Görsel Materyal Tasarımı. Yrd. Doç. Dr. Bülent DÖŞ

Transkript

1 Görsel Materyal Tasarımı Yrd. Doç. Dr. Bülent DÖŞ

2 Öğretim Materyallerini Seçimini Etkileyen Etmenler Öğretim Yöntemi Öğretim Hedefleri Materyal Seçimi

3 Beş Duyunun Öğrenmedeki Yeri Ve Önemi Öğrendiklerimizin... % 83 ü GÖRME % 11 i % 3.5 u İŞİTME KOKLAMA Yolu İle Öğrenilir % 1.5 u DOKUNMA % 1 i TATMA

4 Öğrenilenlerin Hatırlanması Zaman sabit tutulmak üzere insanlar; Okuduklarının % 10 unu İşittiklerinin % 20 sini Gördüklerinin % 30 unu Hem görüp hem işittiklerinin % 50 sini Söylediklerinin % 70 ini Yapıp söylediklerinin % 90 ını Hatırlamaktadırlar!!!

5 Öğretim Materyallerini Seçimini Etkileyen Etmenler Öğretim Yöntemi Öğrenci Özellikleri Öğretim Hedefleri Materyal Seçimi Öğretmen Özellikleri Öğretim Ortamının Özellikleri

6 Öğretim Materyallerini Seçimini Etkileyen Etmenler Öğretim Yöntemi Öğrenci Özellikleri Öğretim Hedefleri Materyal Seçimi Öğretmen Özellikleri Öğretim Ortamının Özellikleri Araç- Gereç Özelikleri Kısıtlamalar

7

8 Duyduklarımızın %5ini hatırlarız Okuduklarımızın %10 Gördüklerimizin %20 Görüp duyduklarımızın %30 Tartıştıklarımızın %30 Alıştırma yaptıklarımızın %75 Öğretttiklerimizin %90 ını hatırlarız

9 Yaşantı Konisinin dayandığı bilimsel ilkeler... Öğrenme işlemine katılan duyu organlarımızın sayısı ne kadar fazla ise o kadar iyi öğrenir ve geç unuturuz. En iyi öğrendiğimiz şeyler kendi kendimize yaparak öğrendiğimiz şeylerdir. Öğrendiğimiz şeylerin çoğunu gözlerimizin yardımı ile öğrenebiliriz. En iyi öğretim, somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru giden öğretimdir.

10 Seçilen materyal öğretim programına uygun mu? Materyalin içerdiği mesaj doğru ve güncel mi? Materyalde açık ve anlaşılır bir kullanılmış mı? Güdüleyicilik düzeyi yüksek mi? Öğrenci katılımını sağlıyor mu?

11 Materyal Hazırlamada Dikkat Edilecek Hususlar

12 1. Öğretim materyali, basit, sade ve anlaşılabilir olmalıdır. Öğretim materyali, konuyu basitleştirebilen, anlaşılmasını kolaylaştıran ve gereksiz bilgiler bulundurmayan bir özellik taşımalıdır. Materyal fazla ayrıntılı olursa, öğrencilerin belleklerinde anlamlı kodlamaları güçleşir. 12

13 2. Öğretim materyali, dersin hedef ve amaçlarına uygun seçilmeli ve hazırlanmalıdır. Materyal, dersin hedeflerini desteklemelidir. Hedefler kavrama düzeyinde ise, kullanılacak öğretim materyali öğrencinin konuyu kavradığını gösterecek etkinliklere işaret etmelidir. Hedefler uygulama düzeyinde ise, öğretim materyali öğrenciye uygulama yapma fırsatı sunabilmelidir. 13

14 3. Öğretim materyali, dersin konusunu oluşturan bütün bilgilerle değil, önemli ve özet bilgilerle donatılmalıdır. Materyaller, konunun ana hatlarını sunan, anlaşılması güç olabilecek konuları açıklayan, içeriği soyuttan somuta taşıyabilen ve görsel-işitsel özellikler kullanarak anlaşılmayı kolaylaştıran türden olmalıdır. 14

15 4. Öğretim materyalinde kullanılan görsel özellikler (resim, grafik, renk, v.s.), materyalin önemli noktalarını vurgulamak amacıyla kullanılmalı, aşırı kullanılmamalıdır. Amaca hizmet etmeyen ve gereğinden fazla kullanılan görsel işitsel öğeler, öğrenci dikkatini dağıtabilir ve öğrenme güdüsünü yok edebilir. 15

