İSTANBUL ECZACILARININ ECZACI ODASI, ECZACILIK MESLEĞİ VE SAĞLIK POLİTİKALARI ALGISI ÜZERİNE SAHA ARAŞTIRMASI

Transkript

1 İSTANBUL ECZACILARININ ECZACI ODASI, ECZACILIK MESLEĞİ VE SAĞLIK POLİTİKALARI ALGISI ÜZERİNE SAHA ARAŞTIRMASI 31 TEMMUZ 2017 YENİDEN ECZACILIK İSTANBUL

2 ÖNSÖZ 1

3 İçindekiler ÖNSÖZ... 1 GİRİŞ... 3 ARAŞTIRMA AMACI VE KAPSAMI... 4 ARAŞTIRMA YÖNTEMİ... 4 TEORİK ÇERÇEVE... 4 VERİ ANALİZİ VE SONUÇLAR... 6 BULGULAR VE TARTIŞMA

4 GİRİŞ Bu rapor kapsamında, İstanbul bölgesinde bulunan eczacıların, eczacılık odası, eczacılık mesleği ve eczacıları ilgilendiren sağlık politikaları algıları üzerinde bir saha çalışma yapılmıştır. Araştırma amacına uygun olarak, Eczacı-Eczacı Odası İlişkileri ve Beklentileri, Eczacı-Sağlık Politikaları Algısı, Eczacılık Mesleği ve Hasta İlişkileri ana kavramlar olarak belirlenerek araştırma bu üç sacayağı üzerine kurulmuştur. Konu ile ilgili öne çıkan araştırmalar ve sektör raporları incelenmiş ve eczacılardan oluşan çalışma grupları ile bu model kavramlarının alt bileşenleri ve ölçüm yaklaşımının ne olacağı ortaya konulmuştur. Modele uygun olarak ölçümlerin belirlenerek bunlar için anket sorularının hazırlanmış, ölçekler belirlenerek saha araştırması için ön çalışmalara başlanmıştır. Anketin uygulanacağı örneklem sayısı ve örneklem belirlenmiştir. Ön anket yapılıp gerekli düzenlemeler yapılarak nihai anket, eczacıları birebir ziyaret edilerek yapılmıştır. 3 aylık bir veri toplama safhasından sonra, elde edilen veriler analiz edilerek raporlanmıştır. Çalışmanın ilk kısmında teorik çerçevenin oluşturulması için gerekli çalışmaların aktarılırken, son kısımlarında ise saha araştırmasının sonuçları verilmiştir. Son bölümde ise bu sonuçlar sektör dinamikleri göz önünde bulundurularak yorumlanmıştır. 3

5 ARAŞTIRMA AMACI VE KAPSAMI Araştırmanın amacı, eczacıların, eczacılık odası, eczacılık mesleği ve eczacıları ilgilendiren sağlık politikaları algılarının belirlenmesidir. Çalışma kapsamını İstanbul bölgesindeki eczacılar, eczacıların ilişkide olduğu paydaşlar oluşturmaktadır. Türkiye Eczacılar Birliği (TEB), İstanbul Eczacı Odası, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ARAŞTIRMA YÖNTEMİ Araştırmada Şekil.1 de gösterilen metodoloji izlenmiştir. Öncelikle çalışmanın teorik çerçevesinin belirlenmesi için adımlar atılmış, ardından saha araştırması yapılarak sonuçlar yeniden eczacılık kurumsal katkıları ile raporlanmıştır. Şekil 1. Araştırma Metodolojisi TEORİK ÇERÇEVE Teorik çerçevenin belirlenmesi aşamasında araştırmanın kapsamı ve amacı doğrultusunda ilgili literatürde öne çıkan birkaç çalışma irdelenmiştir. Bunun yanı sıra eczacılık sektörü ile ilgili paylaşılmış sektör raporları incelenmiş ve eczacılara yönelik yapılan aktüel uygulamalar göz önünde bulundurularak çalışmanın temel çerçevesi belirlenmiştir. Daha sonra bu temel üzerine 4

6 yeniden eczacılık bünyesindeki eczacılarla odak grup görüşmeleri yapılarak, saha araştırmasından elde edilmesi hedeflenen sonuçlar irdelenmiş, beklentiler ve gereklilikler üzerinden ana kavramlar belirlenerek teorik çerçeve oluşturulmuştur. Bu ana kavramlar; Eczacı-Eczacı Odası İlişkileri ve Beklentileri, Eczacı-Sağlık Politikaları Algısı, Eczacılık Mesleği ve Hasta İlişkileri olarak belirlenmiş ve tüm anket soruları bu çerçeve üzerinden hareketle oluşturulmuştur. Bu model temel alınarak, birkaç adımda planlanan odak grup çalışmaları ile soru ölçüm havuzu oluşturulmuş ve daha sonra havuzdaki tüm sorular tek tek incelenerek, saha araştırmasında kullanılacak anket soruları elde edilmiştir. Modele uygun ölçümler belirlenerek, ilgili soruya en uygun ölçek tipi geliştirilmiştir. Ayrıca, anket sorularına demografik soru eklenip, eczacılara uygulanacak anket tasarımı yapılmış ve anket çevrimiçi olarak hazırlanmıştır. Anketin anlaşılabilirliğini arttırmak ve daha güvenli sonuçlar elde edebilmek amacıyla 19 eczacı üzerinde bir ön anket çalışması yapılmış ve alınan geri bildirimlere göre gerekli düzenlemeler yapılarak 17 soruluk nihai anket oluşturulmuştur. Ankette demografik olarak sadece meslek yılı sorulmuş, eczacıları tanımlayacak ve onları tanımlamadan dolayı yanlılığa götürecek cevaplar vermesinin önüne geçebilmek için başka bir tanımlayıcı soru sorulmamıştır. Nihai anket oluşturulduktan sonra saha araştırmasına geçmeden, anakitleyi (evren-popülasyon) en iyi temsil edebilecek ve belirlenen hata ve güvenilirlik seviyesinde örneklem oluşturabilmek amacıyla örnekleme çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın kapsamında değinildiği üzere, araştırma İstanbul bölgesi eczacılarını kapsamakta olduğundan araştırmanın anakitlesini İstanbul Bölgesi eczacıları oluşturmaktadır. Bu bölgedeki eczacılar ile ilgili en sağlıklı olarak bulunduğu adres bilgisi verisine ulaşılabildiğinden katman olarak sadece bulunduğu ilçe göz önünde bulundurulmuştur. Örneklemin anakitleyi en iyi şekilde temsil edebilmesi için de eczacılar rassal olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla örnekleme yöntemi olarak katmanlı rassal örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Saha araştırması kapsamında yeniden eczacılık gönüllüsü 25 eczacıya anketin nasıl uygulanacağına dair eğitimler verilmiş ve rassal olarak belirlenen yaklaşık 550 eczacı ile iletişime geçilerek çalışmadan bahsedilmiş ve yüz yüze görüşülerek ankete katılması istenmiştir. Veri toplama Nisan-Haziran 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak 113 eczacı anketi cevaplamıştır. Bu elde edilen örneklem sayısı %95 güven aralığında ve ±0,07 hata payı ile anakitleyi tahmin imkânı vermektedir. 5

