4. ULUSLARARASI SAĞLIK YÖNETİMİ KONGRESİ İnsan Kaynakları Yönetiminde Yönetici İstihdamı Ahmet TEPE
Yönetim Yönetimin 7 ana işlevi bulunmaktadır; Planlama Örgütleme Personel Kullanma Yönlendirme Eşgüdüm Sonuçları Değerlendirme Bütçe Yapma ve Sarf Etme Bir yönetici, bu 7 işlevi iyi bilmeli ve yönetim şeklini oluştururken bu konulara özellikle dikkat etmelidir.
Yönetim Bu işlevlerin ilk ve en önemli basamağı planlama dır. İyi bir planlama yapıldığında; Hedefe varma süresi kısalır, Çalışanlar arasındaki uyumu artırır Kimin ne yapacağı kesinlik kazanır Kaynakların verimli kullanılmasını sağlar Hizmet kalitesini artırır Yetki devrini kolaylaştırır Çalışanların doyumunu sağalar
İnsan Kaynakları Yönetimi Bir kuruluş için en doğru insan kaynağının bulunması, en uygun şekilde yerleştirilmesi, elde tutulması ve geliştirilmesiyle ilgili faaliyetleri içeren yönetim şeklidir. Günümüzde kurumların başarıya ulaşması için İnsan Kaynaklarını etkin kullanmaları artık bir zorunluluk haline gelmiştir. İnsan Kaynaklarını, kurumun misyonu ile birlikte etkin şekilde kullanılması halinde başarı kaçınılmazdır.
İnsan Kaynakları Yönetimi Yönetmek, çok yönlü bir alan konusu olmakla beraber, insanın en önemli yönetsel sorumluluğu; önce kendisini tanıması, güçlü ve zayıf yanlarını bilmesi, beşeri ilişkiler becerisini güçlendirmesi böylelikle duygularını ve davranışlarını olabildiğince bilinçli sergilemesidir.
İnsan Kaynakları Yönetimi İnsan Kaynakları Yönetimi ise işletme ve kuruluşlar için öncelikle aynı şekilde farkındalık gerektiren bir yönetim süreci özelliğine sahiptir. Yani işletmenin amacı ve hedeflerine doğru istikamette yol alıp, misyon-vizyon, değerler doğrultusunda ilerlemesi, bakımından, işletme içinde çok önemli sorumluluk ve pay sahibidir.
İnsan Kaynakları Yönetimi Her yöneticinin yönettiği bir insan kaynağı vardır. Dolayısı ile her yönetici bazı insanları yönetiyorsa insan kaynağı yöneticisidir. Bunun farkında olmayan yöneticiler ya sorumluluklarının farkında değillerdir, ya da işi insan kaynakları bölümüne ihale ederek işin kolayına kaçmaktadır. Her yönetici, insan kaynağı yönetiminin bütün fonksiyonlarında işin içindedir.
İnsan Kaynakları Yönetimi İşletmeleri bir bütün olarak düşündüğümüzde İnsan Kaynağı yöneticileri, işletmenin insan kaynağı stratejilerini ve ana politikalarını oluşturur, bölümlere destek verir, uygulamalarda bütünlük olmasını sağlar ve diğer bölüm yöneticilerine insan kaynağı yönetimi konusunda danışmanlık yapar.
İnsan Kaynakları Yönetimi Bu kaynağın doğru kullanılması, doğru değerlendirilmesi, yani doğru yönetilmesi gerekir. İnsan kaynaklarının yönetiminde de birinci derece sorumluluk bölüm yöneticilerine aittir. Bu görev sadece insan kaynakları bölümlerine ihale edilerek sorumluluktan kaçılamaz. Her yönetici, önce iyi bir insan kaynağı yöneticisi olmalıdır.
İnsan Kaynakları Yönetimi Yöneticinin de en başta bir insan olduğu hiç bir zaman unutulmamalıdır. Bu yüzden onlardan her zaman mükemmeli beklemeyiniz. Günlük yaşantımızda herkesin birbirine göstermesi beklenilen saygı, sevgi, nezaket ve tevazu gibi erdemler yöneticiler için elzem davranışlardır. Bunlara ilave olarak adil olmak yöneticiliğin olmazsa olmaz gereklerindendir. Adaletli olmayan bir yönetici er veya geç başarısızlıkla beraber yok olmaya mahkumdur.
