AVRUPA KOMİSYONU Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit İmalat Sanayilerinde Mevcut En İyi Teknikler Referans Dokümanı Mayıs 2010
İşbu doküman aşağıda listelenen ve yeniden gözden geçirilmesi gereken dokümanlardan biridir: Mevcut En İyi Teknikler Referans Dokümanı Büyük Yakma Tesisleri Madeni Yağ ve Gaz Rafinerileri Demir ve Çelik Üretimi Demir İçeren Metaller İşleme Sanayi Demirdışı Metal Sanayileri Demir ve Döküm Sanayi Metal ve Plastiklerin Yüzey İşlemleri Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit İmalat Sanayileri Cam İmalat Sanayi Seramik İmalat Sanayi Büyük Hacimli Organik Kimya Sanayi Organik İnce Kimyasal Maddeler İmalatı Polimer Üretimi Klor Alkali İmalat Sanayi Büyük Hacimli İnorganik Kimyasallar Amonyak, Asit ve Gübre Sanayileri Büyük Hacimli İnorganik Kimyasallar Toprak Sanayi ve Diğerleri Özel İnorganik Kimyasallar Üretimi Kimya Sektöründe Genel Atık Su ve Atık Gaz Arıtım/Yönetim Sistemleri Atık Arıtma Sanayileri Atık Yakma Madencilik Faaliyetlerinde Maden Atıkları ve Atık-Kayaç Yönetimi Kağıt Hamuru ve Kağıt Sanayi Tekstil Sanayi Post ve Deri Tabaklama Mezbaha ve Hayvan Yan Ürünleri Sanayi Yiyecek, İçecek ve Süt Sanayileri Yoğun Kümes Hayvanı ve Domuz Yetiştiriciliği Organik Solventlerin Kullanımı ile Yapılan Yüzey İşlemleri Endüstriyel Soğutma Sistemleri Depolama Emisyonları Enerji Verimliliği Referans Doküman... İzleme Genel İlkeleri Ekonomi ve Çapraz Medya Etkileri Kod LCP REF I&S FMP NFM SF STM CLM GLS CER LVOC OFC POL CAK LVIC-AAF LVIC-S SIC CWW WT WI MTWR PP TXT TAN SA FDM IRPP STS ICS EFS ENE MON ECM Taslak ve nihai dokümanların elektronik versiyonları genel kullanıma açık olup http://eippcb.jrc.ec.europa.eu adresinden indirilebilir.
ÇİMENTO, KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT İMALAT SANAYİLERİNDE MEVCUT EN İYİ TEKNİKLER REFERANS DOKÜMANI YÖNETİCİ ÖZETİ GİRİŞ Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit İmalat Sanayileri başlıklı BAT (Mevcut En İyi Teknikler) Referans Dokümanı (BREF), 2008/1/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifinin (IPPC Direktifi) 17(2) nci Maddesi kapsamında gerçekleştirilen bilgi alışverişini yansıtmaktadır. Bu Yönetici Özetinde ana bulgular tanımlanmakta ve başlıca BAT sonuçları ve ilgili tüketim ve emisyon seviyelerinin özeti verilmektedir. Yönetici Özeti, işbu dokümanın amaçlarını, nasıl kullanılması gerektiğini ve yasal koşulları açıklayan Önsöz ile bağlantılı olarak okunmalıdır. Bu Yönetici Özeti, bağımsız bir doküman olarak da okunabilir ve anlaşılabilir, ancak, özet niteliği taşıdığından, tüm belgenin ortaya koyduğu karmaşık bilgileri içermemektedir. Bu nedenle Yönetici Özeti, BAT karar verme sürecinde bir araç olarak bu dokümanın tamamının yerini alamaz. DOKÜMANIN KAPSAMI İşbu dokümanda 2008/1/EC sayılı Direktif Ek I Bölüm 3.1 de belirtilen ve aşağıda yer alan endüstriyel faaliyetler ele alınmaktadır; '3.1. Döner fırınlarda çimento klinkeri üretimi yapan ve kapasitesi 500 ton/gün ün üzerinde olan tesisler ile Döner fırınlarda kireç üretimi yapan ve kapasitesi 50 ton/gün ün üzerinde olan veya diğer fırınlarda kireç üretimi yapan ve kapasitesi 50 ton/gün ün üzerinde olan tesisler.' İşbu doküman çimento ve kireç sanayine ilave olarak kuru proses yöntemi ile magnezyum oksit üretimini de kapsamaktadır. İşbu BREF dokümanı biri çimento sanayi, diğeri kireç sanayi ve öbürü de madenden çıkartılan doğal manyezit (magnezyum karbonat MgCO 3 ) bazlı kuru proses kullanılmak suretiyle magnezyum oksit üretimi olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. BREF lerin yazılmasına yönelik genel özet ve rehber uyarınca bu üç bölümün her birinde yedi kısım bulunmaktadır. İşbu belge, yukarıda belirtilen üç endüstriyel faaliyetin temel üretim faaliyetlerine ilaveten emisyon veya kirlilik üzerinde etkisi olabilecek ilişkili faaliyetleri de kapsamaktadır. Bu nedenle, işbu doküman ham maddelerin hazırlanmasından bitmiş ürünlerin sevkiyatına kadar olan faaliyetleri içermektedir. Bazı faaliyetler, örneğin, çimento klinkeri üretimi için taş ocakçılığı/madencilik ve şaft fırınlar ana faaliyet konusu ile doğrudan ilişkili görülmedikleri için kapsama dahil edilmemişlerdir. ÇİMENTO SANAYİ Temel Çevresel Konular Çimento, binalarda ve inşaat mühendisliği yapılarında kullanılan temel bir malzemedir. Avrupa Birliği nde çimento üretimi 2006 yılında 267,5 milyon ton ile dünya üretiminin yaklaşık % 10,5 ine eşit oranda gerçekleşmiştir. 2008 yılında Avrupa Birliğinde çimento klinkeri ve mamul çimento üreten ve toplam 377 fırına sahip olan 268 tesis bulunmaktaydı. Ayrıca bunların dışında 90 öğütme tesisi (çimento değirmeni) ile değirmeni olmayan iki klinker tesisi vardı. Tipik bir fırının kapasitesi yaklaşık 3000 ton klinker/gün dür. Klinker pişirme işlemi, çimento üretimi için temel çevre sorunları olan enerji kullanımı ve havaya yapılan emisyonlar açısından sürecin en önemli bölümünü teşkil etmektedir. Belirli üretim proseslerine bağlı olarak çimento fabrikaları hava ve kara (atık) emisyonlarına neden olurlar. Bazı belirli nadir durumlarda su emisyonları da oluşabilir. Ayrıca çevre gürültü ve kokulardan da etkilenebilir. Havaya verilen en önemli kirletici maddeler toz, azot oksit ve kükürt dioksittir. Havaya verilenler arasında karbon oksitleri, poliklorlu dibenzo-p-dioksinler ve dibenzofuranlar, toplam organik karbon, metaller, hidrojen klorür ve hidrojen florür de bulunmaktadır. Hava kirliliğinin I
türü ve miktarı, örneğin; girdiler (hammaddeler ve kullanılan yakıt) ve uygulanan prosesin türü gibi değişik parametrelere bağlıdır. 1 ton klinker üretmek için AB de genel olarak tüketilen hammadde miktarı ortalama 1,52 tondur. Aradaki farkın çoğu kalsinasyon reaksiyonu (CaCO 3 CaO + CO 2 ) sırasında havaya yapılan karbondioksit emisyonları şeklinde süreç içinde kaybedilir. Uygulanan prosesler ve teknikler Hammaddeler madenden çıkartıldıktan, kırıldıktan, öğütüldükten ve homojenize edildikten sonra çimento üretiminin birinci adımı kalsiyum karbonatın kalsinasyonu sonucunda elde edilen kalsiyum oksitin silis, alümin ve demir oksit ile yüksek sıcaklıkta reaksiyona girerek klinkeri oluşturmasıdır. Daha sonra klinker çimento üretmek için alçı ve diğer bileşenlerle birlikte öğütülür veya değirmenden geçirilir. Kireçtaşı, marn veya tebeşir gibi doğal olarak oluşan kireçli tortular kalsiyum karbonatın kaynağını oluşturur. Silis, demir oksit ve alümin çeşitli cevherlerde ve minerallerde bulunur. Çeşitli türdeki atıklar kısmen doğal hammaddelerin yerini alacak şekilde kullanılabilir. Çimento sanayi enerji yoğun bir sanayi olup, enerji genelde üretim maliyetlerinin (yatırım maliyetleri hariç ancak elektrik maliyetleri dahil) yaklaşık %40 ını oluşturur. Proses için gerekli termal enerji talebini karşılamak için çeşitli konvansiyonel fosil ve atık yakıtlar kullanılabilir. 2006 yılında en çok kullanılan yakıtlar petrol koku, kömür ve değişik atık türleri ile bunları izleyen linyit ve diğer katı yakıtlar, fuel oil ve doğal gaz olmuştur. Temel olarak, klinker pişirme prosesinin kendine has özellikleri atıkların hammadde ve/veya yakıt olarak kullanılmasını mümkün kılmaktadır. Klinker, yaş veya kuru uzun fırın sisteminin, yarı-yaş veya yarı-kuru ızgaralı önısıtıcılı (Lepol) fırın sisteminin, kuru süspansiyonlu ön ısıtıcılı fırın sisteminin veya ön ısıtıcılı/ön kalsinasyonlu fırın sisteminin bir parçasını oluşturabilecek olan bir döner fırında pişirilir. 2008 yılında Avrupa da çimento üretiminin yaklaşık %90 ı kuru proses fırınlarından, %7,5 lik bölümü yarı-kuru ve yarı-yaş proses fırınlarından elde edilmiş olup, Avrupa üretiminin geriye kalan yaklaşık %2,5 lik bölümü yaş proses fırınlarından elde edilmiştir. Yarı-kuru ve yarı-yaş proses fırınlarında olduğu gibi Avrupa da faaliyet göstermekte olan yaş proses fırınlarının yenilendikleri zaman genelde kuru proses fırın sistemlerine dönüştürülmeleri beklenmektedir. KİREÇ SANAYİ Temel Çevresel Konular Kireç geniş bir ürün yelpazesinde, örneğin çelik arıtma işlemi sırasında eritken olarak, bina ve inşaatlarda bağlayıcı madde olarak ve su arıtma işlemi sırasında yabancı maddeleri çökeltmek için kullanılır. Kireç ayrıca endüstriyel sıvı atıkların ve baca gazlarının asidik bileşenlerinin nötralizasyonu için yoğun şekilde kullanılır. 2004 yılında ticari ve teşebbüslerin kendi iç ihtiyaçlarına yönelik üretim de dahil olmak üzere toplam 28 milyon tonu bulan ve dünya toplam kireç üretiminin %20 sini oluşturan toplam Avrupa üretimi içinde Avrupa üretim piyasası yaklaşık 25 milyon ton kireci temsil etmiştir. 2003 yılında AB-27 de kireç üreten yaklaşık 211 tesis (teşebbüslerin kendi iç ihtiyaçlarına yönelik kireç üretimi hariç) varken 2006 yılında ticari kireç üreten ve 551 adedi (veya yaklaşık %90 ı) şaft fırını olan toplam 597 fırın bulunmaktaydı. Şaft tipi fırınlar için tipik fırın kapasitesi günlük 50 ila 500 ton arasında değişmektedir. Kireç üretiminde genel olarak bir ton satışa hazır sönmemiş kireç üretimi için 1,4 ila 2,2 ton arasında kireçtaşı kullanılmaktadır. Tüketim, ürün türüne, kireçtaşının saflığına, kalsinasyon derecesine ve atık ürünlerin miktarına bağlıdır. Bakiye miktarın çoğu proses sırasında havaya yapılan karbon dioksit emisyonları yoluyla kaybedilir. Kireç sanayi büyük ölçüde enerji yoğun bir sanayi olup enerji giderleri toplam üretim maliyetinin %60 ına varan bölümünü oluşturur. Fırınlar gaz yakıtlar (örneğin; doğal gaz, kok fırını gazı), katı yakıtlar (örneğin; kömür, kok/taş kömürü) ve sıvı yakıtlar (örneğin; ağır/hafif fuel oil) ile ateşlenebilir. Ayrıca, yağ, plastik, kağıt, hayvan yemi, talaş gibi değişik türde atıklar da yakıt olarak kullanılır. II
