KARI - KOCANIN HAKLARI

Transkript

1 HERKES İÇİN HUKUK: 22 KARI - KOCANIN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA VE MİRAS HUKUKU HAKLARI Avukat Osman OY Avukat Gerçek Onur OY İstanbul Beta

2 Yayın No : 3441 Hukuk Dizisi : Baskı - Ağustos İSTANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma men ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask -Cilt : Net K rtasiye Tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. fiti. Taksim Cad. Yo urtçu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyo lu/ ST. Tel: (0-212) (Sertifika No ) Kapak Tasar m : Veysel Coşkun Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.Ş. (Sertifika No ) Narl bahçe Sokak No. 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 Sunuş Herkes İçin Hukuk serimizde daha önce yer verdiğimiz; Boşanma Boşanmanın Hukuki Neticeleri Nafaka-Tazminat-Velayet-Mal Paylaşımı- Aile Konutu isimli kitap çalışmalarının ötesinde, serimizin 22.ncisi olan bu çalışmamızda da, zaman zaman yanlış algılamalara sebebiyet vermesi nedeniyle, özellikli olarak boşanma veya eşlerden birinin ölümü halinde, 1 Ocak 2002 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olan (4721) sayılı Türk Medeni Kanunu nda düzenlenmiş mal rejimleri ve yasal mal rejimi olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ne yer verilmiştir. Özellikli olarak sağ kalan eş bakımından olay hem mal rejimi, hem de miras hukuku bakımından hak teşkil ettiğinden bu çalışmamızda sağ kalan eşin; mal rejimi ve miras hukuku kaynaklı hakları ayrı ayrı ele alınarak, her zamanki Herkes İçin Hukuk serisi formatında; bu konuyla ilgili genel açıklamalara, Türk hukuk mevzuatında konuya ilişkin yer alan hükümlere, önemli Yargıtay kararlarına, konunun daha iyi anlaşılması amacıyla soru ve cevaplar ile örnek olay ve dilekçelere yer verilmiştir. Bu vesile ile özellikle; Mevzuatta Yer Alan Hükümler, Yargıtay Kararları, Örnek Olaylar ve Soru-Cevap bölümlerine imzasını atmış olan Av.Gerçek Onur OY (LLM) a da teşekkürlerimi sunmak isterim. Saygılarımla, Av. Osman OY

4

5 İçindekiler - I - EVLİLİK BİRLİĞİNDE EŞLER ARASINDAKİ MAL REJİMİNE İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLER 1. MAL REJİMİNİN HUKUKİ MAHİYETİ TÜRKİYE DE GEÇERLİ OLAN YASAL MAL REJİMİ MAL REJİMİ SÖZLEŞMELERİ MAL REJİMİ SÖZLEŞMELERİNİN HUKUKİ MAHİYETİ MAL REJİMİ SÖZLEŞMELERİNDE TARAFLARIN EHLİYETİ MAL REJİMİ SÖZLEŞMELERİNİN ŞEKLİ MAL REJİMİNİN SINIFLANDIRILMASI OLAĞAN MAL REJİMİ OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ EŞLERDEN BİRİNİN İSTEMİ İLE OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ CEBRİ İCRA HALİNDE OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ ESKİ REJİME DÖNME ÖNCEKİ REJİMİN TASFİYESİ ALACAKLILARIN KORUNMASI MAL REJİMİ TASFİYESİ DAVALARINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME YETKİLİ MAHKEME GÖREVLİ MAHKEME BİR EŞİN MALLARININ DİĞER EŞ TARAFINDAN YÖNETİMİ EŞLERİN MALLARIN ENVANTERİNİN ÇIKARTILMASINI TALEP HAKKI EŞLER ARASINDAKİ BORÇLAR...16

