve bu problemlerden çıkış noktasında uyguladığımız çalışmalardan bir tanesini ele almaya çalıştık. Problemin Tesbiti: Dil Tutulması Ayıplanma Endişesi Türkçe nin yabancı dil olarak okutulduğu eğtim kurumlarında ders sayısının yetersizliği ve yeterli sayıda Türkçe öğretmeninin olmayışı Türkçe öğretiminde karşılaşılan problemlerden bir tanesidir. Özellikle hazırlık sınıflarında yabancı dil öğrenme konusunda emekleme dönemini yaşayan öğrenciler, daha sonraki yıllarda değişik sebeplerden dolayı sanki bir şok geçirmişçesine, adeta dil tutulması yaşamakta, konuşulanları az da olsa anlayabilmesine rağmen, derdini ifade etmekte, konuşmakta oldukça zorluk çekebilmektedirler. Tüm bunlara yanlış konuşursam beni ayıplarlar, bana gülerler, benimle dalga geçerler, alay ederler... vb gibi korku ve endişeler de eklenince; üst sınıflardaki öğrenciler adeta Türkçe konuşamaz duruma gelebilmektedirler. Öğrendiklerini pratiğe dökemeyen, başka bir deyişle rahatça konuşabildiğini göremeyen öğrencilerin, dile karşı bir soğukluk ve kırılganlık hissetmeleri kaçınılmaz sonuçlardan bir tanesi olarak karşımıza çıkabilmektedir. Problemden Çıkış Yolu Dil öğretiminde sadece derste yapılan öğretimin yeterli olmadığı / olamayacağı her eğitimci tarafından bilinen bir gerçektir. Derste yapılan faaliyetler, dil öğretiminde faydalı rağmen yeterli olamamaktadır. Bunun için ders dışında da bir takım faaliyetlerle öğrencilere destek olunmalıdır. Prof. Dr. Harun Avcı Eğitimde Aktif Katılım adlı makalesinde tam da uygulamak istediğimiz çalışmamızı anlatıyor ve şunları kaydediyor: Eğitim sonunda öğrenme eyleminin gerçekleşebilmesi için öğrencinin konuya ilgisinin çekilmesi, merak uyandırılması, konunun zevkli ve eğlenceli hâle getirilmesi gibi çeşitli yollarla motive edilmesi gerekir. Öğrenme duygusu tahrik edilen ve uyarılan öğrenci, bilgi edinmeye ve bilgisini geliştirmeye değer verir, bundan zevk alır, öğrenmek için özel bir dikkat ve çaba harcar, öğrenmeyi diğer etkinliklere yeğler Öğrenmenin olabilmesi için, pasif alıcı durumundaki öğrencinin aktif katılımcı durumuna getirilmesi gerekir. Bu şekildeki bir eğitim sistemi aktif eğitim olarak adlandırılmaktadır. Bugün bazı eğitim kurumlarında aktif eğitim yöntemi uygulanmaktadır. Bu yöntem, öğrenciye düşünmeyi, öğrenmeyi, sorgulamayı, bilgi kaynaklarına ulaşmayı, sebep-sonuç arasında ilişki kurmayı öğreten bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Böylece, birey ve toplumların düşünmeyi, iş birliği yapmayı, çalışma üretmeyi, geniş pencereden bakmayı ve doğrunun değişebileceğini kabul ederek sorgulamayı öğrenmesi hedeflenmektedir. Türkçe Kulüp Kartları Dil Kart 1. Amaçlar 1.1 Eğitim ve öğretimin her aşamasında bir pekiştireç rolü gören hediyelerin cazibesini 288 ALATOO ACADEMIC STUDIES

