Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi

Duruş (postür) : vücudun, başın, gövdenin, kol ve bacak üyelerinin boşluktaki konfigürasyonu, hizalanması olarak tanımlanmaktadır. Çalışma duruşu : vücudun, başın, gövdenin, kol ve bacakların yapılan işe ve işin özelliklerine göre hizalanması şeklinde tanımlanmaktadır

Avrupa Birliği iş sağlığı (OSHA) departmanı tarafından üye ülkelerdeki çalışma sağlığı profilini yansıtmayı amaçlayan pilot bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada örneklem grubu üzerinde çalışma ortamından kaynaklanan maruziyetler konusunda görüşmeler yapılmış ve örnek bir profil çıkarılmıştır. Buna göre çalışanların maruziyet ifade ettikleri indikatörler şunlardır: % 28 gürültü, % 24 titreşim, % 20 yüksek sıcaklık, % 23 düşük sıcaklık, % 34 ağır kaldırma, % 58 tekrarlayan hareketler,% 45 postür bozuklukları, % 54 yüksek hızlı stresli çalışma, % 14 kimyasallar, % 4 fiziksel şiddet, % 45 monoton iş ortamı.

İyi Duruş Head level Shoulders relaxed Elbows at sides Wrists straight Low back supported Feet supported Ayakta nötr duruş Oturarak nötr duruş

Eller veya dirsekler omuz seviyesinin üstünde Günde 2 saatten fazla

Boyun 30 fazla eğilmiş Günde 2 saatten fazla

Bel 30 fazla eğilmiş Günde 2 saatten fazla

Çömelme Günde 2 saatten fazla

Diz çökme Günde 2 saatten fazla

Kas-İskelet Sistemi Rahatsızlıkları

Nerelerde karşılaşıyoruz? Üretim Ev yaşamında Hizmet Office

Kas-İskelet Sistemi Rahatsızlıkları KİSR, kaslarda, sinirlerde, tendonlarda, kıkırdakta, bağlarda, birleşme noktalarında ve disklerde (omurga) meydana gelen rahatsızlıklardır. İskelet ve kas sistemi sendromları eğilme, doğrulma, tutma, kavrama, bükme ve uzanma gibi sıradan vücut hareketlerinden meydana gelir.

Bu hareketler günlük yaşamda zararlı hareketler değildirler. Bu hareketleri zararlı yapan, iş yaşamındaki sürekli tekrarlar, güç gerektiren davranışlar ve hızlı hareketlerdir. İskelet ve kas sistemi sendromları anında gelişen bir rahatsızlık değil derece derece, yavaş yavaş gelişen travmalardır

Endüstride en sık görülen KISR`ları bel ve sırt agrıları (Miyofasyal ağrı sendromu, kas kuvveti dengesizlikleri, ligamentteki stres gibi özellikle lumbar bölgede karşılaşılan sorunlar), tendinitis, tenosinovitis, karpal tünel sendromu, gergin boyun sendromu dur.

İskelet ve kas sistemi sendromlarına Sabit duruşlar Sürekli ve tekrarlı hareketler İşin süresi ve sıklığı Uygun harekete izin vermeyen işler Titreşim

Tekrarlama sıklığı açısından işler Sınıf Çevrim Çevrim zamanının yüzdesi Düşük > 30 saniye < 50 % Yüksek < 30 saniye > 50 %

Uygulanan kuvvet açısından işler % maksimum statik kuvvet Maksimum dayanma süresi 100 6 saniye 75 21 saniye 50 1 dakika 25 3.4 dakika 15 > 4 dakika

Neden çalışma duruşları bu kadar önemli? İyi Duruş Azalan maliyetler

Rekabetçi üretim ortamında hedef, çevrim zamanlarını azaltarak üretim maliyetlerini azaltmak, fire ve boş zamanları minimize etmektir. Bu da ürüne değer katmayan aktivitelerin üretim sürecinden çıkarılmasıyla mümkündür. Üretim sürecindeki en kritik faktör olan insanın işe ve iş çevresine uyumunu sağlamadan, bu hedeflere ulaşmak mümkün değildir. Duruş, stres ve iş sırasında duyulan rahatsızlığın minimize edilmesi ve sağlıklı çalışmayı sağlamak, işin performansı (verimlilik, kalite vb.) kadar önemlidir.

