HASTA VE YAKINLARININ EĞİE ĞİTİMİ Hazırlayan Cihan Arabacı Eğitim Hemşiresi PROSEDÜRÜ 1
HASTA VE YAKINLARININ EĞİTİMİ Hasta ve yakınlarının tedavi ve bakım süreçlerine katılımı, hem hastanın kendisini iyi hissetmesini sağlamakta, hem de iyileşme sürecinin hızlanmasına yardımcı olmaktadır. Bu nedenle, tüm aşamalarda hasta ve ailesinin eğitim ihtiyacının belirlenerek, eğitimle sürece dahil edilmesi ve bunların kayıt altına alınması gerekmektedir. Bu prosedürün amacı; Yakın Doğu Üniversitesi (YDÜ) Hastanesi'nde tedavi ve bakım hizmeti alan hasta ve hasta yakınlarının hastalık, tedavi ve bakımları, riskleri ve taburcu olduktan sonra evdeki bakımları hakkında eğitilmelerini sağlamak ve eğitimleri standardize etmektir. 2
KAPSAM VE SORUMLULUKLAR Hasta eğitimi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Bu nedenle hastaların Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi'ne kabul ediliş aşamalarında multidisipliner eğitim planlarının yapılarak uygulanmasını ve kayıt altına alınmalarını kapsar. Bu prosedürün uygulanmasından tüm doktor, hemşire, diyetisyen, fizyoterapist, eczacı ve diğer sağlık personeli sorumludur. 3
İZLENECEK YOLLAR Hasta ve Yakınlarının Eğitimi, tedavi ve bakım sürecinin bir basamağı olarak ele alınır. Hastanemizde eğitimler YDÜ Hastanesi misyonuna, verilen hizmetlere ve hasta gruplarına uygun olarak eğitimleri belirleyen bir komite tarafından belirlenir. Bu komite hastaya verilecek eğitimlerin konu başlıkları, eğitimi verecek olan personelin yeterliliği, hasta profiline göre doğru eğitimlerin seçilmesi, uygun eğitim kaynaklarının hazırlanması ve bu eğitimlerin kayıt altında tutulması için gerekli prosedürlerin hazırlanmasında etkin görev alır. Bu komite, gerektiğinde alt çalışma grupları oluşturarak çalışmalarını sürdürür. 4
EĞİTİMİN BELİRLENMESİ Hasta ve Yakınlarının Eğitimi Kurulu görevlerini yaparken, konuyla ilgili olarak Başhekimlik, Ana Bilim Dalı Başkanlıkları, Hemşirelik Hizmetleri Koordinatörlüğü ve Kalite Koordinatörlüğü ile birlikte çalışır. Ardından eğitim Kalite Konseyinin onayına sunulur. Hasta ve Yakınlarının Eğitimleri kurulu tarafından, eğitim yöntem ve materyalleri yılda birkez gözden geçirilir, değerlendirmeler yapılır değişiklik/ ekleme/ iptal yapılabilir. Verilecek eğitimlerle ilgili olarak eğitim veren sağlık çalışanlarına, verilecek eğitimler, eğitim planlaması, eğitim yöntemleri, eğitim materyalleri konularında hizmet içi eğitimler verilir. 5
HASTA EĞİTİM İHTİYACININ BELİRLENMESİ VE EĞİTİM PLANI *- Hasta ve yakınlarının inançları ve değerleri, *- Konuştukları dil ve eğitim düzeyleri, *- Hastanın duygusal, psikolojik durumu ve motivasyonu, *- Hastanın varsa fiziksel vb. Kısıtlamaları, *- Hastanın bilgiyi ve eğitimi almaya yönelik isteği. *- Eğitimi zorlaştıran faktörler ve eğitim konusuna göre eğitim yöntemi belirlenir.eğitim yöntemi hasta ve yakınlarının değer yargılarına ve seçeneklerine uygun olmalıdır ve Hasta ve Yakınlarının Eğitimi Kayıt Formu'na kaydedilir. 6
