YÜZEN DALGAKIRAN TASARIMLARININ TAŞ DOLGU DALGAKIRANLARLA KARŞILAŞTIRILMASI. Ramazan Emrah KARAKULLUKÇU

YÜZEN DALGAKIRAN TASARIMLARININ TAŞ DOLGU DALGAKIRANLARLA KARŞILAŞTIRILMASI Ramazan Emrah KARAKULLUKÇU YÜKSEK LİSANS TEZİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ NİSAN 2015

Ramazan Emrah KARAKULLUKÇU tarafından hazırlanan YÜZEN DALGAKIRAN TASARIMLARININ TAŞ DOLGU DALGAKIRANLARLA KARŞILAŞTIRILMASI adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından OY BİRLİĞİ ile Gazi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalında YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir. Danışman: Prof.Dr. Can Elmar BALAS İnşaat Mühendisliği, Gazi Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum... İkinci Danışman: Doç.Dr. Asu İNAN İnşaat Mühendisliği, Gazi Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum.... Başkan: Prof.Dr. Fatma AYAZ Matematik, Gazi Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum.... Üye: Doç.Dr. Nihat EROĞLU İnşaat Mühendisliği, Gazi Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum.... Üye : Yrd.Doç.Dr. Önder KOÇYİĞİT İnşaat Mühendisliği, Gazi Üniversitesi Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Yüksek Lisans Tezi olduğunu onaylıyorum.... Tez Savunma Tarihi: 07/04/2015 Jüri tarafından kabul edilen bu tezin Yüksek Lisans Tezi olması için gerekli şartları yerine getirdiğini onaylıyorum... Prof. Dr. Şeref SAĞIROĞLU Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü

ETİK BEYAN Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tez Yazım Kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında; Tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dokümanları akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, Tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu, Tez çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi, Kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, Bu tezde sunduğum çalışmanın özgün olduğunu, bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan ederim. Ramazan Emrah KARAKULLUKÇU 25/05/2015

iv YÜZEN DALGAKIRAN TASARIMLARININ TAŞ DOLGU DALGAKIRANLARLA KARŞILAŞTIRILMASI (Yüksek Lisans Tezi) Ramazan Emrah KARAKULLUKÇU GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Nisan 2015 ÖZET Kıyılarda ticaret, turizm ve balıkçılık sektörlerinin yeterli, ekonomik ve stabil çalışabilmesi için bazı yapılar inşa edilmesi gerekmektedir. Bu yapılar ticaret ve turizm limanları, kıyı koruma, kıyı yanaşma yapıları, balıkçı barınakları ve diğer yapılardır. Tez kapsamında, kıyı koruma yapısı olan taş dolgu ve yüzen dalgakıranlar incelenmiştir. Taş dolgu dalgakıran tasarımında genellikle kullanılan Hudson ve Van Der Meer denklemleri ele alınmıştır. Bu iki denklem ve diğer tasarım esasları için bir bilgisayar programı yazılmıştır. Sekiz durum için tasarım sonuçları program ile elde edilmiş ve karşılaştırılmıştır. Yüzen dalgakıranların tarihi gelişimi, tasarım koşulları, tasarım için kullanılabilecek denklemler, literatür araştırması yapılmıştır. Dokuz farklı yüzen dalgakıran modeli tasarlanmıştır. Tasarlanan modellerin dalga iletim katsayıları, on farklı dalga periyodu, üç farklı deniz derinliği için üç farklı yaklaşım ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca, Taş dolgu ve yüzen dalgakıranlar hem performans hem de mali açıdan karşılaştırılmıştır. Bu tezde yüzen dalgakıran tasarımının önemine dikkat çekilmek istenmiştir. Mali açıdan oldukça kârlı olan yüzen dalgakıranlar, performans açısından da kârlı olabilmesi için araştırmacılar tarafından daha iyi geliştirilmelidir. Bilim Kodu : 911.1.083 Anahtar Kelimeler : Taş dolgu dalgakıran, yüzen dalgakıran, kıyı koruma Sayfa Adedi : 194 Danışman : Prof.Dr. Can Elmar BALAS İkinci Danışman : Doç. Dr. Asu İNAN

v THE COMPARISON OF FLOATING BREAKWATER DESIGNS WITH RUBBLE MOUND BREAKWATERS (M. Sc. Thesis) Ramazan Emrah KARAKULLUKÇU GAZİ UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES April 2015 ABSTRACT Some structures should be built for sectors of trade in coastal, tourism and fishing to work adequately, economically and stably. These structures are trade and tourism harbors, coastal protection, coastal berthing structures, fishing ports and others. The scope of this thesis, rubble mound and floating breakwaters which are coastal protection structures were examined. Hudson and Van Der Meer equations are discussed for design of rubble mound breakwaters. A program was coded for these two equations and other design criteria. Design results for eight cases were obtained and compared by the program. The historical developments, design criteria, equations which can be used for design and literature review of floating breakwaters were studied. Nine different floating breakwater models are designed. Wave transmission coefficients of designed models were compared with three different approximations for ten wave periods and three different sea depths. In addition, rubble mound and floating breakwaters are compared for both economical and performance aspects. The importance of floating breakwater design is wanted to draw attention in this study. The floating breakwaters which are highly profitable for fiscally are developed better by researchers for performance. Science Code : 911.1.083 Key Words : Rubble mound breakwater, floating breakwater, coastal protection t t Page Number : 194 Supervisor : Prof. Dr. Can Elmar BALAS Co-Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Asu İNAN

vi TEŞEKKÜR Bana yardımları ve yol göstermesiyle akademik gelişimime olumlu katkı sağlayan hocam Sayın Prof. Dr. Can Elmar BALAS a, ikinci danışmanlığımı yapan hocam Doç.Dr. Asu İNAN a ve yardımlarını benden esirgemeyen eşim Seda KARAKULLUKÇU ya ve arkadaşım Murat AKBULUT a teşekkürü bir borç bilirim.

vii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET... ABSTRACT... İÇİNDEKİLER... ÇİZELGELERİN LİSTESİ... ŞEKİLLERİN LİSTESİ... RESİMLERİN LİSTESİ... SİMGELER VE KISALTMALAR... iv v vii xi xv xix xx 1. GİRİŞ... 1 2. DALGAKIRANLAR... 3 2.1. Taş Dolgu Dalgakıranlar... 3 2.2. Düşey Yüzlü Dalgakıranlar... 4 2.3. Kompozit Tip Dalgakıranlar... 5 2.4. Yüzen Dalgakıranlar... 5 2.5. Dalgakıranların Değerlendirilmesi... 6 2.6. Literatür Araştırması... 6 3. TAŞ DOLGU DALGAKIRANLAR... 11 3.1. Taş Dolgu Dalgakıranların Tasarım Yöntemleri... 11 3.2. Hudson Denklemi... 11 3.2.1. Koruma yapısındaki taşların üzerine gelen yükler... 19 3.3. Van der Meer Denklemi... 21 3.3.1. Van Der Meer denkleminde koruma tabakasında kullanılacak beton eleman büyüklüğü için hesaplama yöntemi... 22 3.4. Hudson ve Van der Meer Denklemlerinin Karşılaştırılması... 23

viii Sayfa 3.5. Dalgakıran Kafası Denge Denklemleri... 24 3.6. Dalgakıran Filtre Tasarımı... 25 3.6.1. Koruma koşulu... 25 3.6.2. Geçirgenlik koşulu... 26 3.6.3. İç denge koşulu... 26 3.7. Dalgakıran Geometrik Özelliklerinin Belirlenmesi... 26 3.7.1. Kret kotu... 27 3.7.2. Kret genişliği... 27 3.7.3. Koruyucu tabaka kalınlığı... 28 3.7.4. Koruyucu tabaka taban kotu... 29 3.7.5. Taş dolgu yapılarda kronman duvar hesabı... 29 3.8. Beton Kronman Duvara Etkiyen Dalga Kuvvetleri... 30 3.8.1. Topuk koruma... 32 4. YÜZEN DALGAKIRANLAR... 35 4.1. Yüzen Dalgakıranların Tarihi Gelişimi... 35 4.2. Yüzen Dalgakıranların Avantajları... 37 4.2.1. İnşaat maliyeti... 37 4.2.2. Modülerlik... 38 4.2.3. Katı madde taşınımının engellenmemesi... 38 4.2.4. Su çevrimini daha az etkilemesi... 38 4.3. Yüzen Dalgakıranların Dezavantajları... 38 4.3.1. Performans özellikleri... 39 4.3.2. Hasar durumunda davranış... 39 4.4. Yüzen Dalgakıran Çeşitleri... 39

ix Sayfa 4.4.1. Kutu tip dalgakıranlar... 41 4.4.2. Duba tip dalgakıranlar... 41 4.4.3. Raft/mat tip dalgakıranlar... 44 4.4.1. Tethere tip yüzen dalgakıranlar... 45 4.5. Yüzen Dalgakıran Tasarım Bilgileri... 46 4.5.1. Batık eleman ve yapılara etkiyen akıntı kuvveti... 46 4.5.2. Yüzen dalgakırana etki eden rüzgar kuvveti... 46 4.5.3. Dalga yükü... 47 4.5.4. Hidrostatik dalga basıncı... 47 4.5.5. Dinamik dalga basıncı... 47 4.5.6. Dalga iletimi... 48 5. DALGAKIRAN TASARIMI... 51 5.1. Yüzen Dalgakıran Tasarımı... 51 5.1.1. Yüzen dalgakıran tasarımları... 51 5.1.2. Yüzen dalgakıranların maliyet hesabı... 83 5.2. Yüzen Dalgakıran Tasarım Sonuçlarının İncelenmesi... 89 5.3. Dalga İletim Katsayısının Farklı Modeller İle Karşılaştırılması... 92 5.4. Tasarlanan Dalgakıranın Boyutlarını ve Maliyetini Hesaplayan Program... 93 5.5. Taş Dolgu Dalgakıran Tasarımı... 95 5.5.1. Taş dolgu dalgakıranların maliyet hesabı... 98 5.6. Yüzen Dalgakıran İle Taş Dolgu Dalgakıranların Karşılaştırılması... 103 6. SONUÇ VE ÖNERİLER... 105 KAYNAKLAR... 109 EKLER... 113

x Sayfa EK-1. Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması... 114 EK-2. Tasarımlarda kullanılan birim fiyat listesi... 141 EK-3. Yüzen dalgakıran tasarımını yapan bilgisayar programı... 145 EK-4. Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması... 148 Ek-5. Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması... 167 EK-6. Geliştirilen programla örnek taş dolgu dalgakıran tasarlanması... 177 EK-7. Taş dolgu dalgakıran kesitleri... 183 EK-8. Sekiz saniye periyot için yapılan tasarım... 191 ÖZGEÇMİŞ... 194

xi ÇİZELGELERİN LİSTESİ Çizelge Sayfa Çizelge 3.1. K D değerleri tasarım dalgası H=H s ( Eğim Açıları 1,5 cotα 3.0 ) [23,25]... 16 Çizelge 3.2. K D değerleri tasarım dalgası H= H 1/10 [23,25]... 17 Çizelge 3.3. Dalgakıran kafası için K D değerleri, H= H 1/10 [23]... 17 Çizelge 3.4. Taş dolgu dalgakıranların gövde kesiti için önerilen K D katsayıları [23]... 17 Çizelge 3.5. Taş dolgu dalgakıranların kafa kesiti için önerilen K D katsayıları [23,25]. 18 Çizelge 3.6. Dalgakıran gövdesi için K D değerleri ( H= H 1/10 D = %0-% 5 hasar ) [23,25]... 18 Çizelge 3.7. Dalgakıran kafası için K D değerleri ( H= H 1/10 D = %0-% 5 hasar) [23,25]... 18 Çizelge 3.8. Hasar seviyelerine göre S değerleri [25]... 22 Çizelge 3.9. H s / D n ve bu değere karşılık gelen K D değerleri [23,27]... 23 Çizelge 3.10. Deneysel katsayılar [23]... 25 Çizelge 3.11. Koruyucu tabakaların tabaka katsayısı ve boşluk oranları [23,25]... 27 Çizelge 5.1. Proje verileri... 52 Çizelge 5.2. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri 53 Çizelge 5.3. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri 54 Çizelge 5.4. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri 55 Çizelge 5.5. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri 56 Çizelge 5.6. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri 57 Çizelge 5.7. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri 58 Çizelge 5.8. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri 59 Çizelge 5.9. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri 60

xii Çizelge Sayfa Çizelge 5.10. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri... 61 Çizelge 5.11. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri... 63 Çizelge 5.12. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri... 64 Çizelge 5.13. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri... 65 Çizelge 5.14. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri... 66 Çizelge 5.15. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri... 67 Çizelge 5.16. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri... 68 Çizelge 5.17. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri... 69 Çizelge 5.18. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri... 70 Çizelge 5.19. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri... 71 Çizelge 5.20. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri... 73 Çizelge 5.21. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri... 74 Çizelge 5.22. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri... 75 Çizelge 5.23. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri... 76 Çizelge 5.24. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri... 77 Çizelge 5.25. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri... 78

xiii Çizelge Sayfa Çizelge 5.26. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri... 79 Çizelge 5.27. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri... 80 Çizelge 5.28. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri... 81 Çizelge 5.29. 4 m genişlikteki dalgakıranların on metre su derinliği için maliyeti... 84 Çizelge 5.30. 4 m genişlikteki dalgakıranların on beş metre su derinliği için maliyeti.. 85 Çizelge 5.31. 4 m genişlikteki dalgakıranların yirmi metre su derinliği için maliyeti... 85 Çizelge 5.32. 6 m genişlikteki dalgakıranların on metre su derinliği için maliyeti... 86 Çizelge 5.33. 6 m genişlikteki dalgakıranların on beş metre su derinliği için maliyeti.. 86 Çizelge 5.34. 6 m genişlikteki dalgakıranların yirmi metre su derinliği için maliyeti... 87 Çizelge 5.35. 8 m genişlikteki dalgakıranların on metre su derinliği için maliyeti... 87 Çizelge 5.36. 8 m genişlikteki dalgakıranların on beş metre su derinliği için maliyeti.. 88 Çizelge 5.37. 8 m genişlikteki dalgakıranların yirmi metre su derinliği için maliyeti... 88 Çizelge 5.38. Tasarım verileri... 96 Çizelge 5.39. 6 s periyodlu dalga için tasarım dalgaları ve tırmanma yükseklikleri... 97 Çizelge 5.40. 8 s periyodlu dalga için tasarım dalgaları ve tırmanma yükseklikleri... 97 Çizelge 5.41. 6 s periyodlu dalga için taş dolgu dalgakıran gövde kesiti tasarım sonuçları... 97 Çizelge 5.42. 6 s periyodlu dalga için taş dolgu dalgakıran kafa kesiti tasarım sonuçları... 98 Çizelge 5.43. 8 s periyodlu dalga için taş dolgu dalgakıran gövde kesiti tasarım sonuçları... 98 Çizelge 5.44. 8 s periyodlu dalga için taş dolgu dalgakıran kafa kesiti tasarım sonuçları... 98 Çizelge 5.45. 6 s durum-1 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti... 99 Çizelge 5.46. 6 s durum-2 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti... 99

xiv Çizelge Sayfa Çizelge 5.47. 6 s durum-3 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti... 100 Çizelge 5.48. 6 s durum-4 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti... 100 Çizelge 5.49. 8 s durum-1 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti... 101 Çizelge 5.50. 8 s durum-2 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti... 101 Çizelge 5.51. 8 s durum-3 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti... 102 Çizelge 5.52. 8 s durum-4 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti... 102 Çizelge 5.53. Taş ocağından taşların nakliye maliyeti... 103

xv ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil Sayfa Şekil 2.1. Taş Dolgu Dalgakıran [2]... 4 Şekil 2.2. Düşey Yüzlü Dalgakıran [2]... 4 Şekil 2.3. Kompozit Tip Dalgakıran [2]... 5 Şekil 2.4. Yüzen Dalgakıran [2]... 5 Şekil 3.1. Koruyucu taşların üzerine etki eden kuvvetler... 19 Şekil 3.2. Dalga aşmaması, az dalga aşması durumlarında taş dolgu dalgakıran kesiti [27]... 28 Şekil 3.3. Her iki yönde de dalga etkisinde kalan taş dolgu dalgakıran kesiti [27]... 29 Şekil 3.4. Kronman duvara etkiyen kuvvetler [27]... 30 Şekil 3.5. Kronman duvarına gelen dalga kuvvetleri [23]... 31 Şekil 3.6. Topuk koruma stabilite sayısı [23,27]... 32 Şekil 3.7. Topuk koruması için asgari koşullar [23,29]... 33 Şekil 4.1. Reid in tasarladığı yüzer dalgakıran [32]... 36 Şekil 4.2. Joly tarafından önerilen yüzen dalgakıran-1 [32]... 36 Şekil 4.3. Joly tarafından önerilen yüzen dalgakıran-2 [32]... 37 Şekil 4.4. Bombardon tipi yüzer dalgakıran [32]... 37 Şekil 4.5. Yansıtıcı hareket [34]... 40 Şekil 4.6. Sönümleyici Hareket [34]... 40 Şekil 4.7. Kutu tip yüzen dalgakıran [33]... 41 Şekil 4.8. Çift dubalı yüzen dalgakıran [33]... 42 Şekil 4.9. Alaska tip-açık bölmeli yüzen dalgakıran [33]... 42 Şekil 4.10. Tek duba- katamaran tip yüzen dalgakıran [33]... 43 Şekil 4.11. A çerçeveli yüzen dalgakıran [33]... 43

xvi Şekil Sayfa Şekil 4.12. Raft tip yüzen dalgakıran [33]... 44 Şekil 4.13. Goodyear- Pole lastik tip yüzen dalgakıran [33]... 45 Şekil 4.14. Tethere tip yüzen dalgakıran [33]... 45 Şekil 5.1. 4 m genişlikli tasarımların planı... 52 Şekil 5.2. 4 m genişlikli tasarımların üç boyutlu görünümü... 53 Şekil 5.3. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 54 Şekil 5.4. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için K t nin değişimi... 55 Şekil 5.5. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 56 Şekil 5.6. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 57 Şekil 5.7. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 58 Şekil 5.8. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 59 Şekil 5.9. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 60 Şekil 5.10. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 61 Şekil 5.11. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 62 Şekil 5.12. 6 metre genişlikli tasarımların planı... 62 Şekil 5.13. 6 metre genişlikli tasarımların üç boyutlu görünüşü... 63 Şekil 5.14. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 64 Şekil 5.15. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 65

xvii Şekil Sayfa Şekil 5.16. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 66 Şekil 5.17. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 67 Şekil 5.18. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 68 Şekil 5.19. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 69 Şekil 5.20. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 70 Şekil 5.21. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 71 Şekil 5.22. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 72 Şekil 5.23. 8 m genişlikli model planı... 72 Şekil 5.24. 8 m genişlikli modellerin üç boyutlu görünüşü... 73 Şekil 5.25. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 74 Şekil 5.26. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 75 Şekil 5.27. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 76 Şekil 5.28. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 77 Şekil 5.29. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 78 Şekil 5.30. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 79 Şekil 5.31. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 80 Şekil 5.32. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 81

xviii Şekil Sayfa Şekil 5.33. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi... 82 Şekil 5.34. Model dalgakıranların birleşimi... 84 Şekil 5.35. Dalga iletim katsayısının yapı draftı ve deniz derinliği ile değişimi-1... 89 Şekil 5.36. Dalga iletim katsayısının yapı draftı ve deniz derinliği ile değişimi-2... 90 Şekil 5.37. Dalga iletim katsayısının yapı draftı ve deniz derinliği ile değişimi-3... 90 Şekil 5.38. Dalga iletim katsayısının yapı genişliği ile değişimi... 91 Şekil 5.39. Dalga iletim katsayısının deniz derinliği ile değişimi... 91 Şekil 5.40. Yaygın olarak kullanılan yüzen dalgakıran modelleri... 92 Şekil 5.41. Farklı modellerin dalga iletim katsayılarının karşılaştırılması... 93

xix RESİMLERİN LİSTESİ Resim Sayfa Resim 5.1. Tasarlanan program... 94 Resim 5.2. Örnek tasarım sonuçları... 94 Resim 5.3. Örnek tasarım sonuçları-2... 95

xx SİMGELER VE KISALTMALAR Bu çalışmada kullanılmış simgeler ve kısaltmalar, açıklamaları ile birlikte aşağıda sunulmuştur. Simgeler Açıklamalar a A c A e A K, B K, C c A w A 3 A 4 B B 2 B 3 C C D Cd C F C DW C m C q D d d b d r D n D 3 dd 1111(çeeeeeeeeeeeeee) d 15(filtre) dd 6666(ffffffffffff) cotα nın bire eşit olduğu zaman ki stabilite değeri Su seviyesiyle tabaka kreti arasındaki mesafe Koruyucu tabaka kretine olan mesafe Deneysel katsayılar Rüzgâr kuvvetinin etki y ettiği alan Cismin akım yönündeki alanı min (A 2 /A 1,1), (A 1 ve A 2 şekildeki alanlardır.) Yapı genişliği Kret genişliği Duvar önündeki koruyucu tabaka banket genişliği Dalga hızı Sürükleme katsayısı Dalga direnç katsayısı Kritik kuvvet kombinasyonu Rüzgâr direnç katsayısı Ek su kütlesi katsayısı Toplam direnç katsayısı Bir taşın karakteristik boyutu Su derinliği Dalga kırılma derinliği Draft yüksekliği Koruyucu tabakada yer değiştiren küp sayısı Tetrapodla aynı hacimdeki küpün kenar uzunluğu %90 ının çekirdek tabakasının altına geçtiği taş çapı %85 inin filtre tabakasının altına geçtiği taş çapı %40 ının filtre tabakasının altına geçtiği taş çapı

xxi Simgeler Açıklamalar d 85(çekirdek) D 50 dddd dddd E i E t F hh FF aa vv FF aa F b ff cc F D F k F R F q F w F h,0.1% g H h hh H b H d h d H i H o HH oo H s H t H 2 K k a %15 inin çekirdek tabakasının altına geçtiği taş çapı Taşların % 50 sinin ağırlığındaki taşın çapı Su hareketinin ivmesi Gelen dalga enerjisi İletilen dalga enerjisi Sürtünme kuvveti Taş basıncının oluşturduğu yatay kuvvet Taş basıncının oluşturduğu dikey kuvvet Kaldırma kuvveti Koruyucu tabakanın koruyamadığı duvar yüksekliği Sürükleme kuvveti Cisme etkiyen kaldırma kuvveti Rüzgâr direnç kuvveti Direnç ve atalet kuvvetlerinin toplamı Dalga direnç kuvveti %0,1 olasılığına karşılık gelen yatay dalga kuvveti Yer çekim ivmesi Dalgakıran önündeki tasarım dalga yüksekliği Su yüzeyinden dik uzaklık Koruyucu tabaka duvar yüksekliği Dalga kırılma derinliğindeki dalga yüksekliği Dalga yüksekliği Su derinliği Gelen dalga yüksekliği Proje dalga yüksekliği Tasarım dalga yüksekliği Dalgakıran önündeki belirgin dalga yüksekliği İletilen dalga yüksekliği Düzenli dalga yüksekliği Bir taşa etkiyen kaldırma Kuvveti Alan katsayısı

xxii Simgeler Açıklamalar K D K s K r K t k v k L Le L d L o L om n N od N s N s2 N z M 0.1% M 50 P hh PP aa P b ff PP bb rr PP bb P b,0.1% P dalga P d P w P 2 R r Ru Stabilite katsayısı Sığlaşma katsayısı Sapma katsayısı Dalga iletim katsayısı Hacim katsayısı Tabaka katsayısı Yapı topuğundaki dalga boyu Dalga uzunluğu Dalgaya dik yapı veya gemi uzunluğu (m) Derin deniz dalga uzunluğu Ortalama dalga periyodundaki dalga uzunluğu Taş yada beton koruyucu birey taş veya blok sayısı Koruyucu tabakada yer değiştiren küp sayısı Stabilite parametresi Topuk koruması stabilite parametresi Dalga sayısı %0,1 olasılığına karşılık gelen döndürme momenti Ortalama taş kütlesi Geçirimlilik katsayısı Duvar üzerindeki taş basıncı Suyun kaldırma basıncı f noktasına etkiyen dalga basıncı r noktasına etkiyen dalga basıncı %0,1 olasılığına karşılık gelen dalga kaldırma basıncı Dalga Basıncı Dinamik basınç Duvarın ön yüzüne dik olarak etkiyen dalga basıncı Hidrostatik basınç Taşların arasında meydana gelen etkileşim kuvveti Ortalama tabaka kalınlığı Dalganın tırmanacağı su yüzeyinden dik uzaklığı

xxiii Simgeler Açıklamalar S Hasar yüzdesi Sr Özgül ağırlıkların oranı S m T t u U U w u b V V b W WW WW 5555(ffffffffffff) WW 5555(çeeeeeeeeeeeeee) z αα Dalga dikliği Dalga periyodu Zaman Koruyucu tabaka taşlarının üzerindeki su hızı Akım hızı Rüzgâr hızı Dalga sırtındaki parçacığın hızı Bir taşın hacmi Cismin batan hacmi Koruyucu birey taş yada blok birim ağırlığı Taşların tekil ağırlığı Filtre tabakası ortalama taş ağırlığı Çekirdek tabakası ortalama taş ağırlığı Su yüzeyine göre düşey koordinat sistemi Yapı eğimi Göreceli özgül ağırlık δ ve b Katsayılar (δ= 0,8, b = 0.5) γ s γ a γ r γ w ξ ξ mc ξ m x ρ a ρρ ss ρρ ww Akışkanın özgül ağırlığı Koruyucu birey taş yada blok b özgül ağırlığı Taş özgül ağırlığı Suyun özgül ağırlığı Dalga kırılma parametresi Kritik kırılma parametresi değerleri Kırılma parametresi Dalganın yayılımının mesafesi Havanın yoğunluğu Taşın özgül kütlesi Suyun özgül kütlesi

xxiv Kısaltmalar Açıklamalar KYLPTTE SSS Kıyı Yapıları Ve Limanlar Planlama Ve Tasarım Teknik Esasları Sakin Su Seviyesi