Kireç üretimi ile ilişkilendirilen temel çevre sorunları hava kirliliği ve enerji kullanımıdır. Emisyonların ana kaynağı olan kireç pişirme prosesi enerjinin en fazla kullanıldığı prosestir. Kireç söndürme ve öğütme şeklindeki ikincil prosesler de önemli rol oynayabilirler. Belirli üretim prosesine bağlı olarak kireç tesisleri hava, su ve kara (atık olarak) emisyonlarına neden olurlar.ayrıca, çevre gürültüden ve kokulardan etkilenebilir. Havaya salınan başlıca kirletici maddeler toz, azot oksitler, kükürt dioksit ve karbon monoksittir. Kullanılan ham maddelere ve yakıtlara bağlı olarak poliklorlu dibenzo-p-dioksinler, poliklorlu dibenzofuranlar, toplam organik karbon, metaller, hidrojen klorür ve hidrojen florür de bu kapsama dahil olabilir. Uygulanan prosesler ve teknikler Kireç terimi sönmemiş ve sönmüş kireci içerir ve kireç ürünleri terimi ile eşanlamlıdır. Sönmemiş kireç veya pişmiş kireç kalsiyum oksittir (CaO). Sönmüş kireç ağırlıklı olarak kalsiyum hidroksitten (Ca (OH) 2 ) oluşur ve sönmüş kireç (kuru kalsiyum hidroksit tozu), kireç sütü ve kireç macunu (suda dağılmış kalsiyum hidroksit parçacıkları) içerir. Kireç yapma işlemi, karbon dioksitin serbest bırakılması ve oluşan oksitin elde edilmesi amacıyla kalsiyum ve/veya magnezyum karbonatların yakılmasından oluşur (CaCO 3 > CaO + CO 2 ). Fırından çıkan kalsiyum oksit ürünü depolanmak üzere siloya aktarılmadan önce genel olarak ufalanır, öğütülür ve/veya elenir. Pişmiş kireç, sönmemiş kireç olarak kullanılmak üzere silodan nihai tüketiciye teslim edilir veya sönmüş kireç üretimi için su ile karıştırılmak üzere bir hidratlama tesisine aktarılır. MAGNEZYUM OKSİT ÜRETİMİ (KURU PROSES YÖNTEMİYLE) Temel Çevre Sorunları Magnezyum oksit (MgO/magnezya) en önemli endüstriyel magnezyum bileşenidir ve başlıca çelik ve refrakter sanayiinde ve bunun yanısıra diğer birçok sanayi sektöründe kullanılır. Tam pişirilmiş magnezya (DBM), kostik kalsine magnezya (CCM) ve fused magnezya (FM) gibi değişik magnezyum oksit türleri kuru proses yöntemi kullanılmak suretiyle üretilir. Dünya manyezit üretimi 2003 yılında 12,5 milyon ton olmuştur. AB-27 de çimento üretimi 2003 yılında yaklaşık 2,3 milyon ton ile dünya üretiminin % 18,4 üne eşit oranda gerçekleşmiştir. 2003 yılında dünya MgO üretimi kuru proses yöntemi kullanılmak suretiyle yaklaşık 5,8 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Mevcut bilgilere göre 2008 yılında AB-27 de 14 adet tesisi kullanmak suretiyle magnezyum oksit üreten (kuru proses yöntemiyle) sadece dokuz üretici vardı. Tek bir tesiste sekiz adet fırın çalıştıran bir üretici dışında tesis başına düşen fırın sayısı bir ila üç arasındadır. MgO ve özellikle DBM çok yüksek sıcaklıklarda üretildiği için MgO üretiminde enerji tüketimi yoğundur. MgO üretimi için enerji talebi 6 ila 12 GJ/t arasında değişir ve farklı etkenler tarafından belirlenir. 2008 yılında yakıt olarak doğal gaz, petrol koku ve fuel oil kullanılmıştır. Magnezyum oksit üretimi ile ilişkilendirilen temel çevre sorunları hava kirliliği ve enerji kullanımıdır. Emisyonların ana kaynağı olan pişirme prosesi enerjinin en fazla kullanıldığı prosestir. Belirli MgO üretim proseslerine bağlı olarak tesisler hava, su ve kara (atık olarak) emisyonlarına neden olurlar Ayrıca, çevre gürültüden ve kokulardan etkilenebilir. Havaya salınan başlıca kirletici maddeler toz, azot oksitler, kükürt dioksit ve karbon oksitleridir (CO, CO 2 ). Uygulanan prosesler ve teknikler Ham manyezit madenden çıkartılır, kırılır, öğütülür veya değirmenden geçirilir ve pişirilmeden önce elenir. Madenden çıkartılan manyezitin %98 den fazlası çeşitli magnezya ürünlerinin üretimi için kullanılır. Manyezit deasidifikasyonunun kimyasal reaksiyonu endotermik olup yüksek pişirme sıcaklığına bağlıdır. Magnezyum oksidin değişik türleri olan CCM, DBM ve/veya FM üretimi için çeşitli pişirme proseslerine ve pişirme kademelerine ihtiyaç vardır. Çok hazneli fırınlar, şaft fırınlar veya döner sinterleme fırınları gibi çeşitli fırın türleri kullanılmaktadır. Fused magnezya üretimi için özel elektrikli ark fırınları kullanılmaktadır. III
ÇİMENTO, KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT SANAYİ BAT (Mevcut En İyi Tekniklerin) tespiti için gözönüne alınması gereken teknikler CIPPC (Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol) Direktifi nin çimento, kireç ve magnezyum oksit sanayilerinde uygulanabilmesi için önemli hususlar, havaya yapılan emisyonların azaltılması, enerji ve hammaddenin verimli bir biçimde kullanılması, proses kayıplarının/atıklarının minimizasyonu, geri kazanımı ve geri dönüştürülmesi ile etkin çevre ve enerji yönetim sistemleridir. Yukarıda belirtilen hususlar, çimento, kireç veya magnezyum oksit sektörlerinde uygulanabilirlikleri gözönüne alınmak suretiyle prosese entegre edilmiş olan çeşitli önlemler/teknikler ve boru sonu teknikleri yoluyla ele alınmıştır. Bu belgede yer alan önlemler/teknikler, yüksek seviyede çevre koruma sağlayacağı veya bu yönde katkıda bulunabileceği düşünülen önlemler/tekniklerdir. Bu bağlamda, kirlilik önleme ve koruma amacıyla dikkate alınmak üzere çimento sanayi için yaklaşık 36 teknik (Bölüm 1.4), kireç sanayi için yaklaşık 24 teknik (Bölüm 2.4) kuru proses yöntemi kullanan magnezyum sanayi için yaklaşık 16 teknik (Bölüm 3.4).sunulmuştur. Mevcut En İyi Teknikler BAT (Mevcut En İyi Teknikler) bölümleri (Bölüm 1.5, 2.5 ve 3.5), esasen Bölüm 1.4, 2.4 veya 3.4 te yer alan bilgilere dayalı olarak, mevcut en iyi teknikler tanımını (IPPC Direktifi Madde 2(12)) ve IPPC Direktifi Ek IV te belirtilen görüşleri gözönünde bulundurmak suretiyle çimento, kireç veya magnezyum oksit sanayileri için genel anlamda BAT olan teknikleri tanımlamaktadır. Ayrıca BAT bölümlerinde BAT kullanımı ile ilişkilendirilen tüketim ve emisyon değerleri önerileri de verilmiştir. Önsöz bölümünde tanımlandığı üzere, BAT bölümlerinde emisyon sınır değerleri önerilmemiştir. IPPC direktifi kapsamındaki tesisler için BAT a dayalı olarak izinde belirtilecek emisyon değerleri yetkili makam tarafından tespit edilecektir. İşbu dokümanda yer alan BAT sonuçlarının Yönetici Özetinde sadece özet olarak sunulmuş olduğu gözönünde bulundurulmalıdır. İlgili BAT sonuçlarının tümünü görmek için bu dokümanın 1.5, 2.5 ve 3.5 numaralı Bölümlerine bakınız. Ayrıca atıkların beraber yakılması sırasında Atık Yakma Direktifi (WID) gereksinimlerinin karşılanması gerektiği genel olarak akılda tutulmalıdır [59, Avrupa Birliği, 2000]. Çevre Yönetimi (Bölüm 1.5.1, BAT 1) Genel birincil önlemler/teknikler (Bölüm 1.5.2, BAT 2, 3, 4) Proses seçimi (Bölüm 1.5.3.1, BAT 5) Enerji Tüketimi (Bölüm 1.5.3.2, BAT 6, 7, 8, 9) Çimento Sanayi için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) Özeti Bölüm 1.5.1, BAT 1 de listelenen özellikleri yerel koşullara uygun şekilde içeren bir Çevre Yönetim Sistemi (EMS) uygulanması ve buna bağlı kalınması Bölüm 1.5.2, BAT 2 a, b de listelenen önlemlerin/tekniklerin uygulanması suretiyle tüm fırın emisyonları ve enerji kullanımı açısından yararlı olan proses parametre ayar noktalarına mümkün olduğu kadar yakın çalışarak düzgün ve istikrarlı bir fırın prosesi elde edilmesi emisyonların önlenmesi ve/ veya azaltılması için fırına giren tüm maddelerin dikkatlice seçilmesi ve kontrol edilmesi (Bölüm 1.5.2, BAT 3) Bölüm 1.5.2 BAT 4 a-e de listelenen proses parametrelerinin ve emisyonlarının düzenli olarak izlenmesi ve ölçümlenmesi. yeni tesisler ve mevcut tesislerde yapılacak büyük çaplı iyileştirmeler için çok kademeli ön ısıtma ve ön hesaplamalı kuru proses fırını kullanılması. Düzenli ve optimum işletme koşullarında ilgili BAT ısı denge değeri klinker için 2900-3300 MJ/ton dur (Bölüm 1.5.3.1, BAT 5 Bölüm 1.5.3.2, BAT 6 a f de listelenen önlemlerin/tekniklerin birlikte uygulanması suretiyle termal enerji tüketiminin azaltılması/minimize edilmesi. Çimentonun ve çimento ürünlerinin klinker içeriğini azaltmayı düşünmek suretiyle birincil enerji tüketiminin azaltılması (Bölüm 1.5.3.2, BAT 7) Ekonomik açıdan uygulanabilir olduğu takdirde, enerji mevzuat planlarında mümkünse faydalı sıcaklık talebine dayalı kojenerasyon/kombine ısı ve elektrik santrallarını düşünmek suretiyle birincil enerji tüketiminin azaltılması (Bölüm 1.5.3.2, BAT 8) Bölüm 1.5.3.2 BAT 9 a, b de listelenen önlemlerin/tekniklerin birlikte veya tek başlarına uygulanması suretiyle elektrik enerjisi tüketiminin minimize edilmesi. IV