6 VI - II - (4721) SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNU NDA DÜZENLENMİŞ OLAN MAL REJİMLERİ 1. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ MAL AYRILIĞI REJİMİ PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİ PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİNDE MALLARA İLİŞKİN YÖNETİM, YARARLANMA VE TASARRUF GENEL OLARAK PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİNDE İSPAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİNDE EŞLERİN BORÇLARDAN DOLAYI SORUMLULUKLARI PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİNİN SONA ERMESİ VE TASFİYE MAL REJİMİNİN SONA ERME ANI PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI REJİMİNDE MALLARIN GERİ ALINMASI VE PAYLI MALIN VERİLMESİ AİLEYE ÖZGÜLENEN MALLAR AİLE KONUTU VE EV EŞYALARI MAL ORTAKLIĞI REJİMİ MAL ORTAKLIĞI REJİMİNDE MÜLKİYET MAL ORTAKLIĞINDA MÜLKİYETİN KAPSAMI MAL ORTAKLIĞI REJİMİNDE ORTAKLIK MALLARI KİŞİSEL MALLAR KİŞİSEL MALLARIN İSPATI MAL ORTAKLIĞI REJİMİNDE ORTAKLIK MALLARININ YÖNETİM VE TASARRUFU ORTAKLIK MALLARINA İLİŞKİN YÖNETİM VE TASARRUF KİŞİSEL MALLARA İLİŞKİN YÖNETİM VE TASARRUF MAL ORTAKLIĞI REJİMİNDE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI SORUMLULUK ORTAKLIK BORÇLARINDAN DOLAYI KİŞİSEL BORÇLARDAN DOLAYI MAL ORTAKLIĞI REJİMİNDE EŞLER ARASINDAKİ BORÇLAR...36

7 VII 4.5. MAL ORTAKLIĞI REJİMİNİN SONA ERMESİ VE TASFİYE MAL REJİMİNİN SONA ERME ANI KİŞİSEL MALA EKLEME KİŞİSEL MAL İLE ORTAKLIK MALI ARASINDAKİ DENKLEŞTİRME DEĞER ARTIŞ PAYI DEĞER BELİRLENMESİ PAYLAŞMA PAYLAŞMA USULÜ III - YASAL MAL REJİMİ (EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA) 1. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN HUKUKİ MAHİYETİ EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN BAŞLANGICI EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN EVLENME İLE BAŞLAMASI TARAFLARIN MEVCUT MAL REJİMİNDEN VAZGEÇEREK EDİNİLMİŞ MALLARA KATILIM REJİMİNİ TERCİH ETMELERİ EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNE HAKİM OLAN ESASLAR EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE MÜLKİYETİNKAPSAMI EDİNİLMİŞ MALLAR KİŞİSEL MALLAR KANUNA GÖRE KİŞİSEL MALLAR SÖZLEŞMEYE GÖRE KİŞİSEL MALLAR MALIN KİME AİT OLDUĞUNUN İDDİA VE İSPATI BELİRLİ BİR MALIN EŞLERDEN BİRİNE AİT OLDUĞUNU İDDİA EDEN KİMSENİN İDDİASINI İSPAT ETMEKLE YÜKÜMLÜ OLMASI EŞLERDEN HANGİSİNE AİT OLDUĞU İSPAT EDİLEMEYEN MALLARIN ONLARIN PAYLI MÜLKİYETİNDE OLDUĞUNUN SAYILMASI BİR EŞİN BÜTÜN MALLARININ AKSİ İSPAT EDİLİNCEYE KADAR EDİNİLMİŞ MAL KABUL EDİLMESİ...62