1 1. GİRİŞ Kıyılarda ticaret, turizm ve balıkçılık sektörlerinin yeterli, ekonomik ve istikrarlı çalışabilmesi için gerekli yapılar inşa edilmesi gerekmektedir. Bu yapılar ticaret ve turizm limanları, kıyı koruma, kıyı yanaşma yapıları, balıkçı barınakları ve diğer yapılardır. Kıyı koruma yapıları ise genel olarak inşa edildikleri bölgenin arkasındaki yaşam alanlarını, limanları, sahilleri korumak ve insanlara güvenli alanlar sağlamak için inşa edilirler. Kıyı koruma yapıları mahmuzlar, dalgakıranlar, kıyı tahkimatları ve kıyı duvarlarıdır. Dalgakıranlar ise gemilerin emniyetli olarak barınmaları, liman faaliyetlerinin emniyetle sürdürmeleri, limanların kumlanmaya karşı korunmaları ve kıyıların erozyona karşı koymaları gibi amaçlarla inşa edilirler [1]. Dalgakıranlar farklı yapı formlarında planlanabilmektedir. Dalgakıranlar; klasik olarak taş dolgu, düşey yüzlü duvar ve kompozit tipte yapılabildiği gibi günümüzde önemini artıran ve yeni araştırma sahası oluşturan yüzen dalgakıran olarak ta tasarlanabilmektedir. Her dalgakıran çeşidinin avantaj ve dezavantajı vardır. Eski tip dalgakıranlar dalganın ve deniz suyunun doğal hareketini kütlesiyle engellediği için ekolojik yapıyı ve doğal su çevrimini bozmaktadırlar. Bu sebeple bu tip dalgakıranlar sediment birikimine yol açmakta ve çevreye zarar vermektedirler. Yüzen dalgakıranlar ise dalganın enerjisini sönümleyerek iletilmesini veya belli ölçüde yansımasını sağlayarak arkasında güvenli alanlar oluşturmaktadır. Deniz suyunun akıntısını engellememekte ve altından su rahatlıkla akabilmektedir, fakat yüzen dalgakıranlar genelde 1-1,5 m dalga yüksekliğindeki, 4-6 sn. periyodlu dalgalar için etkili çalışabilmektedir [2]. Tez kapsamında taş dolgu dalgakıran ve yüzen dalgakıranlar incelenmiştir. Kıyı yapıları teknik şartnamesindeki teknik şartları sağlayan taş dolgu dalgakıran tasarımı yapan bilgisayar programı yazılmıştır. Sekiz farklı durumda program ile tasarım sonuçları elde edilmiş ve maliyetleri hesaplanmıştır

2 Kullanım alanı artan yüzen dalgakıranların tarihi gelişimi incelenmiştir. Yüzen dalgakıranların tasarımında en önemli parametre dalga iletim katsayısıdır. On farklı dalga periyodu, dokuz farklı model, üç farklı deniz derinliği durumunda, dalga iletim katsayısının değişimi üç farklı yaklaşım yöntemine göre incelenmiştir. Bu karşılaştırmayı yapan bir program geliştirilmiştir. Program üç teoriyi faklı durumlar için grafikler ile karşılaştırmıştır. Bütün durumların maliyet hesabı yapılmış ve mali açıdan karşılaştırılmıştır. Hangi durumlarda yüzen dalgakıran kullanımının uygun olacağı, hangi durumlarda taş dolgu dalgakıran kullanımının uygun olacağı belirtilmiştir. Ayrıca kullanıcı tanımlı bir arayüz geliştirilmiştir. Bu arayüz ile kullanıcı tasarım yüzen dalgakıranın boyutlarını ve maliyetini istediği iletim katsayısına göre hesaplayabilecektir.

3 2. DALGAKIRANLAR Dalgakıranlar geçmişten günümüze kadar, kıyıların korunması ve insanoğlunun denizden ve kıyıdan daha güvenli faydalanmaları için inşa edilegelmiştir. İlk inşa edilen dalgakıranlar daha basit iken zamanla kıyı bilimindeki çalışmalar, teknolojik gelişmeler ve malzeme bilimindeki ilerlemeler sayesinde günümüzdeki modern dalgakıranlar inşa edilmiştir. Bilinen ilk taş dolgu dalgakıran M.Ö. 2000 lerde İskenderiye de, ilk modern taş dolgu dalgakıran ise 1781 de Fransa da ve ilk modern düşey yüzlü dalgakıran ise İngiltere de inşa edilmiştir [3]. Günümüzde genel olarak üç tip dalgakıran inşa edilmektedir. 1) Taş dolgu dalgakıranlar 2) Düşey yüzlü dalgakıranlar 3) Yüzen dalgakıranlar 2.1. Taş Dolgu Dalgakıranlar Taş dolgu dalgakıranlar, küçük boyutlu ocak artığı çekirdek üzerinde filtre ve bir veya iki sıra kaplama veya koruma tabakasından oluşturulur (Şekil 2.1). Ocak taşından imal edilen taş dolgu kaplama tabakası genellikle 6 ve 8 tona kadar tasarlanmaktadır. Bunun sebebi, 6-8 ton üzerindeki imalatlarda ocak taşı temin edilmesi güçleşmektedir. 15 tona kadar ocak taşının temin edilmesi durumunda da taşın nakliyesi problem olmakta, nakliye masrafları ekonomik olarak sıkıntı oluşturmaktadır. Bu sebeple yapay beton kullanılması daha uygun olmaktadır. Beton blokların en büyük faydası birbirlerine kilitlenmeleri ve daha rijit bir yapı oluşturmalarıdır. Az ağırlıklı beton elemanlarla daha stabil dalgakıranlar yapılabilmektedir [3].

4 Şekil 2.1. Taş Dolgu Dalgakıran [2] 2.2. Düşey Yüzlü Dalgakıranlar Düşey yüzlü dalgakıranlar tek bir katı cisim görünümlüdür, küçük elemanlarla inşa edilseler bile tek bir eleman olarak ele alınırlar (Şekil 2.2). Yapım malzemelerini sağlamak kolay ve yapım süreci hızlıdır. İnşa alanlarının kısıtlı olduğu yerlerde imal edilmeleri tercih sebebidir. En büyük dezavantajlarından biri, tasarım yükleri aşıldığı zaman yıkılmalarıdır [2]. Şekil 2.2. Düşey Yüzlü Dalgakıran [2]

5 2.3. Kompozit Tip Dalgakıranlar Kompozit tip dalgakıranlar, taş dolgu ve düşey yüzlü dalgakıranların birleşiminden oluşmaktadır. Bu tip dalgakıranlar, derin sularda ekonomik sebeplerden dolayı tercih edilmektedirler [2]. Kompozit dalgakıranlar, kuvveti zemine daha büyük alanlarda yayarlar, bu sebeple güçsüz zeminlerde de güvenle inşa edilirler. Şekil 2.3. Kompozit Tip Dalgakıran [2] 2.4. Yüzen Dalgakıranlar Yüzen dalgakıranlar; ekonomik, zemin probleminden bağımsız, erozyondan ve su derinliğinden gel-git nedeniyle etkilenmeyen, taşınmaları kolay yapılardır [3]. Çevreye zararı klasik dalgakıranlara nazaran az olan yüzen dalgakıranlar, farklı tiplerde imal edilebilmektedir. Şekil 2.4. Yüzen Dalgakıran [2]

6 2.5. Dalgakıranların Değerlendirilmesi Taş dolgu, düşey yüzlü ve kompozit dalgakıranlar geleneksel tip dalgakıran olarak tanımlanmaktadır. Farklı tip ve farklı şekilde yapılmalarına rağmen bu yapıların ortak çok yönü vardır. Gelen dalganın enerjisini sönümler, yansıtır veya engellerler. Belirli bölgelere sabit olarak inşa edilirler, bu yüzden zemine iyi oturmalıdırlar. Derin sularda inşa edilmeleri, yapım maliyetini artıracağı ve teknik olarak inşa edilmelerinin zorluğu sebebiyle, maksimum inşa derinliğine kadar inşa edilebilirler. Maksimum inşa derinliği değerinden sonra, inşa edilmeleri mühendislik açısından tercih edilmemektedir [2]. Bu kısıtlar, yeni tip dalgakıranların araştırılmasına ve denenmesine yol açmıştır. Teknik, ekonomik, askeri açıdan geleneksel dalgakıranlar özellikle derin sularda talebi karşılayamamaktadır. Yeni tip dalgakıranlar, kolay ve hızlı yerleştirilmeli, taşınabilmeli, farklı yerlerde ve derin sularda rahatlıkla kullanılabilmelidirler. Geçmişten günümüze birçok geleneksel olmayan dalgakıran tipi geliştirilmiştir. En önemlilerinden biri yüzen dalgakıranlardır [2]. Yüzen dalgakıranlar ile ilgili pratik ve teorik çok fazla araştırma yapılmıştır. Buna rağmen, uygulamada ve kullanımda oldukça sınırlı kalınmıştır. Bunun sebebi, yüzen dalgakıranın toplam dalga iletimine, dinamik tepkisinin karmaşıklığıdır. Yüzen dalgakıranlar bu sebeple küçük periyodlu dalgalara uygundur [2]. 2.6. Literatür Araştırması Dalgakıranların bilimsel olarak incelenmesi için literatür araştırılmıştır. Bazı çalışmalar incelenmiş ve sonuçları yorumlanmıştır. Ursell (1947) derin suda düşey bariyerden dalganın yansımasını teorik olarak incelemiştir. Yansıma ve iletim katsayılarını batık haldeki bariyer için tanımlamıştır. Morison ve diğerleri (1950) çalışmalarında dalganın deniz içindeki silindirik yapılar üzerinde oluşturacağı sürükleme kuvvetini deneysel olarak incelemişler ve ampirik denklemler tanımlamışlardır.

7 Hudson (1959) makalesinde günümüzde taş dolgu dalgakıran tasarımı için kullanılan Hudson Denklemini sunmuştur. Bu denklem deney sonuçlarına ve bu sonuçların korelasyonları sonucu elde edilmiştir. Raichlen (1975) tarafından yapılan çalışmada dalganın taş dolgu dalgakırana etkilerini, dalga tırmanması, dalga iletimi konularını incelemiş ve yapılan çalışmaları değerlendirmiştir. Van der Meer (1987) makalesinde taş dolgu dalgakıran tasarımında üç yüzün üzerinde yapılan deneyler sonucunda sıçrayarak ve dökülerek kırılan dalgalar için iki ayrı tasarım denklemi tanımlamıştır. Palmer ve Christian (1998) makalesinde taş dolgu dalgakıranların ana fonksiyonunun, kıyı alanlarını aşırı dalga hareketinden korumak olduğunu belirtmiştir. 60 yıldan fazla uygulamalı araştırmalara rağmen; taş dolgu dalgakıran tasarımının önerilen yapının fiziksel model ve deneylerine çoğunlukla dayanmaya devam ettiğini, koruma birimleri arasındaki etkileşimin zorlukla anlaşıldığını, koruma tabakası tasarımının çoğunlukla ampirik olarak kaldığını, koruma dengesi, şekli ve taş ağırlığının, çekirdek tabakasının şekli ve boyutlarının, permeabiletisinin, topuk dengesi ve üst yapının detayları tarafından etkilendiğini göstermişlerdir. Sannasiraj, Sundar ve Sundaravadivelu (1998) tarafından yapılan çalışmada duba tipi yüzen dalgakıran tasarımını teorik ve deneysel olarak araştırmışlardır. Sonlu elemanlar yöntemi ile dalgakırana gelen kuvvetler çözümlenmiş ve düzenli dalga durumunda dalgakıranın üç farklı demirlenme şekline göre demirlere gelen yükler değerlendirmişlerdir. Turan (2000) makalesinde taş dolgu dalgakıranların, dinamik dalga etkilerine koruyucu tabakasında kullanılan blokların ağırlıkları ile karşı koyduğunu belirtmiştir. Çalışmasında deney ortamında geliştirilen bazı ampirik formülleri, karşılaştırmalı olarak incelemiş ve blok ağırlıklarının belirlenmesini ve farklı şartlar altında sonuca etkisini araştırmıştır. Williams, Lee ve Huang (2000) makalesinde, dikdörtgen kesitli bir çift uzun yüzen duba dalgakıranın hidrodinamik özelliklerini teorik olarak araştırmıştır. Yapı üzerindeki dalga yansımasının, çoğunlukla yapının genişliğine, draftına, boşluk oranına ve demirle bağlamanın sertliğine bağlı olduğunu, suyun kaldırma kuvvetinin daha az etkili olduğunu göstermişlerdir.

8 Koç, Balas ve Arslan (2004) taş dolgu dalgakıran tasarımı için tasarım yapay sinir ağı oluşturmuş ve Van der Meer denklemi için geliştirilen yapay sinir ağını, Mersin Yat Limanı öntasarımın da uygulamıştır. İleri beslemeli denetimli yapay sinir ağlarının, Van der Meer denklemi ile modellemeye göre daha yüksek performans göstereceği belirtilmiştir.. Özsoysal ve Ünsan (2007) bildirisinde deniz yapılarında beton kullanımının avantaj ve dezavantajlarına değinmişler, Kocaeli Karamürsel de yapılmış, Ukrayna klas belgesine sahip olan yüzer beton iskelenin güvenli çalışma şartlarını analiz etmişler ve deniz dibinde bağlama elemanlarını tutan sinker betonlarını ayrıca tanıtmışlardır. Dong ve diğerleri (2008) çalışmalarında derin suda su ürünlerine 3 tip yüzen dalgakıranın (tek kutu, çift kutu ve ağ yapı) etkisini incelemişlerdir. Laboratuvar ortamında, dalgakıranların 2 boyutlu fiziksel modelleri dalga iletiminin ölçülmesi için denenmiştir. Board net tip dalgakıranda dalgakıranın genişliğinin, akım hızının, ağların sayısının ve dalgakıranının üst yapısının rijitliğinin dalga iletimine olan etkisinin daha fazla olduğun gözlemlemişlerdir. Diamantoulaki, Angelidaes ve Manolis (2008) makalesinde zemine kazıklar ile oturtulmuş esnek yüzer dalgakıranın performansını monokromatik dalga etkisinde incelemişlerdir. Dalgakıranın sayısal analizi yapılmış ve parametrik olarak yapının sertliği ve dalganın yönünün, dalgakıranın performansına olan etkileri değerlendirilmiştir. Sonuçlar yapının sertliği ve dalga yönünün, dalgakıranın performansını önemli derecede etkilediğini göstermiştir. Wang ve Sun (2010) makalesinde yeni bir konfigürasyon yüzen dalgakıran ve onun dalgalardaki performansını ele almıştır. Yapı çok sayıda baklava biçimli bloktan oluşmaktadır. Bloklar iletilen dalga yüksekliğini ve bağlama kuvvetlerini azaltmak için iyi düzenlenmiştir. Geçirimsiz düşey yüzlü dalgakıranın iletim katsayısına etkisi hesaplanmıştır. Gözenekli yüzen dalgakıranın dalga performansı ve bağlama sistemindeki kuvvetlerini hafiflettiği, deneysel olarak gösterilmiştir. Peng, Lee, Shin ve Mizutani (2013) tarafından yapılan çalışmada, su dalgaları ve batmış yüzen dalgakıran arasındaki tam doğrusal olmayan etkiler 2D sayısal hesaplama modeliyle

9 incelenmiştir. Sayısal model, IB (Immersed boundary) yöntemi ve VOF (Volume of fluid) yöntemi ile Navier Stoke çözücüsüne dayanmaktadır. Yüzen dalgakıranın mekanik modelinde üç hareket serbestliği düşünülmüş ve laboratuvar çalışmaları önerilen sayısal modeli doğrulamak için yapılmıştır. Bu makalede, eğimli gergi ayaklarıyla bağlı batık yüzen dalgakıranla su dalgalarının etkileri incelenmiştir. Deneysel ve sayısal araştırmalarda, iki farklı yüzen dalgakıran, dikdörtgen ve dairesel olmak üzere, kullanılmıştır. Hesaplanan ve ölçülen sonuçların karşılaştırılmasından serbest su yüzeyi, bağlantı demirlerine etki eden gerilim kuvvetleri ile yüzen kısmın dinamiğine göre uygun çıkmıştır. Özbahçeci (2013) makalesinde Türkiye de genelde yat limanlarında kullanılan yüzer dalgakıranların, Çandarlı Liman projesinde uygulanabilirliğini araştırmıştır. Elde edilen sonuçlarda istenen çalkantı değerlerine yüzen dalgakıranlarla ulaşılabildiği görülmüştür. Ruol, Martinelli ve Pezzutto (2013) yaygın olarak kullanılan π- tip yüzen dalgakıranın dalga iletimini tahmin edecek yeni, basit bir formül tanımlamışlardır. Macagno un (1954) çalışmasında tanımladığı dalga iletim katsayısını baz almışlardır, fakat kısa dalgalar ile büyük draftlar ihmal edildiği için, yazarlar tarafından formül ampirik düzenlemelerle ele alınmıştır. Deney sonuçları ile geliştirilen denklem ile tahmin sonuçları karşılaştırılmış ve uygun sonuçlar alınmıştır. Altomore ve diğerleri (2014) tarafından yapılan çalışmada, taş dolgu dalgakıranın koruma yapısının, 6 farklı dalga durumu, koruma tabakası planın 3 farklı konfigürasyonunda DualSPH kullanarak modellenmesini ve bu modele dalgakıranın tepkisini değerlendirmişlerdir. Porozitenin düştüğü zaman, dalga tırmanmasının yükseldiğini gözlemlemişlerdir, bu sebeple doğru fiziksel davranış üretilmesi için düzenli koruma tabakası planını kullanmışlardır.

10

11 3. TAŞ DOLGU DALGAKIRANLAR 3.1. Taş Dolgu Dalgakıranların Tasarım Yöntemleri Taş dolgu dalgakıranlar, en içte çekirdek tabakası, üstünde bir filtre tabakası ve onun üstünde koruyucu tabakadan oluşan üç tabakalı bir yapıdır. Taş dolgu dalgakıran tasarımı için Kıyı Yapıları ve Limanlar Planlama ve Tasarım Teknik Esasları, 2007 de (KYLPTTE,2007) iki yöntem önerilmektedir. 1) Hudson denklemi 2) Van Der Meer denklemi Bu denklemler aşağıda verilen koşullar altında geçerlidir. 1) İki sıra taş koruyucu tabakada kullanılacaktır. 2) Yapıya dik açıyla gelen dalgalar için tasarım yapılacaktır. 3) Kesit tasarımı model deneyleri yapılarak dalga kesinleştirilecektir. 3.2. Hudson Denklemi Dalgaların, dalgakıran üzerindeki hareket ve bu hareket sonucundaki etkileri çok karmaşıktır. Dalgalar, dalgakıran üzerinde kırılıp yansıyabileceği gibi tam olarak da kırılabilirler. Yapılan çalışmalarda, dalgakıran üzerine gelen kısa periyodlu rüzgâr dalgalarının yarattığı hareket, dalga dikliği (H/L), rölatif su derinliği (d/l), rölatif dalga yüksekliği (H/d), taban eğimi (m), dalgakıran eğimi (α), dalgaların geliş açısı (β), taş şekli faktörü (s a ), koruyucu tabaka kalınlığına (t) ve yapının porozitesine bağlı olduğu görülmüştür [3]. Devam eden çalışmalar koruyucu tabaka stabilitesinin; taşın sudaki ağırlığı (W ), taşın sakin su seviyesinden olan mesafesine (z), dalgakıran eğimi (α), dalgakıran yüksekliği (h) ve genişliği (b), taş şekli faktörü(s a ), koruyucu tabaka kalınlığına (t), porozite (Pr), taşların yerleştirme metotlarına bağlı olduğu ortaya konulmuştur. Koruyucu taşlara etkiyen toplam atalet ve direnç katsayısı Eş. 3.1 ile tanımlanmıştır.

12 FF qq = CC qq γγ ww gg uu2 (3.1) F q C q : Direnç ve atalet kuvvetlerinin toplamı (N) : Toplam direnç katsayısı gg : Yerçekimi ivmesi (m/s 2 ) u : Koruyucu tabaka taşlarının üzerindeki su hızı (m/s) γ w : Suyun özgül ağırlığı (N/m 3 ) Dalgaların dalgakıran üzerinde kırılmaları durumunda, kırılma anında dalga sırtındaki parçacığın hızı, kırılan dalganın oluşturduğu su jetinin hızına eşittir. Parçacığın hızı ve dalga kırılma derinliği arasında Eş. 3.2 ile gösterilen bir bağıntı vardır. uu bb 2 = ggdd bb (3.2) u b d b : Dalga sırtındaki parçacığın hızı (m/s) : Dalga kırılma derinliği (m) Dalganın kırılma alanındaki dalga yüksekliği ve dalga kırılma derinliği arasındaki bağıntı Eş. 3.3 ile verilmiştir. HH bb = kk bb dd bb (3.3) H b k b : Dalga kırılma derinliğindeki dalga yüksekliği (m) : Katsayı (f (H/L)) Eş. 3.2ve Eş. 3.3 ten Eş. 3.4 elde edilmiştir. uu bb 2 = gg kk bb HH bb (3.4) Kırılan dalganın yarattığı kuvvet Eş. 3.1 ve Eş.3.4 ün birleştirilmesiyle bulunur. FF qq = CC qq DD 2 γγ ww kk bb HH bb (3.5)

13 D : Bir taşın karakteristik boyutu Koruyucu tabakayı oluşturan taşlar tek tek suya atıldığı zaman sudaki ağırlığı (W ) ve sürtünme kuvvetiyle, taşı yerinden oynatacak kuvvetlere karşı koyar. Sürtünme kuvveti, taşın ağırlığı yanında ihmal edilebilecek seviyededir. WW = kk vv DD 3 (γγ rr γγ ww ) (3.6) WW : Taşların tekil ağırlığı (N) γ r : Taş özgül ağırlığı (N/m 3 ) k v : Hacim katsayısı Denge şartı için, taşların tekil ağırlığı toplam atalet ve moment direncine eşit olacaktır. WW = FF qq (3.7) Eş. 3.6 ve Eş. 3.5, Eş. 3.7 de yerine yazılırsa, Eş. 3.8 elde edilir. kk vv DD 3 (γγ rr γγ ww ) = CC qq DD 2 γγ ww kk bb HH bb (3.8) SS rr = γγ rr γγ ww (3.9) Sr : Özgül ağırlıkların oranı Eş. 3.9, Eş. 3.7 de yazılırsa, Eş. 3.10 elde edilir. kk vv DD(SS rr 1) = CC qqhh bb kk bb (3.10) Eş. 3.10, Eş. 3.11 şeklinde de yazılabilir. HH bb DD(SS rr 1) = kk bbkk vv CC qq (3.11) WW = kk vv DD 3 γγ rr (3.12)

14 Eş. 3.12 ifadesinden taşın karakteristik boyutu elde edilir. DD = WW kk vv γγ rr 1/3 (3.13) Eş. 3.12 ve Eş. 3.13 birleştirilirse, Eş. 3.14 elde edilir ve Eş. 3.15 bağıntısı tanımlanır. γγ 1/3 rr HH bb = kk 2/3 bbkk vv (SS rr 1)WW 1/3 CC qq (3.14) 2/3 kk bb kk vv CC qq = ff CC dd, kk aa, CC mm, kk vv, DD, dddd, dd, HH (3.15) uu 2 dddd LL LL Hudson (1959) dalgakıran üzerinde dalgaların kısmen kırılması veya kırılmadan yansıdığı durumlarda oluşturdukları kuvvetlerin aynı yönde olmadığı gibi oluşan su hareketlerinin de aynı olmadığını savunur. Ama taşların stabilitesinde kırılmayan ve kırılan dalgaların yarattığı kuvvetlerin değerlerinin mertebeleri yaklaşık olarak aynıdır [3]. Eş. 3.16 birinci dereceden bir kabul ile kırılmayan ve kırılan dalgaların kuvvet bağıntısını vermektedir. γγ 1/3 rr HH bb = ff CC (SS rr 1)WW dd, kk 1/3 aa, CC mm, kk vv, DD, PP, rr, h, mm, zz, BB 0, HH, DD, dddd, dd, HH (3.16) dd uu 2 dddd LL LL CC dd, kk aa, CC mm, kk vv katsayıları şekil faktörünün bir fonksiyonu ayrıca CC dd ve CC mm Reynold sayısının bir fonksiyonudur. Hudson (1959) yaptığı deneyler ile Eş. 3.16 in sağ tarafını elde etmek için çalışmıştır. DD, dddd uu 2 dddd değişkenleri, taşlar etrafındaki suyun hız alanın belirlenmemesi sebebiyle ihmal edilmiştir. dd, HH, αα, dd vvvv tt değişkenleri sabit tutulmuştur [3]. LL LL Koruyucu tabakaya düzenli, pürüzsüz, yuvarlak şekilli taşların yerleştirilmesi ile yapılan ilk deneylerde; Eş. 3.17 bağıntısı kullanılmıştır. γγ 1/3 rr HH bb = ff αα, dd, HH, SS (3.17) (SS rr 1)WW 1/3 LL LL S : Hasar yüzdesi

15 Bir veya iki taş tabakasının üzerine koruyucu tabaka olarak yerleştirilen tetrapod ve taş dolgu ile deneylerin ikinci kısmı yapılmıştır. γγ 1/3 rr HH bb = ff αα, dd, HH, rr (3.18) (SS rr 1)WW 1/3 LL LL Eş. 3.16, Eş 3.17 ve Eş 3.18 de sağ taraf stabilite parametresi ile ifade edilmiştir. dd, HH LL LL boyutsuz değişkenlerinin koruyucu tabaka taşlarının stabilitesi üzerinde yaptığı etkinin, dalgakıran eğimi ve koruyucu taş şeklinin yaptığı etkilere göre ihmal edilebilir seviyede olduğu yapılan deney sonuçlarında ortaya konmuştur. Deney sonuçları hiç hasar olmama ve dalgakıran üzerinden dalga aşmaması durumları için, cotα nın fonksiyonu olarak Ns e göre logaritmik kâğıda işlenmiştir. Geçirilen en uygun doğru; Eş. 3.19 ile elde edilmiştir. NN ss = aa(cccccccc) 1/3 (3.19) a α N s : cccccccc nın bire eşit olduğu zaman ki stabilite değeri : Dalgakıran eğimi : Stabilite parametresi Eş. 3.19, Eş. 3.18 de yerine konulursa, Eş. 3.20 elde edilir HH γγ 1/3 rr = WW 1/3 (SS rr 1) aa(cccccccc)1/3 (3.20) W H : Koruyucu birey taş ya da blok birim ağırlığı (N) : Dalgakıran önündeki tasarım dalga yüksekliği (m) Her iki tarafın küpü alınarak Eş. 3.20 düzenlenirse, Eş. 3.21 elde edilir. HH 3 γγ rr WW(SS rr 1) 3 = aa3 (cccccccc) (3.21) Koruyucu tabakanın taş şekline göre değişen ve deneysel olarak belirlenen stabilite katsayısı Eş. 3.22 ile tanımlanmıştır.