7 VERİ ANALİZİ VE SONUÇLAR Saha araştırması kapsamında sonucunda elde edilen veriler, uygun paket programlar yardımı ile analiz edilmiştir. Anket soruları ile yapılan analizler sırası ile aktarılacaktır. 1. Kaç yıllık eczacısınız? Katılımcıların eczacılık mesleğini ne kadar süredir yaptıklarını öğrenmek amacıyla sorulan bu soru ile ilgili genel istatistikler aşağıdaki Çizelge verilmiştir. Çizelge 1.Meslek yılı istatistikleri İstatistik Değer Ortalama 18,5 yıl Ortanca Değer 17 yıl Mod Değeri 5 yıl En Düşük Değer 1 yıl Maksimum Değer 49 yıl %25 7 yıl Yüzdelikler %50 17 yıl %75 28 yıl 113 katılımcının ortalama eczacılık meslek yılı 18.5 yıl olarak gözlemlenirken, meslekteki en yeni eczacının 1 yıldır, en kıdemli eczacının ise 49 yıldır eczacılık yaptığı bulunmuştur. En fazla ise 5 yıldır eczacılık yapanlar bulunmaktadır. Ortanca değer 17 yıl iken, çeyrek yüzdelikler ise sırasıyla 7 yıl, 17 yıl ve 28 yıl olarak gözlemlenmiştir. 2. Eczacılık yapmaktan memnun musunuz? Katılımcıların eczacılık mesleğinden memnuniyet oranlarını öğrenmek amacıyla sorulan bu soru için, beşli Likert tipi ölçek kullanılmış ve ölçek ifadeleri aşağıdaki şekilde sıralanmıştır: Çok Memnunum Memnunum Kararsızım Memnun Değilim Hiç Memnun Değilim Analiz sonucunda ise verilen cevapların dağılımı ise şu şekilde olmuştur. Çizelge 2.Meslekî Memnuniyet Eczacılık yapmaktan memnun musunuz? 6

8 Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Hiç Memnun Değilim 4 3,5 3,5 Memnun Değilim 15 13,3 16,8 Kararsızım 16 14,2 31,0 Memnunum 57 50,4 81,4 Çok Memnunum 21 18,6 100,0 Çizelge ye bakıldığında, katılımcıların yarısının eczacılık yapmaktan memnun olduğu gözlemlenmektedir. Yaklaşık %19 u da çok memnun olduğunu ifade etmektedir. Diğer yandan %13 ü menün olmadığını ifade ederken, sadece 4 kişi (%3,5) hiç memnun olmadığını söylemiştir. Bütünsel olarak bakıldığında ise, memnuniyet oranı %69 u iken, %17 lik kısım ise memnuniyetsizliklerini ifade etmişlerdir. Katılımcıların % 14 ü de memnun olup olmadıkları konusunda kararsız olduklarını belirtmişlerdir. Dağılımın grafiksel gösterimi ise aşağıdadır. Eczacılık yapmaktan memnun musunuz? 4% 14% 13% 50% 19% Çok Memnunum Memnunum Kararsızım Memnun Değilim Hiç Memnun Değilim Şekil 2. Meslekî Memnuniyet 3. Eczacılık mesleğinin geleceğine dair aşağıdaki faktörlerle ilgili kaygı derecenizi belirtiniz. Bu soru, katılımcıların eczacılık mesleğinin geleceğine dair bazı faktörler ile ilgili kaygı derecelerini öğrenmek için sorulmuştur. Bu faktörler; İlaç Fiyatları, Kurum Ödemeleri, Muvazaa ve Zincir Eczane Uygulaması olarak belirlenmiştir. Kaygı derecelerinin ölçülmesinde de aşağıdaki şekilde bir ölçek kullanılmıştır: 7

9 Oldukça Kaygı Verici Kaygı Verici Az Kaygı Verici Kaygı Verici Değil Ayrıca, katılımcıların bunların dışında da önemli gördükleri faktörleri yazabilecekleri Diğer seçeneği eklenmiştir. Şimdi sırası ile bu faktörlere verilen cevaplar aktarılacaktır. 3.1 İlaç Fiyatları Bu faktör katılımcıların eczacılık mesleğinin geleceğine dair ilaç fiyatları ile ilgili kaygı derecelerini öğrenmek için sorulmuştur. Verilen cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 3. İlaç fiyatları İlaç Fiyatları Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Kaygı Verici Değil 3 2,7 2,7 Az Kaygı Verici 9 8,0 10,6 Kaygı Verici 46 40,7 51,3 Oldukça Kaygı Verici 55 48,7 100,0 Cevaplara bakıldığında katılımcıların %49 u eczacılık mesleğinin geleceğine dair ilaç fiyatlarını oldukça kaygı verici bulurken, sadece 3 kişi ilaç fiyatlarının kaygı verici olmadığını ifade etmiştir. Az kaygı verici bulanlar %8 ve kaygı verici bulanlar ise %41 olarak gözlemlenmiştir. Bütünsel olarak bakıldığında katılımcıların yaklaşık %97 si eczacılık mesleğinin geleceğine dair ilaç fiyatları ile ilgili kaygı duyarken yaklaşık %3 ü kaygı verici bulmamaktadır. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. 8

10 60 İlaç Fiyatları Kaygı Verici Değil Az Kaygı Verici Kaygı Verici Oldukça Kaygı Verici Kaygı Verici Değil Az Kaygı Verici Kaygı Verici Oldukça Kaygı Verici Şekil 3. İlaç fiyatları 3.2 Kurum Ödemeleri Bu faktör, katılımcıların eczacılık mesleğinin geleceğine dair kurum ödemeleri ile ilgili kaygı derecelerini öğrenmek için sorulmuştur. Verilen cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 4.Kurum ödemeleri Kurum Ödemeleri Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Kaygı Verici Değil 26 23,0 23,0 Az Kaygı Verici 37 32,7 55,8 Kaygı Verici 37 32,7 88,5 Oldukça Kaygı Verici 13 11,5 100,0 Cevaplara bakıldığında katılımcıların %23 ü eczacılık mesleğinin geleceğine dair kurum ödemelerini kaygı verici bulmazken, yaklaşık %12 si kurum ödemelerinin oldukça kaygı verici olduğunu ifade etmiştir. Az kaygı verici ve kaygı verici bulanların her ikisi de yaklaşık %33 olarak gözlemlenmiştir. Bütünsel olarak bakıldığında katılımcıların yaklaşık %77 si eczacılık mesleğinin geleceğine dair kurum ödemelerinden kaygı duyarken yaklaşık %23 ü bu durumu kaygı verici olarak görmemektedir. Şekil de de bu cevapların dağılımı grafiksel olarak gösterilmiştir. 9

11 Kurum Ödemeleri Kaygı Verici Değil Az Kaygı Verici Kaygı Verici Oldukça Kaygı Verici 5 0 Kaygı Verici Değil Az Kaygı Verici Kaygı Verici Oldukça Kaygı Verici Şekil 4. Kurum ödemeleri 3.3 Muvazaa Bu faktör katılımcıların eczacılık mesleğinin geleceğine dair muvazaa ile ilgili kaygı derecelerini öğrenmek için sorulmuştur. Verilen cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 5.Muvazaa Muvazaa Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Kaygı Verici Değil 4 3,5 3,5 Az Kaygı Verici 9 8,0 11,5 Kaygı Verici 45 39,8 51,3 Oldukça Kaygı Verici 55 48,7 100,0 Cevaplara bakıldığında katılımcıların yaklaşık %49 u eczacılık mesleğinin geleceğine dair muvazaayı oldukça kaygı verici bulurken, %3,5 i muvazaanın kaygı verici olmadığını ifade etmiştir. Az kaygı verici bulanlar %8 ve kaygı verici bulanlar ise %40 olarak gözlemlenmiştir. Bütünsel olarak bakıldığında 113 katılımcıdan 109 kişi eczacılık mesleğinin geleceğine dair 10

12 muvazaa ile ilgili kaygı duyarken sadece 4 kişi kaygı verici bulmamaktadır. Şekil de de bu cevapların dağılımı grafiksel olarak gösterilmiştir. 60 Muvazaa Kaygı Verici Değil Az Kaygı Verici Kaygı Verici Oldukça Kaygı Verici Kaygı Verici Değil Az Kaygı Verici Kaygı Verici Oldukça Kaygı Verici Şekil 5.Muvazaa 3.4 Zincir Eczane Uygulaması Bu faktör katılımcıların eczacılık mesleğinin geleceğine dair zincir eczane uygulaması ile ilgili kaygı derecelerini öğrenmek için sorulmuştur. Verilen cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 6.Zincir eczane uygulaması Zincir Eczane Uygulaması Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Kaygı Verici Değil 2 1,8 1,8 Az Kaygı Verici 5 4,4 6,2 Kaygı Verici 24 21,2 27,4 Oldukça Kaygı Verici 82 72,6 100,0 Cevaplara bakıldığında katılımcıların yaklaşık %73 ü eczacılık mesleğinin geleceğine dair zincir eczane uygulamasını oldukça kaygı verici bulurken, sadece 2 kişi bunun kaygı verici olmadığını ifade etmiştir. Az kaygı verici bulanlar yaklaşık %4 ve kaygı verici bulanlar ise 11