YDÜ HASTANESİ'NDEN HİZMET ALAN HER HASTA; Hastalığı, tedavisi, bakımı,hastane ücretleri ve evde bakımı konusunda bilgilendirilir. *- Hekimi tarafından tanı ve tedavi süreçleri, *- Hemşiresi tarafından bakım ve işleyiş süreçleri, *- Diyetisyeni tarafından beslenme ve diyeti, *- Fizik ve rehabilitasyon programına alınıyorsa, fizyoterapisti tarafından fizik tedavisi ve ekipman hakkında, *- Hasta yatış ve çıkış elemanları tarafından hastane ücretleri, ödeme koşulları hakkında bilgilendirilirler. Bütün bunlar yapılırken hasta ve hasta yakınına ait öğrenmeyi zorlaştıran faktörler belirlenir ve Hasta ve Yakınlarının Eğitimi Formu'na kaydedilir. 7
EĞİTİMİN VERİLMESİ * Eğitimlerin verilmesi aşamasında eğitim, önce hastaya verilir. Hastanın öğrenmeyi etkileyici bir durumu varsa, eğitim mutlaka hastaya bakım verecek kişi veye kişilere verilir. * Eğitimi verecek olan kişinin hasta ve yakınları ile arasındaki olumlu iletişim eğitimin etkinliğini arttırır. Bu nedenle kişinin konu hakkındaki bilgi becerilerinin yanı sıra iletişim becerilerinin de gelişmiş olması gerekir. * Hasta ve yakınları bu süreçte cesaretlendirilerek bakıma katılmaya teşvik edilir. Soru sormaya yöneltilerek sürece dahil edilirler. * Aydınlatılmış Onam Prosedürü'ne uygun olarak, yapılacak girişimsel işlemler, planlanan tedaviler, olası risk ve komplikasyonlar, alternatif yöntemler, potansiyel yarar ve olası problemler ve tedavi olamamanın olası sonuçları hakkında bilgilendirilirler. * Hasta ve Yakınlarının Hakları Ve Sorumlulukları Kitapçığı verilir ve bilgilendirilirler. 8
EĞİTİM ANA BAŞLIKLARI HEKİM: 1- Hastalıkların akut ve kronik sorunları (Günlük aktivitelere dönüş, alınabilecek Önlemler, hastalık ve sakatlıkla başa çıkma yöntemleri) 2- Aydınlatılmış Hasta Onamları 3- Pansuman ve yara bakımı 4- Takip edilecek tıbbi bölümler ve kontrol tarihleri, 5- Hastaneye acil başvuru durumlarının iletilmesi, 6- İlaçlar, yan etkileri, etkileşimleri, 7- Medikal ve cerrahi tedavinin yan etkileri 9
EĞİTİM ANA BAŞLIKLARI HEMŞİRE: 1- Hastane ve servis hakkında bilgi (olası riskler ve güvenlik önlemleri, bakım verenler hakkında bilgi, eğitim programı hakkında bilgi, Hasta Hakları) 2- Hastalığı hakkında bilgilendirme, 3- Enfeksiyon kontrolu ve hijyen, 4- Güvenli ilaç kullanımı, ilaç-besin etkileşimi, 5- Evdeki bakım ve rehabilitasyon, 6- Ekipman kullanımı ve güvenliği, 7- Danışılabilecek kişi ve kuruluşlar, 8- Emzirme eğitimi, 10
EĞİTİM ANA BAŞLIKLARI 9- Kendi kendine meme muayenesi, 10- Aile planlaması, 11- Diyabetli hasta insülin uygulaması ve ayak bakımı, 12- Yatağa bağımlı hastanın vücut bakımı, 13- Radyoterapi, kemoterapi sonrası bakım. 11
EĞİTİM ANA BAŞLIKLARI DİYETİSYEN: 1- İlaç-yiyecek etkileşimleri, 2- Beslenme, 3- Diğer 12
EĞİTİM ANA BAŞLIKLARI FİZYOTERAPİST: 1- Ekipman kullanımı ve güvenliği, 2- Hareket- Egzersiz, 3- Diğer. 13