16 KK DD = aa 3 (3.22) K D : Stabilite katsayısı Seçilen tasarım dalgası için dalgakıran koruyucu taş ağırlığı hesaplanır. Bu hesapta, dalgakıranda hiç hasar olmama koşulu da sağlanmış olur. Hudson denklemi en son halini alır. Hudson denklemi; Eş. 3.23 veya Eş. 3.24 ile ifade edilir WW = WW = HH 3 γγ rr KK DD (SS rr 1) 3 cccccccc HH3 γγ rr KK DD 3 cccccccc (3.23) (3.24) : Göreceli özgül ağırlık Taş kütlesi Eş. 3.25 ile, taşların nominal çapı ise Eş.3.26 ile hesaplanır MM 50 = HH 3 ρρ rr KK DD ρρ rr ρρww 1 3 cccccccc DD nn50 = WW 50 ρρ rr gg 1/3 (3.25) (3.26) M 50 Dn 50 : Ortalama taş kütlesi (kg) : Taşların % 50 sinin ağırlığındaki taşın çapı (m) Çizelge 3.1. K D değerleri tasarım dalgası H=H s ( Eğim Açıları 1,5 cotα 3.0 ) [23,25] Hasar Taş Şekli Yerleştirme 0-5% 5-10% 10-15% Kırılan Kırılmayan Kırılmayan Kırılmayan Dalga Dalga Dalga Dalga Düzgün (Smooth Rounded) Düzensiz 2,1 2,4 3 3,6 Pürüzlü (Rough Angular) Düzensiz 3,5 4 4,9 6,6 Pürüzlü (Rough Angular) Özel 4,8 5,5

17 Çizelge 3.2. K D değerleri tasarım dalgası H= H 1/10 [23,25] Hasar Taş Şekli Yerleştirme Kırılan D=0-5% Kırılmayan Dalga Dalga Düzgün (Smooth Rounded) Düzensiz 1,2 2,4 Pürüzlü (Rough Angular) Düzensiz 2 4 Pürüzlü (Rough Angular) Özel 5,8 7 Belirgin dalga yüksekliklerine göre denge katsayıları Çizelge 3.1 ve Çizelge 3.2 ile, kafa kesiti için ise Çizelge 3.3 ile verilmiştir. Koruyucu topuk olması durumunda küp ve antifer bloklar için denge katsayıları gövde kesiti ve kafa kesiti için sırasıyla Çizelge 3.4 ve Çizelge 3.5 de verilmiştir [23]. Çizelge 3.3. Dalgakıran kafası için K D değerleri, H= H 1/10 [23,25] Hasar Taş Şekli Yerleştirme 0-5% 5-10% 10-15% Kırılan Kırılmayan Dalga Dalga Kırılmayan Kırılmayan Dalga Dalga Düzgün (Smooth Rounded) Düzensiz 2,1 2,4 3 3,6 Pürüzlü (Rough Angular) Düzensiz 3,5 4 4,9 6,6 Pürüzlü (Rough Angular) Özel 3 4,8 5,5 Çizelge 3.4. Taş dolgu dalgakıranların gövde kesiti için önerilen K D katsayıları [23] GÖVDE KESİTİ Hasar D= %0-5 Yapı eğimi KIRILMAYAN DALGA KOŞULLARI KIRILAN DALGA KOŞULLARI cot α KÜP ANTİFER KÜP ANTİFER 1,5 4,5 5 3,5 4 2,0 6,5 7 5 5,5 2,5 7,5 8 6 6,5 3,0 8,5 9 7 7,5 3,5 9,5-8 -

18 Çizelge 3.5. Taş dolgu dalgakıranların kafa kesiti için önerilen K D katsayıları [23] KAFA KESİTİ Hasar D= %0-5 Yapı eğimi KIRILMAYAN DALGA KIRILAN DALGA KOŞULLARI KOŞULLARI cot α KÜP ANTİFER KÜP ANTİFER 1.5-4 - 3,5 2.0 5 5,5 4 4,5 2.5 6 6,5 5 5,5 3.0 7 7,5 6 6,5 3.5 - - - - Koruma tabakasında gövdede ve kafada kullanılacak tetrapod elemanlar için gerekli K D değerleri Çizelge 3.6 ve Çizelge 3.7 ile verilmiştir. Çizelge 3.6. Dalgakıran gövdesi için K D değerleri ( H= H 1/10 D = %0-% 5 hasar ) [23,25] Koruyucu Tabaka Yerleştirme Tabakalar Kırılan Dalga Kırılmayan Dalga Yapı Eğimi Tetrapod Rastgele 2,0 7,0 8,0 1,5 2,0 3,0 Çizelge 3.7. Dalgakıran kafası için K D değerleri ( H= H 1/10 D = %0-% 5 hasar) [23,25] Koruyucu Yerleştirme Tabakalar Tabaka Tetrapod Rastgele 2,0 Kırılan Dalga Kırılmayan Dalga Yapı Eğimi 5,0 6,0 1,5 4,5 5,5 2,0 3,5 4,0 3,0

19 3.2.1. Koruma yapısındaki taşların üzerine gelen yükler Hudson denklemi taş dolgu dalgakıran tasarımında en bilinen ve oldukça eski bir denklemdir [26]. Hudson denklemi, koruma yapısındaki taşların üzerine etkiyen kuvvetlerin dengesini göz önüne almaktadır. Şekil 3.1. Koruyucu taşların üzerine etki eden kuvvetler Koruyucu taşların üzerine etkiyen kuvvetler Şekil 3.1 de gösterilmiştir. Bu kuvvetler; taşa etkiyen kaldırma kuvveti (K), taşların arasında meydana gelen etkileşim kuvveti (R), dalga basıncı (P dalga ) ve sürtünme kuvveti (F) olarak verilmiştir. Bu kuvvetler ve dengesi aşağıda incelenmiştir. Hesaplamalarda kullanılan taşlar küresel olarak ele alınmıştır. Taşın hacmi yaklaşık olarak Eş. 3.27, taşın ağırlığı Eş. 3.28 ve bir taşın üzerine etkiyen kaldırma kuvveti Eş. 3.29 ile verilmiştir. VV DD 3 (3.27) WW γγ rr DD 3 (3.28) KK γγ ww DD 3 (3.29) V : Bir taşın hacmi (m 3 ) Taşa etkiyen net düşey kuvvet, sürtünme kuvveti ve etkileşim kuvveti ihmal edilerek taşın ağırlığından kaldırma kuvveti çıkarılarak Eş. 3.30 ile elde edilmiştir [26].

20 WW KK = γγ rr γγ ww 1 γγ ww DD 3 = ( 1)γγ ww DD 3 (3.30) Bir taşın üzerine etkiyen dalga basıncı Eş 3.31 ile verilmiştir. FF ww ρρ ww uu 2 DD 2 (3.31) F w : Dalga basınç kuvveti (N) ρρ ww : Suyun özgül kütlesi (kg/m 3 ) Kritik kuvvet kombinasyonu, net düşey kuvvet ve dalga basıncı kuvvetleri ile elde edilmiştir [26]. Kritik kuvvet kombinasyonu yapının eğimine, dalga dikliği, taşların yerleşimine ve dalga yaklaşım açısına bağlıdır [26]. CC FF = WW KK PP dddddddddd (3.32) CC FF = ( 1)γγ wwdd 3 ρρ ww uu 2 DD 2 = ( 1)gg DD uu 2 (3.33) C F : Kritik kuvvet kombinasyonu Kırılma durumunda, su parçalarının hızı hemen hemen dalga hızına eşit olmakta ve dalga hızı sığ su yaklaşımı ile yaklaşık olarak Eş 3.34 ile hesaplanmaktadır [26]. CC = ggdd bb (3.34) C : Dalga hızı (m/s) Eş. 3.34 de kırılma derinliği yaklaşık olarak kırılan dalganın yüksekliğine eşit (Hb/db 1) alınmış ve Eş. 3.35 elde edilmiştir [26]. Hudson denkleminde, tasarım dalga yüksekliği kırılan dalga yüksekliğine eşittir, Eş. 3.35 i Eş. 3.36 olarak ifade edilebilir. uu = gghh bb (3.35) uu = gggg (3.36)

21 Su parçacıklarının hızı Eş. 3.35 de yerine konularsa kritik kuvvet kombinasyonu Eş. 3.37 elde edilir. Eş. 3.39 un düzenlenmesi ile taş çapı Eş. 3.38 ile bulunur. Taş ağırlığı, Eş. 3.30 da taş çapının yerine konulması ile Eş. 3.39 olarak hesaplanır. CC FF = ( 1)gg DD gggg HH (3.37) DD = CC ( 1) FF (3.38) WW = γγ rrhh 3 ( 1) 3 CC FF (3.39) Kritik kuvvet kombinasyonu, taşların stablite katsayısı ile yer değiştirirse Hudson denklemi elde edilir [26]. WW = γγ rrhh 3 tttttt αα ( 1) 3 KK DD (3.40) 3.3. Van der Meer Denklemi Van der Meer denklemi ile koruma tabakasında kullanılacak taş büyüklüğünü, hesaplamak için gerekli yöntem aşağıda belirtilmiştir. Sıçrayarak (plunging tipi) kırılma (ξξ mm <ξξ mmmm ) için Eş. 3.41 ve dökülerek (surging tipi) kırılma (ξξ mm >ξξ mmmm ) için Eş. 3.42 tanımlanmıştır. HH ss DD 50 = 6,2SS 0,2 PP 0,18 NN zz 0,1 ξξ mm 0,5 (3.41) HH ss DD 50 = 1,0SS 0,2 PP 0,13 NN zz 0,1 (cotα ) 0,5 ξξ mm PP (3.42) ξξ mm = SS mm 0.5 tttttttt (3.43) ξξ mmmm = (6,2PP 0,31 (tttttttt) 0.5 ) 1/(PP+0.5) (3.44) S m =H s /L om (3.45) S m L om ξξ mmmm ξξ mm : Dalga dikliği; (0,005 S m 0,06 için geçerli) : Ortalama dalga periyodundaki dalga uzunluğu (m) : Kritik kırılma parametresi değeri : Kırılma parametresi

22 P : Geçirimlilik (Permeabilite) katsayısı 0,1 < P < 0,6 (önerilen P=0,4) N z : Dalga sayısı (N z 7500) H s S : Dalgakıran önündeki belirgin dalga yüksekliği (m) : Hasar yüzdesi SS = AA ee 2 (3.46) DD50 A e : Hasara göre kesit alanı (m 2 ) Çizelge 3.8. Hasar seviyelerine göre S değerleri [25] Birim Eğim Hasar Orta Tam Başlangıcı Hasar Hasar Taş 1:1,5 2 3-5 8 Taş 1:2 2 4-6 8 Taş 1:3 2 6-9 12 Taş 1:4-1:6 2 8-12 17 3.3.1. Van Der Meer denkleminde koruma tabakasında kullanılacak beton eleman büyüklüğü için hesaplama yöntemi Koruyucu tabakalarda, beton elemanların kullanıldığı tasarım denklemleri, beton elemanların şekillerine göre verilmiştir. Bu denklemler, 1:1,5 eğimli koruyucu tabakada rastgele yerleştirilmiş iki sıra küp, dalga aşması gözlemlenmeyen eğimler ve düzensiz ve dik gelen dalgalar içindir. Beton küp ile imal edilmiş yapı önünde kırılmayan dalgalar ve kırılma benzetim parametresi 3 < ξξ mmmm < 6 için Eş. 3.48 geçerlidir. ξξ mm = SS mm 0,5 tttttttt (3.48) HH ss 0,4 = 6,7NN oooo 0,1 + 1 SS DD mm nn NN zz 0,3 (3.49)

23 D n N od : Koruyucu tabakada yer değiştiren küp sayısı : Koruyucu tabakada genişliği D n olan alanda yer değiştiren küp sayısı Çizelge 3.9. H s / D n ve bu değere karşılık gelen K D değerleri [23,27] Hasar Seviyesi Hasar Başlangıcı, S=2 Orta Hasar, S=2 HH ss DD nn 1,8 2,0 2,3 2,6 K D Eğim 1: 1.5 Eğim 1 : 2 3,9 5,3 2,9 4,0 8,1-12 6,1 8,8 Kırılma benzetim parametresi 3,5 < ξξ mmmm < 6 olan, tetrapod ile oluşturulmuş yapı önünde kırılmayan dalgalar için Eş. 3.50 geçerlidir. HH ss 0,5 = 3,75NN oooo 0,2 + 0,85 SS DD mm 3 NN zz 0,25 (3.50) L om D 3 : Ortalama dalga periyodundaki dalga uzunluğu (m) : Tetrapodla aynı hacimdeki küpün kenar uzunluğu (m) 3.4. Hudson ve Van der Meer Denklemlerinin Karşılaştırılması Hudson ve Van der Meer denklemleri taş dolgu dalgakıran tasarımında Türkiye de olduğu gibi Dünya da da en yaygın kullanılan denklemlerdir. Bu iki denklem de hidrolik model deneylerine dayanmaktadır. Hudson denklemi düzenli dalga deneyleri sonucu elde edilmiştir [28]. Hudson denklemi incelendiği zaman, denklemi dalga yüksekliği, suyun ve taşın birim hacim ağırlığı, yapı eğimi ve stabilite katsayısının oluşturduğu görülmektedir. Denklemde hasar oranının, dalga tipinin (kırılan veya kırılmayan dalga) ve kesitin yerinin (gövdede veya kafada olması) etkisi stabilite katsayısı ile ifade edilmektedir [28]. Hudson denklemi, düzenli dalgalar ile elde edildiğinden, dalga yüksekliği düzenli dalga ortamındaki değişmeyen dalga yüksekliğidir. Denklemin düzensiz dalgalara uyarlanması için dalga yüksekliği olarak belirgin dalga yüksekliğinin kullanılması önerilmiştir [24].

24 Kırılmayan dalga koşullarında ise gözlemlenen dalgaların en büyük %10 nun ortalamasının kullanılması tavsiye edilmiştir [25]. Van der Meer denklemi ise deneylerde düzensiz dalgalar kullanılarak elde edilmiş, sıçrayarak kırılan ve yapı üzerinde kabararak kırılan dalgalar için iki ayrı denklem önerilmiştir. Van der Meer denkleminde de yapı eğimi, taş ve suyun yoğunluğu kullanılmış, dalga yüksekliği olarak belirgin dalga yüksekliği ele alınmıştır. Hudson denkleminden farklı olarak, Van der Meer denkleminde dalga periyodu, geçirgenlik, fırtına süresi ve hasar seviyesi de etkilidir. Van der Meer (1987), Rayleigh dağılımının geçerli olduğu sığ olmayan deniz koşullarında deneylerinin çoğunu gerçekleştirmiştir [28]. Van der Meer denklemleri belirgin dalga yüksekliğinin yerine gözlemlenen dalgaların en büyük % 2 sinin ortalaması kullanılarak sığ su durumunda da kullanılabilmektedir [28]. Özbahçeci ve Bilyay (2007) çalışmalarında Hudson ve Van der Meer denklemlerini, kırılan ve kırılmayan dalga durumu için toplam 1260 tasarım senaryosu kullanarak karşılaştırmışlardır. Farklı dalga durumları için karşılaştırmalarının sebebi, iki denklemde de bu durumlar için farklı parametrelerin kullanılmasıdır. Kırılan dalga durumunda, Hudson denklemini, kırılmayan dalga durumunda ise düzensiz dalga deneyleri sonucu elde edilen, daha fazla parametreyi içeren Meer denklemini kullanmayı önermişlerdir [28]. 3.5. Dalgakıran Kafası Denge Denklemleri Hudson (1959) dalgakıran tasarımında, dalgakıranın kafa ve gövdesinin kesit hesabı için iki ayrı denklem önermiş, buna karşın Van der Meer (1987) her iki bölge içinde tek bir denklem önermiştir [23]. Aynı dalga şartlarında dalgakıranın kafası, gövdesine göre daha fazla zarar görmektedir. Bu sebeple dalgakıranın kafasında daha büyük taş ağırlığı verecek K D değerlerinin kullanılması önerilmektedir. Kafa kesitinin taş ağırlığını hesaplayabilmek için aşağıdaki denklem (Eş. 3.51) önerilmektedir [23]. Eş. 3.51 genelde düzenli dalgalar, kırılan ve kırılmadan gelen dalgalar ve aşmanın olmadığı dalgalar için uygundur. Dalga geliş açısı; 0 o,45 o, 90 o, 135 o dir. HH DD nn50 = AA KK ξξ 2 + BB KK ξξ + CC cc (3.51)

ξξ = tttttttt HH LL 1 2 (3.52) 25 H : Dalgakıran önündeki tasarım dalga yüksekliği (m) D n50 L : Taşların %50 sinin ağırlığının daha az olduğu taşın çapı (m) : Yapı topuğundaki dalga boyu (m) A K, B K, C c : Deneysel katsayılar Çizelge 3.10. Deneysel katsayılar [23] Armor Tipi A K B K C C Eğim ξ Taş 0,272-1,749 4,179 1 : 1,5 2,1 4,1 Taş 0,198-1,234 3,289 1 : 2,0 1,8 3,4 3.6. Dalgakıran Filtre Tasarımı Filtre tabakası, taş dolgu dalgakıranların çekirdeğini korumak, malzeme kaybını önlemek veya dalga ve akıntıların sebep olabileceği zemin aşınmasını önlemek için yapılır. Geotekstil, tanelenmiş malzeme, çakıl ve küçük taşlar kullanılarak bir veya birden fazla katmanlı filtre tabakaları yapılabilir. Tanelenmiş filtre tasarımı koşulları, düzenli ve sıkışmış küreler arasında ki boşluğun geometrisine bağlıdır. Tane büyüklük dağılımı, aşağıda belirtilen geometrik filtre tasarım koşullarını sağlamalıdır. 3.6.1. Koruma koşulu Dalgakıran kesitinde kullanılan filtre tabakası, çekirdek malzemesinin kaybını önlemek için kullanılır. Filtre tabakası Eş. 3.53 ve Eş. 3.54 koşullarını sağlamalıdır. dd 15(ffffffffffff) dd 85(çeeeeeeeeeeeeee) < (4 5) (3.53) WW 50(ffffffffffff) WW 50(çeeeeeeeeeeeeee) < (15 20) (3.54)

26 d 85(çekirdek) d 15(filtre) WW 50(ffffffffffff) : % 15 inin çekirdek tabakasının altına geçtiği taş çapı (m) : % 85 inin filtre tabakasının altına geçtiği taş çapı (m) : Filtre tabakası ortalama taş ağırlığı (N) WW 50(çeeeeeeeeeeeeee) : Çekirdek tabakası ortalama taş ağırlığı (N) 3.6.2. Geçirgenlik koşulu Dalga enerjisinin sönümlenebilmesi için filtre tabakasında yeterli geçirgenliğin sağlanması gerekmektedir. Geçirgenliğin sağlanması için gerekli şart Eş. 3.55 de verilmiştir. dd 15(ffffffffffff) dd 15(çeeeeeeeeeeeeee) > (4 5) (3.55) dd 15(çeeeeeeeeeeeeee) : % 85 inin çekirdek tabakasının altına geçtiği taş çapı (m) 3.6.3. İç denge koşulu Filtre malzemesinin gradasyon aralığı geniş ise, filtre tabakasının iç dengesini sağlayan ince taneli malzemelerde dalga etkisiyle yıkanma olabilir. Dengeyi koruyabilmek ve sağlayabilmek için Eş. 3.56 kullanılmalıdır. dd 60(ffffffffffff) dd 10(çeeeeeeeeeeeeee) < 10 (3.56) dd 60(ffffffffffff) : % 40 ının filtre tabakasının altına geçtiği taş çapı (m) dd 10(çeeeeeeeeeeeeee) : % 90 ının çekirdek tabakasının altına geçtiği taş çapı (m) 3.7. Dalgakıran Geometrik Özelliklerinin Belirlenmesi Tasarım sırasında aşağıda verilen yapı geometrik özellikleri belirlenmelidir. 1) Kret yüksekliği ve genişliği 2) Taş dolgu dalgakıranlarda beton kronman duvar 3) Koruyucu birey taş veya blok tabaka kalınlığı ve alt tabakalar

27 4) Ana filtre tabakasının taban yüksekliği 5) Topuk (filtre tabakası dengesi için) 6) Dalgakıran kafası ve liman tarafı koruma tabakası 7) İkincil filtre tabakası 3.7.1. Kret kotu Dalgakıran, jetty veya kıyı koruma taş dolgu yapılarda, dalga aşmasının yapının arkasında bir hasara neden olmaması koşuluyla, dalga aşmasına izin verilir. Dalga aşması, kret yüksekliğinin dalga tırmanması değerinden küçük olması durumunda oluşur. Koruyucu birey taş veya blok tabakası düz ve az geçirgen ise dalga tırmanması değeri daha yüksektir. 3.7.2. Kret genişliği Kret genişliği, izin verilen dalga aşması değerine bağlıdır, ancak tek parametre bu değildir. Dalga aşması için genel kural, en küçük kret genişliğinin üç adet koruyucu birey taş veya bloğun genişliğine eşit olmasıdır ve kret genişliği Eş. 3.57 kullanılarak hesaplanır. BB 2 = nnkk WW 1 3 γγ aa (3.57) B 2 n k W : Kret genişliği (m) : Taş yada beton koruyucu birey taş veya blok sayısı : Tabaka katsayısı : Koruyucu birey taş ya da blok birim ağırlığı (N) γ a : Koruyucu birey taş ya da blok birim malzemesinin özgül ağırlığı (N/m 3 ) Çizelge 3.11. Koruyucu tabakaların tabaka katsayısı ve boşluk oranları [23,25] Koruyucu Tabaka Birey Taş ya da Blok n Yerleştirme Tabaka Katsayısı (k ) Boşluk Oranı (%P) Ocak taşı (düz) 1 2 Rastgele 1,02 38 Ocak taşı (pürüzlü) 2 2 Rastgele 1 37 Ocak taşı (pürüzlü) 2 3 Rastgele 1 40