13 yaklaşık %21 olarak gözlemlenmiştir. Bütünsel olarak bakıldığında katılımcıların yaklaşık %98 si eczacılık mesleğinin geleceğine dair zincir eczane uygulamasından kaygı duyarken sadece yaklaşık %2 si bu durumu kaygı verici olarak görmemektedir. Şekil de de bu cevapların dağılımı grafiksel olarak gösterilmiştir Zincir Eczane Uygulaması Kaygı Verici Değil Az Kaygı Verici Kaygı Verici Oldukça Kaygı Verici Kaygı Verici Değil Az Kaygı Verici Kaygı Verici Oldukça Kaygı Verici 24 Şekil 6. Zincir eczane uygulaması Bu madde kapsamında sorulan bu faktörleri kaygı derecelerine göre karşılaştırmalı grafik şekil de gösterilmiştir. 12

14 Eczacılık Geleceğine Dair Faktörler Kaygı Verici Değil Az Kaygı Verici Kaygı Verici Oldukça Kaygı Verici İlaç Fiyatları Kurum Ödemeleri Muvazaa Zincir Eczane Uygulaması Şekil 7. Faktörlerin karşılaştırılması Grafikte de açıkça görüşeceği üzere, kaygı derecelerine göre ilaç fiyatları ve muvazaa faktörleri hemen hemen aynı dağılıma sahipken, zincir eczane uygulaması da onlara benzer bir dağılım göstermiştir. Ancak kurum ödemeleri faktörü diğerlerine göre farklı bir dağılıma sahiptir. Kaygı verici dercesine göre tüm faktörler yaklaşık benzer dağılıma sahipken, ayrışım diğer kaygı derecelerinde daha fazla göze çarpmaktadır. 3.5 Diğer Faktörler Katılımcıların belirlenen faktörler dışında da önemli gördükleri faktörleri yazabilecekleri Diğer seçeneğine, 27 kişi cevap yazmıştır. Verilen cevapların bazıları tek bir konu ile ilgili tekil cevap iken, bazıları birkaç konuda cevap vermişlerdir. Bu cevaplar analiz edilerek gruplanmış ve aşağıdaki hususların öne çıktığı görülmüştür: Eczacılık Eğitimi (Eczacıların kalitesiz bilgisiz mezun oluşları, fakülte ve mezun sayısının fazlalığı, işsiz eczacılar, Devlet Politikaları ve Kanuni Zorunluluklar (Devletin eczacılarla ilgili tutumu, vergi oranları, hukuki prosedür, ceza yönetmeliği, OTC yasası, Muayene ücretinin eczanelerden tahsil edilmesi, iç reklamın yasaklanması, eczane arası mesafelerin az olması, kurum iskontosu adaletsizliği, Danışmanlık-hizmet bedeli uygulanmaması, 13

15 evrak işleri ve bürokrasiye ulaşabilme, eczacılık fakültelerinin çok sayıda olmasına rağmen eczane açılmasına kısıtlama getirilmesi Eczacıların İşletme sıkıntıları (ciro düşüklüğü, finans sıkıntısı, kar yüzdesi, eleman sıkıntısı, kira sıkıntısı, masrafların yüksekliği, ödemekte zorlanılan krediler vs, Çalışma alanlarının darlığı, eczacının faaliyet alanının kısıtlanması Vatandaşın Yaklaşımı (halkın lüzumsuz doktora gidip doktor ve eczacıyı meşgul etmesi, hastaların saygısız davranışları ile eczacıyı zora sokması, muayene ücretlerini kendi cebimize atıyormuşuz algısı TEB politikaları (Yeni moleküllerin Türkiye ye gelememesi, TEB kanalı ile bu ilaçların getirilmesi ve eczacıların bu kanaldan çıkarılması, TEB in ilgisizliği ve telefon ile kendilerine ulaşılmaması, mesleğe sahip çıkmamaları, aranılan konularda yardım alınamaması, özel sigortaların SGK dan daha düşük fiyata ilaç almaya zorlaması, TEB in bu konuda bir şey yapmaması, İlaç satışı (internette ilaç satışları, internet otc pazarı, reçetesiz ilaç satımı, reçetesiz ilaç satımının kısıtlanması, ilacın markette satışı, bazı ürünlerin kontrolsüz bir şekilde aktarlarda satışı) Meslekî Saygınlığın Yitirilmesi (Mesleğin ayağa düşmesi ve sahip çıkılmaması, eczane saygınlığı ve meslek hakları) 4. Muvazaa sayılarının artmasının sizce en önemli sebebi nedir/kimlerdir? Katılımcıların muvazaa sayılarının artmasının en önemli sebebinin ne olduğu konusundaki düşüncelerini öğrenmek amacıyla sorulan bu soruda seçenekler aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Depolar Eczacıların Finansman Problemi Eczacı Odasının Uygulamaları Sistemdeki Açık/Denetim Yetersizliği vs. Ayrıca katılımcıların belirlenen seçenekler dışında da önemli gördükleri sebepleri yazabilecekleri Diğer seçeneği de eklenmiştir. Analiz sonucunda verilen cevapların dağılımı Çizelge da görülmektedir. Çizelge 7. Muvazaa sayılarının artma sebepleri Muvazaa sayılarının artmasının sizce en önemli sebebi nedir/kimlerdir? Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Depolar 6 5,3 5,3 14

16 Eczacıların Finansman Problemi 33 29,2 34,5 Eczacı Odasının Uygulamaları 2 1,8 36,3 Sistemdeki Açık/Denetim Yetersizliği vs ,8 92,0 Diğer 9 8,0 100,0 Verilen cevapların dağılımı incelendiğinde, katılımcıların yaklaşık %56 sı muvazaa sayılarının artmasının en önemli sebebi olarak sistemdeki açıklık veya denetim yetersizliği vs. görürken yaklaşık %29 u en önemli sebebin eczacıların finansman problemleri olduğunu düşünmektedir. 113 katılımcı içerisinde 6 eczacı en önemli sebebin depolar olduğunu düşünürken, sadece 2 eczacı, en önemli sebebi eczacı odasının uygulamaları olarak düşünmektedir. Katılımcıların belirlenen faktörler dışında da önemli gördükleri faktörleri yazabilecekleri Diğer seçeneğine 9 kişi cevap yazmıştır. Şekil de de bu cevapların dağılımı grafiksel olarak da gösterilmiştir. Muvazaa Sebepleri Depolar 6 Eczacıların Finansman Problemi 33 Eczacı Odasının Uygulamaları 2 Sistemdeki Açık/Denetim Yetersizliği vs. 63 Diğer Şekil 8. Muvazaa sayılarının artma sebepleri Diğer seçeneğine verilen cevaplara bakıldığında ise 2 katılımcı bu seçenekleri bir arada içerecek şekilde cevap vermişken bir katılımcı muvazaa sayısının arttığını düşünmediğini ifade etmiştir. Diğer sebepler de şu şekildedir. Eczacının yetersizliği Eczacıların kolay para kazanma isteği ve etik değerlerinin olmaması Eczacının diplomasını para karşılığında vermesi Eczacı istihdamı çok olması 15

