1. LİDER 2. LİDERLİK 3. YÖNETİCİ LİDER FARKI

Transkript

1 YÖNETİCİ-LİDER FARKI VE LİDERLİĞİN YÖNETİMDEKİ ÖNEMİ Ahmet VERAL (Rapor) Eskişehir, 2011

2 1. LİDER Genel bir kavram olarak ele alındığında lider, bir grubun hedef oluşturma ve bu hedeflere ulaşma ve ilerleme kaydetmedeki faaliyetlerini etkileyen kişidir. 1 Başka bir tanıma göre lider, ait olduğu grubun amaçlarını belirleyen ve amaçların gerçekleşmesinde gruba en fazla etkide bulunan ve yön verebilen kişidir. 2 Bir başka tanıma göre lider, verdiği emrin durum ve koşulların gereği ve bir parçası olduğunu, astlarına gösteren kişi olarak tanımlanmıştır LİDERLİK Liderlik ise işletmede yöneticilerin çalışanları belirli bir görev yapmak için etkilemekte kullandıkları insanlar arası ilişkiler olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca liderlik, herhangi bir durumda bireyin ya da grubun amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik faaliyetlerini etkileme sürecidir. 4 Belirli bir grubun belirli bir kişi arkasından, belirli amaçları gerçekleştirmek üzere gitmesi ile liderlik süreci oluşur. 3. YÖNETİCİ LİDER FARKI Yönetici, emrine verilmiş bir grup insanı belirli bir takım amaçlara ulaşmak için ahenk ve işbirliği içinde çalıştıran bir kimsedir. Diğer bir deyişle başkaları vasıtasıyla iş gören ve başarıya ulaşan kimsedir. Ancak bu kavramlar uygulamada gördüğümüz yönetici tipini açıklamada eksik ve yetersiz kalmaktadır. Çünkü yönetici beşeri kaynaklar kadar maddi kaynaklar ve zamanı da üretim faktörü olarak kullanmak ve insan emeği ile uyumlaştırmak zorunda olan kişidir. 5 1 Blair J. Kolasa, İşletmeler İçin Davranış Bilimlerine Giriş 1979, Çev.: Kemal Tosun Sf:5 2 Frank B. Miller, Sanayide Beşeri Münasebetler 1966,çev. S. Yalçın, T.Dereli Sf:115 3 Baransel Atilla, Çağdaş Yönetim Düşüncesinin Evrimi,2.Baskı,İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayını,1979,C.1s Paul Hersey and Kenneth Blanchard, Management of Organisational Behavior 1972 Sf:69 5 Erol Eren, Yönetim ve Organizasyon, Beta Basım, İstanbul 1993 Sf.:6

3 Yönetici, emrine verilmiş olan maddi ve beşeri üretim faktörlerini, belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek için çevredeki gelişmeleri dikkate alarak yönlendiren ve sorumlusu olduğu organizasyon hakkında kararlar verip uygulatabilen kimsedir. 6 Liderlik büyük oranda doğuştan gelen bir özellikken, yöneticilik eğitimle ve tecrübe ile geliştirilebilen bir özelliktir. Lider kişi iş bulur yöneticisi ise bulunan işi idare eder. 7 Liderlik alanında araştırmalar yapan Warren Bennis e göre yönetici ve lider arasındaki farkı: Lider doğru kararlar alan bir kişidir. Yönetici ise düzenli olarak doğru karar veren bir kişidir. Birincisi daima geleceği, hedefleri ve stratejiyi düşünür. Diğeri ise sistemin kontrollü bir şekilde yürütülmesi ile ilgilidir. Yönetici kontrollü bir yönetim ortaya koyar. Lider yenilikçi bir yönetimden yanadır. şeklinde belirtmiştir. 4. LİDERLİĞİN YÖNETİMDEKİ ÖNEMİ Liderlik ve yöneticilik birbirlerine yakın gibi olsalar da, aslında birbirlerinden oldukça farklı iki kavramdır. Lider ile yönetici arasındaki fark, net bir şekilde ortaya konulmalıdır. Yönetim, bir sistemi idare etmek için belirlenmiş kurallar setidir ve sistem içerisinde eksikliği düşünülemez. Bir yönetici aynı zamanda lider de olabilir. Bu sayede klasik yöneticilik anlayışının eksikleri de giderilip, daha uygun bir yönetim ortamı oluşturulabilir. Yönetici, bir sistemi idare etmekle; yönetmekle yükümlü, sorumluluk ve yetki sahibi birey yahut bireylerden müteşekkil bir grup insandır. Yönetici, var olanı idare eden elinde yetki ve sorumlulukları bulunan kimsedir. Sorumluluklarını yerine getirebilmek için yetkisini kullanır ve yönettiği kesim üzerinde, bu yetkisini kullanarak, sorumluluk bazlı istekler inin yerine getirilmesine çalışır. Yönetici genelde mevcut durumu korumaya çalışır. Çünkü yönetici ilkeseldir muhafazakârdır. Esnek değildir. Yönetim şartını oluşturan protokollere çok sıkı bir 6 Karakaya Galip, Yönetici Eğitiminde Karar Verme Becerileri Geliştirilmesi Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sf:14 7 Çetin Adil, Yönetici Nasıl Olmalı? Bilgeoğuz 2006, Sf:27