28 Çizelge 3.11. (devam) Koruyucu tabakaların tabaka katsayısı ve boşluk oranlarıı [23,25] Koruyucu Tabaka Birey Taş ya da Blok n Yerleştirme Tabaka Katsayısı (k ) Boşluk Oranı (%P) Ocak taşı (paralel yüzlü) 2 Özel - 27 Ocak taşı Sınırlandırılmış Rastgele - 37 Küp 2 Rastgele 1,1 47 Tetrapod 2 Rastgele 1,04 50 3.7.3. Koruyucu tabaka kalınlığı Koruyucu tabaka kalınlığı Eş. 3.58 kullanılarak hesaplanmaktadır. Filtre tabakası kalınlığı hesaplamalarında da Eş. 3.58, filtre tabakası taş ağırlığı ile kullanılır. rr = nnkk WW 1 3 γγ aa (3.58) r n : Ortalama tabaka kalınlığı (m) : Taş ya da beton koruyucu birey taş veya blok sayısı (genellikle n=2) Şekil 3.1 ve Şekil 3.2 taş dolgu dalgakıranlarda her bir tabakada kullanılacak ortalama taş büyüklüğünü birim ağırlık türünden göstermektedir. Küçük taş parçalarının, dalga etkisi ile alt tabakalarından üst tabakalara geçişini önlemek için aşağıda verilen filtre tasarım koşulu, Şekil 3.1 ve Şekil 3.2 de verilen taş büyüklüklerinin kontrol edilmesi amacıyla kullanılır. Şekil 3.2. Dalga aşmaması, az dalga aşması durumlarında taş dolgu dalgakıran kesiti [27]

29 Şekil 3.3. Her iki yönde de dalga etkisinde kalan taş dolgu dalgakıran kesiti [27] 3.7.4. Koruyucu tabaka taban kotu Su derinliğinin 1,5H den (H, koruyucu birey taş veya blok birim ağırlığının bulunması için kullanılan düzensiz tasarım dalga yüksekliğidir.) daha büyük olduğu durumlarda, filtre tabakasındaki koruyucu birey taş veya bloklar minimum sakin su seviyesi altına (SSS) 1,5 H kadar uzatılır (Bkz. Şekil 3.2). Su derinliğinin 1,5 H den az olması durumunda ise Şekil 3.3 deki kesit kullanılır. Bu durumda koruma tabakası deniz ve liman tarafında deniz tabanına kadar uzatılır. Yapı başı ve kara tarafı koruyucu tabakası, ikincil koruyucu tabaka ve alt tabakaların tasarımları Şekil 3.2 ve Şekil 3.3 kullanılarak yapılacaktır [23]. 3.7.5. Taş dolgu yapılarda kronman duvar hesabı Taş dolgu yapılarda kullanılan kronman duvarının dört amacı vardır [23]. 1) Kreti güçlendirmek 2) Dalga aşmasını saptırarak yapının kara tarafındaki eğimi üzerindeki etkisini azaltmak 3) Kret yüksekliğini artırmak 4) Yapım ve bakım işlemleri için yol sağlamak

30 3.8. Beton Kronman Duvara Etkiyen Dalga Kuvvetleri Dalga tırmanmasının, duvara ulaşması neticesinde beton başlıkta dalga yükü oluşur. Bu yük, sadece dalga özelliklerine bağlı olmayıp yapının deniz tarafında ki geometrisine de bağlıdır. Düzensiz dalgaların, üst yapının bütününde oluşturdukları dalga kuvvetleri belirsiz bir olaydır. Basınç dağılımları ve bunlardan kaynaklanan kuvvetler Şekil 3.4 de gösterilmiştir. Şekil 3.4. Kronman duvara etkiyen kuvvetler [27] Duvarın ön yüzüne etkiyen dik dalga basıncı, büyük düşey hızlardan ve ivmelerden etkilenir. Duvar üzerinde taş basıncı (PP h aa ) olup oluşturduğu yatay ve dik kuvvetler (FF h aa ) ve (FF vv aa ) olarak gösterilir. Kaldırma basıncı dağılımının yarattığı kaldırma kuvveti F b olarak verilmiştir. Köşe noktaya (f) etkiyen kaldırma basıncı PP ff bb duvarın ön kısmına etkiyen basınca eşittir. Arka noktaya (r) etkiyen kaldırma basıncı (PP rr bb ), r noktasına etkiyen basınca eşittir. Beton başlık üzerine etkiyen yatay dalga kuvveti, kaldırma basıncı ve dönme momenti hesabı aşağıda verildiği şekilde yapılacaktır [23].

31 Şekil 3.5. Kronman duvarına gelen dalga kuvvetleri [23] FF h,0.1% = 0,21 LL oooo BB 1,6PP mmγγ eeeeee + AA 4 PP mm 2 h (3.59) MM 0,1% = aa FF h,0.1% = 0,55 h + γγ eeeeee FF h,0.1% (3.60) PP bb,0.1% = 1,00AA 4 PP mm (3.61) p m = ρwg(r u0,1% A c ) RR uu,0,1% = ξξ mm = tttttttt HH ss LLoooo 1,12HH ss ξξ mm ξξ mm 1,5 0,55 1,34HH ss ξξ mm ξξ mm > 1,5 (3.62) (3.63) (3.64) y eff = min(y/2,f c ) (3.65) yy eeeeee = RR uu,0,1% AA CC ssssssss ssssss15 oo cos (αα 15 oo ) yy > 0 0 yy 0 (3.66) F h,0.1% : %0,1 olasılığına karşılık gelen yatay dalga kuvveti (N) M 0.1% : %0,1 olasılığına karşılık gelen döndürme momenti (N) P b,0.1% : %0,1 olasılığına karşılık gelen dalga kaldırma basıncı (N/m 2 ) B 3 : Duvar önündeki koruyucu tabaka banket genişliği (m) R u0,1% : : Gelen dalganın %0,1 aşılma olasılığına karşılık gelen dalga tırmanması A c A 4 : Su seviyesi ile tabaka kreti arasındaki mesafe (m) : min (A 2 /A 1,1), (A 1 ve A 2 şekildeki alanlardır.) h : Koruyucu tabaka duvar yüksekliği (m)

32 f c : Koruyucu tabakanın koruyamadığı duvar yüksekliği (m) 3.8.1. Topuk koruma Dalgakıranın topuk önü korunaksız bırakılırsa, dalga etkisi altında oyulma ve yapıyı etkileyecek hasar meydana gelebilir. Bu sebeple, dalgakıranın topuk önüne koruma yapılmalıdır. Dik gelen düzenli dalgalar için topuk koruma denge hesapları Şekil 3.6 ve Eş. 3.67 kullanılarak yapılabilmektedir. NN ss2 = HH DD nn50 (3.67) N s2 : Topuk koruması stabilite parametresi Şekil 3.6. Topuk koruma stabilite sayısı [23,27]

Şekil 3.7. Topuk koruması için asgari koşullar [23,29] 33

34

35 4. YÜZEN DALGAKIRANLAR 4.1. Yüzen Dalgakıranların Tarihi Gelişimi Yazılı eserlerde, yüzen dalgakıranlar 1811 de ilk kez karşımıza çıkmıştır. Birleşik Krallık mimarı olan General Bentham, Plymouth daki İngiliz donanmasını dalgaların etkisinden korumak için yüzen dalgakıran tasarlamıştır [30]. Dalgakıran 117 tane ve her biri 18,3 m uzunluğunda, 9,2 m genişliğinde ve 9,2 m yüksekliğinde tahta üçgen çerçeveden oluşmaktadır. 1842 de Reid in Civil Engineers and Architects Journal dergisinde yüzen sönümleyici sistemi yayınlanmıştır [31]. Dalgakıran, kemerli tahta çerçeve ve dalgaların üzerinde kırılması için eğimli tahta bir rampadan oluşmaktadır. Şekil 4.1. de gösterilen dalgakıranın inşa edilip edilmediği hakkında kesin bir bilgi yoktur [32]. Joly 1905 de Royal Dublin Society e yaptığı sunumda, İrlanda nın doğu kıyıları için 2 farklı konseptte yüzen dalgakıran önermiştir [31]. Tasarımında, dalgakıranın içinde belli bir kapalı alana su koyarak, dalgakıranın daha rijit ve okyanus dalgalarına tepkisiz kalabilmesini sağlamıştır. Bu sistem hiçbir zaman inşa edilememiş olmasına rağmen, yüzen dalgakıranlara olan ilgiyi artırmıştır [31]. 1941 de İsveç in kıyı şehri olan Lysekil de küçük gemi limanı için 120 m uzunluğunda yüzen beton dalgakıran inşa edilmiştir [30]. Katamaran sistemde inşa edilen dalgakıran, 4,5 m 2 dikdörtgen beton kesitten oluşmaktadır. Kullanım ömrü boyunca dalgakıran etkili çalışmıştır. Amerika nın II. Dünya Savaşı ndaki Normandiya çıkarmasına kadar yüzen dalgakıranların önemi pek anlaşılmamıştır [31]. Dalgalar gemilerin boşaltma alanına çok fazla zarar vermiş, bu sebeple zararları azaltmak, asker ve malzemeleri korumak için yeni tip dalgakıranlar imal edilmiş ve kullanılmıştır. Kullanılan dalgakıran çeşitlerinden biri olan 9x9 m haç kesitli bombardon sistem olup, 61 m uzunlukta, 5-6 sn. periyot aralığında ve 3 m dalga yüksekliğine göre tasarlanmıştır [31].

36 Şekil 4.1. Reid in tasarladığı yüzer dalgakıran [32] Şekil 4.2. Joly tarafından önerilen yüzen dalgakıran-1 [32] Teknolojinin ilerlemesi ile 1970 lerde, yeni tip yüzen dalgakıranlarda büyük gelişmeler yaşanmıştır. Marinaları ve küçük teknelerin bağlandığı barınakları korumakta çok sıklıkla kullanılmışlardır. Bu zaman periyodunda, yüzen dalgakıranlara ilgi o kadar artmıştır ki, 1974 te ilk yüzen dalgakıran konferansı University of Rhode Island da, ikincisi 7 yıl sonra 1981 de University of Washington da gerçekleştirilmiştir [30].

37 Şekil 4.3. Joly tarafından önerilen yüzen dalgakıran-2 [32] Şekil 4.4. Bombardon tipi yüzer dalgakıran [32] 4.2. Yüzen Dalgakıranların Avantajları Yüzen dalgakıranların, geleneksel dalgakıranlara nazaran çok fazla avantajı vardır. Bu avantajların önemli olanları incelenmiştir. 4.2.1. İnşaat maliyeti Uygulanmasının ve yapının inşasının kolaylığı sebebiyle, yüzen dalgakıranların maliyeti daha düşük olmaktadır. Geleneksel tip dalgakıranlarla kıyaslandığında, ekonomik açıdan

38 oldukça avantajlıdırlar. Derin sularda, geleneksel tip dalgakıranların malzeme temini, işçilik ve uygulamadaki zorluklardan dolayı, maliyeti derinlikle birlikte katlanarak artmaktadır. 4.2.2. Modülerlik Yüzen dalgakıranlar, modüler yapıda oldukları için kolay kurulabilmekte, inşa edilebilmekte ve istendiği zaman farklı yerlerde monte edilebilmektedirler. Bu özellikleri onların uygulama alanlarını genişletmektedir. 4.2.3. Katı madde taşınımının engellenmemesi Kıyılar, doğal olarak katı madde taşınımını dengelemekte ve herhangi madde kaybına uğramadan dengelerini sürdürebilmektedirler. Geleneksel dalgakıranlar, zemine oturdukları için sediment taşınımını engellemekte, doğal katı taşınım dengesini bozmaktadırlar. Yapının taşınım yönüne bağlı olarak, bir tarafında sediment birikimi olurken, diğer tarafında madde kaybı olacak ve oyulma meydana gelecektir. Yüzer dalgakıranlar, zemine demirlendikleri için kıyının madde taşınımını engellememektedirler. Kıyıların doğal yapısına, geleneksel dalgakıranlar gibi zarar vermemektedirler. 4.2.4. Su çevrimini daha az etkilemesi Yüzen dalgakıranlar korudukları bölgelerde su çevrimini, geleneksel tip dalgakıranlara oranla daha az etkilemektedirler. Suyun kalitesinin korunmasına ve daha az kirlenmesine olanak sağlamaktadırlar. Akıntıyı tam kesmediği için su çevrimi devam etmekte ve su doğal dengesini tekrar sağlayabilmektedir. 4.3. Yüzen Dalgakıranların Dezavantajları Yüzen dalgakıranların avantajlarının yanında dezavantajları da vardır. Bu dezavantajlar genellikle yüzen dalgakıranların performansını etkilemektedir.

39 4.3.1. Performans özellikleri Yüzen dalgakıranlar belirli frekans aralığındaki dalgaları engelleyebilmektedir. Ayrıca, dalgakıranın arkasında da dalgalar oluşmaktadır. Yüzen dalgakıranlar, genellikle en fazla 4 ila 6 sn. periyodlu dalgaları engelleyecek şekilde tasarlanmaktadır. Uygulamada ise çoğunlukla 4 sn. ve altındaki periyodlu dalgalar için tasarlanmış yüzen dalgakıranlarla karşılaşılmaktadır. Kısa periyodlu dalgalara karşı etkili biçimde kullanılabilen yüzen dalgakıranlar, uzun periyodlu dalgalara karşı geleneksel tip dalgakıranlara göre daha az etkilidirler. 4.3.2. Hasar durumunda davranış Yüzer dalgakıranlar, şiddetli fırtınalarda birbirlerine çarparak zarar almakta ve şayet iyi tasarlanmamışlar ise bu zarar giderek artmaktadır. Korudukları limanlara, bağlı olan gemi ve teknelere, diğer yüzer yapılara zarar vermekte ve koruyamamaya başlamaktadırlar. Yüzer dalgakıranların tasarımı ve iyi planlanması çok önem arz etmektedir. Diğer açıdan geleneksel tip dalgakıranlar şiddetli fırtına altında malzeme kaybına uğramaya başlayacaktır. Fırtınanın şiddetine göre malzeme kaybı artacak ve toptan göçmeye doğru gidecektir. Fakat bu yıkılma zaman alacak ve dalgakıran yıkılana kadar korumaya devam edecektir. 4.4. Yüzen Dalgakıran Çeşitleri Yüzen dalgakıranlar dört ana çeşitten oluşmaktadır. Bunlar; 1) Kutu tipi 2) Duba tipi 3) Raft/Mat tipi 4) Tethere tip tir. İlk üç tip yüzen dalgakıran, tethere tip dalgakıranlara nispeten fiziksel modelleme ve prototipi denenerek çok geniş alanda araştırılmıştır [33]. Dizayn amacına göre yüzen dalgakıranlar iki çeşide ayrılmaktadır.

40 1) Yansıtıcı yapılar; kutu tipi ve duba tipi yüzen dalgakıranlar 2) Sönümleyici yapılar; mat tipi ve tethere tipi yüzen dalgakıranlar Şekil 4.5. Yansıtıcı hareket [34] İki çeşit etki Şekil 4.4 ve 4.5 de gösterilmiştir. Gelen dalga yüksekliği, iletilen dalga yüksekliği ve yansıyan dalga yüksekliği sırasıyla H i, H t, H r değişkenleri ile gösterilmiştir. Bu sınıflandırma keyfidir ve her tip yüzen dalgakıran iki hareketi de kısmen yapabilmektedir [34]. Şekil 4.6. Sönümleyici Hareket [34]

41 4.4.1. Kutu tip dalgakıranlar En sık kullanılan yüzen dalgakıran tipidir. Genellikle içi boş betonarme yapılmakta veya içi polyester gibi hafif malzemelerden oluşmaktadır. Bu tip dalgakıranlarda, yapının genişliği birkaç metreden öteye geçemez, sınırlıdır. Yüzen dalgakıranların bağlantıları hem esnek, tercihen dalgakıranın ekseninde olan hem de ön gerilmeli veya sonradan gerilmeli olarak kullanılmalıdır. Bağlantılar sayesinde, yüzen dalgakıran sisteminin bileşenleri tek bir birim olarak çalışır. Bu tip yüzen dalgakıranlarda, modüler sistem ve demirleme önemlidir. Büyük dalgakıranlar, dubalarla inşa edilmektedirler. Bu dubalar, kum ve taşlarla dalgakıranı belirli bir su derinliğinde tutmaktadırlar. Şekil 4.7. Kutu tip yüzen dalgakıran [33] 4.4.2. Duba tip dalgakıranlar Duba tipi dalgakıranların genişliği, dalga boyunun yarısı mertebesinde olduğundan dalgalara karşı etkilidirler. Bu tip dalgakıranlar, dalganın enerjisini önemli derecede azaltmaktadır. Dalgakıranın tek başına toplam ağırlığını artırmadan, duba tipi dalgakıranlar birbirine bağlanarak eylemsizliği artırılabilmektedir. Çift dubalı dalgakıranlar, tek dubalı dalgakıranlarla aynı şekilde çalışmakta olup, ayrıca bu dalgakıranlar iki yüzen parçanın arasındaki türbülans boyunca, dalga alanını azaltmaktadır. Her bir parça, yarı veya tam su ile doldurulmuş borularla batırılabilir.

42 Diğer bir çift dubalı yüzen dalgakıran ise Alaska tip yüzen dalgakırandır ve enerjinin bir kısmını türbülansla yok etmektedir. Şekil 4.8. Çift dubalı yüzen dalgakıran [33] Şekil 4.9. Alaska tip-açık bölmeli yüzen dalgakıran [33]

43 Şekil 4.10. Tek duba- katamaran tip yüzen dalgakıran [33] Bir başka duba yüzen dalgakıran ise A Çerçeveli yüzen dalgakırandır. Yansıtıcı sistem gibi çalışmaktadır. Dalgakıran genişliği ile dalga boyu arasındaki orana bağlı olarak, yuvarlanma hareketi önem arz etmektedir. Şekil 4.11. A çerçeveli yüzen dalgakıran [33]

44 4.4.3. Raft/mat tip dalgakıranlar Mat tipi yüzen dalgakıranlar genellikle kullanılmış lastiklerden yapılmaktadır. Bu tip dalgakıranlar, ucuz, kolay yer değiştirebilir, yapılmalarında uzmanlık gerektirmezler ve az malzeme ile inşa edilebilmektedirler. Buna karşın, bu tip dalgakıranların etkinliği daha azdır. Dalgayı daha az yansıtmalarına karşın, daha fazla dalga enerjisini sönümlerler ve daha az demirleme kuvvetine maruz kalırlar. Raft tip yüzen dalgakıranlar, tekil yüzen duba dalgakıranlardan veya gövdelerden oluşmaktadır. Bu dalgakıranlar dalganın etki yönü boyunca demirlenmiş ve kablo veya zincirle gevşekçe bağlanmıştırlar. Parçalar arasında yaklaşık bir parçanın genişliği kadar boşluk bırakılmaktadır. Kısa periyodlu dalgaların enerjilerini sönümlemek için kullanılmış kamyon lastiklerinden bazen de içleri yüzen malzeme olan polyester doldurularak yüzen dalgakıran imal edilebilmektedir. Mat tip dalgakıranlar için farklı sistemler geliştirilmiş ve tescillenmiştir. Bazı tipleri yalnızca tekerlerden oluşmaktadır. Bazıları ise uçlarında tekerden kiriş yapılarak imal edilmektedir. Şekil 4.12. Raft tip yüzen dalgakıran [33]

45 Şekil 4.13. Goodyear- Pole lastik tip yüzen dalgakıran [33] 4.4.1. Tethere tip yüzen dalgakıranlar Nadiren de olsa tethere tip yüzen dalgakıranlarda kullanılmaktadır. Deniz tabanına demirle bağlı olan bu tip dalgakıran, bağımsız dubaların bir platform üzerine yerleştirilmesi ile oluşmaktadır. Demirleme zincirleri, genellikle gerilim altındadır ve zincirin boyu su derinliğine eşit veya küçüktür. Gerilim kuvveti, dubalara gelen yüksek kaldırma kuvvetinden meydana gelmektedir. Şekil 4.14. Tethere tip yüzen dalgakıran [33]

46 4.5. Yüzen Dalgakıran Tasarım Bilgileri Yüzen dalgakıran tasarımında etkili olacak kuvvetler, akıntının oluşturacağı kuvvet, yapının hava ile temas eden bölgesine etkiyecek rüzgâr kuvveti, dalganın yapı üzerinde oluşturacağı direnç kuvvetidir. 4.5.1. Batık eleman ve yapılara etkiyen akıntı kuvveti Denizde batık halde bulunan ve yüzen yapılara akıntıdan dolayı sürükleme kuvveti etkimektedir [35,36]. FF DD = 1 2 CC DDρρ ww AA 3 UU 2 (4.1) F D C D : Sürükleme kuvveti (N) : Sürükleme katsayısı ρ w : Suyun yoğunluğu (kg/m 3 ) A 3 : Cismin akım yönündeki alanı (m 2 ) U : Akım hızı (m/s) 4.5.2. Yüzen dalgakırana etki eden rüzgar kuvveti Yüzen yapılarda, yapının üzerine rüzgâr kuvveti etki etmektedir ve sürüklenme kuvveti oluşturmaktadır [6,33]. FF RR = 1 2 CC DDDDρρ aa AA WW UU WW 2 (4.2) F R C DW : Rüzgâr direnç kuvveti (N) : Rüzgâr direnç katsayısı ρ a : Havanın yoğunluğu (kg/m 3 ) A w : Rüzgar kuvvetinin etki ettiği yapının su yüzeyi üstünde kalan izdüşümü alanı (m 2 ) U w : Rüzgar hızı (m/s)

47 4.5.3. Dalga yükü Yüzen dalgakıran üzerindeki dalga yükleri, dalgakıran üzerinde dalga direnci etkisi yaratırlar [35,36]. Düzenli dalgalar için dalga direnç kuvveti Eş. 4.3 ile düzensiz dalgalar için dalga direnç kuvveti Eş. 4.4 ile verilmiştir. FF ww = ρρ wwggll dd HH 22 22 88 FF ww = ρρ wwggll dd HH ss 22 1111 (4.3) (4.4) F w : Dalga direnç kuvveti (N) g : Yer çekim ivmesi (m/s 2 ) H 2 H s L d : Düzenli dalga yüksekliği (m) : Belirgin dalga yüksekliği (m) : Dalgaya dik yapı veya gemi uzunluğu (m) 4.5.4. Hidrostatik dalga basıncı Hidrostatik basınç, basıncı ölçülmek istenen noktanın üstündeki akışkan sütununun ağırlığından kaynaklanmaktadır [37]. Hidrostatik basınç Eş. 4.5 ile hesaplanmaktadır. PP 2 = ρρ ww ggh (4.5) P 2 : Hidrostatik basınç (N/m 2 ) h : Su yüzeyinden dik uzaklık (m) 4.5.5. Dinamik dalga basıncı Dalganın oluşturduğu dinamik basınç Eş. 4.6 ile hesaplanmaktadır [26]. PP dd = ρρ wwgghh dd 22 cccccccc kk(zz+dd) cccccccc kkkk cccccc( 2222 xx 2222 tt) (4.6) LL ee TT P d : Dinamik basınç (N/m 2 ) k : Dalga sayısı

48 z d H d x t Le : Su yüzeyine göre düşey koordinat sistemi (m) : Su derinliği (m) : Dalga yüksekliği (m) : Dalganın yayılımının mesafesi (m) : Zaman (s) : Dalga uzunluğu (m) 4.5.6. Dalga iletimi Dalga enerjisinin bir yapı üzerinden veya içinden yapının arkasına aktarılmasına dalga enerjisinin iletimi (transmisyonu) denir [1]. Dalga iletimi, K t iletim katsayısı ile belirlenir ve iletilen dalganın yüksekliğinin, gelen dalga yüksekliğine oranıdır. İletim katsayısının değerinin bire eşit olması; dalganın tamamının iletildiğini, tam aksine sıfır olması durumunda ise dalganın hiç iletilmediğini göstermektedir. Dalganın hiç iletilmemesine yönelik yapılan tasarımlarda dalgakıran maliyeti çok artmaktadır, bu yüzden belirli oranda dalga iletimine izin verilmelidir [26]. KK tt = HH tt HH ii = EE tt EE ii (4.7) K t H t H i E t E i : Dalga iletim katsayısı : İletilen dalga yüksekliği (m) : Gelen dalga yüksekliği (m) : İletilen dalga enerjisi (Nm) : Gelen dalga enerjisi (Nm) Dalga iletim katsayısı, genellikle deneylerle, dinamik analizler ile belirlenmektedir. Bazı araştırmacılar elde ettikleri deney sonuçlarından, analitik yaklaşımlar ile dalga iletim katsayısı için bazı eşitlikler geliştirmişlerdir. Macagno (1954) dalga iletim katsayısı için Eş. 4.8 i tanımlamıştır. KK tt = 1 2 ππππ ssssssh 2ππh 1+ dd /LLee LLee cccccch(2ππ(h dd ddrr)/llee) (4.8)