4 Yücel Özyaşar, Naci Yıldız, Enes Kurtay Çig kullanarak dil öğrenimini sürekli olarak öğrencilerin gündeminde tutmak. 1.2 Öğrencilerin dersi ve ders öğretmenini sevmesini sağlayabilmek. 1.3 Günümüz modern eğitim-öğretimine uygun bir şekilde, herkesçe kabul gören öğrenci merkezli bir eğitim-öğretim sistemini dil öğretiminde tesis edebilmek. 1.4 Öğrencilerin asosyal bireyler olmaktan çıkıp, sosyal bireyler olmalarını sağlamak. 1.5 Güdüleme ve cesaretlendirme yöntemleriyle öğrencilerin motivasyonunu arttırmak ve dil öğreniminde onlara destek olmak. 1.6 Pratik yaptırmak suretiyle öğrencilerin öğrendiklerini pekiştirmek ve böylece çekinmeden kendilerini ifade edebilmelerini sağlamak.zira konuşulmayan ve pratiğe dökülmeyen bir dil, solmaya yüz tutmuş güle benzer. Öğrenilen yabancı bir bir dil, pratik yaptıkça gelişir olgunlaşır ve kalıcı hale gelir. 1.7 Türkçe konuşabilen herkesin (öğretmen, asistan, esnaf veya okula gelen herhangi bir misafir) gönüllü birer Türkçe öğretmeni olmalarını sağlamak. 1.8 Hediyeler ile birlikte not un da cazibesini kullanarak hazırlık sınıflarından son sınıfa kadar tüm öğrencileri öğretmen ve asistanlarıyla birlikte pratik yapmaya teşvik etmek ve böylece pratik yapma eksikliği ve ayıplanma endişesi problemini temelinden halletmek. 2. Çalışmanın Aşamaları Hazırlanan çalışma ilk önce öğretmenlere, daha sonra da asistanlara birer seminerle anlatıldı. Onların da kabul ve destekleri alındıktan sonra çalışma hakkında detaylı bilgiler öğrencilerle paylaşılmaya başlandı. 1.1 Çalışmada ilk önce dokuzuncu sınıf öğrencileri hedef kitle olarak belirlendi. 1.2 Her kulüp kartı beş dakika olarak hesaplandı. 1.3 Hedef öğrencilere dil öğrenmenin önemi ve kulüp kartlarının faydası anlatıldı. 1.4 Kulüp kartları hazırlanıp öğretmenlere ve asistanlara dağıtıldı. 1.5 Çalışma dâhilindeki öğrencilere, elinde Türkçe kulüp kartı bulunan öğretmen veya asistanlarla beş dakika herhangi bir konu hakkında konuştuktan sonra, pratik yaptığı öğretmen veya asistanlarından bir adet imzalı Türkçe Kulüp kartı alabilecekleri söylendi. 3. Kulüp kartları ne işe yarayacak? Özel olarak tasarlanıp okulun aktif olarak kullanılan yerlerine asılan Hediyelerimiz adlı reklam afişiyle, öğrencilerin hem görsel olarak bilgilendirilmesi hem de toplanacak kartlar neticesinde kazanabilecekleri hediyeleri görmeleri ve böylece motive edilmeleri amaçlandı. Hedef grup olarak belirlenen dokuzuncu sınıf öğrencilerinden her çeyrek (2 ay) için bu kartlardan en az yirmi tane 100 dakika pratik yapmak demek getirmeleri istendi. Getirilen kartlar neticesinde öğrencilere çeyrek notu verildi. İlerleyen dönemlerde çalışmadan istenen verimin alınmasıyla birlikte tüm sınıflardan aynı şekilde her çeyrek için yirmi adet kulüp kartı getirmeleri istendi. Böylece okuldaki tüm öğrencilere uzun süreli bir çalışma ödevi verilmiş oldu. Eğitim ve öğretimin hayat boyu devam eden bir süreç olduğu düşünülecek olunursa, verilen çalışma ödevinin ne denli isabetli olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Çalışmamızla birlikte daha çok Türkçe konuşmaya başlayan alt ve üst sınıflardaki öğrenciler sayesinde, öğrencilerimizdeki pratik eksikliği ve ayıplanma endişesi problemi de büyük oranda giderilmiş oldu. 4. Kazanımlar Bu çalışma neticesinde; 4.1 Öğretmeniyle birlikte vakit geçiren öğrenciler hem öğretmeni hem de öğretmenin anlattığı dersi daha çok sevdi ve öğrencilerin derslerdeki verimleri bu şekilde artmış oldu. 4.2 Öğrenciler, duygu ve düşüncelerini ifade etme noktasında rahatlamış oldular. Projeye katılan öğrenciler özgüvenini kazanmış sosyal bireyler olarak hayata hazır hale geldiler. 4.3 Çalışmayla birlikte, öğretmen-öğrenci veya asistan-öğrenci arasında güzel di- ALATOO ACADEMIC STUDIES