Atık kalite kontrolu (Bölüm 1.5.4.1, BAT 10 a - c ) Fırına atık beslenmesi (Bölüm 1.5.4.2, BAT 11 a - f) Tehlikeli atık maddelerin kullanımı için güvenlik yönetimi (Bölüm 1.5.4.3, BAT 12) Yayılmış Toz Emisyonları (Bölüm 1.5.5.1, BAT 13 a, b) Tozlu işlemlerden kaynaklanan yönlendirilmiş toz emisyonları (Bölüm 1.5.5.2, BAT 14) Fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan toz emisyonları (Bölüm 1.5.5.3, BAT 15) Soğutma ve öğütme işlemlerinden kaynaklanan toz emisyonları (Bölüm 1.5.5.4, BAT 16) Çimento sanayi için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) özeti atıkların özelliklerini garanti altına almak ve çimento fırınında hammadde ve/veya yakıt olarak kullanılacak atıkları Bölüm 1.5.4.1, BAT 10 a 1.-III te listelenen parametreler/kriterler açısından analiz etmek için kalite güvence sistemlerinin uygulanması çimento fırınında hammadde ve/veya yakıt olarak kullanılacak herhangi bir atığın klor, ilgili metaller (örneğin, kadmiyum, cıva, talyum) kükürt, toplam halojen içeriği gibi ilgili parametrelerinin miktarının kontrol edilmesi. (Bölüm 1.5.4.1, BAT 10 b) her atık yükü için kalite güvence sistemlerinin uygulanması (Bölüm 1.5.4.1, BAT 10 c ) Fırın tasarımına ve fırın çalışmasına bağlı olarak sıcaklık ve alıkoyma süresi açısından uygun fırın besleme noktalarının kullanılması (Bölüm 1.5.4.2, BAT 11 a) Kalsinasyon bölgesine gelmeden önce uçucu hale gelebilecek olan organik bileşenler içeren atık maddelerin fırın sisteminin yeterli derecede yüksek sıcaklıklı bölgelerine beslenmesi (Bölüm 1.5.4.2, BAT 11 b) atıkların beraber yakılması sonucunda oluşacak gazın en kötü şartlarda bile kontrollü ve homojen bir şekilde 2 saniye için 850 C sıcaklığa yükseltileceği şekilde çalışılması. (Bölüm 1.5.4.2, BAT 11 c). içinde %1 den fazla halojenli organik maddeler bulunan ve klor olarak ifade edilen tehlikeli maddelerin beraber yakılması halinde sıcaklığın 1100 C ye yükseltilmesi. (Bölüm 1.5.4.2, BAT 11 d) atıkların devamlı olarak ve sabit bir şekilde beslenmesi (Bölüm 1.5.4.2, BAT 11 e) BAT 11 a-d de belirtildiği şekilde çalışmaya başlama ve/veya çalışmayı durdurma gibi uygun sıcaklıklara ve alıkoyma sürelerine ulaşmanın mümkün olmadığı işlemler sırasında atıkların beraber yakımının durdurulması (Bölüm 1.5.4.2, BAT 11 f ) Tehlikeli atık maddelerin elleçlenmesi, örneğin, depolanması ve/veya beslenmesi için elleçlenecek atığın etiketlenmesi, muayenesi, örneğinin alınması ve test edilmesi amacıyla atığın kaynağına ve türüne göre örneğin riske dayalı yaklaşım kullanmak suretiyle güvenlik yönetiminin uygulanması (Bölüm 1.5.4.3, BAT 12) Bölüm 1.5.5.1 BAT 13 a, b de (tozlu işlemler ve dökme malzeme depolama alanları için önlemler/teknikler) listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle yayılmış toz emisyonlarının minimize edilmesi/önlenmesi Bu kaynakların özellikle filtrelerinin performansını ele alan bir bakım yönetim sisteminin uygulanması. Bu yönetim sistemini dikkate alarak, BAT, tozlu işlemlerden kaynaklanan yönlendirilmiş toz emisyonlarının bir filtre vasıtasıyla kuru egzoz gazı temizliği uygulamak suretiyle örnekleme süresi boyunca ortalama olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümle) 10 mg/nm 3 ten (BAT-AEL) daha aşağı indirilmesidir. Küçük kaynaklar için (< 10000 Nm 3 /h) öncelikli bir yaklaşımın dikkate alınması bir filtre vasıtasıyla kuru egzoz gazı temizliği uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı toz (partikül madde) emisyonlarının azaltılması. BAT-AEL (İlgili Emisyon Seviyesi ) günlük ortalama değeri <10-20 mg/nm3 dür. Torbalı filtreler veya yeni veya yenilenmiş ESP ler (Elektrostatik Çökelticiler) uygulandığında daha düşük seviyeler elde edilir bir filtre vasıtasıyla egzoz gazı temizliği uygulamak suretiyle soğutma ve öğütme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı toz (partikül madde) emisyonlarının azaltılması. Günlük ortalama değer veya örnekleme süresi boyunca ortalama değer olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümle) BAT-AEL <10-20 mg/nm3 tür. Torbalı filtreler veya yeni veya yenilenmiş ESP ler (Elektrostatik Çökelticiler) uygulandığında daha düşük seviyeler elde edilir V
NO x emisyonları (Bölüm 1.5.6.1, BAT 17, 18) SO x emisyonları (Bölüm 1.5.6.2, BAT 19, 20) Ani CO yükselmelerinin azaltılması (Bölüm 1.5.6.3.1, Bat 21) Toplam organik karbon emisyonları (Bölüm 1.5.6.4, BAT 22) Hidrojen klorür (HC1) ve hidrojen florür (HF) emisyonları (Bölüm 1.5.6.5, BAT 23, 24) PCDD/F emisyonları (Bölüm 1.5.7, BAT 25) Metal emisyonları (Bölüm 1.5.8, BAT 26) Çimento sanayi için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) özeti Bölüm 1.5.6.1 BAT 17 a-d de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı NO x emisyonlarının azaltılması. (diğer bir deyişle, birincil önlemler/teknikler ve/veya kademeli yanma (konvansiyonel veya atık yakıtlar), ve aynı zamanda çimento sanayinde uygun katalizör ve proses gelişimine tabi olmak kaydıyla, bir ön kalsinatör ile birlikte ve optimize edilmiş yakıt karışımı, SNCR (Seçici Katalitik Olmayan Azaltım), SCR (Seçici Katalitik Azaltım) kullanmak suretiyle). Aşağıda belirtilen NO x emisyon seviyeleri BAT-AEL lerdir (Bölüm 1.5.6.1, BAT 17): Fırın Türü Birim BAT-AEL (günlük ortalama değer) Ön Isıtıcılı Fırınlar mg/nm 3 2) 3) <2 00-450 Lepol ve uzun döner fırınlar mg/nm 3 400 800 1) 1) Başlangıç seviyelerine ve tepkimeye girmemiş amonyağa bağlı olarak 2) Birincil önlemlerden/tekniklerden sonra başlangıçtaki NO x seviyesinin>1000 mg/nm 3 olması durumunda BAT- AEL 500 mg/nm dür. 3) Mevcut fırın sistemi tasarımı, atık dahil yakıt karışım özellikleri, hammaddelerin yanabilirliği değer aralığı içinde yer alma yeteneğini etkileyebilir. Uygun koşullara sahip fırınlarda 350 mg/nm 3 altındaki seviyeler elde edilir. Düşük değer olan 200 mg/ Nm 3 sadece 3 tesisin aylık ortalaması olarak bildirilmiştir (kolay yanan karışım kullanılarak) SNCR (Seçici Katalitik Olmayan Azaltım) uygulayarak (Bölüm 1.5.6.1, BAT 18)), o o Bölüm 1.5.6.1, BAT 18 a ve b de listelenen önlemlerin/tekniklerin uygulanması baca gazlarından tepkimeye girmemiş NH 3 emisyonlarının mümkün olduğu kadar düşük ancak günlük ortalama değer olarak 30 mg/nm 3 ün altında tutulması. NO x azaltma etkinliği ile tepkimeye girmemiş NH 3 emisyonu arasındaki korelasyon gözönüne alınmalıdır. Başlangıçtaki NO x seviyesi ile NO x azaltma etkinliğine bağlı olarak, tepkimeye girmemiş NH 3 50 mg/nm 3 kadar yüksek olabilir. Lepol ve uzun döner fırınlar için seviye daha da yüksek olabilir (Bölüm 1.5.6.1, BAT 18 c) Bölüm 1.5.6.2. BAT 19 a (absorban ilave etme) ve b de (sulu yıkayıcı) listelenen önlemlerin /tekniklerin birini uygulamak suretiyle SO x emisyonlarının düşük tutulması veya fırın ateşleme ve/veya ön ısıtma- ön kalsinasyon işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı SO x emisyonlarının azaltılması. Aşağıda belirtilen SO x emisyon seviyeleri BAT-AEL lerdir. (Bölüm 1.5.6.2, BAT 19): Parametre Birim BAT-AEL 1) (günlük ortalama değer) SO 2 olarak belirtilen SO x mg/nm 3 <50-<400 1) Değer aralığında ham maddelerin kükürt içeriği gözönüne alınmıştır Bölüm 1.3.4.3 te tanımlandığı şekilde fırın için SO 2 azaltma görevini yapan ham öğütme prosesinin (kuru proses için) optimize edilmesi (Bölüm 1.5.6.2, BAT 20) ESP veya hibrid filtreleri