49 K t B d r h d :İletim katsayısı : Yapı genişliği (m) : Draft yüksekliği (m) : Su derinliği (m) Wiegel (1960) dalga iletiminin, iletilen dalganın enerjisi ile hesaplanabileceğini önermiştir. Bu tahmini yaparken enerjinin kaybolmadığını, gelen dalga enerjisinin yansıyan ve iletilen dalga enerjisinin toplamına eşit olduğunu varsaymıştır (Eş.4.9). İletilen dalga enerjisinin, gelen dalga enerjisine oranı Eş. 4.10 ile ifade edilmiştir [39]. Enerji oranın karekökü dalga iletimi katsayısını vermektedir. 0 h PP tt uu tt dddd dd = PP ii uu h ii dddd (4.9) PP tt PP ii = 4ππ(h dd dd rr )/LL ee ssssssh 4ππh dd /LL ee + ssssssh 4ππ(h dd dd rr )/LL ee ssssssh 4ππh dd /LL ee / 1 + 4ππh dd/ll ee ssssssh 4ππh dd /LL ee (4.10) P t P i uu tt uu ii : İletilen dalganın enerjisi (N.m) : Gelen dalga enerjisi (N.m) : İletilen dalga hızı (m/s) : Gelen dalga hızı (m/s) KK tt = PP tt PP ii = 2kk(h dd dd rr )+ssssssh(2kkh dd 2kkdd rr ) 2kkh dd +ssssssh 2kkh dd (4.11) k : Dalga sayısı Wiegel (1960) yaptığı çalışmada yansıyan dalga ile gelen dalga arasındaki ilişkiyi ele almamıştır. Gelen dalga ile yansıyan dalganın yapıya olan etkilerini de inceleyen değiştirilmiş dalga iletimi yaklaşımı, Wiegel (1960) yaklaşımından geliştirilmiştir ve dalga iletimi için Eş. 4.13 önerilmiştir [40]. Değiştirilmiş dalga yaklaşımında gelen dalga enerjisi, iletilen ve yansıyan dalgaların enerjileri toplamına eşittir (Eş. 4.9). 0 h (PP tt + PP rr )(uu tt uu rr )dddd dd = PP ii uu h ii dddd (4.12) P r : Yansıyan dalganın enerjisi (N.m)

50 uu rr : Yansıyan dalga hızı (m/s) KK tt = 2 1 + 2kkh dd +ssssssh 2kkh dd 2kk(h dd dd rr )+ssssssh 2kk(h dd dd rr ) 1 (4.13)

51 5. DALGAKIRAN TASARIMI 5.1. Yüzen Dalgakıran Tasarımı Yüzen dalgakıranların tasarımında ki en önemli parametre dalga iletim katsayısıdır. Dalga iletim katsayısı bire yaklaştıkça iletilen dalganın yüksekliği büyümektedir ve bir olduğu zaman gelen dalga bir değişikliğe uğramadan iletilmektedir. Yapılan tasarımın etkili çalışabilmesi için dalga iletim katsayısının sıfıra yaklaşması hatta sıfır olması istenmektedir. Sıfır olduğu zaman gelen dalganın tamamıyla yansıdığını göstermektedir. Bir önceki bölümde, üç ayrı dalga iletim katsayısı yaklaşımı anlatılmıştır. Tez kapsamında bu üç yaklaşımı ele alan bir bilgisayar programı yazılmıştır. Bu program sonucunda üç yaklaşımı karşılaştırılan grafikler elde edilmiştir. Bu sayede kullanıcı, hidrolik model deneylerini yapmadan önce istenen tasarım şartları altında yüzen dalgakıranın dalga iletim katsayısnı yaklaşık olarak hesaplayabilecek ve tasarımı hakkında ön fikir sahibi olabilecektir. Geliştirilen program Ek-1 de verilmiştir 5.1.1. Yüzen dalgakıran tasarımları Tasarlanan program ile üç farklı draftta ve üç farklı yapı genişliğine sahip olan dokuz farklı yüzen dalgakıran karşılaştırılmıştır. Tasarlanan yüzen dalgakıranların dalga iletim katsayıları, on farklı dalga periyodu ve üç farklı deniz derinliği için elde edilmiştir. Sonuçlar sırasıyla incelenmiştir. Proje verileri Çizelge 5.1 de verilmiştir. Dalga uzunluğu; on metre, on beş metre ve yirmi metre deniz derinliği için hesaplanmıştır. Oluşturulan yirmi yedi farklı durum tek tek yorumlanmıştır. Bu çalışmada draftın, yapı genişliğinin ve deniz derinliğinin, yüzen dalgakıran için önemli bir parametre olan dalga iletim katsayısına olan etkisi, mevcut denklemler ile karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Dalga iletim katsayısının, yapı genişliğinin dalga boyuna oranı ile değişimi karşılaştırılmalı olarak grafikler ile gösterilmiştir. Yaklaşımlar grafik üzerinde; Kt1, Kt2, Kt3 olarak ifade edilmiştir. Bu yaklaşımlar sırasıyla; Macagno, Wiegel ve Değiştirilmiş dalga iletim katsayısı yaklaşımlarıdır.

52 Çizelge 5.1. Proje verileri Proje Verileri Veriler 10 m Deniz Derinliği 15 m Deniz Derinliği 20 m Deniz Derinliği T Lo L (m) L (m) L (m) (s) (m) 2 6,24 6,24 6,24 6,24 2,5 9,75 9,75 9,75 9,75 3 14,04 14,04 14,04 14,04 3,5 19,11 19,11 19,11 19,11 4 24,96 24,69 24,96 24,96 4,5 31,59 30,30 31,44 31,35 5 39 36,10 38,86 38,16 5,5 47,19 42,74 45,45 47,17 6 56,16 48,08 52,63 54,50 6,5 65,91 54,64 59,76 64,10 Dört metre genişlikli ve sırasıyla dört, beş ve altı metre draftlı modellerin Şekil 5.1 ile plan çizimleri ve Şekil 5.2 ile üç boyutlu görünüşleri verilmiştir. Şekil 5.1. 4 m genişlikli tasarımların planı

53 Şekil 5.2. 4 m genişlikli tasarımların üç boyutlu görünümü Tasarlanan program ile Şekil 5.2 ile verilen tasarımların dalga iletim katsayıları farklı deniz şartları için hesaplanmıştır. Çizelge 5.2 ile on metre deniz derinliği, dört metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiştir ve Şekil 5.3 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.3 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 12,12 m, Kt2 için 14,81 m ve Kt3 için 18,20 m ve sırasıyla dalga periyodları 2,78; 3,08 ve 3,42 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 20 m, Kt2 için 25 m ve Kt3 için 30,77 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,58; 4,00; 4,44 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalga uzunluğu Kt1 için 26,67 m, Kt2 için 54 m ve Kt3 için 57,14 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,13; 5,88; 6,05 saniye olmalıdır. Çizelge 5.2. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,6410 0,0242 0,0488 0,0047 0,4103 0,1116 0,1448 0,0411 0,2849 0,2806 0,2640 0,1303 0,2093 0,4976 0,3862 0,2596 0,1620 0,6878 0,4955 0,3943 0,1320 0,8112 0,5790 0,5021 0,1108 0,8861 0,6415 0,5830 0,0936 0,9336 0,6911 0,6465 0,0832 0,9555 0,7193 0,6820 0,0732 0,9716 0,7445 0,7133

54 Şekil 5.3. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.3 ile on metre deniz derinliği, dört metre yapı genişliği, dört metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiştir ve Şekil 5.4 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.4 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 15,38 m, Kt2 için 18,20 m ve Kt3 için 22,25 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,14; 3,42 ve 3,78 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 21,05 m, Kt2 için 32,10 m ve Kt3 için 39,20m ve sırasıyla dalga periyodları 3,67; 4,54; 5,01 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, dalga uzunluğu Kt1 için 30,77 m, Kt2 için 66,67 m ve Kt3 için 71,43 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,44; 6,54; 6,77 saniye olmalıdır. Çizelge 5.3. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,6410 0,0088 0,0178 0,0006 0,4103 0,0588 0,0762 0,0115 0,2849 0,1842 0,1709 0,0567 0,2093 0,3846 0,2855 0,1508 0,1620 0,5990 0,3975 0,2729 0,1320 0,7567 0,4865 0,3828 0,1108 0,8566 0,5546 0,4705 0,0936 0,9193 0,6095 0,5417 0,0832 0,9473 0,6410 0,5825 0,0732 0,9674 0,6693 0,6188

55 Şekil 5.4. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için K t nin değişimi Çizelge 5.4 ile on metre deniz derinliği, dört metre yapı genişliği, beş metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiştir ve Şekil 5.5 te grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.5 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 17,39 m, Kt2 için 19,05 m ve Kt3 için 26,41 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,34; 3,49 ve 4,11 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 24,10 m, Kt2 için 40,01 m ve Kt3 için 52,11 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,93; 5,06; 5,77 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalga uzunluğu Kt1 için 33,35 m, Kt2 için 68,97 m ve Kt3 için 77,85 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,62; 6,65; 7,06 saniye olmalıdır. Çizelge 5.4. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,6410 0,0032 0,0065 0,0001 0,4103 0,0310 0,0403 0,0032 0,2849 0,1197 0,1119 0,0247 0,2093 0,2919 0,2136 0,0872 0,1620 0,5128 0,3208 0,1866 0,1320 0,6992 0,4091 0,2868 0,1108 0,8249 0,4780 0,3719 0,0936 0,9042 0,5341 0,4439 0,0832 0,9390 0,5666 0,4861 0,0732 0,9632 0,5960 0,5243

56 Şekil 5.5. 10 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.5 ile on beş metre deniz derinliği, dört metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiştir ve Şekil 5.6 da grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.6 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olduğu zaman dalga uzunluğu Kt1 için 12,50 m, Kt2 için 13,42 m ve Kt3 için 19,05 m ve sırasıyla dalga periyodları 2,83; 2,94 ve 3,49 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 19,42 m, Kt2 için 27,97 m ve Kt3 için 32,74 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,53; 4,23; 4,58 saniye; dalga iletim katsayısı 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 29,05 m, Kt2 için 58,49 m ve Kt3 için 60,58 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,32; 6,12; 6,23 saniye olmalıdır. Çizelge 5.5. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,6410 0,02421 0,04876 0,00474 0,4102 0,11155 0,14467 0,041 0,2849 0,28013 0,26123 0,12776 0,2093 0,49347 0,37383 0,24523 0,1602 0,68339 0,47474 0,36786 0,1272 0,81146 0,56206 0,48014 0,1029 0,89062 0,63922 0,58016 0,0880 0,92925 0,69141 0,64686 0,0760 0,95402 0,73441 0,70075 0,0669 0,96888 0,76623 0,73985

57 Şekil 5.6. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.6 ile on beş metre deniz derinliği, dört metre yapı genişliği, dört metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.7 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.7 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 12,63 m, Kt2 için 17,72 m ve Kt3 için 25,69 m ve sırasıyla dalga periyodları 2,85; 3,37 ve 4,06 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 21,18 m, Kt2 için 35,11 m ve Kt3 için 41,51 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,68; 4,74; 5,16 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 33,35 m, Kt2 için 63,89 m ve Kt3 için 67,94 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,62; 6,40; 6,60 saniye olmalıdır. Çizelge 5.6. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,6410 0,0088 0,0178 0,0006 0,4102 0,0588 0,0759 0,0115 0,2849 0,1834 0,1670 0,0543 0,2093 0,3782 0,2697 0,1356 0,1602 0,5890 0,3717 0,2428 0,1272 0,7522 0,4664 0,3573 0,1029 0,8592 0,5536 0,4692 0,0880 0,9114 0,6140 0,5475 0,0760 0,9442 0,6643 0,6124 0,0669 0,9632 0,7019 0,6601

58 Şekil 5.7.15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.7 ile on beş metre deniz derinliği, dört metre yapı genişliği, beş metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.8 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.8 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 16,92 m, Kt2 için 21,36 m ve Kt3 için 29,98 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,29; 3,70 ve 4,38 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 25,26 m, Kt2 için 40,41 m ve Kt3 için 49,55 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,02; 5,09; 5,64 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 35,46 m, Kt2 için 69,76 m ve Kt3 için 76,68 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,77; 6,69; 7,01 saniye olmalıdır. Çizelge 5.7. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,6410 0,0032 0,0065 0,0001 0,4102 0,0309 0,0399 0,0032 0,2849 0,1184 0,1068 0,0226 0,2093 0,2823 0,1949 0,0732 0,1602 0,4940 0,2920 0,1572 0,1272 0,6851 0,3885 0,2622 0,1029 0,8220 0,4809 0,3757 0,0880 0,8905 0,5462 0,4596 0,0760 0,9329 0,6013 0,5311 0,0669 0,9569 0,6428 0,5848

59 Şekil 5.8. 15 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.8 ile yirmi metre deniz derinliği, dört metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.9 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.9 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 12,53 m, Kt2 için 13,44 m ve Kt3 için 19,57 m ve sırasıyla dalga periyodları 2,83; 2,94 ve 3,54 saniye; dalga iletiminin 0,50 olduğu zaman, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 19,37 m, Kt2 için 28,55 m ve Kt3 için 34,75 m ve sırasıyla dalga periyodları ise 3,52; 4,28; 4,72 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 29,22 m, Kt2 için 62,34 m ve Kt3 için 64,46 m ve sırasıyla dalga periyodları ise 4,32; 6,32; 6,43 saniye olmalıdır. Çizelge 5.8. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,6410 0,0242 0,0488 0,0047 0,4103 0,1115 0,1447 0,0410 0,2849 0,2801 0,2612 0,1277 0,2093 0,4933 0,3730 0,2442 0,1603 0,6824 0,4705 0,3625 0,1266 0,8110 0,5534 0,4689 0,1026 0,8874 0,6243 0,5609 0,0848 0,9313 0,6851 0,6388 0,0734 0,9534 0,7279 0,6927 0,0624 0,9704 0,7711 0,7458

60 Şekil 5.9. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.9 ile yirmi metre deniz derinliği, dört metre yapı genişliği, dört metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.10 da grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.10 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 15,35 m, Kt2 için 18,20 m ve Kt3 için 26,40 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,13; 3,42 ve 4,10 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 21,25 m, Kt2 için 36,45 m ve Kt3 için 43,95 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,70; 4,85; 5,30 saniye; dalga iletiminin 0,75 olması için etki eden, dalganın uzunluğu Kt1 için 31,50 m, Kt2 için 67,85 m ve Kt3 için 71,91 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,49; 6,60; 6,80 saniye olmalıdır. Çizelge 5.9. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,6410 0,0088 0,0178 0,0006 0,4103 0,0588 0,0759 0,0115 0,2849 0,1834 0,1669 0,0542 0,2093 0,3779 0,2685 0,1345 0,1603 0,5875 0,3661 0,2364 0,1266 0,7509 0,4550 0,3430 0,1026 0,8540 0,5349 0,4449 0,0848 0,9135 0,6057 0,5368 0,0734 0,9429 0,6567 0,6026 0,0624 0,9648 0,7086 0,6686

61 Şekil 5.10. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.10 ile yirmi metre deniz derinliği, dört metre yapı genişliği, beş metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.11 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.11 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 16,95 m, Kt2 için 21,90 m ve Kt3 için 32,10 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,30; 3,75 ve 4,54 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu, dalga uzunluğu Kt1 için 25,40 m, Kt2 için 42,50 m ve Kt3 için 52,35 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,05; 5,20; 5,80 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 35,95 m, Kt2 için 73,75 m ve Kt3 için 107,48 m ve sırasıyla dalga periyodları ise 4,80; 6,90; 8,30 saniye olmalıdır. Çizelge 5.10. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,6410 0,0032 0,0065 0,0001 0,4103 0,0309 0,0399 0,0032 0,2849 0,1184 0,1067 0,0225 0,2093 0,2819 0,1933 0,0720 0,1603 0,4916 0,2850 0,1503 0,1266 0,6820 0,3745 0,2460 0,1026 0,8137 0,4590 0,3481 0,0848 0,8920 0,5364 0,4469 0,0734 0,9304 0,5932 0,5206 0,0624 0,9584 0,6518 0,5964

62 Şekil 5.11. 20 m deniz derinliği, 4 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi Altı metre genişlikli ve sırasıyla dört, beş ve altı metre draftlı modellerin Şekil 5.3 ile plan çizimleri ve Şekil 5.4 ile üç boyutlu görünüşleri verilmiştir. Şekil 5.12. 6 metre genişlikli tasarımların planı

63 Şekil 5.13. 6 metre genişlikli tasarımların üç boyutlu görünüşü Çizelge 5.11 ile on metre deniz derinliği, altı metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.14 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.14 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 13,37 m, Kt2 için 14,05 m ve Kt3 için 19,10 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,30; 3,75 ve 4,54 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 23,10 m, Kt2 için 24,69 m ve Kt3 için 30,30 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,85; 3,95; 4,40 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 34,40 m, Kt2 için 54,65 m ve Kt3 için 57,50 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,70; 5,90; 6,10 saniye olmalıdır. Çizelge 5.11. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,9615 0,0161 0,0488 0,0047 0,6154 0,0746 0,1448 0,0411 0,4274 0,1913 0,2640 0,1303 0,3140 0,3572 0,3862 0,2596 0,2430 0,5340 0,4955 0,3943 0,1980 0,6790 0,5790 0,5021 0,1662 0,7868 0,6415 0,5830 0,1404 0,8666 0,6911 0,6465 0,1248 0,9073 0,7193 0,6820 0,1098 0,9393 0,7445 0,7133

64 Şekil 5.14. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.12 ile on metre deniz derinliği, altı metre yapı genişliği, dört metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.15 de grafik ile karşılaştırılmıştır Şekil 5.15 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 17,85 m, Kt2 için 16,75 m ve Kt3 için 22,60 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,35; 3,28 ve 3,80 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 27,60 m, Kt2 için 32.55 m ve Kt3 için 38,36 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,20; 4,55; 4,95 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 36,50 m, Kt2 için 61,25 m ve Kt3 için 66,20 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,85; 6,30; 6,50 saniye olmalıdır. Çizelge 5.12. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,9615 0,0059 0,0178 0,0006 0,6154 0,0393 0,0762 0,0115 0,4274 0,1240 0,1709 0,0567 0,3140 0,2677 0,2855 0,1508 0,2430 0,4463 0,3975 0,2729 0,1980 0,6110 0,4865 0,3828 0,1662 0,7421 0,5546 0,4705 0,1404 0,8415 0,6095 0,5417 0,1248 0,8919 0,6410 0,5825 0,1098 0,9308 0,6693 0,6188

65 Şekil 5.15. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.13 ile on metre deniz derinliği, altı metre yapı genişliği, beş metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.16 da grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.16 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 16,70 m, Kt2 için 19,25 m ve Kt3 için 26,40 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,27; 3,51 ve 4,10 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 27,75 m, Kt2 için 40 m ve Kt3 için 52,10 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,22; 5,06; 5,75 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 39,25 m, Kt2 için 68,75 m ve Kt3 için 78,15 m ve sırasıyla dalga periyodları 5; 6,65; 7,10 saniye olmalıdır. Çizelge 5.13. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,9615 0,0022 0,0065 0,0001 0,6154 0,0207 0,0403 0,0032 0,4274 0,0801 0,1119 0,0247 0,3140 0,1994 0,2136 0,0872 0,2430 0,3700 0,3208 0,1866 0,1980 0,5461 0,4091 0,2868 0,1662 0,6973 0,4780 0,3719 0,1404 0,8160 0,5341 0,4439 0,1248 0,8764 0,5666 0,4861 0,1098 0,9224 0,5960 0,5243

66 Şekil 5.16. 10 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.14 ile on beş metre deniz derinliği, altı metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.17 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.17 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 16,20 m, Kt2 için 13,45 m ve Kt3 için 19,10 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,20; 2,90 ve 3,50 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 23,60 m, Kt2 için 27,97 m ve Kt3 için 33,50 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,90; 4,25; 4,60 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 36,70 m, Kt2 için 58,50 m ve Kt3 için 60,60 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,85; 6,10; 6,20 saniye olmalıdır. Çizelge 5.14. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,9615 0,0161 0,0488 0,0047 0,6154 0,0746 0,1447 0,0410 0,4274 0,1910 0,2612 0,1278 0,3140 0,3538 0,3738 0,2452 0,2404 0,5294 0,4747 0,3679 0,1908 0,6793 0,5621 0,4801 0,1544 0,7939 0,6392 0,5802 0,1320 0,8589 0,6914 0,6469 0,1140 0,9046 0,7344 0,7008 0,1004 0,9338 0,7662 0,7398

67 Şekil 5.17. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.15 ile on beş metre deniz derinliği, altı metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.18 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.18 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 18,2 m, Kt2 için 17,70 m ve Kt3 için 25,70 m ve sırasıyla dalga periyodları ise 3,40; 3,35 ve 4,05 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 28,55 m, Kt2 için 33,70 m ve Kt3 için 41,40 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,30; 4,65; 5,15 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 38,90 m, Kt2 için 63,90 m ve Kt3 için 67,90 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,95; 6,40; 6,60 saniye olmalıdır. Çizelge 5.15. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,9615 0,0059 0,0178 0,0006 0,6154 0,0393 0,0759 0,0115 0,4274 0,1234 0,1670 0,0543 0,3140 0,2628 0,2697 0,1356 0,2404 0,4371 0,3717 0,2428 0,1908 0,6056 0,4664 0,3573 0,1544 0,7457 0,5536 0,4692 0,1320 0,8280 0,6140 0,5475 0,1140 0,8860 0,6643 0,6124 0,1004 0,9225 0,7019 0,6601

68 Şekil 5.18. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.16 ile on beş metre deniz derinliği, altı metre yapı genişliği, beş metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.19 da grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.19 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 18,75 m, Kt2 için 21,40 m ve Kt3 için 29,90 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,50; 3,70 ve 4,40 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 29,60 m, Kt2 için 41,60 m ve Kt3 için 49,55 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,35; 5,15; 5,65 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 43 m, Kt2 için 69,70 m ve Kt3 için 76,65 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,43; 6,70; 7 saniye olmalıdır. Çizelge 5.16. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,9615 0,0022 0,0065 0,0001 0,6154 0,0206 0,0399 0,0032 0,4274 0,0792 0,1068 0,0226 0,3140 0,1925 0,1949 0,0732 0,2404 0,3542 0,2920 0,1572 0,1908 0,5312 0,3885 0,2622 0,1544 0,6934 0,4809 0,3757 0,1320 0,7937 0,5462 0,4596 0,1140 0,8653 0,6013 0,5311 0,1004 0,9101 0,6428 0,5848

69 Şekil 5.19. 15 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.17 ile yirmi metre deniz derinliği, altı metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.20 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.20 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 15,80 m, Kt2 için 13,45 m ve Kt3 için 19,50 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,20; 2,95 ve 3.55 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 23,62 m, Kt2 için 25,30 m ve Kt3 için 33,70 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,90; 4,05; 4,65 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 37,10 m, Kt2 için 37,90 m ve Kt3 için 59,00 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,90; 4,95; 6,20 saniye olmalıdır. Çizelge 5.17. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,9615 0,0161 0,0488 0,0047 0,6154 0,0746 0,1447 0,0410 0,4274 0,1910 0,2612 0,1277 0,3140 0,3537 0,3730 0,2442 0,2404 0,5284 0,4930 0,3625 0,1899 0,6787 0,6380 0,4689 0,1538 0,7888 0,7728 0,5609 0,1272 0,8625 0,8543 0,6388 0,1101 0,9035 0,9247 0,6927 0,0936 0,9368 0,9949 0,7458

70 Şekil 5.20. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.18 ile yirmi metre deniz derinliği, altı metre yapı genişliği, dört metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.21 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.21 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 18,20 m, Kt2 için 17,80 m ve Kt3 için 26,40 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,40; 3,38 ve 4,11 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 28,65 m, Kt2 için 30,40 m ve Kt3 için 43,94 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,29; 4,41; 5,31 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 39,64 m, Kt2 için 47,58 m ve Kt3 için 71,91 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,04; 5,52; 6,80 saniyedir. Çizelge 5.18. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,9615 0,0059 0,0178 0,0006 0,6154 0,0393 0,0759 0,0115 0,4274 0,1234 0,1669 0,0542 0,3140 0,2626 0,2685 0,1345 0,2404 0,4356 0,3825 0,2364 0,1899 0,6040 0,5198 0,3430 0,1538 0,7382 0,6527 0,4449 0,1272 0,8315 0,7436 0,5368 0,1101 0,8836 0,8198 0,6026 0,0936 0,9256 0,8978 0,6686

