Yrd. Doç. Dr. Demet ÇELİK ULUSOY. FEDERAL SİSTEMLERDE YETKİ PAYLAŞIMI VE YETKİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGISAL ÇÖZÜMÜ (Karşılaştırmalı)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yrd. Doç. Dr. Demet ÇELİK ULUSOY. FEDERAL SİSTEMLERDE YETKİ PAYLAŞIMI VE YETKİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGISAL ÇÖZÜMÜ (Karşılaştırmalı)"

Özgür Altıntop
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Yrd. Doç. Dr. Demet ÇELİK ULUSOY FEDERAL SİSTEMLERDE YETKİ PAYLAŞIMI VE YETKİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGISAL ÇÖZÜMÜ (Karşılaştırmalı)

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... XI KISALTMALAR... XVII TABLO LİSTESİ... XIX ŞEKİLLER... XIX GİRİŞ...1 Birinci Bölüm FEDERAL SİSTEMLER VE ANAYASAL YETKİ PAYLAŞIMI I. FEDERAL SİSTEM...7 A. TANIM Etimolojik Köken Federal Sistem ve Federalizm Federal Sistemin Tanımı a. Anayasal Yaklaşıma Göre Federal Sistemin Tanımı b. Sosyolojik Yaklaşıma Göre Federal Sistemin Tanımı...33 c. Siyasal Yaklaşıma Göre Federal Sistemin Tanımı...42

3 XII B. FEDERAL SİSTEMİN KURUCU UNSURLARININ BELİRLENMESİ Federal Sistem Teorilerinde Kurucu Unsurlara İlişkin Tartışmalar Federal Sistemlerin Kurucu Unsurları...65 a. Güvenceli Anayasal Yetki Paylaşımı...65 i. Yazılı Anayasa ii. Katı Anayasa...67 iii. Uyuşmazlıkların Çözümünde Yüksek Mahkemelerin Hakemliği b. İki Meclislilik i. Genel Olarak...73 ii. Almanya ve Avusturya da Federal İki Meclislilik iii. Amerika ve Kanada da Federal İki Meclislilik iv. Avustralya ve Hindistan da Federal İki Meclislilik v. Sonuç c. Federal Sistem Anayasasının Federe Yönetimlerin İradesi Olmaksızın Değiştirilememesi d. Federe Yönetimlerin Kendi Anayasalarını Oluşturabilmeleri (Asli ve Tali Kurucu İktidar) e. Merkezi Olmama ya da Yerinden Yönetim: Mali Özerklik II. FEDERAL SİSTEMLERDE ANAYASAL YETKİ PAYLAŞIMI A. YETKİ PAYLAŞIMININ YAPISI VE ÖNEMİ Anayasal Yetki Paylaşımının Önemi Yetki Paylaşımı Kataloglarının Korunması: Federal Sistemin İşleyişine İlişkin Teoriler a. Federalizmin Politik Koruma Teorisi (Political Safeguard of Federalism) b. Federalizmin Yargısal Koruma Teorisi (Judicial Safeguard of Federalism) Çalışmadaki Örnek Federal Sistemlerin Belirlenmesinde Kullanılan Ölçütler

4 XIII B. ANAYASAL YETKİ PAYLAŞIMINDA MODELLER VE YETKİ TÜRLERİ Anayasal Yetki Paylaşımının Yapısı ve Yetkilerin Paylaşımında Yöntemler Anayasal Yetki Paylaşımı Modellerinin Tasnifi a. Katı (Sert) Yetki Paylaşımı i. Anayasal Düzenleme ii. Katı Yetki Paylaşımında Dolaylı Ortaklaşa Yetkiler.170 iii. Katı Yetki Paylaşımının (Yargı Kararlarıyla) Esnetilmesi b. Esnek (Yumuşak) Yetki Paylaşımı i. Açık Ortaklaşa Yetkiler ii. Yatay Yetki ve Çerçeve Yasayla Düzenleme Yapma Yetkisi iii. Olağanüstü Yetkiler Federal Sistem Örneklerinde Yetki Türlerinin Tasnifi a. Münhasır Yetkiler ve Açıkça Sayılan Yetkiler i. Federal Yönetimin Münhasır ve Sıralanmış Yetkilerinin Sayılması ii. Federe Yönetimlerin Münhasır Yetkilerinin Sayılması iii. Her iki Yönetimin Münhasır Yetkilerinin Sayılması b. Artık Yetkiler c. Yasaklanan Yetkiler d. Zımni (İma Edilen) Yetkiler e. Hukuk Düzenlerinin Üstünlüğünden Kaynaklanan Yetkiler f. Ortaklaşa Yetkiler g. Çerçeve Yasayla Düzenleme Yetkisi h. Yatay Yetki Genel Olarak Yetki Paylaşımının Uygulamasından Doğan Federalizm Türleri