İnsan Kaynakları Yönetimi Ülkemizde yönetici olmak; genelde üst kademede boşalan yöneticilik kadrosuna alt kadrodan terfi şeklinde olmaktadır. Bu şekilde terfi ettirilen yeni yöneticinin yönetim yetenekleri genelde kısıtlıdır. İş yaptırmaktan çok iş yapmayı bildiği için bir çok işi kendisi yapar veya yapan kişilerin işlerine karışır. Bunu aşmak için Yöneticilik ve Liderlik eğitimlerine katılarak o konuda uzman kişinin tecrübelerinden de faydalanması gerekir.
Yönetim kavramı; Kimi zaman süreç, Kimi zaman sürecin unsurları olan kişi veya grup, Kimi zaman da karar verme ve liderlik gibi faaliyetlerle ilişkilendirilmektedir.
Personel yönetimi ile insan kaynakları yönetimi arasındaki belli başlı farklar Personel yönetimi çalışanlara maliyet odaklı/ik yönetimi insan odaklıdır. İnsanları geliştirilmesi gereken kaynak olarak görür, Personel yönetimine uzmanlık fonksiyonu olarak bakılır/ik yönetimi, tüm yöneticilerin sorumluluğudur, Geleneksel personel yöneticileri çok az güce ve prestije sahiptir/ik yönetimi çoğu üst yönetici için stratejik bir ilgi alanıdır, Personel yönetimi operasyoneldir/insan kaynakları yönetimi yaklaşımı geniş kapsamlı ve organize bir şekilde iş stratejilerine ulaşmayı sağlayacak tüm personel meseleleriyle ilgilidir,
Personel yönetimi ile insan kaynakları yönetimi arasındaki belli başlı farklar Personel yönetimi günlük rutin işlerle uğraşır/ik yönetimi yüksek düzeyde bağlılığı olan, nitelikli bir işgücünün geliştirilmesi yoluyla bir örgütün rekabetçi avantaj elde etmesini hedefler, Personel yönetimi zaman ve planlama yönünden kısa dönemli tepkisel, marjinal çözümlere yöneliktir/ik yönetimi ise uzun dönemli aktif ve bütünleştirici stratejik çözümleri kullanmaktadır. Örgüt ve çalışanlar arasındaki psikolojik sözleşme, personel yönetimi açısından kurallara bağlılığı zorunlu kılarken/ik yönetimi için işletmeye-kuruma bağlılığı esas almaktadır.
Personel yönetimi ile insan kaynakları yönetimi arasındaki belli başlı benzerlikler Hem insan kaynakları yönetiminin, hem de personel yönetiminin stratejileri örgütsel stratejinin bir parçasını teşkil etmektedir. Her iki yaklaşımda da, birim yöneticileri doğrudan doğruya çalışanların yönetimine ilişkin konulardan sorumludurlar ve her iki yaklaşımın fonksiyonları yöneticilerin sorumluluklarını yerine getirmelerine ve daha iyi yönetim sergilemelerine destek sağlamaktadır. Her iki yaklaşımın da ortak amacı uzmanlaşmaya dayalı bir çalışma sistemi oluşturmaktır. Çalışanların mesleki bilgilerine dayalı iş konusunda çalışma yapmalarını amaçlamaktadırlar. Personel yönetiminin önemli fonksiyonlarından olan eleman seçimi, çalışanların eğitimi ve geliştirilmesi her iki yaklaşımda da önemsenen bir konudur.
İnsan kaynakları yönetiminin temel faaliyet alanları Planlama, İş analizi, İş tasarımı, İK yönetimi İK yönetimi Planlama İş analizi İş tasarımı
İnsan kaynakları yönetiminde insan kaynaklarının elde edilmesi ve tutulması oldukça önem arz etmektedir. İnsan kaynaklarının elde edilmesi Personel bulma: İstenen niteliklere sahip adayların hangi kaynaklardan bulunacağı araştırılarak başvurmaları sağlanır ve aday havuzu oluşturulur, Personel seçme: Oluşturulan aday havuzundan çeşitli yöntemler kullanılarak, işe ve örgüte en uygun aday seçilir, İşe yerleştirme ve alıştırma (oryantasyon): Seçilen adaya iş teklifinin yapılması ve işe yerleştirilmesidir. Yerleştirilen kişi aynı zamanda iş ortamına alıştırılır.