17 Sektörün açığını bilen ilaç firmaları ve mümessiller Ağır yaptırım eksikliği ve hukuki boşluk 5. Eczane açılış kapanış saatlerine uyum nasıl sağlanır? Katılımcıların eczane açılış kapanış saatlerine uyumun nasıl sağlanabileceği konusundaki düşüncelerini öğrenmek amacıyla sorulan bu soruda seçenekler aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Saat Değişikliği Yapılmasıyla Denetleme Yapılmasıyla Cezaların Daha Caydırıcı Hala Getirilmesiyle Ayrıca katılımcıların belirlenen seçenekler dışında bu konuda yapılmasını önemli gördükleri önerileri yazabilecekleri Diğer seçeneği de eklenmiştir. Analiz sonucunda verilen cevapların dağılımı Çizelge da görülmektedir. Çizelge 8. Eczane açılış kapanış saatlerine uyum Eczane açılış kapanış saatlerine uyum nasıl sağlanır? Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Saat Değişikliği Yapılmasıyla 37 32,7 32,7 Denetleme Yapılmasıyla 32 28,3 61,1 Cezaların Daha Caydırıcı Hala Getirilmesiyle 34 30,1 91,2 Diğer 10 8,8 100,0 Verilen cevapların dağılımı incelendiğinde, katılımcıların belirlenen 3 seçeneğe verdikleri cevapların dağılımı hemen hemen aynı ve ortalama %30 civarında olduğu gözlemlenmektedir. Katılımcıların belirlenen faktörler dışında da önemli gördükleri önerileri yazabilecekleri Diğer seçeneğine ise 10 kişi cevap yazmıştır. Cevapların bu şekilde dağılımı Şekil de de bu grafiksel olarak kolaylıkla görülebilmektedir. 16

18 Eczane açılış kapanış saatlerine uyum Saat Değişikliği Yapılmasıyla 37 Denetleme Yapılmasıyla 32 Cezaların Daha Caydırıcı Hala Getirilmesiyle 34 Diğer Şekil 9. Eczane açılış kapanış saatlerine uyum Diğer seçeneğine verilen cevaplara bakıldığında ise 3 katılımcı bunu önemli bir sorun görmediğini ifade etmiştir. Bunun yanı sıra 2 katılımcı, çalışma saatlerinin uzun olduğu ve kısaltılması ile uyum sağlanabileceğini belirtirken, 2 katılımcı saat değişikliğini farklı bir şekilde ifade ederek, alternatif saatli, bölgelere göre farklılık gösteren bir şekilde düzenlenmesi ile uyum sağlanabileceğini belirtmiştir. 2 katılımcı ise bunun eczacıların mesleğe saygı ve ahlaki değerlerinin gelişmesiyle olabileceğini ifade ederken bir katılımcı bunu oto denetim ile sağlanabileceğini düşünmektedir. 6. Eczanelerde hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için eczacı olarak öncelikli yapılması gerekenler sizce nelerdir? Katılımcıların eczanelerde hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için eczacı olarak öncelikli yapılması gerekenler konusundaki düşüncelerini öğrenmek amacıyla sorulan bu soruda seçenekler aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Eczacının Mesleki Bilgisinin Artırılması Çalışanların Bilgisinin Artırılması Eczane içi Tanzim-Teşhir Uygulamalarının İyileştirilmesi Ayrıca katılımcıların belirlenen seçenekler dışında bu konuda yapılmasını önemli gördükleri önerileri yazabilecekleri Diğer seçeneği de eklenmiştir. Analiz sonucunda verilen cevapların dağılımı Çizelge da görülmektedir. 17

19 Çizelge 9. Eczacı inisiyatifinde olan iyileştirmeler Eczanelerde hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için eczacı olarak öncelikli yapılması gereken sizce nedir? Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Eczacının Mesleki Bilgisinin Artırılması 53 46,9 46,9 Çalışanların Bilgisinin Artırılması 39 34,5 81,4 Eczane içi Tanzim-Teşhir Uygulamalarının İyileştirilmesi 5 4,4 85,8 Diğer 16 14,2 100,0 Verilen cevapların dağılımı incelendiğinde, katılımcıların yaklaşık %47 si eczanelerde hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için öncelikli yapılması gereken şeyin eczacının mesleki bilgisinin artırılması olarak görürken, yaklaşık %35 i yapılması gereken en önemli şeyin eczane çalışanlarının bilgisinin artırılması olduğunu düşünmektedir. 113 katılımcı içerisinde sadece 5 eczacı, eczane içi tanzim ve teşhir uygulamalarının iyileştirilmesinin en önemli yapılacak adım olduğunu düşünmektedir. Katılımcıların belirlenen faktörler dışında da önemli gördükleri önerileri yazabilecekleri Diğer seçeneğine ise 16 kişi cevap yazmıştır. Şekil de de bu cevapların dağılımı grafiksel olarak da gösterilmiştir. Eczacı İnisiyatifinde Olan İyileştirmeler Eczacının Mesleki Bilgisinin Artırılması 53 Çalışanların Bilgisinin Artırılması 39 Eczane içi Tanzim-Teşhir Uygulamalarının İyileştirilmesi 5 Diğer Şekil 10. Eczacı inisiyatifinde olan iyileştirmeler Diğer seçeneğine verilen cevaplara bakıldığında 7 katılımcı bu seçenekleri bir arada içerecek şekilde ve seçeneklerdeki ifadeleri farklı bir üslupla belirterek cevap verirken, 3 katılımcı ise eczanelerde ki hizmetin yeterince kaliteli olduğunu düşünmektedir. 1 katılımcı da etik kurallar 18

20 içerisinde hastayı müşteri olarak görmeden hastalığıyla ilgili gerekli ve yeterli donanıma sahip olarak yönetilmesi hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için eczacı olarak öncelikli yapılması gereken şey olduğunu ifade etmiştir. Bunun yanı sıra eczacı inisiyatifi dışında değerlendirilebilecek olmasına karşın 2 katılımcı da hastaların memnuniyetsizliğinin düzeltilmesi için onlara eğitim verilmesi gerektiğini belirtirken, 1 eczacı da hastaların eczacıya saygısı artırılmalı diye düşünmektedir. Bununla birlikte 2 katılımcı eczacı üzerindeki mali kaygıların giderilmesi ve evrak işlerinin azaltılması gerektiğini ifade etmiştir. 7. Eczanelerde hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için eczacı inisiyatifi dışında öncelikli olarak yapılması gereken iyileştirmeler sizce nelerdir? Katılımcıların eczanelerde hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için eczacı inisiyatifi dışında öncelikli yapılması gerekenler konusundaki düşüncelerini öğrenmek amacıyla sorulan bu soruda seçenekler aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Medula ve SUT arasındaki entegrasyonun tam olarak sağlanması Eczacıların mesleki saygınlığının iyileştirilmesi için çalışma yapılması Aile hekimliği uygulamasının bir benzeri olarak hasta takibi için aile eczacılığı uygulamasının getirilmesi Her hastanın hastalık öyküsünün Medula ya eczacı ve doktor tarafından işlenmesi Ayrıca katılımcıların belirlenen seçenekler dışında bu konuda yapılmasını önemli gördükleri önerileri yazabilecekleri Diğer seçeneği de eklenmiştir. Bu soruda düğer sorulardan farklı olarak katılımcılara en önemli gördükleri en fazla 2 şık işaretleme hakkı tanınarak cevaplama dileyen katılımcıların 2 seçeneği birden seçebileceği şekilde tasarlanmıştır. Buna göre Analiz sonucunda verilen cevapların dağılımını içeren ilk çizelgede toplamda 113 cevap varken Çizelge da 83 cevap bulunmaktadır. Daha sonra bu iki şık birlikte analiz edilecek olmasına rağmen ayrı ayrı olarak en az bir cevabın seçilmesi zorunlu olduğundan iki şıkka verilen cevapların ayrı ayrı analiz edilmesi uygun görülmüştür. Çizelge 10. Eczacı inisiyatifi dışında yapılması gerekenler(ilk Şık) Eczanelerde hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için eczacı inisiyatifi dışında öncelikli olarak yapılması gereken iyileştirmeler sizce nelerdir? Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Medula ve SUT arasındaki entegrasyonun tam 57 50,4 50,4 olarak sağlanması Eczacıların mesleki saygınlığının iyileştirilmesi için çalışma yapılması 44 38,9 38,9 19