5 XIV a. Coğrafi ya da Yersel Federalizm (Territorial Federalism) b. İşlevsel ya da Fonksiyonel Federalizm (Functional Federalism) c. Simetrik Federalizm (Symmetric Federalism) d. Asimetrik Federalizm (Asymmetric Federalism) e. Merkeziyetçi Federalizm (Centralistic Federalism) f. Periferik Federalizm (Peripheral Federalism) g. İkili Federalizm (Dual Federalism) h. İşbirliği Federalizmi (Co-operative Federalism) i. Yaratıcı Federalizm (Creative Federalism) j. Yarışmacı Federalizm (Competitive Federalism) k. Yeni Federalizm (New Federalism) l. Yürütme Federalizmi (Executive Federalism) m. Düzenleyici Federalizm (Regulatory Federalism) İkinci Bölüm FEDERAL SİSTEMLERDE YETKİ UYUŞMAZLIKLARI VE YARGISAL ÇÖZÜMÜ I. GENEL OLARAK YETKİ UYUŞMAZLIĞI A. YETKİ KAVRAMI B. UYUŞMAZLIK KAVRAMI II. YARGISAL ÇÖZÜM DÜZENEĞİ A. ÇÖZÜM DÜZENEĞİ OLARAK ANAYASA YARGISI Çözümü Düzeneğine İlişkin Yaklaşımlar a. Anayasanın Üstünlüğü b. Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması Çözüm Düzeneği Olarak Anayasa Yargısının Kurumsal Gelişimine İlişkin Yaklaşımlar

6 XV a. Kurumsal Gelişimin Tarihi b. Kurumsal Gelişimde Dikey Kuvvetler Ayrılığı c. Kurumsal Gelişimde Federal Sistem B. FEDERAL SİSTEMLERDE YÜKSEK MAHKEMELERİN ÖRGÜTLENMESİ VE İŞLEVİ Yüksek Mahkemelerin Örgütlenmesi Yüksek Mahkemelerin İşlevleri a. Yaygın Denetim-Ortak Hukuk (Common Law) Örnekleri b. Merkezileşmiş Denetim-Kıta Avrupası Örnekleri Yüksek Mahkemelerin Örgütlenmesi ve İşlevine Yönelik Genel Değerlendirmeler III. FEDERAL SİSTEMLERDE YETKİ UYUŞMAZLIKLARINI ORTAYA ÇIKARAN FAKTÖRLER VE YETKİ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMLERİ A. FEDERAL HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ İLKESİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR VE ÇÖZÜMÜ Genel Olarak Geçersiz Bırakma (Preemption) Doktrini (ABD) Tutarsızlık (Inconsistency) Doktrini (Avustralya- Hindistan) Üstünlük (Paramountcy) Doktrini (Kanada) Hukuk Düzenlerinin Eşitliği Prensibi (Avusturya) Hükümsüz Kılma (Bricht) İlkesi (Almanya) Federal Hukuk Düzeninin Üstünlüğüne İlişkin Genel Değerlendirme B. YETKİ PAYLAŞIMI KATALOĞUNUN YAPISINDAN VE YETKİ TÜRLERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR VE ÇÖZÜMÜ Ortaklaşa Yetki Türlerine İlişkin Uyuşmazlıklar Münhasır Yetki Türüne İlişkin Uyuşmazlıklar Artık Yetki Türüne İlişkin Uyuşmazlıklar

7 XVI a. Katı Yetki Paylaşımındaki Uyuşmazlıklar b. Esnek Yetki Paylaşımındaki Uyuşmazlıklar Mali Yetkilere İlişkin Uyuşmazlıklar a. Ticareti Düzenleme Yetkilerindeki Uyuşmazlıklar b. Vergilendirme-Harcama Yetkilerindeki Uyuşmazlıklar.472 C. ESNEK VEYA GENEL NİTELİKLİ ANAYASAL HÜKÜMLERDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR VE ÇÖZÜMÜ Gerekli ve Uygun İlkesi Barış, Düzen ve İyi Yönetim İlkesi Olağanüstü Yetkilere İlişkin İlkeler Ulusal Menfaatlere İlişkin İlkeler Zımni ve Yan Yetkilere (Implied/Incidental) İlişkin İlkeler D. GENEL OLARAK YETKİ UYUŞMAZLIKLARINA ETKİ EDEN DİĞER FAKTÖRLER Politik Mekanizmaların Etkisi Siyasal Partilerin Etkisi Sosyolojik Yapının Etkisi Mali-Ekonomik Yapının Etkisi Hükümet Sistemlerinin Etkisi E. YETKİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNE İLİŞKİN GENEL DEĞERLENDİRME Yargısal Koruma İşlevine ve Uyuşmazlığın Çözümüne İlişkin Değerlendirmeler Yetki Paylaşımı Modellerine İlişkin Genel Değerlendirme.568 SONUÇ KAYNAKÇA

Benzer belgeler

ANAYASA YARGISININ DEMOKRATİK MEŞRUİYETİ

Yrd. Doç. Dr. Taylan BARIN Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ANAYASA YARGISININ DEMOKRATİK MEŞRUİYETİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...