uygularken Bölüm 1.5.6.3.1 BAT 21 a - c de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle ani CO yükselmelerinin sayısının minimize edilmesi ve toplam sürelerinin yıllık olarak 30 dakikanın altında tutulması. uçucu organik bileşen içeriği yüksek olan ham maddeleri, ham madde besleme sistemi ile fırın sistemine beslemekten kaçınmak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı TOC (Toplam Organik Karbon) emisyonlarının düşük tutulması. Bölüm 1.5.6.5 BAT 23 a ve b de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle HCL emisyonlarının günlük ortalama değer olarak veya örnekleme süresi boyunca ortalama değer olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümlerle) 10 mg/nm 3 ün (BAT- AEL) altında tutulması. Bölüm 1.5.6.5 BAT 24 a, b de listelenen birincil önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle HF olarak belirtilen HF emisyonlarının günlük ortalama değer olarak veya örnekleme süresi boyunca ortalama değer olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümlerle) 1 mg/nm 3 ün (BAT-AEL) altında tutulması. Bölüm 1.5.7 BAT 25 a-f de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle PCDD/F emisyonlarının önlenmesi veya fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı PCDD/F emisyonlarının düşük tutulması. BAT-AEL ler örnekleme süresi boyunca ortalama değer olarak (6-8 saat) <0.05-0.1 ng PCDD/F 1-TEQ/Nm 3 dür Bölüm 1.5.8 BAT 26 a - c de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı metal emisyonlarının minimize edilmesi. Metallerin aşağıda belirtilen emisyon seviyeleri BAT-AEL lerdir: Metaller Birim BAT-AEL (örnekleme süresi boyunca ortalama değer (en az yarım saat boyunca spot ölçümlerle)) g mg/nm 3 <0.05 2) Σ (Cd, Tl) mg/nm 3 <0.05 1) Σ (As, Sb, Pb, Cr, Co, Cu, Mn, Ni, V) mg/nm 3 <0.5 1) 1) Düşük seviyeler rapor edilmiştir, bakınız Bölüm 1.3.4.7, 1.3.4.7.1 ve 1.4.7 2) Düşük seviyeler rapor edilmiştir (bakınız Bölüm 1.3.4.7, 1.3.4.7.1 ve 1.4.7). 0.03 mg/nm 3 üzerideki değerler incelenmelidir. 0.05 mg/nm 3 e yakın olan değerler için Bölüm 1.3.4.13, 1.3.9.1 ve 1.4.7 de tanımlananlar gibi ilave önlemlerin/tekniklerin uygulanmasının gerekli olduğu gözönüne alınmalıdır. VI
Proses kayıpları / atıklar (Bölüm 1.5.9, BAT 27) Gürültü ( Bölüm 1.5.10, BAT 28) Çevre Yönetimi (Bölüm 2.5.1, BAT 29) Genel birincil önlemler/teknikler (Bölüm 2.5.2, BAT 30, 31, 32) Enerji Tüketimi (Bölüm 2.5.3, BAT 33, 34) Çimento sanayi için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) özeti toplanan partikül maddelerin proseste uygun olan yerlerde tekrar kullanılması veya mümkün olduğunda bu tozların diğer ticari ürünlerde kullanılması. Bölüm 1.5.10 BAT 28 a - h de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle çimento üretim prosesindeki gürültü emisyonlarının azaltılması/minimize edilmesi. Kireç sanayi için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) özeti Bölüm 2.5.1, BAT 29 da listelenen özellikleri yerel koşullara uygun şekilde içeren bir Çevre Yönetim Sisteminin (EMS) uygulanması ve buna bağlı kalınması. Bölüm 2.5.2, BAT 30 a, b de listelenen önlemleri/teknikleri uygulamak suretiyle tüm fırın emisyonları ve enerji kullanımı açısından yararlı olan proses parametre ayar noktalarına mümkün olduğu kadar yakın çalışmak suretiyle düzgün ve istikrarlı bir fırın prosesi elde edilmesi. emisyonları önlemek ve/ veya azaltmak için fırına giren tüm maddelerin dikkatlice seçilmesi ve kontrol edilmesi (Bölüm 2.5.2 BAT 31). Bölüm 2.5.2 BAT 32 a-d de listelenen proses parametrelerinin ve emisyonların düzenli olarak izlenmesi ve ölçümlenmesi. Bölüm 2.5.3. BAT 33 a c de listelenen önlemleri/teknikleri bir arada uygulamak suretiyle termal enerji tüketiminin azaltılması/minimize edilmesi. Aşağıda belirtilen termal enerji tüketim seviyeleri BAT ile ilişkilidir (Bölüm 2.5.3, BAT 33): Fırın Türü Termal enerji tüketimi 1 ) GJ/t Uzun döner fırınlar (LRK) 6.0-9.2 Ön ısıtıcılı döner fırınlar (PRK) 5.1-7.8 Paralel akışlı rejeneratif fırınlar (PFRK) 3.2-4.2 Halka şaft fırınlar (ASK) 3.3-4.9 Karışık besle eli şaft fırınlar (MFSK) 3.4 4.7 Diğer fırınlar (OK) 3.5-7.0 1} Enerji tüketimi ürün tipine, ürün kalitesine, proses koşullarına ve ham maddelere bağlıdır Kireçtaşı Tüketimi (Bölüm 2.5.4, BAT 35) Yakıtların seçimi (Bölüm 2.5.5, BAT 36) Atık kalite kontrolu (Bölüm 2.5.5.1.1, BAT 37 a, b) Fırına atık beslenmesi (Bölüm 2.5.5.1.2, BAT 38 a - e) Tehlikeli atık maddelerin kullanımı için güvenlik yönetimi (Bölüm 2.5.5.1.3, BAT 39) Yayılmış Toz Emisyonları (Bölüm 2.5.6.1, BAT 40) Bölüm 2.5.3. BAT 34 a -c de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle elektrik enerjisi tüketiminin minimize edilmesi. (Bölüm 2.5.3, BAT 34) Bölüm 2.5.4, BAT 35 a, b de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle kireçtaşı tüketiminin minimize edilmesi. emisyonları önlemek/azaltmak için kükürt (özellikle döner fırınlar için), azot ve klor içeriği düşük olan yakıtların seçilmesi örneğinde olduğu gibi fırına giren yakıtların dikkatli bir şekilde seçilmesi ve kontrol edilmesi atıkların özelliklerini garanti altına almak ve bir alçı fırınında yakıt olarak kullanılacak atıkları Bölüm 2.5.5.1.1, BAT 37 a 1. - a 111 de listelenen parametreler/kriterler açısından analiz etmek için kalite güvence sistemlerinin uygulanması. kireç fırınında yakıt olarak kullanılacak herhangi bir atığın toplam halojen içeriği, ilgili metaller (örneğin, toplam krom, kurşun, kadmiyum, cıva, talyum) ve kükürt gibi ilgili parametrelerinin miktarının kontrol edilmesi. Fırın tasarımına ve fırın çalışmasına bağlı olarak uygun atıkları beslemek için uygun brülörlerin kullanılması (Bölüm 2.5.5.1.2, BAT 38 a) atıkların beraber yakılması sonucunda oluşacak gazın en kötü şartlarda bile kontrollü ve homojen bir şekilde 2 saniye için 850 C sıcaklığa yükseltileceği şekilde çalışılması.(bölüm 2.5.5.1.2, BAT 38 b). içinde %1 den fazla halojenli organik maddeler bulunan ve klor olarak ifade edilen tehlikeli maddelerin beraber yakılması halinde sıcaklığın 1100 C ye yükseltilmesi (Bölüm 2.5.5.1.2, BAT 38 c) atıkların devamlı olarak ve sabit bir şekilde beslenmesi (Bölüm 2.5.5.1.2, BAT 38 d) BAT 38 b - c de belirtildiği şekilde çalışmaya başlama ve/veya çalışmayı durdurma gibi uygun sıcaklıklara ve alıkoyma sürelerine ulaşmanın mümkün olmadığı işlemler sırasında atıkların beraber yakımının durdurulması (Bölüm 2.5.5.1.2, BAT 38 e) Tehlikeli atık maddelerin elleçlenmesi, örneğin, depolanması ve/veya beslenmesi için güvenlik yönetiminin uygulanması (Bakınız Bölüm 2.4.4) (Bölüm 2.5.5.1.3, BAT 39 ) Bölüm 2.5.6.1 BAT 40 a, b de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle yayılmış toz emisyonlarının minimize edilmesi/önlenmesi. VII
Tozlu işlemlerden kaynaklanan yönlendirilmiş toz emisyonları (Bölüm 2.5.6.2, BAT 41) Fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan toz emisyonları (Bölüm 2.5.6.3, BAT 42) Gaz halindeki bileşiklerin azaltılması için genel birincil önlemler/teknikler (Bölüm 2.5.7.1, BAT 43) NO x emisyonları (Bölüm 2.5.7.2, BAT 44, 45) SO x emisyonları (Bölüm 2.5.7.3, BAT 46) CO emisyonları (BAT 47 in Bölüm 2.5.7.4.1) Ani CO yükselmelerinin azaltılması (Bölüm 2.5.7.4.2, BAT 48) Kireç sanayi için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) özeti Bu kaynakların özellikle filtrelerinin performansını ele alan bir bakım yönetim sisteminin uygulanması. Bu yönetim sistemini dikkate alarak, BAT, tozlu işlemlerden kaynaklanan yönlendirilmiş toz emisyonlarını torbalı filtreler uygulamak suretiyle örnekleme süresi boyunca ortalama olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümle) 10 mg/nm 3 ten (BAT-AEL) daha aşağıya veya sulu yıkayıcılar uygulamak suretiyle örnekleme süresi boyunca ortalama olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümle) < 10 20 mg/nm 3 e (BAT-AEL) indirmektir. Sulu yıkayıcılar esas olarak kireç söndürme tesislerinde kullanılır. Küçük kaynaklar için (< 10000 Nm 3 /h) öncelikli bir yaklaşımın dikkate alınmasının gerekli olduğu not edilmelidir bir filtre vasıtasıyla kuru egzoz gazı temizliği uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı toz (partikül madde) emisyonlarının azaltılması. Torbalı filtre uygulandığı takdirde BAT-AEL günlük ortalama değeri 10 mg/nm3 ten daha düşük olacaktır. ESP ler veya diğer filtreler uygulandığı takdirde BAT-AEL günlük ortalama değeri 20 mg/nm3 ten daha düşük olacaktır. Toz direncinin yüksek olduğu istisnai durumlarda BAT-AEL günlük ortalama değeri 30 mg/nm 3 e kadar ulaşan daha yüksek değerlerde olabilir Bölüm 2.5.7.1, BAT 43 a - c de listelenen birincil önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı gaz halindeki bileşiklerin (örneğin; NO X, SO x, HC1, CO, TOC/VOC, metaller) emisyonlarının azaltılması. Bölüm 2.5.7.2 BAT 44 a, b de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı NO x emisyonlarının azaltılması. Aşağıda belirtilen NO x emisyon seviyeleri BAT-AEL lerdir Fırın Türü Birim BAT-AEL (N0 2 olarak belirtilen günlük ortalama değer) PFRK, ASK, MFSK, OSK mg/nm 3 1) 3) 100-<350 LRK, PRK mg/nm 3 1) 2) <200-<500 1) Yüksek değer aralıkları dolime ve tam pişirilmiş kireç üretimi ile ilgilidir. 