5 Педагогика илимдери Tablo 4,1.Çalışmada hedef olarak belirlenen dokuzuncu sınıf öğrencilerinin, sekizinci sınıftaki notları ile çalışma sonrasındaki notları verilmiştir. Öğrencilerin Türkçe ders notlarında ciddi oranda artış kaydedilmiştir. Tablo Dönem 2. Dönem Tablo 4.2. Hedef olarak seçilen dokuzuncu sınıf öğrencilerinin 1.dönem ve 2. dönem Genel Deneme sınav sonuçları verilmiştir. Özellikle iki ve üç alan öğrenci sayısındaki düşüş ve beş alan öğrenci sayısındaki artış dikkatlerden kaçmamaktadır. OKUL x Tablo 4.3. Çalışmanın yapıldığı okuldaki dört aylık süre içerisinde Türkçe pratik yapan öğrencilerin pratik yapma süreleri (dakika olarak) SINIF TOPLAM ÖĞRENCİ SAYISI KONU- ŞULAN TOPLAM (DAKİKA) EN ÇOK KONUŞAN ÖĞRENCİ EN AZ KONUŞAN ÖĞRENCİ ORTALAMA KONUŞU- LAN (DAKİ- KA) ALATOO ACADEMIC STUDIES

6 Yücel Özyaşar, Naci Yıldız, Enes Kurtay Çig yalog ortamları oluştu; böylece öğrencilerin Türkçeyi öğrenmeleri önündeki en büyük engel olan Pratik yapma eksikliği ve ayıplanma endişesi önemli oranda çözülmüş oldu. 4.4 Öğrencilerin not almak, dili öğrenmek ya da hediye kazanmak maksadıyla öğretmen veya asistanlarıyla pratik yapma yarışının içerisine girmeleri, güzel diyalog ortamlarının oluşmasına, dolayısıyla da olası problemlerin (kıskançlık, yaftalama..vb) minimuma inmesine yardımcı oldu. 4.5 Çalışmanın uygulandığı okullarda, dil öğretiminde %70 lere varan bir artış görüldü. 5. Sonuç Yabancı dil öğretiminde vazgeçilmez unsurlardan bir tanesinin de pratik yapmak olduğunu belirtmiştik. Bu çalışmayla birlikte öğrencilerimize okul hayatlarının tamamında (ders içerisinde) yapamayacakları kadar pratik yapma imkanı hazırladık ve sunduk. Şimdi başta sorduğumuz soruyu tekrar sormak istiyoruz: Yabancı dil öğrenemiyor muyuz, yoksa öğretemiyor muyuz? Bizce herkes yabancı dil öğrenebilir. Önemli olan uygun şartların ve imkanların sağlanabilmesi; doğru adımların atılması, yönergelerin doğru yapılması ve doğru öğretim metotlarının kullanılmasıdır. Bütün öğretim etkinliklerinde olduğu gibi dil öğretiminde de öğrenciyi pasif durumdan çıkarmak ve etkinliğin merkezine koymak, başarılı olma noktasında son derece önemlidir. Kalıcı öğrenmelerin aynı zamanda, birey tarafından yaparak, yaşayarak gerçekleştirilen öğrenmeler olduğu, artık herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir. O halde dinleme, konuşma, okuma ve yazma olmak üzere dört temel dil becerisine dayanan dil öğretiminde, kullanılan yöntem ve teknikler öğrenci etkinliklerine göre yeniden düzenlenmelidir. KAYNAKÇA: 1. Akademi, Dilset, Erisim tarihi: , akademi/index.php/website/content/ Akademi, Dilset, Erişim tarihi: , index.php/website/content/ Avcı, Harun, 2000,06, Eğitimde Aktif Katılım, Erişim tarihi: , egitimde-aktif-katilim.html 4. Başkan, Özcan Türkiyede Yabancı Dil Öğretimi Dil Dergisi,Sayı:22 Ağustos 1994, s.40, Soyupek, H. (2007). Yabancı dil öğretiminde güdülemenin önemi. 6. Şenel, Savaş ( ), Yabancı Dil Öğretiminde Yabancılaştırma, Erişim tarihi: , tr/konular/ayrinti/yabanci-dil-ogretiminde-yabancilastirma.html ALATOO ACADEMIC STUDIES