8 VIII 6. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE MALLARIN YÖNETİM, YARARLANMA VE TASARRUF EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE EŞLERİN BORÇLARINDAN DOLAYI SORUMLULUKLARI IV - EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN SONA ERMESİ 1. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN SONA ERMESİ TARAFLAR ARASINDA SÖZLEŞME YAPILARAK MAL REJİMİ OLARAK BİR BAŞKA MAL REJİMİNİN KABUL EDİLMESİ TARAFLARCA MAHKEMEDEN KARAR ALINMASI EŞLERDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ TARAFLARIN BOŞANMASI EVLİLİĞİN MAHKEMECE İPTAL EDİLMESİ V - EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMAREJİMİNİN TASFİYESİ 1. TASFİYE SÜRECİNİN ANA HATLARI EŞLERİN BİRBİRLERİNDE OLAN MALLARINI GERİ ALMASI EŞLERİN PAYLI MÜLKİYETİNDE BULUNAN BİR MALIN EŞLERDEN BİRİNE ÖZGÜLENMESİ EŞLERİN KARŞILIKLI BORÇLARI İLE YAPACAKLARI DÜZENLEMELER KATKI PAYI ALACAĞI DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI TALEBİNDE BULUNMA ZAMANI DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI TALEBİNİN KOŞULLARI EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE EŞLERİN SÖZLEŞME İLE DEĞER ARTIŞ PAYINI BELİRLEMELERİ VEYA DEĞER ARTIŞ PAYINDAN VAZGEÇMELERİ DEĞER ARTIŞ PAYININ HESAPLANMASI KATKI YAPILAN MALIN DEĞER KAYBETMESİ KATKI YAPILAN MALIN DEĞER KAZANMASI KATKI YAPILAN MALIN TASFİYE ANINDA MEVCUT OLMAMASI...85

9 IX EŞİN KİŞİSEL MALINDAN DİĞER EŞİN KİŞİSEL MALINA KATKI YAPILMASI EŞİN KİŞİSEL MALINDAN DİĞER EŞİN EDİNİLMİŞ MALINA KATKI YAPILMASI EŞİN EDİNİLMİŞ MALINDAN DİĞER EŞİN KİŞİSEL MALINA KATKI YAPILMASI EŞİN EDİNİLMİŞ MALINDAN DİĞER EŞİN EDİNİLMİŞ MALINA KATKI YAPILMASI AYNI MALA BİRDEN FAZLA TÜRDE KATKI YAPILMASI EŞLERİN PAYLI MÜLKİYETLERİNDEKİ MALA KATKI YAPILMASI DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI İLE KATKI PAYI ALACAĞI ARASINDAKİ FARKLAR EŞLERİN KİŞİSEL MALLARININ VE EDİNİLMİŞ MALLARININ BELİRLENMESİ EDİNİLMİŞ MALLARA EKLENECEK DEĞERLER KARŞILIKSIZ KAZANDIRMALAR DİĞER EŞİN KATILMA ALACAĞINI AZALTMAK KASTI İLE YAPILAN DEVİRLER BİR EŞİN KİŞİSEL MALLAR İLE EDİNİLMİŞ MALLAR ARASINDA DENKLEŞTİRME ARTIK DEĞER ARTIK DEĞERİN HUKUKİ MAHİYETİ ARTIK DEĞERİN BULUNMASI AKTİFLERİN TESPİT EDİLMESİ PASİFLERİN TESPİT EDİLMESİ EDİNİLMİŞ MALA GİDEN KİŞİSEL MALLARIN KARŞILIKLARI TASFİYEYE TABİ MALLARIN DEĞERİNİN BELİRLENMESİ SÜRÜM DEĞERİ GELİR DEĞERİ HAKKANİYET DEĞERİ DEĞERLENDİRME ANI ARTIK DEĞERE KATILMA KANUNA GÖRE ARTIK DEĞERE KATILMA...106