2 ) Tam pişirilmiş kireç üreten şafta sahip LRK ve PRK için üst seviye 800 mg/nm 3 e kadardır. 3) Yukarıda a) I da belirtilen birincil önlemler yetersiz olduğu ve NO x emisyonlarını 350 mg/nm 3 e indirecek ikincil önlemlerin mevcut olmadığı zamanlarda, üst seviye özellikle tam pişirilmiş kireç için 500 mg/nm 3 dür. SNCR uygulanabilir olduğunda, o Bölüm 2.5.7.2 BAT 45 a, b de listelenen önlemlerin/tekniklerin uygulanması o baca gazlarından tepkimeye girmemiş NH 3 emisyonlarının mümkün olduğu kadar düşük ancak günlük ortalama değer olarak 30 mg/nm 3 ün altında tutulması. NO x azaltma etkinliği ile tepkimeye girmemiş NH 3 emisyonu arasındaki korelasyon gözönüne alınmalıdır. (bakınız Bölüm 2.4.6.1.4, Şekil 2.50)(Bölüm 2.5.7.2 BAT 45 c). 1) Bu BAT_AEL bir kireç tesisinden (dört fırınlı) elde edilen deneyimler ile ilgilidir Bölüm 2.5.7.3 BAT 46 a- c de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı SO x emisyonlarının azaltılması. Aşağıda belirtilen SO x emisyon seviyeleri BAT-AEL lerdir: Fırın Türü Birim BAT-AEL 1) (SO 2 olarak belirtilen günlük ortalama SO x değeri ) PFRK, ASK, MFSK, OSK, mg/nm <50 <200 PRK LRK mg/nm 3 <50 - <400 1} Seviye, başlangıçta egzoz gazı içindeki SOx seviyesine ve kullanılan azaltma önlemine/tekniğine bağlıdır Bölüm 2.5.7.4.1, BAT 47 a, b de listelenen birincil önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle CO emisyonlarının azaltılması. Aşağıda belirtilen CO emisyon seviyeleri BAT- AEL lerdir Fırın Türü Birim BAT-AEL 1) (günlük ortalama değer) PFRK, OSK, LRK, PRK mg/nm 3 < 00 1) Kullanılan hammaddelere ve örneğin hidrolik kireç gibi üretilen kirecin türüne bağlı olarak seviye daha yüksek olabilir. Elektrostatik çökelticileri (ESP ler) kullanırken Bölüm 2.5.7.4.2 BAT 48 a - c de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle ani CO yükselmelerinin tekrarlama sıklığının minimize edilmesi VIII
Toplam organik karbon (Bölüm 2.5.7.5, BAT 49) Hidrojen klorür (HC1) ve hidrojen florür (HF) emisyonları (Bölüm 2.5.7.6, BAT 50) PCDD/F emisyonları (Bölüm 2.5.8, BAT 51) Metal emisyonları (Bölüm 2.5.9, BAT 52) Proses kayıpları/atıklar (BAT 53 a, b in Bölüm 2.5.10) Gürültü (Bölüm 2.5.11, BAT 54) Çevre Yönetimi (Bölüm 3.5.1, BAT 55) Genel birincil önlemler/teknikler (Bölüm 3.5.2, BAT 56) Enerji Tüketimi (Bölüm 3.5.3, BAT 57, 58) Yayılmış Toz Emisyonları (Bölüm 3.5.4.1, BAT 59) Tozlu işlemlerden kaynaklanan yönlendirilmiş toz emisyonları (Bölüm 3.5.4.2, BAT 60) Fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan toz emisyonları (Bölüm 3.5.4.3, BAT 61) Kireç sanayi için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) özeti Bölüm 2.5.7.5 BAT 49 a, b de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı TOC (Toplam Organik Karbon) emisyonlarının azaltılması. Aşağıda belirtilen TOC (Toplam Organik Karbon) emisyon seviyeleri BAT-AEL lerdir: Fırın türü Birim BAT-AEL (örnekleme süresi boyunca ortalama) LRK 1), PRK 1) mg/nm 3 <10 ASK 1), MFSK 1)2), PFRK 2) mg/nm 3 <30 1) Kullanılan ham maddelere ve/veya üretilen kirecin türüne (örneğin Hidrolik kireç) bağlı olarak seviye daha yüksek olabilir 2) İstisnai durumlarda seviye daha yüksek olabilir. Atıkları kullanırken Bölüm 2.5.7.6, BAT 50 a, b de listelenen birincil önlemleri/teknikleri uygulamak suretiyle HCl emisyonlarının ve HF emisyonlarının azaltılması. HCl için BAT-AEL, günlük ortalama değer olarak veya örnekleme süresi boyunca ortalama değer olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümlerle) <10 mg/nm 3 tür ve HF için BAT, günlük ortalama değer olarak veya örnekleme süresi boyunca ortalama değer olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümlerle) <1 mg/nm 3 tür Bölüm 2.5.8 BAT 51 a - c de listelenen birincil önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle PCDD/F emisyonlarının önlenmesi veya azaltılması. BAT-AEL ler örnekleme süresi boyunca ortalama değer olarak (6-8 saat) <0.05-0.1 ng PCDD/F 1-TEQ/Nm 3 dür. Bölüm 2.5.9, BAT 52 a - d de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı metal emisyonlarının minimize edilmesi. Atık kullanıldığında, metallerin aşağıda belirtilen emisyon seviyeleri BAT- AEL dir: Metaller Birim BAT-AEL (örnekleme süresi boyunca ortalama) Hg mg/nm 3 <0.05 Σ (Cd, Tl) mg/nm 3 <0.05 Σ (As, Sb, Pb, Cr, Co, Cu, Mn, Ni, V) mg/nm 3 <0.5 Düşük seviyeler rapor edilmiştir (BAT 52 de belirtilen önlemleri/teknikleri uygularken bakınız Bölüm 2.3.3.9, 2.3.3.10. i ve 4.3.4) toplanan tozların/partikül maddelerin proseste uygulanabilen yerlerde tekrar kullanılması (Bölüm 2.5.10, BAT 53 a) tozların, şartname dışı sönmemiş kirecin ve sönmüş kirecin seçilmiş ticari ürünlerde kullanılması (Bölüm 2.5.10, BAT 53 b) Bölüm 2.5.11 BAT 54 a - o da listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle kireç üretim prosesindeki gürültü emisyonlarının azaltılması/minimize edilmesi Magnezyum Oksit sanayi için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) özeti Bölüm 3.5.1, BAT 55 te listelenen özellikleri yerel koşullara uygun şekilde içeren bir Çevre Yönetim Sisteminin (EMS) uygulanması ve buna bağlı kalınması. Bölüm 3.5.2, BAT 56 a-c de listelenen proses parametrelerinin ve emisyonlarının düzenli olarak izlenmesi ve ölçümlenmesi. Bölüm 3.5.3, BAT 57 a - c de listelenen önlemleri/teknikleri birarada uygulamak suretiyle termal enerji tüketiminin proses ve ürünlere bağlı olarak 6-12 GJ/t seviyesine düşürülmesi. Bölüm 3.5.3, BAT 58 a, b de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle elektrik enerjisi tüketiminin minimize edilmesi. tozlu işlemlere yönelik önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle yayılmış toz emisyonlarının minimize edilmesi/önlenmesi. bir filtre vasıtasıyla baca gazı temizliği uygulamak suretiyle tozlu işlemlerden kaynaklanan yönlendirilmiş toz emisyonlarının örnekleme süresi boyunca ortalama olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümle) 10 mg/nm 3 ten (BAT-AEL) daha aşağı indirilmesi. Küçük kaynaklar için (< 10000 Nm 3 /h) öncelikli bir yaklaşımın dikkate alınmasının gerekli olduğu not edilmelidir bir filtre vasıtasıyla egzoz gazı temizliği uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı toz (partikül madde) emisyonlarının, günlük ortalama değer veya örnekleme süresi boyunca yapılan ölçümlemelerin ortalama değeri olarak (en az yarım saat boyunca spot ölçümle) <20-35 mg/nm 3 e (BAT-AEL) düşürülmesi. IX
Gaz halindeki bileşiklerin azaltılması için genel birincil önlemler/teknikler (Bölüm 3.5.5.1, BAT 62) NO x emisyonları (Bölüm 3.5.5.2, BAT 63) CO emisyonları (Bölüm 3.5.5.3.1, BAT 64) Ani CO yükselmelerinin azaltılması (Bölüm 3.5.5.3.2, BAT 65) SO x emisyonları (Bölüm 3.5.5.4, BAT 66) Proses kayıpları/atıklar (Bölüm 3.5.6, BAT 67, 68, 69) Gürültü (Bölüm 3.5.7, BAT 70) atıkların yakıt ve/veya hammadde olarak kullanılması ( Bölüm 3.5.8, BAT 71) Magnezyum Oksit sanayi için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) özeti Bölüm 3.5.5.1, BAT 62 a - c de listelenen birincil önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı gaz halindeki bileşiklerin (örneğin; NO X, HCL, SO x, CO) emisyonlarının azaltılması. Bölüm 3.5.5.2 BAT 63 a, b de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte veya tek başlarına uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı NO x emisyonlarının N0 2 olarak belirtilen günlük ortalama değer olarak <500 - <1500 mg/nm 3 e (BAT-AEL) düşürülmesi. Daha yüksek BAT-AEL değerleri yüksek sıcaklıklı DBM prosesi ile ilgilidir Bölüm 3.5.5.3.1 BAT 64 a - c de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı CO emisyonlarının günlük ortalama değer olarak <50 1000 mg/nm 3 e (BAT-AEL) düşürülmesi. Bölüm 3.5.5.3.2 BAT 65 a - c de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle ESP kullanımı yoluyla ani CO yükselmelerinin sayısının minimize edilmesi. Bölüm 3.5.5.4. BAT 66 a - c de listelenen birincil ve ikincil önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle fırın ateşleme işlemlerinden kaynaklanan baca gazlarının yol açtığı SO x emisyonlarının azaltılması. Aşağıda belirtilen SO x emisyon seviyeleri BAT-AEL lerdir: Parametre Birim BAT-AEL 1)3) (günlük ortalama değer) SO 2 olarak belirtilen SO x mg/nm 3 <50 Ham madde kükürt içeriği < % 0.10 SO 2 olarak belirtilen SO x mg/nm 3 50-250 Ham madde kükürt içeriği % 0.10-0.25 SO 2 olarak belirtilen SO x Ham madde kükürt içeriği >0.25 mg/nm 3 250-400 21 1) Değer aralıkları ham maddelerin kükürt içeriğine bağlıdır. örneğin, daha az kükürt içerikli ham maddeler kullanıldığında değer aralıkları içindeki düşük seviyeler BAT tır ve daha yüksek kükürt içerikli ham maddeler kullanıldığında değer aralıkları içindeki yüksek seviyeler BAT tır.. 2) Ham madde kompozisyonları ile ilgili olarak, istisnai durumlarda SO 2 emisyon seviyeleri 400 mg/nm3 ten daha yüksek olabilir. 