Nitelikli insan kaynaklarının elde edilmesinden ziyade emek, zaman ve para harcanarak elde edilen bu kaynağın; işletmede kalmasının, çalışma hevesinin sürmesinin, işletmeye/kuruma bağlılığının artmasının sağlanması, Diğer işletmelere/kurumlara geçmeleri önlenmelidir.
Nitelikli insan gücünün elde tutulabilmesi için; Adil bir ücret sistemi kurulmalı, Örgütsel bağlılık artırılmalı, İş sağlığı ve güvenliği sağlanmalı, Endüstriyel ilişkiler sürdürülmeli, Kültürel ve sosyal etkinlikler yapılmalıdır.
İnsan kaynaklarının örgüt yapısı Üst yönetimin insana bakışı, Örgüt kültürü, Coğrafik yerleşim, Faaliyetlerin yapısı, Çalışanların niteliği, Sendikalaşma oranı,
İK üst düzey yönetimi: İnsan kaynakları yönetiminden birinci derecede kimin sorumlu olacağı belirlenmelidir. Zira, işletmenin/kurumun politikalarının ve stratejilerinin bağlantısının kurulmasından sorumludur. İK yöneticisi: Çeşitli fonksiyonel alanlara yayılmış olan programları planlayan, başlatan, yürüten, koordine eden ve denetleyen genel bir uzmandır. İK uzmanı: Genellikle insan kaynakları yönetimi kariyeri için giriş düzeyinde pozisyonlardır. İK destek personeli: memur, sekreter, bilgisayar operatörü, bilgisayar programcısı, hizmet personeli vb.
Bu yönetsel düzeyler arasında ki temel fark, yöneticilerin sahip olduğu; otorite, yetki, sorumluluk, örgütsel faaliyetlerin derecesidir.
Yöneticinin özellikleri nasıl olmalıdır? Yöneticinin birçok konuda uzmanlaşmış olması gerekir. Çünkü örgütte sadece tek bir konuyla ilgili sorun yaşamayacak ya da tek bir konuda karar vermek zorunda kalmayacaktır. Yönetici, elde ettiği bilgileri, detaylandırabilmeli veya çok geniş bir yelpazedeyse bu bilgileri daraltabilmelidir. Yönetici, örgütte yaşanan iyi veya kötü durumları tarafsız ve detaylı bir şekilde nedenleri ve sonuçlarıyla irdeyebilmelidir.
Yöneticinin özellikleri nasıl olmalıdır? Yönetici, örgüt içinde veya dışında olan fırsat veya tehditleri, önceden görebilmeli ve ona göre adımlar atabilmelidir. Yönetici, çalışanlar arasında olan olaylarda adil olmalıdır. Hangi düzeyde olursa olsun, haklının haklı olduğunu savunabilmelidir. Yönetici, düşüncelerinde net ve dürüst olmalıdır. Ne düşündüğünü açık ifade etmelidir.
Yöneticinin özellikleri nasıl olmalıdır? Bir yönetici hem mantığını hem de duygularını kontrol altında ve dengeli tutmalıdır. Çalışanlarının sorunlarına bazen dostça bazen de bir üstü gibi yaklaşabilmelidir. Örgütte çalışanlar farklı kültür ve eğitimden geldikleri için farklılıklar olacaktır. Bu farklılıklar değişik davranışlara ve düşüncelere yol açacaktır. Bu değişiklikleri yönetebilme uyumlaştırabilme ve uyum sağlayabilme özelliklerine sahip olmalıdır. Yöneticinin vereceği kararlar tüm örgütü etkileyeceği için, vereceği kararlarda çok dikkatli ve riskleri göze alabilecek kadar da cesur olmalıdır.
Yöneticinin özellikleri nasıl olmalıdır? Yöneticilerin örgütün hem iç hem de dış çevresi ile ilgileri vardır. Her iki çevrede olan biteni iyi bilmelidir. Bunun içinde iyi bir gözlemci ve ayrıca iyi bir hafızaya da sahip olması gereklidir. Böylece örgütte olabilecek sorunlara karşı tedbir alması, çözüm bulması daha kolaydır. Yönetici, hem çalışanlarla hem de örgüt makine, ürün, araç ve gereçleri ile ilgili tüm evrakları dosyalamalıdır. Bu dosyalama önemlidir çünkü teknolojide yaşanacak bir sorun karşısında, bu dosyalar yardımıyla işler yoluna girecektir. Karşılaştığı sorunları bir düzene koymalıdır. Bazen sorunlar acil ve acil olmayan şeklinde olabilir. Acil olanlar ilk sırada çözülmeli ve çözülürken de problem çözücü yöntemlerden yararlanılmalıdır.