21 Aile hekimliği uygulamasının bir benzeri olarak 9 8,0 8,0 hasta takibi için aile eczacılığı uygulamasının getirilmesi Her hastanın hastalık öyküsünün Medula ya 1 0,9 0,9 eczacı ve doktor tarafından işlenmesi Diğer 2 1,8 1,8 İlk şık için seçilen cevaplara bakıldığında katılımcıların yarısı Medula ve SUT arasındaki entegrasyonun tam olarak sağlanmasının e hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için öncelikli yapılması gereken şey olduğunu düşünürken eczacıların mesleki saygınlığının iyileştirilmesi için çalışma yapılması gerektiğini düşünenlerin oranı ise %40 olarak görülmektedir. Aile hekimliği uygulamasının bir benzeri olarak hasta takibi için aile eczacılığı uygulamasının getirilmesi fikrini ise katılımcıların %8 i benimsemiştir. Sadece 1 katılımcı ise Her hastanın hastalık öyküsünün Medula ya eczacı ve doktor tarafından işlenmesini öncelikli olarak yapılması gerekir diye düşünmektedir. 2 katılımcı diğer seçeneğini işaretleyerek fikrini belirtmiştir. Çizelge 11. Eczacı inisiyatifi dışında yapılması gerekenler(ikinci Şık) Eczanelerde hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için eczacı inisiyatifi dışında öncelikli olarak yapılması gereken iyileştirmeler sizce nelerdir? Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Medula ve SUT arasındaki entegrasyonun tam olarak sağlanması 1 0,9 1,2 Eczacıların mesleki saygınlığının iyileştirilmesi için çalışma yapılması 36 31,9 43,4 Aile hekimliği uygulamasının bir benzeri olarak hasta takibi için aile eczacılığı uygulamasının 29 25,7 34,9 getirilmesi Her hastanın hastalık öyküsünün Medula ya eczacı ve doktor tarafından işlenmesi 14 12,4 16,9 Diğer 3 2,7 3,6 Toplam 83 %100 Çizelge.. de ikinci şık için verilen cevaplara bakıldığında ise %32 lik bir oran ile Eczacıların mesleki saygınlığının iyileştirilmesi için çalışma yapılması ilk sırada gözükürken, onu yaklaşık % 26 oranı ile Aile hekimliği uygulamasının bir benzeri olarak hasta takibi için aile eczacılığı uygulamasının getirilmesi takip etmektedir. 14 katılımcı öncelikli iyileştirme olarak her 20

22 hastanın hastalık öyküsünün Medula ya eczacı ve doktor tarafından işlenmesi gerekir diye düşünürken, 1 katılımcı ise Medula ve SUT arasındaki entegrasyonun tam olarak sağlanması konusunda çalışma yapılmasının önemli olduğunu belirtmektedir. İkinci şık için de 3 katılımcı diğer seçeneğini kullanarak önerisini yazmıştır. Her iki cevabın dağılımları ayrı ayrı verildikten sonra, Çizelge.. de birlikte analiz edilerek dağılımları gösterilmiştir. Toplam verilen cevap sayısı 196 dır. Çizelge 12. Eczacı inisiyatifi dışında yapılması gerekenler(toplu) Eczanelerde hastalara sunulan hizmetin daha kaliteli hale getirilmesi için eczacı inisiyatifi dışında öncelikli olarak yapılması gereken iyileştirmeler sizce nelerdir? Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Medula ve SUT arasındaki entegrasyonun tam olarak sağlanması 58 29,6 29,6 Eczacıların mesleki saygınlığının iyileştirilmesi için çalışma yapılması 80 40,8 70,4 Aile hekimliği uygulamasının bir benzeri olarak hasta takibi için aile eczacılığı uygulamasının 38 19,4 89,8 getirilmesi Her hastanın hastalık öyküsünün Medula ya eczacı ve doktor tarafından işlenmesi 15 7,7 97,5 Diğer 5 2,6 100,0 Toplam % Birlikte değerlendirildiğinde ilk sırada yaklaşık %41 ile Eczacıların mesleki saygınlığının iyileştirilmesi için çalışma yapılması önerisi yer alırken onu %30 ile Medula ve SUT arasındaki entegrasyonun tam olarak sağlanması izlemektedir. Aile hekimliği uygulamasının bir benzeri olarak hasta takibi için aile eczacılığı uygulamasının getirilmesi önerisi yaklaşık %19 ile üçüncü sırada yer alırken, yaklaşık %8 ile her hastanın hastalık öyküsünün Medula ya eczacı ve doktor tarafından işlenmesi önerisi ise son sırada yer almaktadır. Katılımcıların belirlenen faktörler dışında da önemli gördükleri önerileri yazabilecekleri Diğer seçeneğini ise 5 kişi cevaplayarak önerilerini yazmıştır. Şekil de de bu cevapların dağılımı grafiksel olarak da gösterilmiştir. 21

23 Eczacı İnisiyatifi Dışında Yapılması Gerekenler Medula ve SUT arasındaki entegrasyonun tam olarak sağlanması 58 Eczacıların mesleki saygınlığının iyileştirilmesi için çalışma yapılması 80 Aile hekimliği uygulamasının bir benzeri olarak hasta takibi için aile eczacılığı uygulamasının getirilmesi 38 Her hastanın hastalık öyküsünün Medula ya eczacı ve doktor tarafından işlenmesi 15 Diğer Şekil 11. Eczacı inisiyatifi dışında yapılması gerekenler(toplu) Diğer seçeneğine verilen cevaplara bakıldığında, 2 katılımcı bazı yasal düzenlemeler ile iş yükünün ve prosedür işlemlerin azaltılması gerektiğini düşünürken, 1 katılımcı muadil ilaç konusunda yetkilendirmenin netliğe kavuşturulmasını önermektedir. 1 katılımcı eczacının meslek hakkının gündeme gelmesi gerektiğini düşünürken, diğer bir katılımcı da faaliyet alanının kısıtlanmaması için çalışmalar yapılmalı diye fikir sunmuştur. 8. Eczanenize gelen hastalardan ne kadarıyla doğrudan temasa geçiyorsunuz? Katılımcıların eczanesine gelen hastalardan ne kadarıyla doğrudan temasa geçtiğini öğrenmek amacıyla sorulan bu soruda ölçek seçenekleri aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Her bir hasta ile doğrudan temasa geçiyorum Birçoğuyla doğrudan temasa geçiyorum Yaklaşık yarısıyla doğrudan temasa geçiyorum Çok azıyla doğrudan temasa geçiyorum Çizelge 13.Hastalar ile doğrudan temas Eczanenize gelen hastalardan ne kadarıyla doğrudan temasa geçiyorsunuz? Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Her bir hasta ile doğrudan temasa geçiyorum 22 19,5 19,5 Birçoğuyla doğrudan temasa geçiyorum 63 55,8 75,2 Yaklaşık yarısıyla doğrudan temasa geçiyorum 19 16,8 92,0 22

