Genel Yay n S ra No: 179 2010/21 ISBN No: 978-605-5614-60-7 Yay na Haz rlayan Av. Celal Ülgen - Av. Coflkun Ongun Tasar m / Uygulama / Kapak Referans Ajans Medya ve Reklam Hizm. Ltd. Tel: +90.212 347 32 47 E-mail: info@referansajans.com Bask Sanat Matbaac l k Medya ve Reklam Hizm. San. Tic. Ltd. fiti. Hattat Halim Sokak No:13 Balmumcu - Befliktafl / stanbul Tel: +90.212 267 04 23 E-mail: info@sanatmatbaacilik.com Eylül 2010
STANBUL BAROSU HAYVAN HAKLARI KOM SYONU TÜRK HUKUKUNDA HAYVAN HAKLARI MEVZUATI YASA - YÖNETMEL K - GENELGE ve YARARLI B LG LER STANBUL BAROSU YAYINLARI stiklal Caddesi Orhan Adli Apayd n Sokak Baro Han Beyo lu / stanbul Tel: (0212) 251 63 25 (pbx) Faks: (0212) 293 89 60 dergi@istanbulbarosu.org.tr
STANBUL BAROSU HAYVAN HAKLARI KOM SYONU Baro Baflkan : Av. Muammer AYDIN Koordinatör: Av. Handan DO AN Baflkan: Av. Hülya YALÇIN Baflkan Yard mc s : Av. Deniz TAVfiANCIL Üyeler: Av. Serpil ASLAN Av. Reyhan Huriye KIRAL Av. Hamit Tayfur ÖZGÜR Av. Zehra GÜL Av. Elçin AYBEK Av. Nükte DO RU Av. Saliha Sera KADIG L Av. Süleyman Baydur SAVUCU Av. Alev Seher TUNA
Ç NDEK LER Önsöz... 9 Hayvan Haklar Evrensel Bildirgesi... 12 Ev Hayvanlar n n Korunmas na Dair Avrupa Sözleflmesi... 15 Hayvanlar Koruma Kanunu... 29 Hayvanlar Koruma Yönetmeli i... 49 Kabahatler Kanunu... 94 Çevre Kanunu... 117 Hayvan Sa l ve Zab tas Kanunu... 159 Hayvan Deneyleri Etik Yönetmeli i... 186 Medeni Kanun ( yiniyet ve Hakkaniyet Kural )... 205 Genelge ve Formlar... 212 Sonsöz... 253
Bir köpek duygular n saklayamaz, karfl s ndakini aldatamaz ve yalan söyleyemez çünkü KONUfiAMAZ. Dr. Axel Munthe San Michele'nin kitab Prof. Dr. smet Sungurbey Hayvan Haklar isimli Bir nsanl k Kitab isimli eserinde bu konunun asl nda insanla ve toplumla ve dahi hukukla ne kadar yak ndan ilintili ve içiçe oldu unu net olarak gözler önüne seriyor. Kendisini sayg yla ve teflekkürlerimizle bir kez daha anarken, hayvanlara karfl duyulan ac ma, karakterin iyili i ile öylesine ilintilidir ki, hayvanlara kötü muamele eden bir kimsenin iyi bir insan oldu u görülmemifltir, sözünü de önemle bir kez daha hat rlatmak istiyoruz. Sungurbey Hocam z, bizde de Hayvanlar Koruma Yasas n n ç kart lmas n ve Avrupa Üniversitelerinde oldu u gibi bizim Üniversitelerimizde de disiplinleraras Hayvan Haklar Enstitülerinin kurulmas n dileyere k, bilginize sunuyoruz ç a l fl m a m z diyordu kitab n n bafllang c nda. Ne yaz k ki hocam z n, aradan geçen yaklafl k 18 y l içinde henüz ne kürsülerde, ne disiplinleraras enstitülerde hayata geçirilemeyen bu güzel arzusu, k smen de olsa STANBUL BAROSU taraf ndan at lan ciddi bir ad mla Staj E itim Merkezi n d e Hayvan Haklar Hukuku dersi konularak gerçeklefltirilmifltir. Bu konuda bu kadar zaman sonra gerçeklefltirilen bu arzusu bizim için hem güzel bir bafllang ç hem de bir onur vesilesidir. Bunu mutlaka üniversitelerdeki derslerin ve daha kapsaml çal flmalar n takip edece ine inan yoruz. Bunun için biz hayvan haklar için gönüllü çal flan hukukçulara da büyük görev var ve say n hocam z n bayra n teslim ald m z günden beri artan bir ivmeyle devam ediyoruz. Yak nda üniversitelerde Hayvan Haklar dersleri ve kürsüleri de kurulacakt r. Bu konudaki taleplerimiz bütün üniversiteler baz nda sürüyor. Sosyal ve gönüllü çal flmalar konusunda ö rencisi olma flans na eriflen herkesi, bizleri yüreklendiren ve motivasyonunu art rma yollar n açan