İnsan kaynakları yöneticilerinin sorumlulukları Kendi bölümlerindeki insanların faaliyetlerini yönlendirmek, Stratejik planların yapılması ve uygulanması süreçlerine katılmak, İnsan kaynakları fonksiyonel alanına giren faaliyetleri yapmak, İşletmenin/Kurumun tümünde İK faaliyetlerini koordine etmek, Komuta yöneticilerine servis vermek ve danışmanlık yapmak, Personeli korumak, ve onları savunmak,
İnsan kaynakları yönetiminde komuta ve kurmay olmak üzere iki tür yetkiden bahsetmek mümkündür Komuta yetki: İşletmenin/kurumun asıl amacıyla doğrudan ilgili faaliyetleri kapsar ve en temel yetki tipidir. Genellikle yetki olarak ta bilinir. Kurmay yetki: İşletmenin/kurumun amaçlarıyla dolaylı olarak bağlantılı olan örneğin İK araştırma ve geliştirme, reklam, halkla ilişkiler, muhasebe gibi faaliyetleri kapsar ve yardımcı bir yetki türünü ifade etmektedir.
Ne demek? Teknik Beceri: Teknik beceri alt düzey yöneticilerinde bulunması gereken beceridir. Çünkü örgütte çalışanlarla birebir ilişki içinde olan ve onlara destek veren alt yöneticilerdir. Alt yönetimde yer alan yöneticilerin her biri, bir dalda teknik bilgiye sahiptir. Ancak, bu teknik bilgiyi kullanabilme yeteneği en önemli unsurdur. İlaç fabrikasında çalışan alt düzey yöneticisinin kimya hakkında bilgiye sahip olması teknik beceriye bir örnektir. İletişim Becerisi: Günümüzde iletişim çok önemli olup iletişim sayesinde çalışanların motivasyonları yükselecek ne tür yeteneklerinin olduğu anlaşılacak, örgüte bağlılıkları artacak ve yöneticinin istediklerini daha iyi yapacaklardır. Aksi halde başarısızlığına sebep olacaktır. Beşeri İlişkiler Becerisi: Yönetimde işi gerçekleştiren çalışanlarla en fazla alt ve orta düzeydeki yöneticiler ilişki içinde olduğu için, genellikle alt ve orta düzeydeki yöneticiler için beşeri ilişkiler becerisi önemlidir.
Ne demek? Analitik Beceri: Örgütün stratejilerini, hedeflerini, politikalarını, planlarını hazırlamak ve bütün bunların sonuçlarını tahmin edebilmek, analitik beceridir. Karar Verme Becerisi: Karar vermeyi üst yöneticiler yerine getirmektedir, orta ve alt düzeydeki yöneticiler faaliyetlerini üst yönetimin verdiği kararlar doğrultusunda yerine getirirler. Bu yüzden karar verme becerisi üst düzeydeki yöneticilerde bulunması gereken bir özelliktir. Kavramsal Beceri: Örgütü bir bütün olarak görür ve çevreyle olan ilişkisini uyumlaştıran kararlar alır. Bu beceriye sahip yöneticilerde karar verme işlevi olduğu için, üst yönetimde bulunan kişilerdir.
Sonuç olarak hem yönetim, hem de İK olarak bizlere düşen çalışanların aidiyet, huzur, güvence ve benimseme duygularını güçlendirerek ortam oluşturma, ruh oluşturma, ekipleşme, anlam yükleme, kültür geliştirme gibi unsurları dikkate alarak faaliyet göstermeli ve her bir çalışanın birer girişimci gibi düşünmesini yönlendirmeliyiz.
Her yönetici, önce iyi bir insan kaynağı yöneticisi olmalıdır Ahmet TEPE Sağlık-Der Genel Sekreteri Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Personel Hizmeteri Başkan Yardımcısı ahmet.tepe52@hotmail.com