Volvo otomobil fabrikasındaki montaj bantlarından birinde yapılan çalışmada, parça ve ekipmanlara uzanma mesafesinin azaltılması sonucu hem çalışanların kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları hem de uzanma için gerekli olan süre azaltılmıştır. Çalışmanın başlangıç noktası ergonomik iyileştirme olmasına rağmen 0.5 saniye/parçalık uzanma süresinin elemine edilmesiyle, süreden de tasarruf sağlanmıştır. Bu tasarruf süresinin istasyonda yılda üretilen parça sayısı olan 150.000 ile çarpılması sonucu, yılda 750.000 saniye/yıl (20.8 saat) lik bir kazanç sağlamıştır. Sürecin iyileştirilmesi sonucunda işçi maliyetinde $541 lık (20.8 saat X $26(işçinin saatlik ücreti)) yıllık bir tasarruf sağlanmıştır. İstasyon başına yapılan ergonomik düzenleme, $150 lık bir yatırım gerektirmiştir. Bu yatırımın dönüş süresi ise $ 150 / $ 541 = 0.277 yıl ( 14.4 hafta ) gibi kısa bir süre olmuştur.

Çalışma duruşunu önemli kılan bir diğer faktörde kalite seviyesindeki azalmadır. Axelsson, yanlış duruşta çalışmada işin kalitesizliğinin, aynı işi doğru duruşta yapmaya göre 10 kat daha fazla olduğunu yapmış olduğu çalışmada göstermiştir. Çünkü çalışanın zorlanmaya maruz kalmadan yapacağı bir iş ile, zorlanmaya maruz kaldığı durumdaki işin kalitesi arasında belirgin farklılıklar oluşmaktadır.

Baş ve Boyun Nötr Fleksiyon Ekstansiyon Yana dönük

Gövde ve Bel Bel Nötr Fleksiyon Ekstansiyon

Dirsekler Nötr Dirsek fleksiyon Dirsek ekstansiyon 90-110 <90 >110

El ve Bilekler Nötr Ekstansiyon Fleksiyon RADIAL DEVIATION ULNAR DEVIATION

GÖVDE Hareket Skor Skor Değişimi Dik duruş 1 0-20 fleksiyon 0-20 ekstansiyon 20-60 fleksiyom >20 ekstansiyon 2 3 Eğer yana doğru dönme hareketi de varsa skora +1 ekle >60 fleksiyon 4 BOYUN Hareket Skor Skor Değişimi 0-20 fleksiyon veya ekstansiyon > 20 fleksiyon veya ekstansiyon 1 2 Eğer yana doğru dönme hareketi de varsa skora +1 ekle

BACAKLAR Hareket Skor Skor Değişimi Bacaklar Bilateral 1 Bacaklar Biletarel değil 2 Eğer dizlerde 30-60 arası fleksiyon varsa skora +1 Eğer >60 fleksiyon varsa skora +2 ekle ÜST KOLLAR Hareket Skor Skor Değişimi 20 kadar olan ekstansiyon veya fleksiyon >20 ekstansiyon 20-45 arası fleksiyon 45-90 arası fleksiyon 1 2 3 > 90 fleksiyon 4 Eğer kol abdüksiyon veya rotasyonda ise +1 ekle

ALT KOL Hareket Skor 60-100 fleksiyon 1 <60 fleksiyon >100 fleksiyon 2 BİLEK Hareket Skor 0-15 arası ekstansiyon veya fleksiyon 1 > 15 fleksiyon veya ekstansiyon 2 +1 ekle,bükülme var ise

Tablo 1 G Ö V D E BOYUN 1 2 3 BACAKLAR BACAKLAR BACAKLAR 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 1 2 3 4 1 2 3 4 3 3 5 6 2 2 3 4 4 3 4 5 6 4 5 6 7 3 2 4 5 6 4 5 6 7 5 6 7 8 4 3 5 6 7 5 6 7 8 6 7 8 9 5 4 6 7 8 6 7 8 9 7 8 9 9

Tablo 2 ÜST KOL ALT KOL 1 2 BİLEK BİLEK 1 2 3 1 2 3 1 1 2 2 1 2 3 2 1 2 3 2 3 4 3 3 4 5 4 5 5 4 4 5 5 5 6 7 5 6 7 8 7 8 8 6 7 8 8 8 9 9