16 5. Öğretim materyali, öğrencinin pedagojik özelliklerine uygun olmalı ve öğrencinin gerçek hayatıyla tutarlılık göstermelidir. Öğretim materyalinin içerdiği her türlü görsel-işitsel öğe, öğrencinin yakın çevresinde görebildiği ve anlamlaştırabildiği gerçek nesneleri yansıtmalıdır. Materyal, öğrencinin bilişsel, fiziksel, sosyal ve duyuşsal hazır bulunuşluk düzeyine uygun olmalıdır. 16

17 6. Öğretim materyali, öğrenciye alıştırma ve uygulama imkanı sağlamalıdır. Her türlü öğretim materyali, mümkün olduğu ölçüde, öğrencinin aktifliği ilkesine uygun olarak hazırlanmalıdır. 17

18 7. Öğretim materyalleri mümkün olduğunca gerçek hayatı yansıtmalıdır. Öğretim ortamlarının düzenlenmesinin en temel amacı, gerçek hayatı sınıf ortamına taşıyabilmektir. Ancak, gerçek hayata ulaşılamadığı durumlarda en yakın modeller seçilmelidir. 18

19 8. Öğretim materyali her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır. Öğretimsel materyallerin kullanımı, bazı öğrencilerin sahip olabileceği özel özelliklerin değil, her öğrencide bulunulduğuna inanılan ortak yeteneklerin ve özelliklerin kullanılmasını gerektirmelidir. 19

20 9. Materyaller sadece öğretmenin rahatlıkla kullanabildiği değil, öğrencilerin de kullanabileceği düzeyde basit olmalıdır. Kullanımı çok karmaşık olan öğretim materyalleri öğrenciyi öğrenme ortamında pasif kılabileceği gibi, öğretim ortamını da öğretmen merkezli hale getirebilir. Öğretim materyali, öğrencinin yaratıcılık, problem çözme ve analitik düşünme gibi özelliklerini geliştirmelidir. 20

21 10. Zaman içinde tekrar kullanılacak materyaller dayanıklı hazırlanmalı, bir defalık kullanımlarda zarar görmemelidir. Bazı öğrenciler, konuyu anlayabilmek için daha fazla örneğe ve tekrara ihtiyaç duyabilirler. Bu yüzden, öğretim materyalleri öğrencinin ihtiyacına paralel olarak farklı zamanlarda ve sürelerde kullanılabilecek özellikte olmalıdır. 21

22 11. Hazırlanan öğretim materyalleri, gerektiği takdirde, kolaylıkla geliştirilebilir ve güncelleştirilebilir olmalıdır. Kullanılan materyal içeriği mutlaka gerçek ve en güncel bilgileri içermelidir. Öğretim materyalleri, içerikte meydana gelen yenilikleri ve gelişmeleri yansıtabilen türde ve güncelleştirilebilir yapıda olmalıdır. Güncelleştirilmesi mümkün olmayan materyallerin, öğretimsel olarak etkinliğini zamanla kaybederler. 22

23 Yukarıda sayılanlar temel ilkelerdir. Aslında her materyal türü ve materyalin işlediği konu, bu hazırlanma ilkelerini biraz değiştirebilir. 23

24 Görsel Materyal Tasarımı

25 Tasarım Öğeleri Çizgi Şekil Alan Boyut Doku Renk

26 Çizgi Yatay çizgiler durgunluk hissi verir. Dikey çizgiler güç gösterir, yukarı bakma hissi verir. Köşegen çizgiler kuvvetli biçimde hareket ve dinamizm hissi verir. Eğik çizgiler hareket hissi verir.

27 Güçlülük etkisi Hareket etkisi Sabitlik ve Durağanlık etkisi

28 Eksen Başlığı 4,5 Devam İndisi 4 3,5 3 2,5 2 Devam İndisi 1,5 1 0,5 0 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran

29 Şekil-Form Şekil bir yüzey üzerine oluşturulan iki boyutlu biçimlerdir. Form ise kullanılan biçimlerin birbirlerine göre yerleşimidir.

30 Doku Doku, üç boyutlu nesne ve materyallerin dokunma duyusuyla hissedilebilecek yüzey özelliği olup, dikkatleri nesneye çekmek, bütünlüğü arttırmak amacıyla da kullanılır.

31 Hangisi, kutu olduğu hissini daha çok vermektedir?

32

33

34 Renk Materyal hazırlarken renk öğesi kullanılmalıdır. Renkler her zaman dikkat çekicidir. Renkler önemli bilgileri ayırt etmede zıtlık yaratılarak kullanılabilir. Örneğin; açık renk üzerine koyu renk ya da koyu renk üzerine açık renk vb.

35 Renk Renkler, öğrenenlerin gelişim özelliklerine uygun olarak kullanılabilir. Küçük yaşta olanlar için parlak renkler daha dikkat çekicidir. Renklerle bilgilerin gruplanması da sağlanabilir. Her bir bilgi bütünü bir renkle ifade edilebilir.

