T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü ÇAĞDAŞ SİYASET DÜŞÜNCESİ (SBK204) 3. Hafta Ders Notları 20-21/02/2018 Yrd. Doç. Dr. Görkem Altınörs gorkem.altinors@bilecik.edu.tr 1
Başlarken Ders notları OBS ve Kırtasiye İletişim Ofis: A106 Ofis Saatleri: Çarşamba 16:00-17:00 (Başka hiçbir zaman diliminde ofise öğrenci kabulü yapılmayacaktır) Web-sitesi: https://gorkemaltinors.wordpress.com E-posta: gorkem.altinors@bilecik.edu.tr Yukarıdaki e-posta adresi dışındaki herhangi bir yere gönderilen mesajlar kesinlikle dikkate alınmayacak ve okunmadansilinecektir. Cep telefonu, WhatsApp - kesinlikle hayır! Sosyal medya: Facebook ve Instagram kesinlikle hayır! Twitter @gorkemaltinors #ÇSD DM - kesinlikle hayır! 2
Başlarken Sınavlar Vize (%40) ve Final (%60) 25 çoktan seçmeli soru her soru 4 puan, 30 dakika Vize Mazeret ve Bütünleme 5 klasik soru her soru 20 puan, 30 dakika Final sınavında puanı 48 olanların ve iki sınav ortalaması 44.99 un altında kalanların notlarına hiçbir ilave yapılmayacak olup, bu öğrencilerin bütünleme sınavına finale hazırlandıklarından daha iyi hazırlanmaları beklenmektedir. 3
Başlarken Sınavlar Vize konuları (1-7 Hafta) Ders programı, tüm ders notları ve okumalar Tüm konulardan eşit sayıda soru sorulacaktır Final konuları (1-14 Hafta) Ders programı, tüm ders notları ve okumalar Tüm konulardan eşit sayıda soru sorulacaktır 4
Başlarken Ders Materyalleri 1. Ders programı 2. Zorunlu okumalar Ahu Tunçel ve Kurtul Gülenç (der.) (2014) Siyaset Felsefesi Tarihi Platon dan Zizek e, 2. Basım, Ankara: Doğu Batı Yayınları. 5
Ders Programı 1. Hafta Giriş 2. Hafta Gramsci 3. Hafta Althusser 4. Hafta Adorno & Horkheimer 5. Hafta Laclau & Mouffe 6. Hafta Arendt 7. Hafta Bourdieu 8. Hafta Vizeler 9. Hafta Foucault 10. Hafta Derrida 11. Hafta Spivak & Butler 12. Hafta Žižek 13. Hafta Harvey 14. Hafta Wallerstein 6
Özbek, S. (2011) İdeoloji Kuramları, İstanbul: Notos Kitap. (sayfalar 138-158). 7
1918-1990 Gramsci ile hesaplaşır Gramscici terminolojiyi kullanmadan Gramscicibir ideoloji okuması yapar Yapısalcı Marksizm X Hegelci Marksizm Kapital i Okumak Marx İçin Marx ın Marksizm'i tam da Hegelci Marksizm'in merkezinde bulunan özne nosyonunu terk ettiği için özgündür. Özne X Yapı 8
Marx ınkendi içindeki kırılma Hegelci insani yabancılaşma ve kendini gerçekleştirme nosyonunun izleyicisi genç Marx tan Üretim ilişkilerinin ve güçlerinin analizcisi olgun Marx a geçiş Analizin merkezi olarak özneden yapıya geçiş Epistemolojik kopuş Yapı nedir? İnsani pratikleri çeşitli düzeylerde belirleyen ve onları biçimlendirentutarlı bütünlükler Ekonomik düzey İdeolojik düzey Siyasal-hukuksal düzey Altyapı-üstyapı ilişkisinde sadece ekonomi üstyapıyı belirler şeklinde bir sonuç çıkmaz. 9
Yapılar arasındaki ilişki daha çok karşılıklı etkileşim sonucu ortaya çıkan bir yapısal belirlenim süreciyle ortaya çıkar. Üst-belirlenim Determinist Marksist anlayıştaki ekonomik yapının belirleyiciliği argümanı Althusser için son kertededir ve herhangi bir tarihsel konjonktürde veya toplumsal formasyonda hangi yapının etkin olacağıile ilgilidir. Örneğin feodal toplumda etkin yapı siyasal yapıdır ve sömürü ilişkileri siyasal yapının şekillendirdiği zor ilişkilerine dayanır. Fakat siyasal yapının etkin olmasını sağlayan üretim ilişkilerinin belirlendiği ekonomik yapıdır. Yani hem üst-belirlenim, hem de altbelirlenim unsurudur. Altyapı-üstyapı arasındaki ilişkilerin girift açılımını vermek onu ekonomik indirgemecilikten olabildiğince uzak tutar. 10
İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları İdeoloji toplumun yeniden üretilmesindebaşat bir rol oynar. Onun için toplumsal ilişkilerin bir bütün olarak yeniden üretimi sadece üretim ilişkilerinin yeniden üretilmesine indirgenemeyecek kadar çok boyutludur. Yani işgücünün yeniden üretilmesi, sadece işçinin salt işgücü olarak yeniden üretilmesini değil, onun toplum içindeki yerleşimini sağlayan yapıların, ailenin, vatandaşlığın, dinin yeniden üretimini içerir. Bu üretimin yapıldığı yerlere, aile, kitle iletişim araçları, kilise, okul vb. Althusser ideolojik aygıtlar olarak tanımlayacaktır. 11
Okul Althusser için bireylerin şekle şemale sokulduğu yerlerdir ve bu haliyle de ideolojinin somutlaştığıyerdir. İdeoloji bu aygıtlar dahilinde bireylerin nasıl çağırıldıkları ile doğrudan bağlantılıdır. Onları özne yapar. Aile içerisinde otoritenin sahiplenicisi olarak baba, kilisede itaatkar mümin, siyasal alanda kurallara uyan vergisini veren vatandaş olarak çağırılan bireyin sosyal yeniden üretimi yanlış bilinç yada camera obscura ile değil, toplumsal uyumun devamı için kaçınılmaz olarak bireylerle gerçek hayatları arasındaki muhayyel ilişki ile olur. İdeolojilerin tarihi yoktur ve komünist toplumda da olacaktır çünkü ideoloji toplumun gizli ve muhayyel örgütlenişidir. DİA lar Dini DİA Öğretimsel DİA Ailevi DİA Hukuksal DİA Siyasal DİA Sendikal DİA İletişimsel DİA Kültürel DİA Gramsci sivil-politik toplum ayrımı Bilim ve İdeoloji Althusser Marksizm'i bir bilim olarak görür ve onu praksisten koparır. Sonuçta teorik tutarlılık adına insansız bir Marksizm bilimini savunur. E. P. Thompson tarafından eleştirilir. 12
Ralph Miliband Nicos Poulantzas NewLeft Review Marksist Devlet Teorisi Kapitalist devletin görece özerkliği Miliband Kapitalist sınıfın ekonomik gücü devlet iktidarını kullanmaya muktedirdir. Devlet iktidarı ile kapitalist sınıf arasındaki sıkı ilişkiye dayanır. Poulantzas (Yapısalcı) Miliband ın dediği gibi devlet araçsal bir biçimde ele alınamaz. Devlet Miliband ın öne sürdüğü gibi kapitalist sınıfın aracı olduğu için değil, kapitalist üretim biçiminin yeniden üretilmesine katkı sağladığı için kapitalisttir. Devleti kapitalist yapan unsur araçsallığıdeğil yapısal rolüdür. Bu yapısal rolün temelinde kapitalizme (liberalizme) özgü olan devlet-ekonomi ayrışması vardır. Kapitalizm devlete bu şekilde görece özerklik kazandırmıştır. Üst-belirlenim 13
Poulantzas Gramsci arasında diyalog Güç Bloğu Tarihsel Blok Gramsci zaman/mekan birlikteliği ve tarihsel spesifiklik Poulantzas bölge olarak tarihselleşme ve tarih olarak bölgeselleşme Althusser tarihsel konjonktür ve toplumsal formasyon İdeolojileri anlamak için kilit noktalar. Gramsci ve Poulantzas için bir ideolojinin tarihsel ve mekânsal şartı nedir? 14
Teşekkür Ederim. 15