71 Şekil 5.21. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.19 ile yirmi metre deniz derinliği, altı metre yapı genişliği, beş metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.22 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.22 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 20,05 m, Kt2 için 22,25 m ve Kt3 için 31,60 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,60; 3,80 ve 4,50 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 29,90 m, Kt2 için 35,35 m ve Kt3 için 52,34 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,38; 476; 5,80 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 44,45 m, Kt2 için 56,15 m ve Kt3 için 80,60 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,35; 6,00; 7,20 saniye olmalıdır. Çizelge 5.19. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Ktdeğerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 0,9615 0,0022 0,0065 0,0001 0,6154 0,0206 0,0399 0,0032 0,4274 0,0792 0,1067 0,0225 0,3140 0,1922 0,1933 0,0720 0,2404 0,3522 0,2970 0,1503 0,1899 0,5280 0,4240 0,2460 0,1538 0,6823 0,5520 0,3481 0,1272 0,7961 0,6484 0,4469 0,1101 0,8610 0,7282 0,5206 0,0936 0,9130 0,8114 0,5964

72 Şekil 5.22. 20 m deniz derinliği, 6 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi Sekiz metre genişlikli ve sırasıyla dört, beş ve altı metre draftlı modellerin Şekil 5.5 ile plan çizimleri ve Şekil 5.6 ile üç boyutlu görünüşleri gösterilmiştir. Şekil 5.23. 8 m genişlikli model planı

73 Şekil 5.24. 8 m genişlikli modellerin üç boyutlu görünüşü Çizelge 5.20 ile on metre deniz derinliği, sekiz metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.25 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.25 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 17,40 m, Kt2 için 13,30 m ve Kt3 için 18,40 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,40; 2,95 ve 3,45 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 26,60 m, Kt2 için 26,20 m ve Kt3 için 30,30 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,13; 4.10; 4,40 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 40,40 m, Kt2 için 55,05 m ve Kt3 için 57,50 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,10; 5,94; 6,10 saniye olmalıdır. Çizelge 5.20. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 1,2821 0,0121 0,0488 0,0047 0,8205 0,0560 0,1448 0,0411 0,5698 0,1447 0,2640 0,1303 0,4186 0,2757 0,3862 0,2596 0,3240 0,4281 0,4955 0,3943 0,2640 0,5700 0.5790 0,5021 0,2216 0,6910 0,6415 0,5830 0,1872 0,7932 0,6911 0,6465 0,1664 0,8507 0,7193 0,6820 0,1464 0,8991 0,7445 0,7133

74 Şekil 5.25. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.21 ile on metre deniz derinliği, sekiz metre yapı genişliği, dört metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.26 da grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.26 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 21,10 m, Kt2 için 16,70 m ve Kt3 için 23,50 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,70; 3,30 ve 3,90 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 30,30 m, Kt2 için 31,15 m ve Kt3 için 38,40 m ve sırasıyla dalga periyodları ise 4,40; 4.50; 4,96 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 44,20 m, Kt2 için 61,20 m ve Kt3 için 66,20 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,30; 6,26; 6,51 saniye olmalıdır. Çizelge 5.21. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 1,2821 0,0044 0,0178 0,0006 0,8205 0,0295 0,0762 0,0115 0,5698 0,0933 0,1709 0,0567 0,4186 0,2040 0,2855 0,1508 0,3240 0,3503 0,3975 0,2729 0,2640 0,5009 0,4865 0,3828 0,2216 0,6388 0,5546 0,4705 0,1872 0,7597 0,6095 0,5417 0,1664 0,8284 0,6410 0,5825 0,1464 0,8859 0,6693 0,6188

75 Şekil 5.26. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.22 ile on metre deniz derinliği, sekiz metre yapı genişliği, beş metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.27 da grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.27 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 21,60 m, Kt2 için 22,40 m ve Kt3 için 26,40 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,72; 3,80 ve 4,10 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 30,63 m, Kt2 için 40 m ve Kt3 için 52,10 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,43; 5,06; 5,80 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 44,70 m, Kt2 için 68,80 m ve Kt3 için 78,20 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,40; 6,64; 7,10 saniye olmalıdır. Çizelge 5.22. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 1,2821 0,0016 0,0065 0,0001 0,8205 0,0155 0,0403 0,0032 0,5698 0,0602 0,1119 0,0247 0,4186 0,1509 02136 0,0872 0,3240 0,2862 0,3208 0,1866 0,2640 0,4393 0,4091 0,2868 0,2216 0,5894 0,4780 0,3719 0,1872 0,7270 0,5341 0,4439 0,1664 0,8066 0,5666 0,4861 0,1464 0,8731 0,5960 0,5243

76 Şekil 5.27. 10 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.23 ile on beş metre deniz derinliği, sekiz metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.28 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.28 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 17,50 m, Kt2 için 13,45 m ve Kt3 için 19,10 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,35; 2,94 ve 3,50 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 27,60 m, Kt2 için 27,96 m ve Kt3 için 32,74 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,20; 4,25; 4,60 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 43,55 m, Kt2 için 53,75 m ve Kt3 için 60,60 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,30; 5,90; 6,25 saniye olmalıdır. Çizelge 5.23. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 1,2821 0,0121 0,0488 0,0047 0,8205 0,0560 0,1447 0,0410 0,5698 0,1444 0,2612 0,1278 0,4186 0,2729 0,3738 0,2452 0,3205 0,4239 0,4747 0,3679 0,2545 0,5703 0,5621 0,4801 0,2059 0,6996 0,6392 0,5802 0,1760 0,7827 0,6914 0,6469 0,1520 0,8467 0,7344 0,7008 0,1339 0,8905 0,7662 0,7398

77 Şekil 5.28. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.24 ile on beş metre deniz derinliği, sekiz metre yapı genişliği, dört metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.29 da grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.29 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 21,05 m, Kt2 için 17,72 m ve Kt3 için 25,70 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,67; 3,37 ve 4,05 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 31,40 m, Kt2 için 33,70 m ve Kt3 için 41,50 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,50; 4,65; 5,15 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 45,90 m, Kt2 için 63,80 m ve Kt3 için 67,90 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,40; 6,40; 6,60 saniye olmalıdır. Çizelge 5.24. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 1,2821 0,0044 0,0178 0,0006 0,8205 0,0295 0,0759 0,0115 0,5698 0,0929 0,1670 0,0543 0,4186 0,2001 0,2697 0,1356 0,3205 0,3424 03717 0,2428 0,2545 0,4957 0,4664 0,3573 0,2059 0,6430 0,5536 0,4692 0,1760 0,7422 0,6140 0,5475 0,1520 0,8200 0,6643 0,6124 0,1339 0,8733 0,7019 0,6601

78 Şekil 5.29. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.25 ile on beş metre deniz derinliği, sekiz metre yapı genişliği, dört metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.30 da grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.30 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 22,83 m, Kt2 için 21,40 m ve Kt3 için 30 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,83; 3,70 ve 4,40 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 33,20 m, Kt2 için 40,40 m ve Kt3 için 49,45 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,60; 5,10; 5,63 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 49,87 m, Kt2 için 69,70 m ve Kt3 için 76,60 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,65; 6,70; 7 saniye olmalıdır. Çizelge 5.25. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 1,2821 0,0016 0,0065 0,0001 0,8205 0,0155 0,0399 0,0032 0,5698 0,0595 0,1068 0,0226 0,4186 0,1456 0,1949 0,0732 0,3205 0,2733 0,2920 0,1572 0,2545 0,4255 0,3885 0,2622 0,2059 0,5852 0,4809 0,3757 0,1760 0,6994 0,5462 0,4596 0,1520 0,7914 0,6013 0,5311 0,1339 0,8549 0,6428 0,5848

79 Şekil 5.30. 15 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.26 ile yirmi metre deniz derinliği, sekiz metre yapı genişliği, üç metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.31 da grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.14 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 17,50 m, Kt2 için 13,44 m ve Kt3 için 19,56 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,35; 2,94 ve 3,54 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 27,70 m, Kt2 için 28,55 m ve Kt3 için 34,80 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,20; 4,30; 4,70 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 44,90 m, Kt2 için 62,35 m ve Kt3 için 64,10 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,36; 6,30; 6,40 saniye olmalıdır. Çizelge 5.26. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 1,2821 0,0121 0,0488 0,0047 0,8205 0,0560 0,1447 0,0410 0,5698 0,1444 0,2612 0,1277 0,4186 0,2728 0,3730 0,2442 0,3205 0,4230 0,4705 0,3625 0,2532 0,5697 0,5534 0,4689 0,2051 0,6935 0,6243 0,5609 0,1696 0,7876 0,6851 0,6388 0,1468 0,8451 0,7279 0,6927 0,1248 0,8952 0,7711 0,7458

80 Şekil 5.31. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 3 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.27 ile yirmi metre deniz derinliği, sekiz metre yapı genişliği, dört metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.32 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.32 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 20,50 m, Kt2 için 17,80 m ve Kt3 için 26,40 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,63; 3,40 ve 4,10 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 31,40 m, Kt2 için 34,70 m ve Kt3 için 43,94 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,50; 4,72; 5,30 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 47,20 m, Kt2 için 68 m ve Kt3 için 71,90 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,50; 6,60; 6,80 saniye olmalıdır. Çizelge 5.27. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 1,2821 0,0044 0,0178 0,0006 0,8205 0,0295 0,0759 0,0115 0,5698 0,0929 0,1669 0,0542 0.4186 0,2000 0,2685 0,1345 0,3205 0,3412 0,3661 0,2364 0,2532 0,4942 0,4550 0,3430 0,2051 0,6344 0,5349 0,4449 0,1696 0,7467 0,6057 0,5368 0,1468 0,8168 0,6567 0,6026 0,1248 0,8780 0,7086 0,6686

81 Şekil 5.32. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 4 m yapı draftı için Kt nin değişimi Çizelge 5.28 ile yirmi metre deniz derinliği, sekiz metre yapı genişliği, beş metre yapı draftı için üç yaklaşıma göre hesaplanan dalga iletim katsayıları verilmiş ve Şekil 5.33 de grafik ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.33 incelendiği zaman; dalga iletim katsayısının 0,25 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 22,90 m, Kt2 için 21,90 m ve Kt3 için 32,10 m ve sırasıyla dalga periyodları 3,80; 3,75 ve 4,54 saniye; dalga iletim katsayısının 0,50 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 34 m, Kt2 için 42,50 m ve Kt3 için 52,34 m ve sırasıyla dalga periyodları 4,70; 5,22; 5,80 saniye; dalga iletim katsayısının 0,75 olması için, etki eden dalganın uzunluğu Kt1 için 52 m, Kt2 için 73,80 m ve Kt3 için 80,60 m ve sırasıyla dalga periyodları 5,80; 6,90; 7,20 saniye olmalıdır. Çizelge 5.28. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt değerleri B/L Kt1 Kt2 Kt3 1,2821 0,0016 0,0065 0,0001 0,8205 0,0155 0,0399 0,0032 0,5698 0,0595 0,1067 0,0225 0,4186 0,1454 0,1933 0,0720 0,3205 0,2716 0,2850 0,1503 0,2532 0,4226 0,3745 0,2460 0,2051 0,5735 0,4590 0,3481 0,1696 0,7024 0,5364 0,4469 0,1468 0,7855 0,5932 0,5206 0,1248 0,8591 0,6518 0,5964

82 Şekil 5.33. 20 m deniz derinliği, 8 m yapı genişliği, 5 m yapı draftı için Kt nin değişimi Analiz sonuçları incelendiği zaman; üç yaklaşım dalga iletim katsayısının 0, 25 olduğu zaman birbirlerine yakın sonuç vermiştir. Dalga iletim katsayısının 0,50 ve 0,75 olması durumunda Wiegel ve Değiştirilmiş dalga iletim yaklaşımı yakın sonuçlar vermektedir. Macagno yaklaşımının sonuçları ise iki yaklaşımın sonuçlarından daha küçük değerler vermektedir. Yüzen dalgakıranın etkin çalıştığı dalga uzunluğunu ve dalga periyodunu gösteren değişken dalga iletim katsayısıdır. Genel olarak üç yaklaşımın tasarım sonuçları incelendiği zaman, 0,25 dalga iletim katsayısı için, farklı yapı boyutları ve deniz şartlarında, gelen dalganın dalga periyodu 2,78 s ile 4,54 s arasında; dalga uzunluğu ise 12,12 m ile 32,10 m arasında değişmektedir. Gelen dalga yüksekliğinin 2,5 m olması durumunda, iletilen dalganın yüksekliği 0,625 m olacaktır. Dalga iletim katsayısının 0,50 olması için etki eden dalganın periyodu üç yaklaşıma göre farklı durumlarda 3,58 s ile 5,80 s arasında; dalga uzunluğu ise 20 m ile 52,30 m arasında değişmektedir. Gelen dalga yüksekliğinin 2,5 m olması durumunda, iletilen dalga yüksekliği 1,25 m olacaktır. Dalga iletim katsayısının 0,75 olması için etki eden dalganın periyodu üç yaklaşıma göre farklı durumlarda 4,10 s ile 8,30 s arasında; dalga uzunluğu ise 26,60 m ile 107,80 m arasında değişmektedir. Gelen dalga yüksekliğinin 2,5 m olması durumunda, iletilen dalga yüksekliği 1,88 m olacaktır.

83 Dalga iletim katsayısı, geliştirilen tasarımlarda, yapı genişliğinin, yapı draftının ve deniz derinliğinin artmasıyla azalmaktadır. Gelen dalganın periyodu ve dalga uzunluğunun artmasıyla, dalga iletim katsayısı artmakta, bunun sonucunda iletilen dalga yüksekliği de artmaktadır. Yüzen dalgakıranlar için yapılan çalışmalarda araştırmacılar, gelen dalganın periyodunun 6,5 s yi ve dalga yüksekliğinin 1,5 m yi aşmamasını önermişlerdir [3]. Elde edilen sonuçlar ile geliştirilen tasarımlara etkiyen dalganın periyodu 6,5 s olması durumunda, dalga iletim katsayısı farklı yapı ve deniz derinliği için 0,50 ile 0,75 arasında değişmektedir. Gelen dalganın 0,50 ile 0,75 oranında iletileceğini göstermektedir. Model dalgakıranlar, 0,50 ve daha az dalga iletim katsayısı için kullanılması uygun olacaktır. Dalga iletim katsayısının 0,50 den büyük olması durumunda yüzen dalgakıran yerine taş dolgu dalgakıran tercih edilmesi daha uygun bir çözüm olacaktır. 5.1.2. Yüzen dalgakıranların maliyet hesabı Tasarlanan yüzen dalgakıranların maliyet hesapları Ek-2 de verilen birim fiyat listesine göre yapılmıştır. Birim fiyat listesinde her bir pozun açıklaması verilmiştir Yüzen dalgakıranlar, betondan imal edilecektir. Dalgakıranların yüzebilirliğinin sağlanabilmesi için yapıda boşluklar olmalıdır, boşluk oranının yaklaşık olarak yüzde kırk olması yeterli olacaktır. Kaldırma kuvvetinin fazla olması durumunda, bağlantı zincirleri ile dalgakıran istenen seviyede tutulabilecektir. Tasarlanan dalgakıranların eğimli yüzeyleri ile dalganın tırmanması ve dalganın enerjisini azaltması amaçlanmıştır. Her bir dalgakıran dört köşesinden zincir ile deniz tabanına yerleştirilecek ve beton bloklara (tonozlara) bağlanacaktır. Dalgakıran ve beton bloklar vinç yardımıyla istenen bölgeye yerleştirilecektir. Maliyet hesabında dalgakıranların eni on metre alınmıştır. İnşaat alanın büyüklüğüne ve oluşturulmak istenen toplam dalgakıran uzunluğuna göre, dalgakıranların enleri farklı boyutlarda tasarlanabilecektir. Dalgakıranlar birbirlerine ön, arka ve alt tarafından birleştirilebilecek (Şekil 5.34) ve istenilen uzunlukta dalgakıran sistemleri oluşturulabilecektir. Nakliye maliyetinin hesabı için, dalgakıranların beş kilometrelik mesafedeki bir fabrikada imal edildiği ve oradan inşaat sahasına taşındığı varsayılmıştır. Aşağıdaki hesaplamalarda tek bir yüzen dalgakıranın maliyeti hesaplanmıştır.

84 Şekil 5.34. Model dalgakıranların birleşimi Çizelge 5.29 ile dört metre genişlikteki üç, dört, beş metre yapı draftlı yüzen dalgakıranların on metre su derinliği için maliyeti hesaplanmıştır. Çizelge 5.29. 4 m genişlikteki dalgakıranların on metre su derinliği için maliyeti Yapı Draftı (m) Alan (m 2 ) Hacim (m 3 ) Ağırlık (t) Beton Sınıfı Beton Birim Fiyatı (TL/t) Kalıp Birim Fiyatı (TL/m 2 ) 3 168,50 33,70 90,99 E 152,06 19,59 4 196,50 39,30 106,11 E 152,06 19,59 5 224,50 44,90 121,23 E 152,06 19,59 Yapı Draftı (m) Zincir Uzunluğ u (m) Zincir Birim Fiyatı (TL/m) Tonoz Maliyeti Nakliye (TL) Dalgakıran ve Tonozların Denize Yerleştirilmesi (TL) Toplam Maliyet (TL) 3 34,00 18,24 14050,00 977,05 5451,66 29524,21 4 39,60 18,24 14050,00 1033,16 5764,14 31395,00 5 45,20 18,24 14050,00 1089,28 6076,62 33265,79 Çizelge 5.30 ile dört metre genişlikteki üç, dört, beş metre yapı draftlı yüzen dalgakıranların on beş metre su derinliği için maliyeti hesaplanmıştır.

85 Çizelge 5.30. 4 m genişlikteki dalgakıranların on beş metre su derinliği için maliyeti Yapı Draftı Alan (m 2 ) Hacim (m 3 ) Ağırlık(t) Beton Sınıfı Beton Birim Fiyatı (TL/t) Kalıp Birim Fiyatı (TL/t) 3 168,50 33,70 90,99 E 152,06 19,59 4 196,50 39,30 106,11 E 152,06 19,59 5 224,50 44,90 121,23 E 152,06 19,59 Yapı Draftı Zincir Uzunluğu (m) Zincir Birim Fiyatı (TL/m) Tonoz Maliyeti Nakliye (TL) Dalgakıranın Denize Tonozların Yerleştirilmesi (TL) Toplam Maliyet (TL) 3 62,20 18,24 14050,00 977,90 5451,66 30039,43 4 68,00 18,24 14050,00 1034,02 5764,14 31913,87 5 73,60 18,24 14050,00 1090,13 6076,62 33784,67 Çizelge 5.31 ile dört metre genişlikteki üç, dört, beş metre yapı draftlı yüzen dalgakıranların yirmi metre su derinliği için maliyeti hesaplanmıştır. Çizelge 5.31. 4 m genişlikteki dalgakıranların yirmi metre su derinliği için maliyeti Yapı Draftı Alan (m 2 ) Hacim (m 3 ) Ağırlık(t) Beton Sınıfı Beton Birim Fiyatı (TL/t) Kalıp Birim Fiyatı (TL/m 2 ) 3 168,50 33,70 90,99 E 152,06 19,59 4 196,50 39,30 106,11 E 152,06 19,59 5 224,50 44,90 121,23 E 152,06 19,59 Yapı Draftı Zincir Uzunluğu (m) Zincir Birim Fiyatı (TL/m) Tonoz Maliyeti Nakliye (TL) Dalgakıranın ve Tonozların Denize Yerleştirilmesi (TL) Toplam Maliyet (TL) 3 90,52 18,24 14050,00 978,76 5451,66 30556,84 4 96,16 18,24 14050,00 1034,87 5764,14 32428,36 5 101,80 18,24 14050,00 1090,98 6076,62 34299,89 Dört metre genişlikteki, on metre enindeki dalgakıranların farklı deniz derinlikleri için maliyeti 29524,21 TL ilr 34299,89 TL arasında değişmektedir. Çizelge 5.32 ile altı metre genişlikteki üç, dört, beş metre yapı draftlı yüzen dalgakıranların on metre su derinliği için maliyeti hesaplanmıştır.

86 Çizelge 5.32. 6 m genişlikteki dalgakıranların on metre su derinliği için maliyeti Yapı Draftı Alan (m 2 ) Hacim (m 3 ) Ağırlık(t) Beton Sınıfı Beton Birim Fiyatı (TL/t) Kalıp Birim Fiyatı (TL/m 2 ) 3 200,00 40,00 108,00 E 152,06 19,59 4 232,00 46,40 125,28 E 152,06 19,59 5 264,00 52,80 142,56 E 152,06 19,59 Yapı Draftı Zincir Uzunluğu (m) Zincir Birim Fiyatı (TL/m) Tonoz Maliyeti Nakliye (TL) Dalgakıranın ve Tonozların Denize Yerleştirilmesi (TL) Toplam Maliyet (TL) 3 34,00 18,24 14050,00 1039,99 5803,20 31513,75 4 39,60 18,24 14050,00 1104,09 6160,32 33637,18 5 45,20 18,24 14050,00 1168,20 6517,44 35760,61 Çizelge 5.33 ile altı metre genişlikteki üç, dört, beş metre yapı draftlı yüzen dalgakıranların on beş metre su derinliği için maliyeti hesaplanmıştır. Çizelge 5.33. 6 m genişlikteki dalgakıranların on beş metre su derinliği için maliyeti Yapı Draftı (m) Alan (m 2 ) Hacim (m 3 ) Ağırlık(t) Beton Sınıfı Beton Birim Fiyatı (TL/t) Kalıp Birim Fiyatı (TL/m 2 ) 3 200,00 40,00 108,00 E 152,06 19,59 4 232,00 46,40 125,28 E 152,06 19,59 5 264.00 52,80 142,56 E 152,06 19,59 Yapı Draftı (m) Zincir Uzunluğu (m) Zincir Birim Fiyatı (TL/m) Tonoz Maliyeti Nakliye (TL) Dalgakıranın ve Tonozların Denize Yerleştirilmesi (TL) Toplam Maliyet (TL) 3 62,20 18,24 14050,00 1040,84 5803,20 32028,97 4 68,00 18,24 14050,00 1104,95 6160,32 34156,05 5 73,60 18,24 14050,00 1169,05 6517,44 36279,49 Çizelge 5.34 ile altı metre genişlikteki üç, dört, beş metre yapı draftlı yüzen dalgakıranların yirmi metre su derinliği için maliyeti hesaplanmıştır.

87 Çizelge 5.34. 6 m genişlikteki dalgakıranların yirmi metre su derinliği için maliyeti Yapı Draftı Alan (m 2 ) Hacim (m 3 ) Ağırlık(t) Beton Sınıfı Beton Birim Fiyatı (TL/t) Kalıp Birim Fiyatı (TL/t) 3 200,00 40,00 108,00 E 152,06 19,59 4 232,00 46,40 125,28 E 152,06 19,59 5 264,00 52,80 142,56 E 152,06 19,59 Yapı Draftı Zincir Uzunluğu (m) Zincir Birim Fiyatı (TL/m) Tonoz Maliyeti Nakliye (TL) Dalgakıranın Denize Yerleştirilmesi (TL) Toplam Maliyet (TL) 3 90,52 18,24 14050,00 1041,69 5803,20 32546,38 4 96,16 18,24 14050,00 1105,80 6160,32 34670,54 5 101,80 18,24 14050,00 1169,91 6517,44 36794,71 Altı metre genişlikteki, on metre enindeki dalgakıranların farklı deniz derinlikleri için maliyeti 31513,75 TL ile 36794,71 TL arasında değişmektedir Çizelge 5.35 ile sekiz metre genişlikteki üç, dört, beş metre yapı draftlı yüzen dalgakıranların on metre su derinliği için maliyeti hesaplanmıştır. Çizelge 5.35. 8 m genişlikteki dalgakıranların on metre su derinliği için maliyeti Yapı Draftı Alan (m 2 ) Hacim (m 3 ) Ağırlık(t) Beton Sınıfı Beton Birim Fiyatı (TL/t) Kalıp Birim Fiyatı (TL/t) 3 233,00 46,60 125,82 E 152,06 19,59 4 269,00 53,80 145,26 E 152,06 19,59 5 305,00 61,00 164,70 E 152,06 19,59 Yapı Draftı Zincir Uzunluğu (m) Zincir Birim Fiyatı (TL/m) Tonoz Maliyeti Nakliye (TL) Dalgakıranın Denize Yerleştirilmesi (TL) Toplam Maliyet (TL) 3 34,00 18,24 14050,00 1105,92 6171,48 33598,03 4 39,60 18,24 14050,00 1178,02 6573,24 35974,10 5 45,20 18,24 14050,00 1250,11 6975,00 38350,17 Çizelge 5.36 ile sekiz metre genişlikteki üç, dört, beş metre yapı draftlı yüzen dalgakıranların on beş metre su derinliği için maliyeti hesaplanmıştır.