10 stanbul Barosu Yay nlar Prof. Dr. Ergun Önen Hocam z da böyle bir çal flmada sayg yla anmak isterim. Toplumsal fliddet ve huzursuzlu un canl ya sayg duygusunun azalmas yla yak ndan ilgili oldu unu ve fliddetin büyümesi kolay bir sarmal fleklinde beslendi ini gözlemledik ve fliddet sarmal n n en zay f halkas olan hayvanlar n kurtar lmas, önemsenmesi ve canl olduklar için sahip olduklar haklara sayg duyulmas n n önemini fark ederek, hukuki çal flmalar m z bu yönde art rd k. TBMM ye May s 2010 tarihinde gönderdi imiz yasa teklifiyle de bir canl ya karfl ifllenen hunharca hisle öldürme, iflkence, tecavüz gibi suçlar n toplumsal huzur ve adalet anlay fl için de mutlaka TCK kapsam nda cezaland r lmas gerekti ini bir kez daha vurgulad k. Bu konunun eninde sonunda mutlaka haketti i yerde de erlendirilece ini düflünüyoruz. Çünkü baflka yolu yok. Komisyonumuz 2006 y l n n Ekim ay nda yapt m z baflvuru ve toplanan imzalar takiben kurularak hemen çal flmalar na bafllam fl, mail grubu ve internet üzerindeki sayfalar yla da hukukçulara ve ilgili kifli ve kurumlara konunun önemini, yap lacak çal flmalar ve bunun toplumsal önemini anlatabilme, resmi kurumlar n ve yasalar n iflletilmesinin örneklenerek bütüne yay lmas konular na e ilimin artmas n sa lam flt r. 5199 say l Hayvanlar Koruma Kanunu nun yeterince korumayan ve tamamen insan odakl yap s nedeniyle t kanan koruma yollar n n hukuki bütün boflluk ve yollar n denenerek afl lmas için çok say da baflvuru ve çal flmalar yap lm fl ve yap lmaktad r. Sorumlu kurumlara davalar aç lmakta, suç duyurular nda bulunulmakta, idari baflvurular gerek elektronik gerekse slak imza ile yap lmakta, yard m isteyen çok say da hayvansevere olabildi ince vakit ay rarak bilinçlendirme ve hukuki bilgilendirme konusunda yard mc olunmaktad r. Bu çal flmalar süresinde ne yaz k ki ço u hakim ve savc m z n ve hatta avukat arkadafllar m z n 5199 say l Hayvanlar Koruma Kanunu ndan ve Yönetmelikten haberleri olmad n görerek, bu konudaki eksi i k smen de olsa kapatabilmek için bu yay n haz rlamaya karar verdik. Tamamen gönüllülük esas nca vakit ve eme ini
Türk Hukukunda Hayvan Haklar Mevzuat 11 Hayvan Haklar Komisyonu na vakfeden aktif çal flma grubumuz; deste ini soluksuz çal flmalar m zda daima yan nda hissetti imiz stanbul Barosu ve flu anda bu yay n okuyarak konuya ilgisini, bilgisini art rma niyetini göstermifl olan sizlere çaresiz ve kurtar lmay bekleyen bütün hayvanlar ad na teflekkür ediyoruz. Komisyon letiflim: stanbul Barosu nternet sayfas ndan e-posta ile veya hukuk5199@gmail.com stanbul Barosu Hayvan Haklar Komisyonu Baflkan Av. Hülya Yalç n Mevzuat metinleri www.mevzuat.gov.tr sitesinden güncellenmifltir.