24 Çok azıyla doğrudan temasa geçiyorum 9 8,0 100,0 Verilen cevapların dağılımı incelendiğinde, katılımcıların yaklaşık %56 sı eczanesine gelen hastaların birçoğuyla doğrudan temasa geçtiğini ifade ederken, yaklaşık %20 si her bir hasta ile doğrudan temasa geçtiğini belirtmektedir. Eczanesine gelen hastaların yaklaşık yarısıyla doğrudan temasa geçenlerin oranı yaklaşık %17 iken, Çok azıyla doğrudan temasa geçenlerin oranı ise %8 olarak gözlemlenmiştir. Şekil de de bu cevapların dağılımı grafiksel olarak da gösterilmiştir. Hastalar ile Doğrudan Temas Her bir hasta ile doğrudan temasa geçiyorum 22 Birçoğuyla doğrudan temasa geçiyorum 63 Yaklaşık yarısıyla doğrudan temasa geçiyorum 19 Çok azıyla doğrudan temasa geçiyorum Şekil 12.Hastalar ile doğrudan temas 9. Reçeteyle ilgili bir sorun yaşandığında, siz genellikle hastaya sorumlunun kim olduğunu söylüyorsunuz? Katılımcıların reçeteyle ilgili bir sorun yaşandığında, genellikle hastaya sorumlunun kim olduğunu söylediklerini öğrenmek amacıyla sorulan bu soruda seçenekler aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Doktor SGK Eczane Elemanı Ayrıca katılımcıların belirlenen seçenekler dışında bu konuda sorumlunun kim olduğunu yazabilecekleri Diğer seçeneği de eklenmiştir. Çizelge verilen cevapların dağılımı görülmektedir. 23

25 Çizelge 14. Reçete sorunda hastaya söylenen sorumlu Reçeteyle ilgili bir sorun yaşandığında, siz genellikle hastaya sorumlunun kim olduğunu söylüyorsunuz? Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Doktor 52 46,0 46,0 SGK 32 28,3 74,3 Eczane Elemanı 1,9 75,2 Diğer 28 24,8 100,0 Verilen cevapların dağılımı incelendiğinde, katılımcıların %46 sı reçeteyle ilgili bir sorun yaşandığında, genellikle hastaya sorumlunun doktor olduğunu ifade ederken, yaklaşık %28 i sorumlunun SGK olduğunu belirtmiştir. Sadece 1 katılımcı hastaya sorumlunun eczane elemanı olduğunu ifade ettiğini belirtmiştir. Katılımcıların belirlenen seçenekler dışında hastaya sorumlunun kim olduğunu ifade ettiklerini belirtecekleri Diğer seçeneğini ise 28 kişi cevaplamıştır. Şekil de de bu cevapların dağılımı grafiksel olarak da gösterilmiştir. Reçete Sorununda Hastaya Söylenen Sorumlu Doktor 52 SGK 32 Eczane Elemanı 1 Diğer Şekil 13. Reçete sorununda hastaya söylenen sorumlu Diğer seçeneğine verilen cevaplara bakıldığında ise, 19 katılımcı problemin kaynağına göre bu şıkların hepsi olabilir demekte ve sorumlu kim ise onu söylediklerini belirtmiştir.7 katılımcı ise sorumlu belirtmeden çözüm sağlamaya çalıştığını ifade etmiştir. 1 katılımcı sorumlunun doktor ve SGK olduğunu hastalara söylediğini ifade ederken, 1 katılımcı da cevap olarak kurum demeyi tercih ettiğini belirtmiştir. 24

26 10. Hastaya göre ilaca ulaşamamanın sorumlusu sizce kim oluyor? Katılımcıların gözlemlerine göre hastanın gözünde ilaca ulaşamamanın sorumlusunun kim olduğunu öğrenmek amacıyla sorulan bu soruda seçenekler aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Sağlık Sistemi Doktor Eczacı Ayrıca katılımcıların belirlenen seçenekler dışında bu konuda sorumlunun kim olduğunu yazabilecekleri Diğer seçeneği de eklenmiştir. Çizelge verilen cevapların dağılımı görülmektedir. Çizelge 15. İlaca ulaşamamanın sorumlusu Reçeteyle ilgili bir sorun yaşandığında, siz genellikle hastaya sorumlunun kim olduğunu söylüyorsunuz? Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Sağlık Sistemi 70 61,9 61,9 Doktor 5 4,4 66,4 Eczacı 31 27,4 93,8 Diğer 7 6,2 100,0 Verilen cevapların dağılımı incelendiğinde, katılımcıların %70 i hastanın gözünde ilaca ulaşamamanın sorumlusunun sağlık sistemi olduğunu gözlemlerken, yaklaşık %27 si ise sorumlunun eczacı olarak algılandığını belirtmiştir. Sorumlunun doktor olduğunu gözlemleyenlerin sayısı 5 iken, Diğer seçeneğini ise 7 kişi cevaplamıştır. Şekil de de bu cevapların dağılımı grafiksel olarak da gösterilmiştir. 25

27 İlaca Ulaşamamanın Sorumlusu Sağlık Sistemi 70 Doktor 5 Eczacı 31 Diğer Şekil 14. İlaca ulaşamamanın sorumlusu Diğer seçeneğine verilen cevaplara bakıldığında ise, 3 katılımcı hastanın ilaca ulaşmasında bir problem olmadığını ve ilaca rahat ulaşabildiğini düşündüklerini ifade etmişlerdir. 1 katılımcı devlet cevabını verirken diğer bir katılımcı verilen şıkları önceliklendirerek, birinci öncelik eczacı, ikincisi sağlık sistemi diye cevaplamıştır. Diğer nedenler olarak da birer katılımcı hastanın gözünde ilaca ulaşamamanın sorumlusunun piyasada bulunmaması ve firmaların denetimi olarak ifade etmiştir. 11. Sağlık politikaları oluşurken aşağıdaki kişi veya kurumların etki oranı sizce nedir? Katılımcıların sağlık politikaları oluşturulurken hangi kişi veya kurumların ne kadar etkili olduğuna dair fikirlerini öğrenmek için sorulmuştur. Seçenekler; Eczacı Odası Güçlü Eczacılar, Hükümet, İlgili Bürokratlar, İlaç Depoları, TEB, Yabancı İlaç Firmaları, Yerli İlaç Firmaları olarak belirlenmiştir. Etki derecelerinin ölçülmesinde de aşağıdaki şekilde bir ölçek kullanılmıştır: Etkisiz Az Etkili Etkili Oldukça Etkili Her bir seçenek etki seviyesi ayrı ayrı sorulmuş olup, sırasıyla bahsedilecektir Eczacı Odası Sağlık politikaları oluşturulurken Eczacı odasının ne kadar etkili olduğu ile ilgili cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 16. Eczacı odası Eczacı Odası 26

28 Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Etkisiz 32 28,3 28,3 Az Etkili 43 38,1 66,4 Etkili 23 20,4 86,7 Oldukça Etkili 15 13,3 100,0 Cevaplara bakıldığında katılımcıların yaklaşık katılımcıların yaklaşık %72 si eczacı odasının sağlık politikaları oluşturulurken bir şekilde etkisi olduğunu düşünürken, %28 i herhangi bir etkisinin olmadığını belirtmektedir. Etki derecelerine ayrıntılı olarak bakıldığında ise, %38 i az etkili olduğunu, yaklaşık %20 si etkili olduğunu ve yaklaşık %13 ü ise oldukça etkili olduğunu düşünmektedir. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. Eczacı Odası 21% 13% 38% 28% Etkisiz Az Etkili Etkili Oldukça Etkili Şekil 15. Eczacı odası 11.2 Güçlü Eczacılar Sağlık politikaları oluşturulurken güçlü eczacıların ne kadar etkili olduğu ile ilgili cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 17. Güçlü eczacılar Güçlü Eczacılar Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde 27

29 Etkisiz 19 16,8 16,8 Az Etkili 39 34,5 51,3 Etkili 35 31,0 82,3 Oldukça Etkili 20 17,7 100,0 Cevaplara bakıldığında katılımcılar yaklaşık %83 ü güçlü eczacıların sağlık politikaları oluşturulurken bir şekilde etkisi olduğunu düşünürken, yaklaşık %17 si herhangi bir etkisinin olmadığını belirtmektedir. Etki derecelerine ayrıntılı olarak bakıldığında ise, katılımcıların yaklaşık %38 i az etkili olduğunu, %31 i etkili olduğunu ve yaklaşık %18 i ise oldukça etkili olduğunu düşünmektedir. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. Güçlü Eczacılar 31% 18% 17% 34% Etkisiz Az Etkili Etkili Oldukça Etkili Şekil 16. Güçlü eczacılar 11.3 Hükümet Sağlık politikaları oluşturulurken hükümetin ne kadar etkili olduğu ile ilgili cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 18. Hükümet Hükümet Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Etkisiz 1 0,9 0,9 Az Etkili 0 0 0,9 28