3) SO 2 emisyonlarını azaltmak amacıyla en iyi BAT kombinasyonunu değerlendirirken çapraz medya etkileri dikkate alınmalıdır toplanan partikül maddelerin (çeşitli türde magnezyum karbonat tozları) proseste uygun olan yerlerde tekrar kullanılması (Bölüm 3.5.6, BAT 67) çeşitli türde magnezyum karbonat tozları geri dönüştürülemediği takdirde, bu tozların mümkün olduğunda diğer pazarlanabilir ürünlerde kullanılması (Bölüm 3.5.6, BAT 68) ıslak baca gazı kükürt giderme prosesi sonucunda oluşan çamurun proseste veya diğer sektörlerde tekrar kullanılması (Bölüm 3.5.6, Bat 69) Bölüm 3.5.7, BAT 70 a - j de listelenen önlemleri/teknikleri birlikte uygulamak suretiyle magnezyum oksit üretim prosesindeki gürültü emisyonlarının azaltılması/minimize edilmesi. atıkları kullanırken, o proses ve brülör için uygun atıkların seçilmesi (Bölüm 3.5.8, Bat 71) o atıkların özelliklerini garanti etmek ve Bölüm 3.5.8 BAT 71 de listelenen kriterler için kullanılacak atıkları analiz etmek için kalite güvence sistemlerinin uygulanması o kullanılacak tüm atıklar için toplam halojen içeriği, metaller (örneğin toplam krom, kurşun, kadmiyum, civa, talyum) ve kükürt gibi ilgili parametrelerinin miktarlarının kontrol edilmesi (Bölüm 3.5.8, BAT 71 c) Sonuçlar, tavsiyeler, araştırma ve teknik gelişme Çimento, kireç ve magnezyum oksit sanayi ile ilgili sonuçlar ve tavsiyeler, işbu dokümanın geliştirilmesine ilişkin dönüm noktaları, çimento, kireç ve magnezyum oksit sanayileri için BAT (Mevcut En İyi Teknikler) önerileri üzerinde varılan görüş birliğinin derecesi ve halen mevcut olan bilgi boşluğu konularında bilgi içermektedir. Yüksek ölçüde görüş birliğine varılmış ve hiçbir görüş ayrılığı kaydedilmemiştir. BREF lerin (Mevcut En İyi Teknikler Referans Dokümanları) gözden geçirilmesine ilişkin bilgi değişiminin işleyişi ve prosedürü hakkında daha fazla bilgi ve yönlendirme Avrupa IPPC Bürosunun web-sitesinde yer almaktadır. AT, temiz teknolojileri, gelişmekte olan akışkan arıtma ve geri dönüştürme teknolojilerini ve yönetim stratejilerini ele alan bir dizi projeyi RTD (Araştırma ve Teknoloji Geliştirme) programları vasıtasıyla başlatmakta ve desteklemektedir. Potansiyel olarak bu projeler ilerideki BREF incelemelerine yararlı bir katkıda bulunabileceklerdir. Bu nedenle okuyucular işbu dokümanın Kapsamı ile ilgili olan her türlü araştırma sonuçlarını Avrupa IPPC Bürosuna bildirmeye davet edilmektedirler (ayrıca bu dokümanın Giriş bölümüne bakınız). X
ÖNSÖZ 1. Bu belgenin statüsü Aksi belirtilmediği takdirde bu belgede Direktif terimine yapılan atıflar Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü (IPPC) ile ilgili 2008/1/EC sayılı Direktifi anlamına gelir. IPCC Direktifi gibi bu doküman da, Topluluk hükümleri saklı kalmak kaydıyla, işyeri sağlığı ve güvenliği için geçerlidir. Bu doküman, mevcut en iyi teknikler (BAT) ile bunların izlenmesi ve bunlarla ilgili gelişmeler hakkında AB üyesi ülkeler ve ilgili sanayiler arasında gerçekleşen bilgi paylaşımının sonuçlarını sunan bir dizi belgenin bir parçasını oluşturmaktadır. Bu belge Direktif in 17(2). maddesi uyarınca Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanmıştır ve bu nedenle mevcut en iyi tekniklerin tespiti sırasında Direktif in IV sayılı Eki dikkate alınmalıdır. 2. IPPC Direktifinin ilgili yasal yükümlülükleri ve BAT ın tanımı Okuyucunun bu dokümanın düzenlendiği yasal ortamı anlamasına yardımcı olmak üzere, mevcut en iyi teknikler terimi de dahil olmak üzere IPPC Direktifinin en çok ilgili olan hükümleri tanımlanmıştır. Bu tanımlama sadece bilgi verme amacını taşımakta olup hiçbir yasal değeri yoktur ve hiçbir şekilde IPPC Direktifinin mevcut hükümlerini değiştirmez ve etkilemez. IPPC Direktifi nin amacı, ekinde yer alan EK I de listelenen faaliyetlerden kaynaklanan kirliliğin entegre bir şekilde önlenmesini ve kontrol edilmesini ve böylece çevrenin bir bütün olarak yüksek seviyede korunmasını sağlamaktır. Direktifin yasal dayanağı çevrenin korunması ile ilgilidir. Direktifin uygulanması,topluluk sanayinin rekabet edebilirliği gibi diğer Avrupa Birliği hedeflerini dikkate almalı ve böylece sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmalıdır. Daha belirgin bir biçimde, Direktif, sanayi tesislerinin belirli sınıfları için bir izin sistemi oluşturmak üzere hem operatörlerin hem de düzenleyici kurumların tesisin tüketme ve kirletme potansiyelini bütünsel ve genel olarak değerlendirmelerini sağlamaktadır. Bu gibi bir entegre yaklaşımın genel amacı, çevreye bir bütün olarak yüksek düzeyde koruma sağlamak amacıyla endüstriyel proseslerin tasarımı, inşa edilmesi, yönetimi ve denetimi ile devre dışı bırakılması hususlarının iyileştirilmesi olmalıdır. Bu yaklaşımın merkezinde, Direktifin 3. Maddesinde yer alan ve operatörlerin kirlenmeye karşı uygun olan tüm önlemleri almaları ve özellikle çevreye yönelik performanslarını iyileştirmek için mevcut en iyi teknikleri uygulamaları gerektiğini belirten genel ilke yer almaktadır. Mevcut en iyi teknikler terimi, Direktif in 2(12). maddesinde prensip olarak emisyonların her yönüyle çevre üzerine etkilerini önlemek, bunun mümkün olmadığı durumlarda da emisyonları ve çevre üzerine etkilerini olduğunca azaltmak amacıyla tasarlanmış olan, emisyon limit değerlerine temel oluşturan özel tekniklerin gerçek uygunluklarını ortaya koyan faaliyetlerin ve bunlara ait uygulama yöntemlerinin geliştirilmesinde, en etkili ve ileri aşama olarak tanımlanmıştır. Bu terim 2(12). Maddede aşağıda belirtildiği şekilde daha da açıklığa kavuşturulmuştur: teknikler, hem kullanılan teknolojiyi, hem de tesisin tasarlanması, inşa edilmesi, bakımının yapılması, işletilmesi ve devre dışı bırakılması yöntemlerini içermektedir mevcut teknikler, geçerli ekonomik ve teknik koşullar altında, maliyetleri ve avantajları göz önünde bulundurulmak suretiyle ve operatör tarafından makul bir şekilde erişilebilir olmaları kaydıyla sözkonusu Üye Devlet içerisinde kullanılıp kullanılmadıklarına veya oluşturulup oluşturulmadıklarına bakılmaksızın, ilgili sanayi sektöründe uygulanmalarını mümkün kılacak ölçüde geliştirilmiş olan tekniklerdir; En iyi, çevrenin bütünüyle yüksek bir seviyede korunmasını sağlamada, en etkili olan anlamına gelmektedir. XI