4 şekilde sadıktır. Bu, protokollerin yetersiz kaldığı durumlar; klasik bir yöneticiye sıkıntı oluşturur. Açılım gerektirecek, yenilik gerektirecek noktalarda yöneticiler birçok kez, var olanı korumaya çalışır. Bu, yönetsel problemlerin bir kısmını oluşturur. Bir yöneticinin en büyük problemi, sorumlu olduğu işlerin bir şekilde yerine getirilmesidir. Yönetici, çoğu zaman işler bir şekilde yapılsın, ama nasıl yapılırsa yapılsın, umurumda değil mantığı ile hareket edebilecek bir düşünceye sahip olabilir. Çünkü çoğu durumda, yönetici de kendisinden hiyerarşik olarak daha üstte bulunan başka kişilere hesap verecektir. İşte yönetsel sıkıntıların büyük kısmı bu noktada yaşanır. Sorumlu olunan kesim ciddi değil ise, yönetim doğru düzgün çalışmaz bunun sonucunda da yönetsel problemlerden ötürü tüm sistem doğru ve verimli çalışmaz. Lider ise, yetkiye değil, etkiye sahiptir. İşi değişim ve yeniliktir. Aslında lideri kişi olarak düşünmekten ziyade, ortak amaçları gerçekleştirmek üzere, kişileri, grupları etkileme süreci olarak ele almak daha doğrudur. Lider, etkisini kullanarak, organizasyondaki bireylerin, ortak amaçların gerçekleştirilmesinde motive eden, istekli kılan kişidir. Lider grubunu kendi peşinden sürükler. Yöneticinin ilkelere, protokollere bağlı kalmasına karşın, lider, vizyonuna bağlıdır. Lider gerçekleştirilmesi imkânsız, duygusal hedefler için çalışmaz, gerçekleştirilebilecek, iyileştirilebilecek her şeyi yapmaya çalışır. Kısıtlarını iyi analiz ettiği gibi, kaynaklarını da düzgün yönetir. Lider kişinin her daim konsantrasyonu yüksektir. Klasik yöneticideki işler yapıldıktan sonraki rehavet liderlerde bulunmaz. Sürekli daha iyiye, en iyiye ulaşma çabası, liderlerin yaşam coşkusundan kaynaklanır. İnsanlar grup halinde yaşayan sosyal nitelikli canlılar oldukları kadar oluşturdukları grupları yönetecek ve hedeflerine götürecek liderlere de ihtiyaç duyan varlıklardır. Birey kendi arzu ve ihtiyaçlarından bir kısmını gerçekleştirmek, kişisel hedeflerine erişebilmek için bir gruba ihtiyaç duyar ve grup halinde hareket etme zorunluluğu hisseder. Yalnız insan zayıftır, güçsüzdür, cesaretsizdir, arzu ve enerjileri azalmış, korkudan yetenekleri büzüşmüş durumdadır. 8 Bu sebeple yönetim kadrosunda 8 Yeşim Ziya Aslanalp, Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Liderlik Tezi, sf:2 Muğla 2002

5 lider şahsiyetli kişilerin bulunduğu her kurum ya da kuruluş, klasik idare şeklinden sıyrılarak daha etkin, daha verimli hale gelecektir.