30 Etkili 25 22,1 23,0 Oldukça Etkili 87 77,0 100,0 Cevaplara bakıldığında 1 katılımcı hariç diğer katılımcılar hükümetin sağlık politikaları oluşturulurken etkisi olduğunu düşünürken, etki derecelerine ayrıntılı olarak bakıldığında ise, katılımcıların yaklaşık %22 si etkili olduğunu, %77 si ise oldukça etkili olduğunu düşünmektedir. Hiçbir katılımcı hükümetin sağlık politikalarını belirlenirken az etkili olduğunu düşünmemektedir. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. Hükümet 21% 13% 28% Etkisiz Az Etkili Etkili 38% Oldukça Etkili Şekil 17. Hükümet 11.4 İlgili Bürokratlar Sağlık politikaları oluşturulurken ilgili bürokratların ne kadar etkili olduğu ile ilgili cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 19. İlgili bürokratlar İlgili Bürokratlar Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Etkisiz 4 3,5 3,5 Az Etkili 6 5,3 8,8 Etkili 36 31,9 40,7 Oldukça Etkili 67 59,3 100,0 29

31 Cevaplara bakıldığında katılımcılar yaklaşık %96 sı ilgili bürokratların sağlık politikaları oluşturulurken bir şekilde etkisi olduğunu düşünürken, yaklaşık %4 ü herhangi bir etkisinin olmadığını belirtmektedir. Etki derecelerine ayrıntılı olarak bakıldığında ise, katılımcıların yaklaşık %5 i ilgili bürokratların sağlık politikaları oluşturulurken az etkili olduğunu, %32 i etkili olduğunu ve yaklaşık %59 u ise oldukça etkili olduğunu düşünmektedir. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. İlgili Bürokratlar 4% 5% 59% 32% Etkisiz Az Etkili Etkili Oldukça Etkili Şekil 18. İlgili bürokratlar 11.5 İlaç Depoları Sağlık politikaları oluşturulurken ilaç depolarının ne kadar etkili olduğu ile ilgili cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 20. İlaç depoları İlaç Depoları Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Etkisiz 19 16,8 16,8 Az Etkili 37 32,7 49,6 Etkili 44 38,9 88,5 Oldukça Etkili 13 11,5 100,0 30

32 Cevaplara bakıldığında katılımcılar yaklaşık %83 ü ilaç depolarının sağlık politikaları oluşturulurken bir şekilde etkisi olduğunu düşünürken, yaklaşık %17 si herhangi bir etkisinin olmadığını belirtmektedir. Etki derecelerine ayrıntılı olarak bakıldığında ise, katılımcıların yaklaşık %33 ü ilaç depolarının sağlık politikaları oluşturulurken az etkili olduğunu, yaklaşık %33 ü etkili olduğunu ve yaklaşık %12 si ise oldukça etkili olduğunu düşünmektedir. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. İlaç Depoları 11% 17% Etkisiz Az Etkili 39% 33% Etkili Oldukça Etkili Şekil 19. İlaç depoları 11.6 TEB Sağlık politikaları oluşturulurken TEB in ne kadar etkili olduğu ile ilgili cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 21. TEB TEB Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Etkisiz 16 14,2 14,2 Az Etkili 49 43,4 57,5 Etkili 32 28,3 85,8 Oldukça Etkili 16 14,2 100,0 Cevaplara bakıldığında katılımcılar yaklaşık %86 sı TEB in sağlık politikaları oluşturulurken bir şekilde etkisi olduğunu düşünürken, yaklaşık %14 ü herhangi bir etkisinin olmadığını belirtmektedir. Etki derecelerine ayrıntılı olarak bakıldığında ise, katılımcıların yaklaşık %44 ü 31

33 TEB in sağlık politikaları oluşturulurken az etkili olduğunu, yaklaşık %28 i etkili olduğunu ve yaklaşık %14 ü ise oldukça etkili olduğunu düşünmektedir. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. TEB 21% 13% 38% 28% Etkisiz Az Etkili Etkili Oldukça Etkili Şekil 20. TEB 11.7 Yabancı İlaç Firmaları Sağlık politikaları oluşturulurken yabancı ilaç firmalarının ne kadar etkili olduğu ile ilgili cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 22. Yabancı ilaç firmaları Yabancı İlaç Firmaları Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Etkisiz 3 2,7 2,7 Az Etkili 21 18,6 21,2 Etkili 58 51,3 72,6 Oldukça Etkili 31 27,4 100,0 Cevaplara bakıldığında katılımcılar yaklaşık %97 si yabancı ilaç firmalarının sağlık politikaları oluşturulurken bir şekilde etkisi olduğunu düşünürken, yaklaşık %3 ü herhangi bir etkisinin olmadığını belirtmektedir. Etki derecelerine ayrıntılı olarak bakıldığında ise, katılımcıların yaklaşık %19 u yabancı ilaç firmalarının sağlık politikaları oluşturulurken az etkili olduğunu, yaklaşık %51 i etkili olduğunu ve yaklaşık %27 si ise oldukça etkili olduğunu düşünmektedir. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. 32

34 Yabancı İlaç Firmaları 27% 3% 51% 19% Etkisiz Az Etkili Etkili Oldukça Etkili Şekil 21. Yabancı ilaç firmaları 11.8 Yerli İlaç Firmaları Sağlık politikaları oluşturulurken yerli ilaç firmalarının ne kadar etkili olduğu ile ilgili cevaplar Çizelge.. e görülmektedir. Çizelge 23. Yerli ilaç firmaları Yerli İlaç Firmaları Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Etkisiz 6 5,3 5,3 Az Etkili 37 32,7 38,1 Etkili 51 45,1 83,2 Oldukça Etkili 19 16,8 100,0 Cevaplara bakıldığında katılımcıların yaklaşık %95 i yerli ilaç firmalarının sağlık politikaları oluşturulurken bir şekilde etkisi olduğunu düşünürken, yaklaşık %5 i herhangi bir etkisinin olmadığını belirtmektedir. Etki derecelerine ayrıntılı olarak bakıldığında ise, katılımcıların yaklaşık %33 ü yerli ilaç firmalarının sağlık politikaları oluşturulurken az etkili olduğunu, yaklaşık %45 i etkili olduğunu ve yaklaşık %17 si ise oldukça etkili olduğunu düşünmektedir. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. 33

35 Yerli İlaç Firmaları 17% 45% 5% 33% Etkisiz Az Etkili Etkili Oldukça Etkili Şekil 22.Yerli ilaç firmaları Bu madde kapsamında sorulan tüm sağlık politikası etkenlerinin etki derecelerine göre karşılaştırmalı grafiği Şekil de gösterilmiştir Sağlık Politika Etkenleri 0 Etkisiz Az Etkili Etkili Oldukça Etkili Eczacı Odası Güçlü Eczacılar Hükümet İlgili Bürokratlar İlaç Depoları TEB Yabancı İlaç Firmaları Yerli İlaç Firmaları Şekil 23. Sağlık Politika Etkenleri Grafikte de açıkça görüşeceği üzere, etki derecelerine göre, eczacı odası, güçlü eczacılar, ilaç depoları ve etkenleri hemen hemen aynı dağılıma sahipken, yabancı ilaç firmaları ve yerli ilaç firmaları da farklılıklar olmakla beraber onlara benzer bir dağılım göstermiştir. Ancak hükümet 34