Ayrıca Direktif in IV sayılı Ekinde herhangi bir önlemin olası maliyet ve faydaları ile önceden alınan önlem ve önleme ile ilgili ilkeleri gözönünde bulundurmak suretiyle mevcut en iyi teknikleri tespit ederken genel olarak veya belirli durumlarda gözönüne alınması gereken hususların bir listesi verilmiştir'. Bu hususların içinde Direktif in 17(2). maddesi uyarınca Komisyon tarafından yayınlanan bilgiler de yer almaktadır. İzinleri düzenlemekten sorumlu olan yetkili makamların verilecek iznin koşullarını belirlerken Direktif in 3. Maddesinde yer alan genel prensipleri de dikkate almaları gerekmektedir. Bu koşullar emisyon sınır değerleri ile gerektiğinde bunlara ilave edilecek veya bunların yerini alacak eşdeğer parametreleri veya teknik önlemleri de kapsamalıdır. IPPC Direktifinin 9(4).Maddesine göre bu emisyon sınır değerleri, eşdeğer parametreler ve teknik önlemler, çevresel kalite standartlarına uyma koşulu saklı kalmak kaydıyla,, herhangi bir tekniğin veya belirgin bir teknolojinin kullanımına dair herhangi bir belirleme yapmaksızın, ancak ilgili tesisin teknik özelliklerini, coğrafik konumunu ve yerel çevre koşullarını dikkate almak suretiyle mevcut en iyi tekniklere dayalı olmalıdır. Her türlü durumda, verilecek iznin koşulları arasında uzun mesafeli veya sınır ötesi kirliliklerin asgariye indirilmesi ile ilgili hükümler bulunmalı ve bir bütün olarak çevreye yüksek seviyede koruma sağlamalıdır. Direktif in 11. Maddesine göre Üye Ülkeler yetkili makamların mevcut en iyi tekniklerde meydana gelen gelişmeleri takip etmelerini veya bu gelişmeler hakkında bilgilendirilmelerini sağlamakla yükümlüdür. 3. Bu dokümanın amacı Direktifin 17(2). Maddesi, Komisyonun Üye Devletler ve ilgili sanayiler arasında mevcut en iyi teknikler, bunlarla ilgili izleme ve bunlarda meydana gelen gelişmeler konusunda bilgi alışverişini organize etmesini ve bilgi alışverişinin sonuçlarını yayınlamasını gerekli kılmaktadır. Bu bilgi alışverişinin amacı Direktifin 27. ön beyanında (recital) verilmiş olup, mevcut en iyi tekniklere ilişkin Topluluk düzeyindeki gelişme ve bilgi alışverişinin: Topluluk içindeki teknolojik dengesizliklerin düzeltilmesine yardımcı olacağı Topluluk içinde kullanılan sınır değerler ve tekniklerin dünyaya yayılmasını teşvik edeceği Üye Ülkelerin bu Direktifi verimli bir şekilde uygulamalarına yardım edeceği belirtilmiştir. Komisyon (Çevre Genel Müdürlüğü) Direktif in 17(2). Maddesi uyarınca yürütülen çalışmaya yardımcı olmak amacıyla bir bilgi alışveriş forumu (IEF) kurmuş ve IEF şemsiyesi altında bir dizi teknik çalışma grubu oluşturulmuştur. Direktif in 17(2). Maddesinde öngörüldüğü üzere Üye Ülkelerin temsilcileri ile sanayi temsilcileri hem IEF hem de teknik çalışma grupları içinde yer almaktadırlar. Devamlı olarak gözden geçirilecek ve güncellenecek olan bu belgeler dizisinin amacı, Direktif in 17(2). Maddesinin gerektirdiği şekilde oluşan bilgi alışverişini doğru bir biçimde yansıtmak ve izin veren makamlara izin koşullarının tespiti sırasında dikkate alınacak olan referans bilgileri sağlamaktır. Bu dokümanlar, mevcut en iyi teknikler ile ilgili bilgileri sağlamak suretiyle çevresel performansın yönetilmesinde değerli araçlar olarak görev yapmaktadırlar. 4. Bilgi kaynakları Bu doküman, özellikle Direktif in 17(2). Maddesi uyarınca yapmakta olduğu çalışmalarda Komisyona yardımcı olmak üzere kurulmuş gruplarca yapılan uzmanlık çalışmaları vasıtasıyla elde edilenler de dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan toplanmış ve Komisyon hizmetleri tarafından teyit edilmiş bilgilerin özetini temsil etmektedir. Katkıda bulunanların ve uzman gruplarının çalışmaları takdirle karşılanmıştır. XII
5. Bu doküman nasıl anlaşılmalı ve nasıl kullanılmalıdır Bu belgede sunulan bilgilerin belirli durumlarda BAT ın (Mevcut En İyi Teknikler) tespit edilmesi için girdi olarak kullanılması amaçlanmıştır. BAT tespiti yaparken ve BAT a dayalı izin koşullarını belirlerken, çevrenin bir bütün olarak en üst seviyede korunmasını sağlama genel amacı her zaman dikkate alınmalıdır. Bu bölümün geriye kalan kısmında, bu belgenin bölümlerinin her birinde verilmiş olan bilgilerin türü tanımlanmıştır. Kapsam bölümünde de özetlendiği şekilde, standart bir BREF le karşılaştırıldığında bu doküman daha değişik bir biçimde yapılandırılmıştır. Bu dokümanda üç ana fasıl yer almaktadır: Fasıl 1- Çimento Sanayi, Fasıl 2- Kireç Sanayi ve Fasıl 3- Kuru proses yöntemi kullanmak suretiyle magnezyum oksit sanayi. Bu üç fasıl içinde standart olan BREF bölümleri aşağıda belirtildiği şekilde oluşturulmuştur: Her fasıl içinde Bölüm 1 ve 2 de ilgili sanayi sektörü ile sektörde kullanılan endüstriyel prosesler hakkında genel bilgi sunulmuştur. Her fasıl içinde Bölüm 3 te bu dokümanın yazıldığı tarihte faal olan mevcut tesislerdeki durumu yansıtan güncel emisyon ve tüketim seviyelerine ilişkin veriler ve bilgiler sunulmuştur Her fasıl içindeki Bölüm 4 te emisyonların azaltılması ile BAT ve BAT a dayalı izin koşullarının tespiti için en uygun olduğu düşünülen diğer teknikler detaylı olarak tanımlanmıştır. Bu bilgilerin arasında tekniklerin kullanımı yoluyla elde edilebileceği düşünülen tüketim ve emisyon seviyeleri ile teknikler ile ilgili maliyetler ve çapraz medya ilişkileri konularında bazı fikirler yer almaktadır. Ayrıca bu bilgiler, tekniğin örneğin yeni, mevcut, değiştirilmiş, büyük veya küçük tesisler gibi IPPC izninin gerekli olduğu tesis çeşitleri için ne derecede uygulanabileceği hususunu da kapsar. Genel olarak kullanılmadığı anlaşılan eski tekniklere burada yer verilmemiştir Her fasıl içinde Bölüm 5 te sektörde BAT ile uyumlu olduğu düşünülen teknikler ile tüketim ve emisyon seviyeleri sunulmuştur (Daha fazla detay için her fasıl içinde yer alan Bölüm 5 in giriş bölümüne bakınız). Bunun amacı BAT a dayalı izin koşularının tespitine veya Direktif in 9(8). Maddesi kapsamında genel bağlayıcı kuralların oluşturulmasına yardımcı olacak uygun referans noktası olduğu düşünülen tüketim ve emisyon seviyeleri ile ilgili genel göstergelerin sağlanmasıdır. Ancak bu belgede herhangi bir emisyon sınır değerinin önerilmediği vurgulanmalıdır. Uygun izin koşullarının tespiti için, ilgili tesisin teknik özellikleri, coğrafik konumu, ve yerel çevre koşulları gibi yerel ve bölgeye özel faktörlerin dikkate alınması gereklidir. Mevcut tesisler açısından, bunları iyileştirmenin ekonomik ve teknik açıdan uygulanabilirliği de dikkate alınmalıdır. Çevrenin bir bütün olarak yüksek düzeyde korunmasını sağlamak gibi tek bir hedef bile genellikle farklı türde çevresel etkiler arasından birini diğerine tercih etme kararı verilmesini gerektirebilir ve bu kararlar çoğunlukla yerel unsurlardan etkilenir. Bu hususlardan bazılarına değinilmeye çalışılmışsa da tamamının bu dokümanda ele alınması mümkün değildir. Bu nedenle, Bölüm 1.5, 2.5 ve 3.5 te belirtilen teknikler ve seviyeler tüm tesisler için uygun olmayabilir. Diğer taraftan, uzun mesafeli veya sınır ötesi kirliliğin asgariye indirilmesi dahil olmak üzere yüksek seviyede çevre koruması sağlama yükümlülüğü, izin koşullarının sadece yerel unsurlara dayalı olarak belirlenemeyeceği anlamına gelmektedir. Bu nedenle, bu belgede yer alan bilgilerin izin veren makamlar tarafından dikkate alınması son derece önemlidir. Her fasıl içinde Bölüm 6 da yeni teknolojiler tanımlanmıştır. XIII
Tüm yorumlar ve öneriler aşağıda adresi bulunan Institute for Prospective Technological Studies (İleri Teknolojik Çalışmalar Enstitüsü) içinde yer alan European IPPC Bureau (Avrupa IPPC Bürosu) na gönderilmelidir: European Commission Institute for Prospective Technological Studies Edificio Expo CI lnca Garcilaso, 3 E-41092 Seville, İspanya Tel: +34 95 4488 284 Faks: +34 95 4488 426 E-posta: JRC-lPTS-EIPPCB@ec.europa.eu Internet: http://eippcb.irc.ec.europa.eu 6. BAT ın dinamik yapısı ve BAT referans dokümanlarının (BREF ler) gözden geçirilmesi Yeni önlemlerin/tekniklerin ortaya çıkabilmesi, teknolojilerin halen gelişmekte olması veya çevreyle ilgili yeni süreçlerin endüstriye kazandırılması nedeniyle BAT dinamik bir kavramdır. BAT ın unsurları zaman içinde değiştiği ve sanayi geliştiği için BREF lerin incelenmesi ve uygun şekilde güncellenmesi gereklidir. CL (Çimento ve Kireç Sanayi) konusunda geliştirilen orijinal BREF 2001 yılında Avrupa Komisyonu tarafından kabul edilmiştir. Bu doküman CL BREF in ilk revizyonu sonucunda ortaya çıkmıştır. XIV
Çimento, Kireç Ve Magnezyum Oksit İmalat Sanayilerinde Mevcut En İyi Teknikler Referans Dokümanı ÇİMENTO, KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT İMALAT SANAYİLERİNDE MEVCUT EN İYİ TEKNİKLER REFERANS DOKÜMANI YÖNETİCİ ÖZETİ I ÖNSÖZ XI KAPSAM XXIII 1 ÇİMENTO SANAYİ 1 1.1 Çimento sanayi ile ilgili genel bilgiler 1 1.2 Çimento üretiminde uygulanan prosesler ve teknikler 10 1.2.1 Hammaddeler ve hammaddelerin kazanılması 12 1.2.2 Hammaddeler- depolama ve hazırlama 14 1.2.2.1 Hammaddelerin depolanması 14 1.2.2.2 Hammaddelerin öğütülmesi 14 1.2.2.2.1 Hammaddelerin öğütülmesi- kuru ve yarı-kuru fırın sistemleri 15 1.2.2.2.2 Hammaddelerin öğütülmesi- yaş ve yarı-yaş fırın sistemleri 15 1.2.2.2.3 Farin veya çimento harcının homojenizasyonu ve depolanması 16 1.2.3 Yakıtlar-depolama ve hazırlama 16 1.2.3.1 Konvansiyonel yakıtların depolanması 17 1.2.3.2 Konvansiyonel yakıtların hazırlanması 17 1.2.4 Atık kullanımı 18 1.2.4.1 Genel hususlar 19 1.2.4.2 Atıkların hammadde olarak kullanılması 21 1.2.4.3 Atıkların yakıt olarak kullanılması 23 1.2.4.3.1 Atık yakıtların türleri 23 1.2.4.3.1.1 Katı atık yakıtlar 24 1.2.4.3.1.2 Sıvı atık yakıtlar 25 1.2.4.3.2 Atık kalite gereksinimleri ve girdi kontrolü 25 1.2.4.3.2.1 Atıkların metal konsantrasyonları 27 1.2.4.3.3 Atıkların depolanması ve elleçlenmesi 27 1.2.5 Klinker pişirme 27 1.2.5.1 Fırın ateşleme 29 1.2.5.2 Uzun döner fırınlar 30 1.2.5.3 Ön ısıtıcılı döner fırınlar 30 1.2.5.3.1 Izgaralı ön ısıtıcı tekniği 30 1.2.5.3.2 Süspansiyon ön ısıtıcı tekniği 31 1.2.5.3.3 Şaft ön ısıtıcıları 32 1.2.5.3.4 Dört kademeli siklonlu ön ısıtıcı 32 1.2.5.4 Ön ısıtıcılı ve ön kalsinatörlü döner fırınlar 32 1.2.5.4.1 Baypas sistemleri 34 1.2.5.5 Şaft fırınları 34 1.2.5.6 Fırın egzoz gazları 35 1.2.5.6.1 Ani CO yükselmeleri 35 1.2.5.7 Klinker soğutucuları 35 1.2.5.7.1 Döner soğutucular 36 1.2.5.7.1.1 Tüp Soğutucular 36 1.2.5.7.1.2 Planet (uydu) soğutucular 36 1.2.5.7.2 Izgaralı Soğutucular 37 1.2.5.7.2.1 Hareketli ızgaralı soğutucular 37 1.2.5.7.2.2 İleri geri hareketli ızgaralı soğutucular (Reciprocating grate coolers) 37 1.2.5.7.2.3 Üçüncü nesil ızgaralı soğutucular 38 1.2.5.7.3 Dikey soğutucular 38 1.2.5.8 Kojenerasyon 38 1.2.6 Çimento öğütme ve depolama 39 1.2.6.1 Klinker depolama 39 1.2.6.2 Çimento öğütme 39 XV