36 Renk Renk bir materyalde çok aşırı kullanılmamalıdır. Kullanılan renkler estetik bir bütün oluşturmalı, dikkati dağıtacak şekilde karmaşık olmamalıdır. Renkler gerçek yaşamdakine uygun olarak kullanılmalıdır. Örneğin; ağaç ise yaprakları yeşil olmalı vb.

37 Görsellerde zemin ve şekil rengi birbirine zıt olmalıdır. Sarı Turuncu Yeşil Kırmızı Mavi Mor

38 SARI İyimserliği temsil eder. Geçiciliğin ve dikkat çekiciliğin sembolüdür. Araba kiralama şirketleri de sarıyı kullanır. Sarı rengini bu yüzden bankalar kullanmak istemez.

39 YEŞİL Geri besleme isteniyorsa kullanılabilir. Güven veren renktir. O yüzden bankaların logolarında hakim renktir. Yeşil, yaratıcılığı körükler.

40 KIRMIZI Bir grubu motive etmek için kullanılabilir. Aşırı canlılık ve tehlikeyi temsil eder. Kırmızı ve yeşil bir arada kullanılmamalıdır (Renk körleri için). Kırmızı iş hayatında başarısızlığı, finans sektöründe kaybı temsil eder. Her zaman bir uyarı olarak algılanır. Kan akışını hızlandırır.

41 MAVİ Sakinlik simgesidir. Güvenirlik, bilgiye muhafazakar yaklaşımı ifade eder. Batıda intiharları azaltmak için köprü ayaklarını maviye boyarlar. Duvarları maviye boyanan okullarda çocukların daha az yaramazlık yaptığı saptanmıştır.

42 KAHVERENGİ İnsanın hareketlerini hızlandırır. Bu yüzden fastfood restoranları iç mekanda kahverengini kullanırlar.

43 MOR Nevrotik duyguları açığa çıkardığından, insanlarda bilinçaltı korku oluşturduğu saptanmıştır. İntihar edenlerin beğendiği renktir. Gözü oldukça fazla yorar.

44 Mali veriler sunmak için. Aynı zamanda vurgulamak için kullanılabilir. Gücü ve tutkuyu temsil eder. Bizde ve batıda matemi temsil eder. Oysa Japonya da mutluluktur. SİYAH

45 Yanlış Renk Seçimi İyi Renk Uyumu Yanlış Renk Seçimi

46 HARF- YAZI Kullanılan harfler birbiri ile uyumlu olmalıdır. Bir yazıda çok fazla harf karakteri kullanılmamalıdır. Mümkün olduğunca bir harf karakteri kullanılmalıdır (Times New Roman vb). Başlıklar büyük harfle, diğer kısımlar küçük harfle yazılmalıdır.

47 Harf koyu olduğunda zeminin açık, zemin koyu olduğunda harfin koyu olmasına dikkat edilmelidir. Harflerin çok yakın olmamasına dikkat ediniz.

48 EY TÜRK GENÇLİĞİ! BİRİNCİ VAZİFEN TÜRK İSTİKLALİNİ TÜRK CUMHURİYETİNİ İLELEBET MUHAFAZA VE MÜDAFA ETMEKTİR. Monoptpye Corsiva EY TÜRK GENÇLĠĞĠ! BĠRĠNCĠ VAZĠFEN TÜRK ĠSTĠKLALĠNĠ TÜRK CUMHURĠYETĠNĠ ĠLELEBET MUHAFAZA VE MÜDAFA ETMEKTĠR. Comic Seans MS Ey Türk Gençliği! Birinci Vazifen Türk İstiklalini Türk Cumhuriyetini İlelebet Muhafaza Ve Müdafaa Etmektir. Arial

49 Basit koyu yazı tipi kullanın Çok ince kullanmayın Çok sıkıştırılmış kullanmayın El yazısı kullanmayın Süslü yazı kullanmayın İtalik yazı kullanmayın

50 küçük harfler BÜYÜK HARFLERDEN DAHA OKUNAKLIDIR küçük harfler BÜYÜK HARFLERDEN daha okunaklıdır

51 Yazı Tipi Arial, Times New Roman, Verdana ve Tahoma kullanılabilir fontlardır. Comic Sans MS i çocuklar için sunularda düşünebilirsiniz.

52 Yazı tipi boyutu 6G Başlık punto Metin ler punto

53 Tasarım İlkeleri m/ Bütünlük Denge Vurgu Hizalama Yakınlık

54

55 %41 %20 %25 %14

56 Denge Bir sunum ekranındaki öğelerin yatay veya dikey eksen ya da hem yatay hem de dikey eksen dikkate alınarak eşit ağırlıkta dağıtılmasıdır.