Yük/Güç 0* 1 2 + 1 < 5 kg 5-10 kg > 10 kg Ani veya hızla artan güç kullanımı gerektiğinde Kuvvet / Yük İlişkisi Kavrama

Gövde Tablo 1 Tablo 2 Üst Kol Boyun Alt Kol Bacak + + Bilek Yük/Güç Kavrama Puan A Puan B Tablo 3 Puan C + Aktivite Puanı Toplam Duruşsal Puan

Tablo 3: Puan C P U A N - A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 1 1 1 2 3 3 4 5 6 7 7 7 2 1 2 2 3 4 4 5 6 6 7 7 8 P 3 2 3 3 3 4 5 6 7 7 8 8 8 U 4 3 4 4 4 5 6 7 8 8 9 9 9 A 5 4 4 4 5 6 7 8 8 9 9 9 9 N 6 6 6 6 7 8 8 9 9 10 10 10 10-7 7 7 7 8 9 9 9 10 10 11 11 11 B 8 8 8 8 9 10* 10 10 10 10 11 11 11 9 9 9 9 10 10 10 11 11 11 12 12 12 10 10 10 10 11 11 11 11 12 12 12 12 12 11 11 11 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12

AKTİVİTE SKORU +1 +1 +1 Bir veya daha fazla vücut bölgesi sabitse Tekrarlı küçük alan çalışmaları varsa Hareket, duruşta hızlı ve büyük değişiklere yol açıyorsa

Gövde Tablo 1 Tablo 2 Üst Kol Boyun Alt Kol Bacak + + Bilek Yük/Güç Kavrama Puan A Puan B Tablo 3 Puan C + Aktivite Puanı Toplam Duruşsal Puan

Tehlike Seviyesi Toplam Duruşsal Puan 0 1 1 2-3 2 4-7 3 8-10 4 11-15

Örnek: Gövde 4+1 Tablo 1 Tablo 2 Üst Kol 3 Boyun 2 8 4 Alt Kol 2 Duruşu Gösteriniz. Bacak 2+1 + + 0 1 Bilek 1 Yük/Güç Kavrama Puan A 8 5 Puan B Tehlike Seviyesi Toplam Duruşsal Puan 0 1 1 2-3 2 4-7 3 8-10 4 11-15 Puan C Aktivite Puanı Toplam Duruşsal Puan Tablo 3 10 + +1 11

Örnek 1: Bir içecek firmasında şişelerin geri dönüşümü süreci 1. operasyon: Paletlerdeki boş şişe kutularının konveyöre yüklenmesi Tehlikeler Kaldırma Vücut hareketi Paketleri kavrama sırasında bileklerin bükülmesi Çözüm: Yüksekliği ayarlanabilir palet kullanımı

2.operasyon: Kutulardaki şişelerin yıkanıp yeniden kullanılması işlemi Tehlikeler Tekrarlı hareket Süreklilik (15 dakika boyunca) Fırlatma sırasında güç kullanımı

Örnek 2: Mutfak dolabı üretimi 1. Operasyon: Kesme ve Biçimlendirme Tehlikeler Yüksek sıklıkta, güç kullanımı, titreşime maruz kalma Uzun süre ayakta kalma Çözüm Daha fazla bacak için açıklık Oturma ve ayakta çalışmaya uygunluk Titreşim için eldiven

2. Operasyon Zımparalama Çalışan bir eliyle aleti tutarken diğer eliyle de ağaç parçasını sabit kalması için tutmaktadır. Eller omuz seviyesinin üstünde, Ellerde bükülme Titreşim Aşırı güç kullanımı

Uygun olmayan duruşlar

Uygun olmayan duruşlar ve çözümleri

Dirsek masa hizasında olacak şekilde sandalye yüksekliğinin ayarlanabilir olması gereklidir. Ayakta çalışma var ise, ayaklık vücut pozisyonunun ve ağırlık dağılımının bir ayaktan diğerine geçmesini sağlar.

Kullanılan takım ağır ve sürekli kullanım gerektiriyorsa, el aletinin ağırlığının yaratacağı etkiyi ortadan kaldırmak için el aleti sabitlenebilir.

Beldeki S şeklini koruyunuz

Elle taşıma Kötü teknik X X X