1.2.6.2.1 Değirmene beslenen malzemenin ölçülmesi ve oranlanması 40 1.2.6.2.2 Çimentonun öğütülmesi 40 1.2.6.2.3 İlave edilen minerallerin öğütülmesi 41 1.2.6.2.4 Tane büyüklüğü dağılımına göre ayırım 41 1.2.6.2.5 Kromatların-kromun (VI) azaltılması 42 1.2.6.3 Çimentonun depolanması 42 1.2.7 Ambalajlama ve sevkiyat 42 1.3 Mevcut tüketim ve emisyon seviyeleri 43 1.3.1 Su tüketimi 44 1.3.2 Hammadde tüketimi 45 1.3.2.1 Atıkların hammadde olarak tüketimi 45 1.3.3 Enerji kullanımı 46 1.3.3.1 Termal enerji ihtiyacı 46 1.3.3.2 Elektrik enerjisi ihtiyacı 49 1.3.3.3 Atık yakıtların tüketimi 49 1.3.4 Havaya yapılan emisyonlar 53 1.3.4.1 Toz (partikül madde) 55 1.3.4.1.1 Yönlendirilmiş toz emisyonları 55 1.3.4.1.2 İnce toz emisyonları PM 10 ve PM 2.5 57 1.3.4.1.3 Yayılmış toz emisyonları 59 1.3.4.2 Azot oksitler 59 1.3.4.3 Kükürt dioksit 64 1.3.4.4 Karbon oksitler (CO 2, CO) 68 1.3.4.4.1 Karbondioksit (CO 2 ) 68 1.3.4.4.2 Karbon Monoksit (CO) 68 1.3.4.5 Toplam organik bileşikler (TOC) 69 1.3.4.6 Poliklorlu dibenzo-p-dioksinler (PCDD) ve dibenzofuranlar (PCDF) 71 1.3.4.7 Metaller ve bileşikleri 74 1.3.4.7.1 Civa 78 1.3.4.8 Hidrojen klorür ve hidrojen florür (HCl ve HF) 79 1.3.4.8.1 Gaz halindeki inorganik klor bileşikleri 79 1.3.4.8.2 Gaz halindeki inorganik flor bileşikleri 83 1.3.4.9 Amonyak (NH 3 ) 86 1.3.4.10 Benzen, toluen, etilbenzen ve ksilen (BTEX) 88 1.3.4.11 Poliaromatik hidrokarbonlar (PAH) 88 1.3.4.12 Diğer organik kirleticiler 88 1.3.4.13 Atık malzeme kullanımının emisyon davranışı ve enerji verimliliğine etkileri 89 1.3.4.14 Atık kullanımının ürün kalitesine etkileri 90 1.3.5 Proses kayıpları/atıklar 91 1.3.6 Sıvı Atıklar 91 1.3.7 Gürültü 92 1.3.8 Kokular 92 1.3.9 İzleme 92 1.3.9.1 Parametrelerin ve emisyonların izlenmesi 92 1.4 BAT (Mevcut En İyi Tekniklerin) tespiti için gözönüne alınması gereken teknikler 94 1.4.1 Hammadde tüketimi 95 1.4.2 Enerji tüketiminin azaltılması (enerji verimliliği) 96 1.4.2.1 Termal enerji kullanımının azaltılması 96 1.4.2.1.1 Fırın sistemleri 96 1.4.2.1.2 Hammadde özellikleri 98 1.4.2.1.3 Yakıt Özellikleri 99 1.4.2.1.4 Gaz baypas sistemi 100 1.4.2.1.5 Çimento ürünlerinin klinker içeriğinin azaltılması 101 1.4.2.2 Elektrik enerjisi kullanımının azaltılması 102 1.4.2.3 Proses seçimi 102 1.4.2.4 Fırınlar ve Soğutuculardan/kojenerasyondan enerji geri kazanımı 104 XVI
1.4.3 Genel Teknikler 106 1.4.3.1 Proses kontrol optimizasyonu 106 1.4.3.2 Yakıt ve Hammadde seçimi 107 1.4.3.3 Atıkların yakıt olarak kullanılması 108 1.4.4 Toz emisyonları (partikül madde) 110 1.4.4.1 Tozlu işlemler için önlemler/teknikler 110 1.4.4.2 Dökme depolama alanları ve istifler için önlemler/teknikler 112 1.4.4.3 Yönlendirilmiş toz emisyonlarının azaltılması 113 1.4.4.3.1 Elektrostatik çökelticiler (ESP ler) 114 1.4.4.3.2 Torbalı filtreler 116 1.4.4.3.3 Hibrid filtreler 121 1.4.5 Gaz halindeki bileşikler 122 1.4.5.1 NO x emisyonlarının azaltılması 122 1.4.5.1.1 Alev soğutması 125 1.4.5.1.2 Düşük NO x brülörleri 126 1.4.5.1.3 Kademeli yanma 127 1.4.5.1.4 Fırın ortası ateşleme 129 1.4.5.1.5 Mineralize klinker 130 1.4.5.1.6 Proses optimizasyonu (NO x ) 130 1.4.5.1.7 Seçici katalitik olmayan azaltım (SNCR) 131 1.4.5.1.8 Seçici katalitik azaltım (SCR) 136 1.4.5.2 SO 2 Emisyonlarının azaltılması 140 1.4.5.2.1 Soğurucu malzeme ilavesi 141 1.4.5.2.2 Sulu yıkayıcı 143 1.4.5.2.3 Aktif karbon 145 1.4.5.3 Karbon oksit (CO) emisyonlarının ve ani CO yükselmelerinin azaltılması 146 1.4.5.4 Toplam organik karbon emisyonlarının (TOC) azaltılması 149 1.4.5.5 Hidrojen klorür (HCl ) ve hidrojen florürün (HF) azaltılması 149 1.4.6 Poliklorlu dibenzo-p-dioksin (PCDD) ve poliklorlu dibenzofuran (PCDF) emisyonlarının azaltılması 150 1.4.7 Metal emisyonlarının azaltılması 151 1.4.8 Değişik baca gazı azaltma önlemleri/teknikleri ile emisyonların azaltılması için kullanılabilecek birincil önlemler/tekniklere ilişkin maliyet verileri örnekleri 153 1.4.8.1 Toz azaltma önlemleri/tekniklerine ilişkin örnek maliyet verileri 153 1.4.8.2 NO x azaltma önlemleri/tekniklerine ilişkin örnek maliyet verileri 154 1.4.8.3 SO x azaltma önlemleri/tekniklerine ilişkin örnek maliyet verileri 157 1.4.9 Proses kayıpları/atıklar 158 1.4.10 Gürültü 159 1.4.11 Kokularla ilgili genel hususlar 160 1.4.12 Çevre yönetim araçları 160 1.5 Çimento sanayi için mevcut en iyi teknikler 168 1.5.1 Çevre yönetim sistemleri (EMS) 170 1.5.2 Genel birincil önlemler/teknikler 171 1.5.3 Enerji tüketimi ve proses seçimi 172 1.5.3.1 Proses seçimi 172 1.5.3.2 Enerji tüketimi 172 1.5.4 Atıkların kullanımı 173 1.5.4.1 Atık kalite kontrolü 173 1.5.4.2 Fırına atık beslenmesi 174 1.5.4.3 Tehlikeli atık maddelerin kullanımı için güvenlik yönetimi 174 1.5.5 Toz emisyonları 174 1.5.5.1 Yayılmış toz emisyonları 174 1.5.5.2 Tozlu işlemlerden kaynaklanan yönlendirilmiş toz emisyonları 175 1.5.5.3 Fırın ateşleme sürecinden kaynaklanan toz emisyonları 175 1.5.5.4 Soğutma ve değirmende öğütme süreçlerinden kaynaklanan toz emisyonları 175 1.5.6 Gaz halindeki bileşikler 176 1.5.6.1 NO x emisyonları 176 1.5.6.2 SO X emisyonları 177 XVII
1.5.6.3 CO emisyonları ve ani CO yükselmeleri 177 1.5.6.3.1 Ani CO yükselmelerinin azaltılması 177 1.5.6.4 Toplam organik karbon emisyonları (TOC) 178 1.5.6.5 Hidrojen klorür (HCl )ve hidrojen florür (HF) emisyonları 178 1.5.7 PCDD/F emisyonları 178 1.5.8 Metal emisyonları 179 1.5.9 Proses kayıpları/atıklar 180 1.5.10 Gürültü 180 1.6 Çimento sanayinde gelişmekte olan teknikler 181 1.6.1 Akışkan yataklı çimento imalat tekniği 181 1.6.2 SNCR ile kombine edilmiş kademeli yanma 182 1.6.3 Kuru sodyum bikarbonat ve kimyasal yeniden kullanım yoluyla çimento fırını baca gazı arıtımı 182 1.7 Sonuçlar ve tavsiyeler 184 REFERANSLAR 188 TERİM VE KISALTMALAR SÖZLÜĞÜ 197 4 EKLER 401 4.1 AB-27 de çimento ve kireç üretimi için geçerli AT çevre mevzuatı 401 4.2 Ek: çimento üretimi 402 4.2.1 EWC atık yakıt gruplandırmasına karşı CEMBUREAU nun atık yakıt gruplandırması 402 4.2.2 Çimento üretimi- tesise özel veriler 407 4.2.2.1 Kullanılan atık türlerinin örnekleri, atık malzemelerde bulunan maddelerin emisyon davranışı ve konsantrasyon aralıkları üzerindeki etkisi (girdi kriterleri) 407 4.2.2.1.1 Atık malzemelerde bulunan maddelerin konsantrasyon aralığı örnekleri/atık girdi kriterleri 413 4.2.2.2 Enerji tüketimi örnekleri 419 4.2.2.3 Emisyon verileri örnekleri 419 4.2.3 Çimento imalatı- kojenerasyon/fazla ısının geri kazanımı 422 4.2.3.1 Konvansiyonel buhar çevrim prosesi yoluyla elektrik enerjisi kojenerasyonu- İsveç te bulunan Slite çimento fabrikası 422 4.2.3.2 Organik Rankine Çevrimi (ORC) prosesi ile kojenerasyon- Lengfurt Almanya da bulunan çimento fabrikası 423 4.2.4 Çimento imalatı- Yüksek verimli SNCR (seçici katalitik olmayan azaltım) tekniği kullanarak NO x azaltılması örnekleri 424 4.2.4.1 İsveç te kullanılan SCNR tekniği örneği 424 4.2.4.2 Almanya da kullanılan SCNR tekniği örneği 428 4.2.5 Çimento imalatı-scr (seçici katalitik azaltım) tekniği kullanarak NOx azaltılması örneği 429 4.2.6 Çimento imalatı- ani CO yükselmelerinin kontroluna ilişkin rehber ilkeler.434 4.2.6.1 İşletme kesintilerinin- ani CO yükselmelerinin azaltılmasının amaçları 434 4.2.6.2 CO minimizasyonu gelişiminin stratejisi 435 4.2.6.3 CO izleme sistemi 435 4.2.6.4 Ani CO yükselmesi durumunda alınacak önlemler.. 436 4.2.6.5 Torbalı filtrelerde CO ve CH 4 436 XVIII