10 X SÖZLEŞMEYE GÖRE ARTIK DEĞERE KATILMA ARTIK DEĞERE KATILMAYA İLİŞKİN DÜZENLEME İMKANININ GENEL ÇERÇEVESİ MAL REJİMİ SÖZLEŞMELERİ İLE DÜZENLEME İMKANLARINA ÖRNEKLER ORTAK OLMAYAN ÇOCUKLARIN VE ONLARIN ALTSOYLARININ SAKLI PAYLARININ KORUNMASI EVLİLİĞİN İPTALİ, BOŞANMA VEYA MAHKEME KARARIYLA MAL AYRILIĞINA GEÇİLMESİ KATILMA ALACAĞI VE DEĞER ARTIŞ PAYININ ÖDENMESİ VE ZAMANAŞIMI KATILMA ALACAĞI VE DEĞER ARTIŞ PAYININ ÖDENMESİ VE ERTELENMESİ KATILMA ALACAĞINDA ZAMANAŞIMI BORÇLAR KANUNU NUN 125.MADDESİ UYARINCA 10 YILLIK ZAMANAŞIMI TÜRK MEDENİ KANUNU NUN 178.MADDESİ GEREĞİ 1 YILLIK ZAMANAŞIMI ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI DAVA HAKKI ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI DAVA AÇMA HAKKININ ŞARTLARI ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE DAVA AÇMA HAKKINA İLİŞKİN HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN ÖDEME YAPMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN KAPSAMI VI - SAĞ KALAN EŞİN MİRAS VE EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA ALACAĞI HAKLARI 1. SAĞ KALAN EŞİN MİRAS HUKUKU VE EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA ALACAĞI HAKLARI SAĞ KALAN EŞİN MİRAS HUKUKUNA GÖRE HAKLARI SAĞ KALAN EŞİN AİLE HUKUKUNA GÖRE MAL REJİMİ TASFİYESİNDEN KAYNAKLANAN HAKLARI KATKI PAYI ALACAK DAVASI DEĞER ARTIŞ PAYI DAVASI ARTIK DEĞERE KATILMA ALACAĞI DAVASI...129

11 XI KATILMA ALACAĞI DAVASINDA TARAFLAR KATILMA ALACAĞI DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME YARGILAMA USULÜ İHTİYATİ TEDBİR ZAMANAŞIMI VII - AİLE KONUTU VE EV EŞYALARININ SAĞ KALAN EŞE ÖZGÜLENMESİ 1. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE AİLE KONUTU VE EV EŞYASININ SAĞ KALAN EŞE ÖZGÜLENMESİ AİLE KONUTU VE EV EŞYALARININ SAĞ KALAN EŞE ÖZGÜLENMESİNİN ŞARTLARI AİLE KONUTUNUN SAĞ KALAN EŞE ÖZGÜLENMESİ TALEBİNİN HUKUKİ TÜRLERİ MİRAS HUKUKU BAKIMINDAN EŞİN ÖLÜMÜ HALİNDE AİLE KONUTUNUN SAĞ KALAN EŞE ÖZGÜLENMESİ AİLE KONUTU VE EV EŞYALARININ SAĞ KALAN EŞE ÖZGÜLENMESİNİN ŞARTLARI EVLİLİĞİN ÖLÜMLE SONA ERMİŞ OLMASI SAĞ KALAN EŞİN MİRAS HAKKINA SAHİP OLMASI AİLE KONUTUNUN TEREKE MALLARI ARASINDA YER ALMASI SAĞ KALAN EŞİN AYNİ HAK TALEBİNDE BULUNMASI TALEP EDİLEBİLECEK AYNİ HAKLAR MÜLKİYET HAKKI İNTİFA VEYA OTURMA HAKKI EDİNİLMİŞ MAL VE MİRASIN TASFİYESİ BAKIMINDAN AİLE KONUTU VE EV EŞYALARININ SAĞ KALAN EŞE ÖZGÜLENMESİ ARASINDAKİ FARKLAR VIII - MİRAS HUKUKUNA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 1. MİRASÇILIK BELGESİ MİRAS BIRAKANIN YASAL MİRASÇILARI KAN HISIMLARI...150