36 ve ilgili bürokratlar etkenlerinin diğerlerine göre farklı bir dağılıma sahip olduğu göze çarpmaktadır. Ayrıca, dağılımlar etkili göstergesinde birbirlerine yaklaşırken, diğer etki derecesi göstergelerinde farklılıklar belirginleşmektedir. 12. İstanbul eczacı odası son seçimlerinde oy kullandınız mı? Katılımcıların İstanbul eczacı odası son seçimlerinde oy kullanım oranını tespit edebilmek için sorulan bu soru Evet-Hayır şeklinde ikili bir şekilde sorulmuştur. 113 katılımcının 68 tanesi oy kullanmışken, 45 tanesi ise oy kullanmadığını belirtmiştir. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. İstanbul eczacı odası son seçimlerinde oy kullandınız mı? 40% 60% Evet Hayır Şekil 24. Oy kullanım oranı Çalışmamızdaki tek demografik soru olan meslek yılına göre oy kullanan ve kullanmayan her iki gruba ait, sayı, ortalama ve standart sapma Çizelge de verilmiştir. Çizelge 24. Meslek yılı ve oy kullanım oranı Eczacı Sayısı Eczacılık Yılı Eczacılık Yılı Ortalaması Standart Sapması Oy Kullananlar 68 15,9 yıl 11,6 yıl Oy Kullanmayanlar 45 22,5 yıl 13,7 yıl Oy kullanan ve kullanmayan katılımcıların meslek yılı ortalamaları arasında %95 güven aralığında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunup bulunmadığını test etmek amacıyla hipotez ifadesi aşağıdaki şekliyle oluşturulmuştur. H0: Meslek yılı açısından oy kullanan ve kullanmayanlar arasında bir farklılık yoktur. 35

37 H1: Meslek yılı açısından oy kullanan ve kullanmayanlar arasında bir farklılık vardır. Hipotezi test etmek amacıyla T-Testi yapılmıştır. P değeri 0,01<0,05 olduğundan H0 hipotezi reddedilmiştir. Dolayısıyla, katılımcıların meslek yılı ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır. Oy kullanmayanların meslek yılı ortalaması, oy kullananlardan daha yüksektir. 13. Oy Kullanmayanların Kullanmama Sebebi Bu soru 12. soruya verilen cevaba göre, oy kullananlar ve kullanmayanlara açısından içeriği benzer ama muhatap kitlesinin farklı olmasından ötürü üslubu farklı şekilde olan 2 alt sorudan oluşmaktadır. Oy kullanmayanlar için ise Oy kullanmama nedeniniz nedir? şeklinde sorulmuş ve cevap seçenekleri aşağıdaki şekilde oluşturulmuştur: Beni temsil eden bir listenin olmadığını düşünüyorum Seçim sonucunun sağlık politikalarına etkisinin olmadığı düşünüyorum Tek noktada oy kullanılması sebebiyle ulaşım problemi yaşıyorum. Oy kullanalar için Sizce oy kullanmayanların kullanmama sebebi nedir? şeklinde sorulmuş ve cevap seçenekleri aşağıdaki şekilde oluşturulmuştur: Kendilerini temsil eden bir listenin olmadığını düşünüyor olabilirler. Seçim sonucunun sağlık politikalarına etkisinin olmadığını düşünüyor olabilirler. Tek noktada oy kullanılması sebebiyle ulaşım problemi yaşandığını düşünüyorum. Ayrıca her iki alt soru için de katılımcıların belirlenen seçenekler dışında oy kullanmama nedeni belirtebilecekleri Diğer seçeneğini eklenmiş ve katılımcılara birden fazla seçim yapabilme hakkı tanınmıştır Bu sorulara verilen cevapları önce ayrı ayrı analiz edilecek, cevap seçeneklerinin içerikleri aynı olduğundan ayrıca birlikte ele alınacaktır Oy kullanmama nedeniniz nedir? Oy kullanmadığını ifade eden katılımcılara oy kullanmama sebeplerinin ne olduğunu öğrenmek amacıyla sorular bu soruda, toplam cevap sayısı (53) oy kullanmayan sayısından (45) fazla olmasının sebebi, katılımcılara birden fazla seçim yapabilme hakkı tanınmış olmasıdır. Çizelge 25.Oy kullanmama nedeni Oy kullanmama nedeniniz nedir? 36

38 Cevaplar Sıklık Yüzde Kümülatif Yüzde Beni temsil eden bir listenin olmadığını düşünüyorum 9 17,0 17,0 Seçim sonucunun sağlık politikalarına etkisinin olmadığı düşünüyorum Tek noktada oy kullanılması sebebiyle ulaşım problemi yaşıyorum ,4 41, ,8 77,4 Diğer 12 22,6 100,0 Toplam 53 %100 Çizelge bakıldığında, katılımcıların oy kullanmamasının sebebi olarak verdikleri toplam cevapların yaklaşık %36 sı tek noktada oy kullanılması sebebiyle ulaşım problemi yaşadığını ifade ederken, yaklaşık %24 ü seçim sonucunun sağlık politikalarına etkisinin olmadığı olarak belirtmiştir. Kendisini temsil eden bir listenin olmadığını düşündüğü için oy vermeyenlerin oranı ise %17 olmuştur. Katılımcıların belirlenen seçenekler dışında oy kullanmama nedeni belirtebilecekleri Diğer seçeneğini ise 12 kişi (yaklaşık %23) cevaplamıştır. Cevapların dağılımı Şekil. De grafiksel olarak gösterilmiştir. Oy Kullanmama Nedeni 23% 17% Beni temsil eden bir listenin olmadığını düşünüyorum Seçim sonucunun sağlık politikalarına etkisinin olmadığı düşünüyorum 36% 24% Tek noktada oy kullanılması sebebiyle ulaşım problemi yaşıyorum. Diğer Şekil 25. Oy kullanmama nedeni Diğer seçeneğine verilen cevaplara bakıldığında ise, oy kullanmayan 5 katılımcı, oy kullanmama nedeni olarak o tarihlerde il dışında olduğunu, 3 kişi işleri dolayısıyla gidemediklerini, 1 kişi seçim tarihlerini bayram zamanında olması nedeniyle, 1 kişinin haberi olmadığı, 1 kişinin izinli olması sebebiyle katılamadığını ifade etmiştir. Ayrıca bir katılımcı da 37

39 oy kullanmama nedeni olarak seçimleri kazanamayacağı belli listeler sandığa eczacıyı çekemeyeceği düşüncesini taşıdığını ifade etmiştir Sizce oy kullanmayanların kullanmama sebebi nedir? Oy kullandığını ifade eden katılımcılara oy kullanmayan eczacıların kullanmama sebeplerinin neler olabileceğini öğrenmek amacıyla sorular bu soruda, alınan cevaplar çizelge.. de verilmiştir. Toplam cevap sayısı (101) oy kullanan sayısından (68) fazla olmasının sebebi, katılımcılara birden fazla seçim yapabilme hakkı tanınmış olmasıdır. Çizelge 26. Muhtemel oy kullanmama nedenleri Sizce oy kullanmayanların kullanmama sebebi nedir? Cevaplar Sıklık Yüzde Kendilerini temsil eden bir listenin olmadığını düşünüyor olabilirler. Seçim sonucunun sağlık politikalarına etkisinin olmadığını düşünüyor olabilirler. Tek noktada oy kullanılması sebebiyle ulaşım problemi yaşandığını düşünüyorum. Kümülatif Yüzde 35 34,7 34, ,4 75, ,9 87,1 Diğer 13 12,9 100,0 Toplam 101 %100 Çizelge.. bakıldığında, katılımcıların oy kullanılmamasının sebebi olarak verdikleri toplam cevapların yaklaşık %40 ı oy kullanmayan eczacıların seçim sonucunun sağlık politikalarına etkisinin olmadığını düşünüyor olabileceklerini ifade ederken, yaklaşık %35 i kendilerini temsil eden bir listenin olmadığını düşünüyor olabileceklerini, %12 si ise tek noktada oy kullanılması sebebiyle ulaşım problemi yaşayabileceklerini düşünmektedir. Katılımcıların belirlenen seçenekler dışında oy kullanmama nedeni belirtebilecekleri Diğer seçeneğini ise 13 kişi cevaplamıştır. Cevapların dağılımı Şekil. Da grafiksel olarak gösterilmiştir. 38