88 Çizelge 5.36. 8 m genişlikteki dalgakıranların on beş metre su derinliği için maliyeti Yapı Draftı Alan (m 2 ) Hacim (m 3 ) Ağırlık(t) Beton Sınıfı Beton Birim Fiyatı (TL/t) Kalıp Birim Fiyatı (TL/t) 3 233,00 46,60 125,82 E 152,06 19,59 4 269,00 53,80 145,26 E 152,06 19,59 5 305,00 61,00 164,70 E 152,06 19,59 Yapı Draftı Zincir Uzunluğu (m) Zincir Birim Fiyatı (TL/m) Tonoz Maliyeti Nakliye (TL) Dalgakıranın Denize Yerleştirilmesi (TL) Toplam Maliyet (TL) 3 62,20 18,24 14050,00 1106,77 6171,48 34113,25 4 68,00 18,24 14050,00 1178,88 6573,24 36492,97 5 73,60 18,24 14050,00 1250,97 6975,00 38869,05 Çizelge 5.37 ile sekiz metre genişlikteki üç, dört, beş metre yapı draftlı yüzen dalgakıranların yirmi metre su derinliği için maliyeti hesaplanmıştır. Çizelge 5.37. 8 m genişlikteki dalgakıranların yirmi metre su derinliği için maliyeti Yapı Draftı Alan (m 2 ) Hacim (m 3 ) Ağırlık(t) Beton Sınıfı Beton Birim Fiyatı (TL/t) Kalıp Birim Fiyatı (TL/t) 3 233,00 46,60 125,82 E 152,06 19,59 4 269,00 53,80 145,26 E 152,06 19,59 5 305,00 61,00 164,70 E 152,06 19,59 Yapı Draftı Zincir Uzunluğu (m) Zincir Birim Fiyatı (TL/m) Tonoz Maliyeti Nakliye (TL) Dalgakıranın Denize Yerleştirilmesi (TL) Toplam Maliyet (TL) 3 90,52 18,24 14050,00 1107,63 6171,48 34630,66 4 96,16 18,24 14050,00 1179,73 6573,24 37007,46 5 101,80 18,24 14050,00 1251,82 6975,00 39384,27 Sekiz metre genişlikteki, on metre enindeki dalgakıranların farklı deniz derinlikleri için maliyeti 33598,03 TL ile 39384,27 TL arasında değişmektedir Yüzen dalgakıranların farklı durumlar için maliyetleri hesaplanamıştır. Maliyetleri deniz derinliği, yapı boyutları artıkça artmaktadır. Genel olarak bakılırsa tek bir dalgakıranın maliyeti 29500,00 ila 39500,00 TL arasında değişmektedir.

89 5.2. Yüzen Dalgakıran Tasarım Sonuçlarının İncelenmesi Dalga iletim katsayısının farklı durumlardaki değişimi bu bölümde incelenmiştir. Karşılaştırmalar dört saniye dalga periyoduna göre yapılmıştır. Şekil 5.35 de dört metre yapı genişliğindeki yüzen dalgakıran tasarımının yapı draftı ile deniz derinliğinin dalga iletim katsayısına olan etkisi, üç dalga iletim katsayısı yaklaşımına göre karşılaştırılmıştır. Üç yaklaşıma göre yapı draftının artması ile dalga iletim katsayısı azalmaktadır. Birinci yaklaşım (Macgno yaklaşımı), ikinci yaklaşım (Wiegel yaklaşımı) ve üçüncü yaklaşıma (değiştirilmiş dalga iletim yaklaşımı) göre daha yüksek değer vermektedir. Deniz derinliğinin artması ise üç yaklaşımda da, dalga iletim katsayısına etkisi çok fazla olmamakla beraber dalga iletim katsayısını azaltmaktadır. 0,8000 0,7000 0,6000 0,5000 B=4 m yapı genişliği için Kt-1,10 Kt-2,10 Kt-3,10 Kt 0,4000 0,3000 0,2000 Kt-1,15 Kt-2,15 Kt-3,15 0,1000 0,0000 3 m 4 m 5 m Yapı Draftı Kt-1,20 Kt-2,20 Kt-3,20 Şekil 5.35. Dalga iletim katsayısının yapı draftı ve deniz derinliği ile değişimi-1 Şekil 5.36 ile altı metre yapı genişliğindeki yüzen dalgakıran tasarımının yapı draftı ile deniz derinliğinin dalga iletim katsayısına olan etkisi, üç dalga iletim katsayısı yaklaşımına göre karşılaştırılmıştır. Aynı sonuçlar bu grafikte de gözlemlenmiştir. Ayrıca birinci ve ikinci yaklaşımların sonuçları yapı genişliğinin artması ile birbirine yaklaşmıştır. Şekil 5.37 ile sekiz metre yapı genişliğindeki yüzen dalgakıran tasarımının yapı draftı ile deniz derinliğinin dalga iletim katsayısına olan etkisi, üç dalga iletim katsayısı yaklaşımına göre karşılaştırılmıştır. Bu grafikte ikinci yaklaşım yapı genişliğinin artması ile birinci

90 yaklaşıma göre daha büyük değerler vermiştir. Birinci yaklaşım, diğer yaklaşımlara daha yaklaşmıştır. 0,6000 B=6 m yapı genişliği için Kt 0,5000 0,4000 0,3000 0,2000 0,1000 Kt-1,10 Kt-2,10 Kt-3,10 Kt-1,15 Kt-2,15 Kt-3,15 Kt-1,20 Kt-2,20 0,0000 3 m 4 m 5 m Yapı Draftı Kt-3,20 Şekil 5.36. Dalga iletim katsayısının yapı draftı ve deniz derinliği ile değişimi-2 0,6000 0,5000 0,4000 B=8 m yapı genişliği için Kt-1,10 Kt-2,10 Kt-3,10 Kt 0,3000 0,2000 0,1000 Kt-1,15 Kt-2,15 Kt-3,15 Kt-1,20 Kt-2,20 0,0000 3 m 4 m 5 m Yapı Draftı Kt-3,20 Şekil 5.37. Dalga iletim katsayısının yapı draftı ve deniz derinliği ile değişimi-3 Şekil 5.38 ile yapı genişliğinin Macagno yaklaşımına göre hesap edilen dalga iletim katsayısına olan etkisi incelenmiştir. Yapı genişliğinin artması ile dalga iletim katsayısı düşmektedir. Yapı genişliği, deniz derinliğinin artması ile dalga iletim katsayısı

91 azalmaktadır, fakat çok fazla bir değişim olmamaktadır. Yapı genişliği ile yapı draftının artması ile dalga iletim katsayısı hızlı bir şekilde azalmaktadır. Kt 0,8000 0,7000 0,6000 0,5000 0,4000 0,3000 0,2000 0,1000 0,0000 4 m 6 m 8 m Yapı Genişliği Kt,3m,10m Kt,3m,15m Kt,3m,20m Kt,4m,10m Kt,4m,15m Kt,4m,20m Kt,5m,10m Kt,5m,15m Kt,5m,20m Şekil 5.38. Dalga iletim katsayısının yapı genişliği ile değişimi Şekil 5.39 ile deniz derinliğinin Macagno yaklaşımına göre hesap edilen dalga iletim katsayısına etkisi incelenmiştir. Deniz derinliğinin değişiminin dalga iletim katsayısına olan etkisi, yapı genişliği, yapı draftının değişiminin dalga iletim katsayısına olan etkisinden daha azdır. Şekil 5.39 ile görülmektedir ki dalga iletim katsayısına, yapı genişliği, yapı draftı daha fazla etki etmektedir. 0,8000 Kt 0,7000 0,6000 0,5000 0,4000 0,3000 0,2000 Kt,4m,3m Kt,6m,3m Kt,8m,3m Kt,4m,4m Kt,6m,4m Kt,8m,4m 0,1000 0,0000 10 m 15 m 20 m Deniz Derinliği Kt,4m,5m Kt,6m,5m Kt,8m,5m Şekil 5.39. Dalga iletim katsayısının deniz derinliği ile değişimi

92 Yapılan karşılaştırmalara göre dalga iletim katsayısı yapı boyutlarının değişimi ile çok hızlı değişmekte, buna karşın deniz derinliğinin değişimi dalga iletim katsayısını daha az etkilemektedir. 5.3. Dalga İletim Katsayısının Farklı Modeller İle Karşılaştırılması Tasarlanan yüzen dalgakıranlar, sıklıkla kullanılan yüzen dalgakıran modelleri ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu sebeple 7,6 metre deniz derinliği için dört metre yapı genişliği, dört metre yapı drafta sahip tasarımın dalga iletim katsayısı, Şekil 5.40 da verilen günümüzde yaygın olarak kullanılan yüzen dalgakıranların dalga iletim katsayıları ile karşılaştırılmıştır. Şekil 5.41 de bu yüzen dalgakıranların 7,6 m deniz derinliği için elde edilmiş dalga iletim katsayıları ve tasarlanan yüzen dalgakıranın Macagno yaklaşımına göre hesaplanmış dalga iletim katsayısının değişimi verilmiştir. Şekil 5.41 de üç model yüzen dalgakıranın dalga iletim katsayıları görülmektedir. Prizma; prizma tip yüzen dalgakıranı, katamarann; katamaran tip yüzen dalgakıranı ve tasarım ise tasarlanan dalgakıranı temsil etmektedir. Şekil 5.40. Yaygın olarak kullanılan yüzen dalgakıran modelleri [41]

93 Tasarlanan dalgakıranın dalga iletim katsayısı, diğer dalgakıran modellerine göre daha düşük değerler vermektedir. Gelen dalga periyodunun azalması ile dalga iletim katsayısı tasarlanan dalgakıranda daha hızlı azalmaktadır. Tasarlanan dalgakıranın dalga iletimi, yaygın olarak kullanılan bu iki yüzen dalgakıranın dalga iletiminden daha düşüktür. 1,2 1 0,8 Kt 0,6 0,4 Prizma Katamaran Tasarım 0,2 0 0,1 0,2 0,25 0,3 0,35 0,4 0,5 0,6 0,65 0,7 B/L Şekil 5.41. Farklı modellerin dalga iletim katsayılarının karşılaştırılması [41] 5.4. Tasarlanan Dalgakıranın Boyutlarını ve Maliyetini Hesaplayan Program Dalga periyodu, deniz derinliği ve istenen dalga iletim katsayısına göre yüzen dalgakıran tasarımı yapan, boyutlarını ve maliyetini hesaplayan program oluşturulmuştur. Bu program ile kullanıcı, istediği dalga iletim katsayısına göre yapı boyutlarını bulabilecektir. Resim 5.1 ile tasarlanan program gösterilmiştir. Tasarlanan programın yapı boyutlarını ve maliyetini hesaplayan kodu Ek-3 de verilmiştir. Ayrıca program girilen dalga yüksekliği, dalga periyoduna göre taş dolgu dalgakıran taş ağırlığnıı iki farklı yöntem ile hesaplamaktadır. Tasarlanan program Macagno yaklaşımına göre yüzen dalgakıran boyutlarını ve maliyetini hesaplamıştır. Program istenilen dalga iletim katsayısı için en uygun yapı boyutlarını vermektedir. Bu programda tasarlanabilecek yüzen dalgakıranın maksimum boyutu on metre olarak seçilmiştir. Tasarımın draftı iki, üç, dört ve beş metre olarak belirlenmiştir. Eğer dalgakıranın boyutları maksimum değerleri aşıyorsa program uyarı vermektedir. Program istenen dalga iletim katsayısı için uygun yapı draftını vermektedir. Yapını eni ise

94 on metre olarak belirlenmiştir. Program dalganın tırmanacağı yüksekliği hesaplayarak, bir metresi su seviyesinin altında kalacak şekilde toplam yapı yüksekliğini hesaplamaktadır. Ayrıca, program istenen dalga iletim katsayısı için iletilen dalga yüksekliğini de sonuç olarak vermektedir. Programın örnek uygulaması Resim 5.2 ile verilmiştir. Resim 5.1. Tasarlanan program Resim 5.2. Örnek tasarım sonuçları

95 Resim 5.3 de programa girilen tasarım verileri ile tasarlanabilecek yapının boyutları aşılmıştır. Program yapının boyutlarının aşıldığı uyarısını vermiştir. Program böylece, yüzen dalgakıran için önerilen dalga periyodları arasında çalışmaktadır. Resim 5.3. Örnek tasarım sonuçları-2 5.5. Taş Dolgu Dalgakıran Tasarımı Taş dolgu dalgakıran tasarımı önceki bölümlerde incelenmiştir. İncelenen tasarım şartlarını kullanarak, taş ağırlıklarını hesaplayan, kesit ölçülerini çıkaran bir bilgisayar programı yazılmıştır, yazılan program Ek-4 de, programın akış şeması Ek-5 te ve programın örnek uygulaması Ek-6 da verilmiştir. Yazılan program ile Çizelge 5.38 de verilen tasarım deniz verileri kullanılarak dalgakıran tasarımları yapılmıştır. On metre deniz derinliğinde, açık denizde inşa edilmek istenen altı saniye ve sekiz saniye periyodlu, 2,5 ve 3,5 metre dalga yüksekliği olan, 30 ve 45 derece dalga yaklaşma açısına sahip dalgaların etkili olduğu sekiz farklı durum ele alınmıştır. Yapı eğimi 1/3, kullanılacak taşın özgül ağırlığı (γ s ) 2,7 t/m 3 ve deniz suyunun özgül ağırlığı (γ w ) 1,025 t/m 3 dür.

96 Çizelge 5.38. Tasarım verileri T d Lo d/lo tanhkd Ks α 0 α b Kr 6 10 56,16 0,18 0,864 0,914 8 10 99,84 0,10 0,709 0,933 30 25,59 0,980 45 37,66 0,945 30 20,76 0,962 45 30,09 0,904 Tasarım dalga yüksekliği, Eş. 5.1 ile, sapma katsayısı Eş 5.2 ile hesaplanmıştır. Kırılma derinliği, Çizelge 5.38 ile verilen deniz verileri için 2 m ile 3,95 m arasında değişmektedir. Deniz derinliği on metre olduğu için kırılmayan dalga koşulu geçerlidir. HH 0 = HH 0 xxkk ss xxkk rr (5.1) HH 0 H o K s K r : Tasarım dalga yüksekliği (m) : Proje dalga yüksekliği (m) : Sığlaşma katsayısı : Sapma katsayısı KK rr = cos αα 0 cos αα bb (5.2) α 0 α b : Gelen dalga açısı : Kırılan dalga açısı tttttthkkkk = sin αα bb sin αα 0 (5.3) k d : Dalga sayısı : Deniz derinliği Çizelge 5.39 ve Çizelge 5.40 da hesaplanan dalga tırmanma yükseklikleri ve tasarım dalgaları verilmiştir. İki dalga periyodu için de dört farklı tasarım durumu oluşturulmuştur. Bu durumlar sırasıyla numaralandırılmıştır. RR uu HH dd = δδδδ 1+bbbb (5.4)

97 ξξ = tan αα HH oo /LL 0 (5.5) Ru : Dalganın tırmanacağı su yüzeyinden dik uzaklığı (m) δ ve b : Katsayılar (δ= 0,8; b = 0,5) ξ : Dalga kırılma parametresi H o L 0 αα : Proje dalga yüksekliği (m) :Başlangıç dalga uzunluğu (m) :Yapının eğimi Çizelge 5.39. 6 s periyodlu dalga için tasarım dalgaları ve tırmanma yükseklikleri Durum Deniz Derinliği (m) H o (m) R u (m) α 0 Ks Kr H o '(m) 1 30 o 0,914 0,98 2,24 10 2,5 1,8 2 45 o 0,914 0,94 2,15 3 30 o 0,914 0,98 3,14 10 3,5 2,3 4 45 o 0,914 0,94 3,01 Çizelge 5.40. 8 s periyodlu dalga için tasarım dalgaları ve tırmanma yükseklikleri Durum Deniz Derinliği (m) H o (m) R u (m) α 0 Ks Kr H o '(m) 1 30 o 0,933 0,96 2,24 10 2,5 2 2 45 o 0,933 0,9 2,10 3 30 o 0,933 0,96 3,13 10 3,5 2,6 4 45 o 0,933 0,9 2,94 Çizelgelerde koruma tabakasının taş ağırlığı (W), filtre tabakasının taş ağırlığı (W f ), çekirdek tabakasının taş ağırlığı (W c ), kret genişliği (B), filtre tabakası kalınlığı (t), koruma tabakası kalınlığı (r) ile ifade edilmiştir. Çizelge 5.41 ve Çizelge 5.42 ile altı saniye periyodlu dalga ve dört durum için programla hesaplanan taş ağırlıkları ve kesit ölçüleri verilmiştir. Çizelge 5.41. 6 s periyodlu dalga için taş dolgu dalgakıran gövde kesiti tasarım sonuçları Durum W (t) W f (t) W c (t) t (m) B (m) r (m) 1 0,966 0,097 0,0002-0,005 0,66 2,17 1,45 2 0,854 0,085 0,0002-0,004 0,63 2,08 1,39 3 2,660 0,266 0,0007-0,0013 0,92 3,04 2,03 4 2,320 0,232 0,0006-0,012 0,88 2,91 1,94

98 Çizelge 5.42. 6 s periyodlu dalga için taş dolgu dalgakıran kafa kesiti tasarım sonuçları Durum W (t) W f (t) W c (t) t (m) B (m) r (m) 1 1,22 0,122 0,0003-0,006 0,712 2,35 1,57 2 1,08 0,108 0,0003-0,005 0,684 2,25 1,50 3 3,36 0,336 0,0008-0,017 0,999 3,29 2,19 4 2,93 0,293 0,0007-0,015 0,954 3,14 2,10 Çizelge 5.43 ve Çizelge 5.44 ile sekiz saniye periyodlu dalga ve dört durum için programla hesaplanan taş ağırlıkları ve kesit ölçüleri verilmiştir. Çizelge 5.43. 8 s periyodlu dalga için taş dolgu dalgakıran gövde kesiti tasarım sonuçları Durum W (t) W f (t) W c (t) t (m) B (m) r (m) 1 0,928 0,093 0,0002-0,005 0,650 2,14 1,43 2 0,796 0,080 0,0002-0,004 0,618 2,04 1,36 3 2,635 0,264 0,0007-0,013 0,921 3,04 2,02 4 2,184 0,218 0,0005-0,011 0,865 2,85 1,90 Çizelge 5.44. 8 s periyodlu dalga için taş dolgu dalgakıran kafa kesiti tasarım sonuçları Durum W (t) W f (t) W c (t) t (m) B (m) r (m) 1 1,17 0,117 0,0003-0,006 0,703 2,32 1,54 2 1,01 0,101 0,0003-0,005 0,668 2,20 1,47 3 3,33 0,333 0,0008-0,017 0,995 3,28 2,19 4 2,76 0,276 0,0007-0,014 0,935 3,08 2,05 Tasarım dalga periyodu ve dalga yüksekliği arttıkça, taş ağırlıkları ve yapı boyutları artmaktadır. Dalga yaklaşma açısı arttıkça ise taş ağırlıkları ve yapı boyutları azalmaktadır. 5.5.1. Taş dolgu dalgakıranların maliyet hesabı Tasarlanan dalgakıranların maliyetleri hesaplanmıştır. Maliyetler hesaplanırken Ek-.2 de verilen birim fiyat listeleri kullanılmıştır. Birim fiyatlar incelendiğinde taşların hazırlanması, yerleştirilmesi fiyatları dâhildir. Taşların beş kilometre mesafedeki bir taş ocağından alındığı varsayılmış ve nakliye ücreti bu mesafeye göre hesaplanmıştır. Tasarlanan programla, taş dolgu dalgakıranların kafa ve gövde kesitleri için tasarım değerleri hesaplanmıştır. Her bir durum için dalgakıranların kafa ve gövde kesitleri Ek 7 de verilmiştir. Çizilen kesitlerle dalgakıranları oluşturan tabakaların alanları ve bir metre genişlik için hacimleri hesaplanmıştır.

99 Çizelge 5.45. 6 s durum-1 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti Kafa Kesiti Gövde Kesiti Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 98,73 98,73 266,57 0,4-2 t 13,59 3622,70 A2 47,60 47,60 128,52 0-0,250 t 11,88 1526,82 A3 302,64 302,64 817,13 0-0,250 t 11,88 9707,48 TOPLAM 14857,00 Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 91,20 91,20 246,24 0,4-2 t 13,59 3346,40 A2 44,70 44,70 120,69 0-0,250 t 11,88 1433,80 A3 310,42 310,42 838,13 0-0,250 t 11,88 9957,03 TOPLAM 14737,23 Çizelge 5.45 de altı saniye dalga periyodu birinci durum için taş dolgu dalgakıran kafa ve gövde kesiti maliyetleri hesaplanmıştır. Altı saniye dalga periyodu, durum-1 in kafa kesiti, gövde kesiti ve nakliye maliyetinin toplamı 38518,18 TL; durum-2 nin kafa kesiti, gövde kesiti ve nakliye maliyetinin toplamı 38356,59 TL dir. Çizelge 5.46 da altı saniye dalga periyodu, ikinci durum için taş dolgu dalgakıran kafa ve gövde kesiti maliyetleri hesaplanmıştır. Çizelge 5.46. 6 s durum-2 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti Kafa Kesiti Gövde Kesiti Bölge Alan (m 2 Hacim Birim Fiyatı Maliyet ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 94,35 94,35 254,75 0,4-2 t 13,59 3461,98 A2 45,00 45,00 121,50 0-0,250 t 11,88 1443,42 A3 307,26 307,26 829,60 0-0,250 t 11,88 9855,67 TOPLAM 14761,08 Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 87,41 87,41 236,01 0,4-2 t 13,59 3207,34 A2 43,20 43,20 116,64 0-0,250 t 11,88 1385,68 A3 314,65 314,65 849,56 0-0,250 t 11,88 10092,71 TOPLAM 14685,73

100 Çizelge 5.47. 6 s durum-3 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti Kafa Kesiti Gövde Kesiti Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 143,40 143,40 387,18 2-4 t 15,50 6001,29 A2 65,10 65,10 175,77 0-0,40 t 12,49 2195,37 A3 291,98 291,98 788,35 0-0,250 t 11,88 9365,55 TOPLAM 17562,21 Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 133,03 133,03 359,18 2-4 t 15,50 5567,31 A2 59,28 59,28 160,06 0-0,40 t 12,49 1999,10 A3 301,64 301,64 814,43 0-0,250 t 11,88 9675,40 TOPLAM 17,241.81 Çizelge 5.47 de altı saniye dalga periyodu, üçüncü durum için taş dolgu dalgakıran kafa ve gövde kesiti maliyetleri hesaplanmıştır. Çizelge 5.48 de altı saniye dalga periyodu, dördüncü durum için taş dolgu dalgakıran kafa ve gövde kesiti maliyetleri hesaplanmıştır. Altı saniye dalga periyodu, durum-3 ün kafa kesiti, gövde kesiti ve nakliye maliyetinin toplamı 44738,37 TL; durum-4 ün kafa kesiti, gövde kesiti ve nakliye maliyetinin toplamı 44705,51 TL dir. Çizelge 5.48. 6 s durum-4 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti Kafa Kesiti Gövde Kesiti Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 138,01 138,01 372,63 2-4 t 15,50 5775,72 A2 60,61 60,61 163,65 0-0,40 t 12,49 2043,95 A3 296,86 296,86 801,52 0-0,250 t 11,88 9522,08 TOPLAM 17341,75 Bölge Alan (m 2 Hacim Birim Fiyatı Maliyet ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 127,78 127,78 345,01 0,4-2 t 13,59 4688,63 A2 60,52 60,52 163,40 0-0,250 t 12,49 2040,92 A3 307,36 307,36 829,87 0-0,250 t 11,88 9858,88 TOPLAM 16588,43 Çizelge 5.49 da sekiz saniye dalga periyodu, birinci durum için taş dolgu dalgakıran kafa ve gövde kesiti maliyetleri hesaplanmıştır.

101 Çizelge 5.49. 8 s durum-1 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti Kafa Kesiti Gövde Kesiti Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 98,82 98,82 266,81 0,4-2 t 13,59 3626,00 A2 47,53 47,53 128,33 0-0,250 t 11,88 1524,57 A3 316,49 316,49 854,52 0-0,250 t 11,88 10151,73 TOPLAM 15302,31 Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 91,75 91,75 247,73 0,4-2 t 13,59 3366,58 A2 45,03 45,03 121,58 0-0,250 t 11,88 1444,38 A3 323,91 323,91 874,56 0-0,250 t 11,88 10389,74 TOPLAM 15200,70 Sekiz saniye dalga periyodu, durum-1 in kafa kesiti, gövde kesiti ve nakliye maliyetinin toplamı 39729,06TL; durum-2 nin kafa kesiti, gövde kesiti ve nakliye maliyetinin toplamı 39754,68 TL dir. Çizelge 5.50 de sekiz saniye dalga periyodu, ikinci durum için taş dolgu dalgakıran kafa ve gövde kesiti maliyetleri hesaplanmıştır. Çizelge 5.50. 8 s durum-2 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti Kafa Kesiti Gövde Kesiti Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 94,32 94,32 254,66 0,4-2 t 13,59 3460,88 A2 45,97 45,97 124,12 0-0,250 t 11,88 1474,53 A3 321,12 321,12 867,02 0-0,250 t 11,88 10300,25 TOPLAM 15235,66 Bölge Alan Hacim Birim Fiyatı Maliyet (m 2 ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 87,40 87,40 235,98 0,4-2 t 13,59 3206,97 A2 46,60 46,60 125,82 0-0,250 t 11,88 1494,74 A3 329,70 329,70 890,19 0-0,250 t 11,88 10575,46 TOPLAM 15277,17 Çizelge 5.51 de sekiz saniye dalga periyodu, üçüncü durum için taş dolgu dalgakıran kafa ve gövde kesiti maliyetleri hesaplanmıştır.