12 XII ALTSOY ANA VE BABA BÜYÜK ANA VE BÜYÜK BABA EVLİLİK DIŞI HISIMLAR SAĞ KALAN EŞ EVLATLIK DEVLET ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN ŞEKİLLERİ VASİYETNAME DÜZENLENMESİ RESMİ VASİYETNAME EL YAZILI VASİYETNAME SÖZLÜ VASİYET MİRAS SÖZLEŞMESİ MİRAS BIRAKANIN TASARRUF SINIRI: SAKLI PAY SAKLI PAY NİSPETLERİ SAKLI PAYIN HESAPLANMASI SAĞ KALAN EŞİN MİRASTAKİ SAKLI PAYI SAKLI PAY HAKKININ TALEBİ MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASI TENKİS DAVASI ÖLÜM HALİNDEMİRASÇILARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ MİRASÇILAR TARAFINDAN MURİSİN ÖLÜM VE VERGİ DURUMU İLE İLGİLİ OLARAK YAPILMASI GEREKENLER ÖLÜM OLAYININ BİLDİRİLMESİ MİRAS BIRAKANIN ÖLÜM TARİHİNDEN ÖNCEKİ DÖNEME AİT BEYANNAMELERİN VERİLMESİ MİRAS BIRAKANIN VERGİ BORCU BAKIMINDAN MİRASÇILARIN SORUMLULUĞU MİRASÇILAR TARAFINDAN MİRASÇILIK DURUMLARI İLE İLGİLİ OLARAK YAPMALARI GEREKENLER VERASET VE İNTİKAL BEYANNAMESİNİN VERİLMESİ VERASET VE İNTİKAL BEYANNAMESİNİN VERİLECEĞİ YER VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ BEYANNAMESİNİN VERİLME ZAMANI...162

13 XIII VERASET VE İNTİKAL BEYANNAMESİNE EKLENECEK BELGELER VERASET VE İNİKAL VERGİSİ IX - EDİNİLMİŞ MAL REJİMİNE İLİŞKİN MUHTELİF YARGITAY KARARLARI - X - TÜRK HUKUK MEVZUATINDA MAL REJİMLERİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER 1. (4721) SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNU (4722) SAYILI TÜRK MEDENÎ KANUNUNUN YÜRÜRLÜĞÜ VE UYGULAMA ŞEKLİ HAKKINDA KANUN (6098) TÜRK BORÇLAR KANUNU (6100) HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU (4787) SAYILI AİLE MAHKEMELERİNİN KURULUŞ, GÖREV VE YARGILAMA USULLERİNE DAİR KANUN ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI NCA AİLE KONUTU-MAL REJİMLERİ-ÇOCUK MALLARI HAKKINDAKİ /4 SAYILI GENELGE (Sayı: /23652) XI - EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNE İLİŞKİN SORU-CEVAPLAR - XII - ÖRNEK OLAYLAR 1. EŞLERİN KİŞİSEL VE EDİNİLMİŞ MALLARININ BELİRLENMESİ KATKI PAYI ORANI/KATKI ALACAĞI DEĞER ARTIŞ PAYININ HESAPLANMASI BOŞANMA HALİNDE YASAL MAL REJİMİNİN TASFİYESİ ÖLÜM HALİNDE SAĞ KALAN EŞİN EDİNİLMİŞ MALLAR ÜZERİNDEKİ KATILMA HAKKI XIII - MUHTELİF DİLEKÇE ÖRNEKLERİ 1. VERASET İLAMI ÇIKARTMAK İÇİN MÜRACAAT DİLEKÇE ÖRNEĞİ TEREKE TESPİNİNE İLİŞKİN DAVA DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ...388

14 XIV 3. MÜTEVEFFANIN MAL VARLIĞI HAKKINDA BİLGİ SAHİBİ OLUNDUĞU DURUMDA KATILIM PAYI ALACAĞI TALEBİ HAKKINDA ÖRNEK DİLEKÇE MÜTEVEFFANIN MAL VARLIĞI HAKKINDA YETERLİ BİLGİYE SAHİP OLUNMADIĞI DURUMLARDA KATILMA, DEĞER ARTIŞ VE KATILIM PAYI ALACAĞI HAKKINDA ÖRNEK DİLEKÇE BOŞANMA HALİNDE EDİNİLMİŞ MALA KATILIM HAKKI TALEBİNE İLİŞKİN DİLEKÇE ÖRNEĞİ KATKI PAYI-DEĞER ARTIŞ PAYI VE KATILIM PAYI ALACAKLARININ TALEBİNE İLİŞKİN DAVA DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ...407