57 Dengesizlik Bir sunum ekranındaki öğelerin yatay veya dikey eksen ya da hem yatay hem de dikey eksen dikkate alındığında farklı ağırlıkta dağıtılmasıdır.

58 Simetrik Olmayan Denge Bir sunum ekranındaki öğelerin yatay veya dikey eksen ya da hem yatay hem de dikey eksen dikkate alınarak farklı ağırlıkların eşit olarak dağıtılmasıdır.

59 A S D N T K P Y

60 Materyal Hazırlama İlkeleri

61 Materyal Hazırlama İlkeleri Anlamlılık Bilinenden başlama Çok Örnek Görelilik Seçicilik Tamamlama Fonun Anlamlılığı Kapalılık Birleştiricilik Değişmezlik Yenilik Basitlik Hedef-Davranış Öğrenciye uygunluk

62 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 1-Anlamlılık Ġlkesi Bir malzeme ne kadar anlamlı ise öğrenilmesi de o kadar kolaydır.

63 Anlamlı sözcüklerin öğrenilmesinin anlamsız hecelerin öğrenilmesine oranla daha kolay olması. tin, nit, mel, yaz, şez, zed

64 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 2-Bilinenden Başlama Ġlkesi En iyi öğretim somuttan soyuta, basitten karmaşığa ve bilinenden bilinmeyene doğru gidendir. ELMA

65 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 3-Çok Örnek Ġlkesi Bir kavramın genişliğini göstermek için çok sayıda örnekler sunmak gerekir.

66 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 4-Görelik Ġlkesi Nesnelerin özellikleri birbirlerine göre algılanır. Resim ve şekilleri herkes başka şekilde algılamamalı, birbirinden ayırt edebilmelidir.

67 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 5-Seçicilik Ġlkesi Algılama seçicidir. İnsanın duyu organları uyarılmayı beklemezler, aksine belirli bir anda, anlatılamayacak kadar çok sayıda uyarıcıyla bombardıman edilirler. Öğretim materyalindeki önemli elemanları dikkati en çok çekecek şekilde yerleştirmek gerekir.

68 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 6-Tamamlama Ġlkesi Bir olayın ya da eşyanın tümüne ilişkin çizgileri vermek yerine bir kısmını vermek yeterli olabilir.

69

70 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 7-Fonun Anlamlılığı Ġlkesi Görsel yada işitsel olsun, öğretim materyali düzenlerken iletilmek istenen mesaja uygun olarak, figüre anlam katacak fonlara yer verilmesi gereklidir.

71 Mavi Kırmızı Siyah Mavi Kırmızı Yeşil

72 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 8-Kapalılık Ġlkesi Şekiller belirgin olmalı, açık ve yarım bırakılmamalı. Özellikle iki boyutlu figürler için şekil tam yapılmalıdır.

73

74 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 9-Birleştiricilik Ġlkesi Algılama birleştirici ve bütünleyicidir; birbiriyle benzerliği ve yakınlığı olan nesne ve olaylar ilişkili olarak algılanır ve daha iyi hatırlanır.

75

76 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 10-Değişmezlik Ġlkesi Daha önceden bildiğimiz tanımış olduğumuz nesnelerin algılama işleminde çoğu özelliklerini sürdürmesi algısal değişmezliktir.

77

78 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 11-Derinlik Ġlkesi Doğadaki varlıklar bize yakınsa gerçek ölçüleri ve renkleriyle görünürler. Aynı varlıklar bizden uzaklaştıkça, küçülür ve renkleri de soluyor hissini verir.

79

80

81

82 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 12-Yenilik Ġlkesi Dikkat özellikle geçirilegelen ve yarın geçmişteki yaşantılara zıt olan durumlara ve yeniye çekilir. Yenilik izlenmekte olan görüntüdeki elemanlara yeni bir eleman eklenmesi anlamına gelmektedir.

83 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 13-Basitlik Ġlkesi Dikkat yöneltilirken bilinenle yenilik, basitlikle karışıklık, belirginlikle belirginsizlik, arasında bir denge aranır.

84 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 14-Hedef Davranış Ġlkesi Kullanılacak aracın öğrenciyi dersin hedeflerine ulaştırabilecek nitelikte olması gereklidir.

85 Öğretim Materyalleri Hazırlama Ġlkeleri 15-Öğrenciye Uygunluk Ġlkesi Kullanılacak araç, öğrencilerin özelliklerine (yaş, zeka ve geçmiş yaşantıların düzenine) uygun olmalıdır