TABURCULUK EĞİTİMİ Taburculuk eğitimi hasta hastaneye yattığı andan itibaren başlar. Eğitimler hastanın taburculuk sonrası ihtiyaç duyacağı gereksinimler göz önünde bulundurularak verilir. Taburculuk eğitimi taburcu olan tüm hastalara verilir. Her hastaya ve eğitim konusuna özgü öğrenme metotları (broşür, basılı eğitim materyali vb.) video, film, kaset, demonstrasyon gösterme / tekrar uygulama, hastaya uygulatma belirlenir. Taburculuk öncesi verilen eğitimlerin öğrenilip öğrenilmediği kontrol edilir. Gerekirse tekrarlanır. Hastalığı ile ilgili tüm materyaller, bilgilendirici broşürler ve evde gereksinimi olduğunda arayabileceği telefon numaraları verilir. Evde kullanacağı ilaçları hasta ve yakınına anlatılır ve kaydedilir. (Hasta Bilgilendirme ve Çıkış Formu) 14
HASTANEDE VERİLEN EĞİTİM BAŞLIKLARI Tetkik Amaçlı Yapılan İşlemlerde Temel Prensipler, Tıbbi Uygulamalarda Temel Prensipler, Malzeme ve Cihaz Kullanımında Temel Prensipler, İlaç Uygulamalarında Temel Prensipler, Beslenme ve Diyet Uygulamalarında Temel Prensipler, Rehabilitasyon Uygulamalarında Temel Prensipler, Ağrı Yönetimi, El Hijyeni, Sigara Bırakma Tavsiye Eğitimi, Ağız Bakımını Özendirici Eğitimler, Topluma Yönelik Eğitim Çalışmaları. 15
EĞİTİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ * Hastanın amaçlanan bilgi düzeyine ulaşıp ulaşmadığı eğitimden hemen sonra, yattığı dönem içinde ve taburculuk öncesi kontrol edilir, değerlendirilir. Amaçlanan bilgi düzeyine ulaşılamadığı durumlarda tüm planlama süreçleri (yöntemler, eğitimi zorlaştıran faktörler) ve eğitim içeriği tekrar gözden geçirilerek düzenlenir ve eğitim tekrarlanır. 16
EĞİTİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ * Eğitim sonunda, hastanın kimlik bilgileri, eğitim verilen kişi, eğitimin yöntemi, öğrenmeyi zorlaştıran faktörler, eğitimin konusu, uygulama tarihi, eğitimin değerlendirme sonucu ve eğitimi veren kişinin bilgileri Hasta ve Yakınlarının Eğitimi Formu na kaydedilir. *Ayaktan hastaların eğitim ihtiyaçları ile ilgili kayıtlar Hasta Değerlendirme Formları (Erişkin/Pediatrik) nda tutulur. 17
HASTA VE YAKINLARININ EĞİTİMİ KAYIT FORMU *YDÜ Hastanesi Hasta ve Yakınlarının Eğitimi Kayıt Formu iki bölümden oluşmaktadır. İlk sayfada hasta ile ilgili kimlik bilgileri, hastanın genel kültür düzeyi ve hastalığı hakkındaki bilgisi sorgulanıyor. * Daha sonraki bölümde Hekim, Hemşire, Diyetisyen ve Fizyoterapist olarak verilecek eğitim konu başlıkları belirtiliyor. *En son bölümde ise Eğitim planlaması yapılıyor. Bu bölümü dikkatle incelememiz bize ikinci sayfada eğitim hakkında vereceğimiz bilgileri kısaca özetleyebilmemizi sağlar. Çünkü Eğitim verilen Kişi, Eğitim Yöntemi, Eğitim Değerlendirme ve Öğrenmeyi Zorlaştıran Faktörler ana başlıkları altında tüm başlıklar kodlanmıştır. *Eğitim verilen kişi başlığı altında Çocuğu yerine Ç *Yöntem başlığı altında Sözlü Anlatım yerine S *Öğrenmeyi zorlaştıran faktörler için Öğrenmeye İsteksizlik yerine 8 yazmamız yeterli olacaktır. 18
HASTA VE YAKINLARININ EĞİTİMİ KAYIT FORMU Hasta ve Yakınlarının Eğitimi Kayıt Formu doldurulurken Hastanemiz'de kullanılan diğer formlarda olduğu gibi hiçbir alan boş bırakılmamalıdır. *Eğitimin verildiği tarih, hangi konuda eğitim verildiği, eğitimi alan kişinin adı-soyadı ve imzası ve son olarak eğitimi veren kişinin adısoyadı, tarih ve saati, imzasının olması gerekmektedir. 19