102 Çizelge 5.51. 8 s durum-3 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti Kafa Kesiti Gövde Kesiti Bölge Alan (m 2 Hacim Birim Fiyatı Maliyet ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 147,66 147,66 398,68 0,4-2 t 15,50 6179,57 A2 64,72 64,72 174,74 0-0,250 t 12,49 2182,55 A3 308,23 308,23 832,22 0-0,250 t 11,88 9886,79 TOPLAM 18248,91 Bölge Alan (m 2 Hacim Birim Fiyatı Maliyet ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 136,76 136,76 36,25 0.,4-2 t 15,50 5723,41 A2 61,12 61,12 165,02 0-0,250 t 12,49 2061,15 A3 319,69 319,69 863,16 0-0,250 t 11,88 10254,38 TOPLAM 18038,93 Çizelge 5.52 de sekiz saniye dalga periyodu, dördüncü durum için taş dolgu dalgakıran kafa ve gövde kesiti maliyetleri hesaplanmıştır. Sekiz saniye dalga periyodu, durum-3 ün kafa kesiti, gövde kesiti ve nakliye maliyetinin toplamı 46659,24 TL; durum-4 ün kafa kesiti, gövde kesiti ve nakliye maliyetinin toplamı 46284,41 TL dir. Çizelge 5.52. 8 s durum-4 için taş dolgu dalgakıran yaklaşık maliyeti Kafa Kesiti Gövde Kesiti Bölge Alan (m 2 Hacim Birim Fiyatı Maliyet ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 138,74 138,74 374,60 0,4-2 t 15,50 5806,27 A2 62,56 62,56 168,91 0-0,250 t 12,49 2109,71 A3 317,24 317,24 856,55 0-0,250 t 11,88 10175,79 TOPLAM 18,091,77 Bölge Alan (m 2 Hacim Birim Fiyatı Maliyet ) (m 3 Ağırlık(t) Taş Cinsi ) (TL/t) (TL) A1 128,57 128,57 347,14 0,4-2 t 15,50 5380,65 A2 58,22 58,22 157,19 0-0,250 t 12,49 1963,35 A3 328,16 328,16 886,03 0-0,250 t 11,88 10526,06 TOPLAM 17870,07 Taş dolgu dalgakıranlar için gerekli olan taşın beş kilometre uzaklıktaki bir taş ocağından temin edildiği varsayılmış ve bu varsayıma göre maliyet hesabı yapılmıştır. Çizelge 5.53 de sekiz durum için taşıma ücreti hesaplanmıştır. Nakliye ücreti hesabı için birim fiyat, Ek-6 da verilen birim fiyat denkleminden % 10 -%15 arası yol eğimi için hesaplanmıştır.

103 Çizelge 5.53. Taş ocağından taşların nakliye maliyeti Periyot Durum Mesafe (m) Toplam Ağırlık Birim Fiyatı Maliyet (t) (TL/t) (TL) 1 5000,00 2417,28 3,7 8943,95 6 s 2 5000,00 2408,05 3,7 8909,78 3 5000,00 2684,96 3,7 9934,36 4 5000,00 2676,08 3,7 9901,49 1 5000,00 2493,53 3,7 9226,06 8 s 2 5000,00 2497,80 3,7 9241,85 3 5000,00 2803,09 3,7 10371,42 4 5000,00 2790,42 3,7 10324,57 5.6. Yüzen Dalgakıran İle Taş Dolgu Dalgakıranların Karşılaştırılması Yüzen dalgakıranların performansı, dalga iletim katsayısı ile belirlenebilmektedir. Modellere gelen dalga periyodunun artmasıyla dalga iletim katsayısının arttığı görülmüştür. Küçük periyodlu dalgalar için dalga iletim katsayısı küçük, büyük dalgalar için dalga iletim katsayısı büyük olmaktadır. Tasarlanan program ile elde edilen sonuçlar incelendiği zaman yüzde yirmi beş dalga iletim katsayısı, farklı tasarım şartlarında ve üç yaklaşıma göre gelen dalga periyodunun yaklaşık olarak dört saniye olduğu durumlarda oluşmaktadır. Gelen dalga periyodunun dört saniye ile altı saniye arasında olduğu zaman farklı tasarım şartları için, model dalgakıranların dalga iletim katsayısı yaklaşık olarak yüzde elli olmaktadır. Yüzde yetmiş beş dalga iletim katsayısının meydana gelmesi için, gelen dalga periyodu farklı durumlar için altı saniye ve sekiz saniye arasında olmalıdır. Model dalgakıranlar, dört ile altı saniye periyodlu dalgalar için kullanılacaksa, gelen dalga yüksekliği küçük olmalıdır çünkü gelen dalganın yaklaşık olarak yüzde ellisi iletilecektir. Altı ve sekiz saniye arasında kullanılacaksa, dalga yüksekliği daha küçük olmalıdır. Bu şartları sağlamak her zaman kolay olmayacaktır. Dalga periyodunun altı saniyeye kadar olduğu zamanlarda geliştirilen dalgakıranları kullanmak; altı saniyeden daha büyük periyodlu dalgalar için taş dolgu dalgakıran kullanılması uygun olacaktır. Taş dolgu dalgakıranlar için yazılan program ile sekiz farklı durum için tasarım sonuçları elde edilmiştir. Altı ve sekiz saniye periyodlu ve 2,5m ile 3,5 m dalga yükseklikli, dalga tasarım parametresi olarak seçilmiştir. Yüzen dalgakıranlarda bu tasarım şartları için incelenmiştir. Yirmi metre deniz derinliğindeki, dört metre yapı genişliği, dört metre yapı

104 draftına sahip olan yüzen dalgakıran tasarımı sekiz saniye periyodlu dalga için en düşük dalga iletim katsayısına sahip olmaktadır. Değiştirilmiş dalga yaklaşımına göre bu değer yaklaşık olarak yüzde yetmiş beştir. İletilen dalga yüksekliği, gelen dalga yüksekliğinin yaklaşık olarak yüzde yetmiş beşidir. 2,5 m ve 3,5 m dalga yüksekliğinin yüzde yetmiş beşi 1,88 m ve 2,63 m dir. Dalgakıranın koruduğu bölgede bu büyüklüklerde dalga oluşacaktır. Dalgakıranların amacı koruduğu bölgede dalganın etkisini yok etmek veya en aza indirmektir. Bu yüzden, sekiz saniye dalga periyodlu bölgelerde taş dolgu dalgakıran kullanılması uygun olacaktır. Altı saniye dalga periyodu için tasarlanan modeller incelendiği zaman en yakın sonucu değiştirilmiş dalga yaklaşımı vermektedir. On metre deniz derinliğinde, sekiz metre yapı genişliği, beş metre yapı draftında, dalga iletiminin yüzde elli olduğu durumda dalga periyodu 5,80 s olmaktadır. Altı saniye dalga periyodu için bu yaklaşıma göre dalga iletim katsayısı yüzde elli dörttür. 2,5 m ve 3,5 m gelen dalga yüksekliğinin yüzde elli dördü 1,35 ve 1,90 m dir. Bu dalga periyodu, gelen dalganın yüzde ellisinden fazlasını ilettiği için, yüzen dalgakıranlar dalga yüksekliğinin küçük olduğu yerlerde kullanılabilir. Aksi takdirde, taş dolgu dalgakıranların kullanılması uygun olacaktır. Maliyet açısından bakıldığı zaman yüzen dalgakıranlar, taş dolgu dalgakıranlara göre daha ucuza mal olmaktadır. Yapılan maliyet hesaplarında yüzen dalgakıran birim maliyeti, taş dolgu dalgakıran birim maliyetinden ucuz olduğu görülmektedir. Örnek olarak, altı saniye periyodlu taş dolgu dalgakıranın birim maliyeti 19,260 TL/m dir. Altı saniye için yüzen dalgakıranın en uygun kesitinin birim maliyeti 3,840 TL/m dir. Yüzen dalgakıranların küçük periyodlu dalgalar için kullanılması hem ekonomik hem de performans açısından uygun olacaktır. Yüzen dalgakırana etki eden sekiz saniye dalga periyodu ve 3,5 m dalga yüksekliği için Ek-8 de betonarme yüzen dalgakıran tasarımı verilmiş ve yaklaşık maliyeti hesaplanmıştır. Yüzen dalgakıranın, sekiz saniye için dalga iletim katsayısı farklı yaklaşımlarla elde edilmişti ve altı saniyeden büyük dalgalar için kullanılmaması önerilmişti. Tasarlanan betonarme yüzen dalgakıranın yaklaşık maliyeti elli iki bin TL dir. Dalga periyodunun artması ile yapının malyeti de artmaktadır.

105 6. SONUÇ VE ÖNERİLER Kıyı koruma yapıları; kıyıların korunaklı bir şekilde kullanılmasını, gemilerin ve teknelerin kıyıda güvenli barınmasını sağlamaktadır. Kıyı koruma yapısı olan dalgakıranların tasarımı kıyı güvenliği için çok önem arz etmektedir. Tez kapsamında ilk olarak KYLPTTE (2007) incelenmiş ve taş dolgu dalgakıran tasarımı için kullanılan denklemler, tablolar belirlenmiştir. Denklemlerin çözümünü hesaplayan bir program geliştirilmiştir. Programın akış şeması oluşturulmuş, tablolardaki katsayılar tek tek ele alınmıştır. Hem Hudson, hem de Van Der Meer denklemi çözümü yapılmış kullanıcıya, iki denklem sonucunu elde ederek karşılaştırma imkânı sağlanmıştır. Sekiz farklı tasarım durumu oluşturulmuş ve oluşturulan durumlar için program ile tasarım sonuçları elde edilmiş ve maliyetleri hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar ile dalga yüksekliğinin, dalga periyodunun ve deniz derinliğinin artması ile dalgakıranın kesit ölçüleri ve taş ağırlıklarının arttığı, dalga yaklaşma açısının artması ile bu değerlerin azaldığı görülmüştür. Program, taş dolgu dalgakıran tasarımında yer alan denklemlerin çözümünde kullanılan ve gerekli verileri kullanan kapsamlı bir program olmuştur. İlerleyen çalışmalarda, program diğer ulusal şartnamelerin tasarım koşullarını da sağlayacak şekilde geliştirilebilir ve kullanıcıya farklı şartnamelerin çözüm sonuçlarını karşılaştırma imkânı sağlanabilir. İkinci olarak yüzen dalgakıranların tarihi gelişimi, tasarım koşulları, tasarım için kullanılabilecek denklemler incelenmiş, literatür araştırması yapılmış, dalga iletim katsayısını farklı dalga ve yapı durumları için üç yaklaşım ile karşılaştıran bir bilgisayar programı yazılmıştır Ayrıca Macagno dalga iletim katsayısı yaklaşımına göre yüzen dalgakıran tasarımını yapan ve maliyetini hesaplayan bir bilgisayar ara yüzü geliştirilmiştir. Dalga iletim katsayısı, yüzen dalgakıranların arkasında oluşacak iletilen dalga yüksekliğini belirlemektedir. Dalga iletim katsayısının sıfır olması, dalgakıranın hiç dalga iletmediğini ve dalgayı tamamen yansıttığını göstermektedir. İyi bir tasarım için dalga iletim katsayısı

106 küçük olmalıdır. Dokuz farklı dalgakıran tasarımı, üç farklı deniz derinliği ve on farklı dalga periyodu durumunda dalga iletim katsayısı yazılan bilgisayar programı ile elde edilmiş ve üç yaklaşıma göre karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, dalga periyodunun artmasıyla dalga iletim katsayısı artmakta; deniz derinliği, yapı genişliği, yapı draftının artması ile dalga iletim katsayısı azalmaktadır. Deniz derinliğini değişimi dalga iletim katsayısına etkisi, yapı genişliği, yapı draftının etkisine göre daha azdır. Geliştirilen yüzen dalgakıranları, altı saniye periyodlu dalgalara kadar kullanmak uygun olacaktır. Büyük dalga periyodlarında yüzen dalgakıranlar kullanılmak isteniyorsa dalga yüksekliğinin küçük olmasına dikkat edilmelidir. Aksi takdirde taş dolgu dalgakıran kullanılması uygun olacaktır. Taş dolgu ve yüzen dalgakıranlar, altı ve sekiz saniye periyodlu, 2,5 m ve 3,5 m dalga yüksekliği için karşılaştırılmıştır. Sekiz saniye dalga periyodu için taş dolgu dalgakıran kullanılması uygun olacağı görülmüştür. Altı saniye periyodlu dalga için, gelen dalganın yüksekliğinin daha küçük olduğu durumlarda yüzen dalgakıran kullanılması uygun olacaktır. Karşılaştırılan deniz şartları için taş dolgu dalgakıran kullanılması daha uygundur. Tasarlanan her bir dalgakıranın maliyeti hesaplanmıştır. Yüzen dalgakıranlar için yapı boyutunun ve deniz derinliğinin artması maliyeti artırmaktadır. Taş dolgu dalgakıranlar ile karşılaştırıldığı zaman yüzen dalgakıranlar daha ekonomiktir. Küçük periyodlu dalga durumunda, yüzen dalgakıranların taş dolgu dalgakıranlar yerine kullanılması maddi açıdan uygun olacaktır. Fakat büyük periyodlu dalga durumunda, yüzen dalgakıranların etkisi azaldığından, ne kadar mali açıdan uygun olsa da performans açısından uygun olmayacağından, taş dolgu dalgakıran kullanılması daha uygun olacaktır. Yüzen dalgakıranların üç yaklaşıma göre yaklaşık dalga iletim katsayısı değerleri hesaplanmıştır. İlerleyen çalışmalarda dalgakıranlar laboratuvar ortamında denenmeli, daha kesin dalga iletim katsayısı değerleri farklı durumlar için belirlenmelidir. Böylece daha kesin sonuçlar elde edilebilir.

107 Bu tez kapsamında yüzen dalgakıran tasarımının önemine dikkat çekilmek istenmiştir. Mali açıdan oldukça kârlı olan yüzen dalgakıranların, performans açısından da kârlı olabilmesi için araştırmacılar tarafından daha iyi geliştirilmelidir.

108

109 KAYNAKLAR 1. Yüksel, Y. ve Çevik, E. (2009). Kıyı mühendisliği (Birinci Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık, 1-138. 2. Fousert, M.W. (2006). Floating Breakwater: A Therotical Study of a Dynamic Wave Attenauating System, Master s Thesis, Delft University of Technology Faculty of Civil Engineering and Geosciences, Delft, 6-17. 3. Yüksel, Y. (2011). Dalgakıran tasarımı (Birinci Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık, 19-97, 301-319. 4. Ursell F. (1947). The effect of a fıxed vertical barrier on surface waves in deep water. Mathematical Proceedings of the Cambridge Philosophical Society, 43(3), 374-382. 5. Morison, J. R., O Brien, M. P., Johnson, J. W. and Schaaf, S. A. (1950). The force exerted by surface waves on piles. Petroleum Transactions, 2(5), 149-154. 6. Hudson, R.Y. (1959). Laboratory investigation of rubble-mound breakwater. American Society of Civil Engineering, 3(85), 93-121. 7. Raichlen, F. (1975). The effect of waves on rubble-mound structures. Annual Review of Fluid Mechanics, 7(1), 327-356. 8. Van der Meer, J.W. (1987). Stability of breakwater armor layer design formulae. Coastal Engineering, (11), 219-239. 9. Palmer, G.N. and Christian, C.D. (1998). Design and construction of rubble mound breakwater. Ipenz Transaction, 25 ( No.1/CE), 19-33. 10. Sannasiraj, S.A., Sundar V. and Sundaravadivelu R. (1996). Mooring forces and motion responses of pontoon-type floating breawaters. Ocean Engineering, 25(1), 27-48. 11. Turan, U. (2000). Dalgakıranlarda blok ağırlıklarının belirlenmesi üzerine yapılan çalışmaların incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 2(1), 35-48 12. Williams, A.N., Lee, H.S. and Huang, Z. (2000). Floating pontoon breakwaters. Ocean Engineering, 27, 221-240. 13. Koç, L., Balas, C.E. ve Arslan, A. (2004). Taş dolgu dalgakıranların yapay sinir ağları ile ön tasarımı. İnşaat Mühendisleri Odası Teknik Dergi, 225, 3351-3376. 14. Özsoysal R. ve Ünsan Y. (2007). Yüzer deniz taşıtlarında ve offshore yapılarında beton kullanımı. 6. Ulusal Beton Kongresinde sunuldu, İzmir.

110 15. Dong, G.H. Zheng, Y.N.,Lia, Y.C, Tenga, B. Guan, C.T. and Lin, D.F. (2008). Experiments on wave transmission coefficients of floating breakwaters. Ocean Engineering, 35, 938-991. 16. Diamantoulaki I., Angelidaes D.C. and Manolis G.D. (2008). Performance of pilerestrained flexible floating breakwaters. Applied Ocean Research, 4(30), 243-255. 17. Wang, H.Y. and Sun, Z.C. (2010). Experimental study of porous floating breakwater. Ocean Engineering, 37, 520-527. 18. Peng, W. Lee, K., Shin, S. and Mizutani, N. (2013). Numerical simulation of interactions between water waves and inclined moored submerged floating breakwaters. Coastal Engineering, 82, 76-87. 19. Özbahçeci, B. (2013). Limanların yüzer dalgakıranla modellenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 5(2), 97-108. 20. Ruol P, Martinelli L. and Pezzutto P. (2013). Formula to predict transmission for; π- type floating breakwaters. Journal Waterway, Port, Coastal, Ocean Engineering, 1(139), 1-8. 21. Macagno, E.O. (1954). Experimental study of the effects of the passage of a wave beneath an obstacle. Proceedings of Academie des Sciences, Paris, 1(1), 10-37. 22. Altomore, C.,Crespo, A.J.C., Rogers, B.D., Dominguez, J.M., Gironella, X. and Gomez- Gesteira, M. (2014). Numerical modelling of armour block sea breakwater with smoothed particle hydrodynamic. Computers and Structures, 130, 34-45. 23. Ulaştırma Bakanlığı Demiryolları, Limanlar, Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü. (2007). Kıyı yapıları ve limanlar planlama ve tasarım teknik esasları. Ankara: Yüksel Proje, 147-268 24. United States Army Corps of Engineers. (1977). Short Protection Manual. Belvoir,: Coastal Engineering Research Center, 10-30. 25. United States Army Corps of Engineers. (1984). Short Protection Manual. Londra: Coastal Engineering Research Center, 1-6-99. 26. Ergin, A. (2009). Coastal Engineering (First edition). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Geliştirme Vakfı, 44-83. 27. United States Army Corps of Engineers. (2002). Coastal Engineering Manual. Washington: United States Army Corps of Engineers, VI-V-1-130. 28. Özbahçeci, B. ve Bilyay, E. (2007, 25-28 Ekim). Dalgakıranların koruma tabakası taş ağırlığı için denklem ve dalga seçimi. 6. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumunda sunuldu, 525-530.

111 29. British Standard Institution. (1991). British Standard 6349 7: Maritime structures. Guide to the design and construction of breakwaters. Britain: British Standard Institution, 8-57. 30. Morey, B.J. (1998). Floating Breakwaters: Predicting Their Performance, Master s Thesis, Memorial University The School Of Graduate, Newfoundland, 4-52. 31. Akgül, M.A. (2008). Boru Tipi Yüzer Dalgakıranların Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 3-19. 32. Fousert, M.W. (2006). Floating Breakwater: A Therotical Study of A Dynamic Wave Attenauating System, Master s Thesis, Delft University of Technology Faculty of Civil Engineering and Geosciences, Delft, 6-17. 33. Journee, J.M.J. and Massie W.W. (2001). Offshore hydromechanics.(first edition). Delft: Delft University of Technology, 1-57. 34. Kürüm, M.O. (2008). An Experimental Study on The Performance of Box Type Floating Breakwaters with Screens, Master s Thesis, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1-48. 35. The Overseas Coastal Area Development Institute of Japan. (2002). Technical standarts and commentaries for port and harbour facilities in Japan. Tokyo: The Overseas Coastal Area Development Institute of Japan, 138-153. 36. British Standard Institution.(1989). BS 634-6: Maritime structures. Design of inshore moorings and floating structures. Britian: British Standard Institution, 3-48. 37. Güney, M.Ş. (2009). Çözümlü örneklerle akışkanlar mekaniği (Altıncı Baskı). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Basım Ünitesi, 1-25. 38. Çengel, Y.A. and Cimbala, J. (2006). Fluid mechanics: fundemantals and applications (First edition). USA:Mc Graw Hill, 66-102. 39. Wiegel, R.L. (1960). Transmission of waves past a rigid vertical thin barrier. Journal of Waterways, Harbors and Coastal Engineering Division, American Society of Civil Engineering, 86(1), 1-12. 40. Kriebel1, D.L. and Bollmann, C.A. (1996, 2-6 September). Wave transmission past vertical wave barriers. Paper presented at Coastal Engineering Conference, 2, 2470-2483 41. Sorensen, R.M.(2006). Basic coastal engineering (Third edition). New York: Springer Science & Business Media, 212-213. 42. Ulaştırma Denizcilik Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımlar Genel Müdürlüğü. (2014). Liman deniz inşaatı işlerine ait birim fiyat analizleri. Ankara: Limanlar Yapım Dairesi Başkanlığı, 12-20 84-88, 93-96.

112

EKLER 113

114 EK-1. Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması Yüzen dalgakıranlar için dalga iletim katsayısını dördüncü bölümde anlatılan, dalga iletim katsayısı teorileri ile hesaplayan ve karşılaştırılan bir program Matlab (R2012a) bilgisayar programı ile yazılmıştır. Geliştirilen program aşağıda verilmiştir. clc clear all B = input('yapı genisliklerini giriniz [...]:'); d = input ('Yapının draftını giriniz [...] :'); T = input ('Dalga periyodlarını giriniz [...] :'); h = input ('Deniz derinliğini giriniz :'); x = size (T); x2 = x(1,2); L0 = zeros(1, x2); L10=xlsread('dalga_uzunlugu.xlsx',1,'B2:B11'); L10(:,2)=xlsread('dalga_uzunlugu.xlsx',1,'C2:C11'); L10(:,3)=xlsread('dalga_uzunlugu.xlsx',1,'D2:D11'); y = size (d); Kt= zeros(y(1,2),x2); Kt2= zeros(y(1,2),x2); Kt3= zeros(y(1,2),x2); Kt4= zeros(y(1,2),x2); Kt5= zeros(y(1,2),x2); Kt6= zeros(y(1,2),x2); Kt7= zeros(y(1,2),x2); Kt8= zeros(y(1,2),x2); Kt9= zeros(y(1,2),x2); for k=1:y(1,2) for m=1:x2 Kt(m,k)= 1/(1+(pi*B(1,1)*sinh(2*pi*h(1,1)/L10(m,1))/(L10(m,1)*cosh(2*pi*(h(1,1)- d(1,k))/l10(m,1))))^2)^0.5;

115 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması Kt2(m,k) = ((4*pi*(h(1,1)-d(1,k))/L10(m,1)+sinh(4*pi*(h(1,1)- d(1,k))/l10(m,1)))/(4*pi*h(1,1)/l10(m,1)+sinh(4*pi*h(1,1)/l10(m,1))))^0.5; Kt3(m,k) = 2*(1+(4*pi*h(1,1)/L10(m,1)+sinh(4*pi*h(1,1)/L10(m,1)))/(4*pi*(h(1,1)- d(1,k))/l10(m,1)+sinh(4*pi*(h(1,1)-d(1,k))/l10(m,1))))^-1; end end filename='iletim10-4.xlsx'; Lt=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt(i,1)=B(1,1)./L10(i,1); end Kt12=zeros(x2,y(1,2)+1); sheet=1; A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) Kt12(:,1)=Lt(:,1); Kt12(:,2)=Kt(:,1); Kt12(:,3)=Kt2(:,1); Kt12(:,4)=Kt3(:,1); xlswrite (filename,kt12,sheet,'a2') C={'10 m deniz derinligi, 4 m yapi genisligi, 3 m draft icin tasarim sonuclari'}; xlswrite(filename,c,sheet,'a14') figure hold on plot(kt12(:,1),kt12(:,2),'-*') plot(kt12(:,1),kt12(:,3),'-x') plot(kt12(:,1),kt12(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt')

116 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması title('10 m Deniz Derinligi, 4 m Yapi Genisligi, 3 m Yapi Drafti') hold off Kt43=zeros(x2,y(1,2)+1); sheet=2; A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) Kt43(:,1)=Lt(:,1); Kt43(:,2)=Kt(:,2); Kt43(:,3)=Kt2(:,2); Kt43(:,4)=Kt3(:,2); xlswrite (filename,kt43,sheet,'a2') C2={'10 m deniz derinligi, 4 m yapi genisligi, 4 m draft icin tasarim sonuclari'}; xlswrite(filename,c2,sheet,'a14') figure hold on plot(kt43(:,1),kt43(:,2),'-*') plot(kt43(:,1),kt43(:,3),'-x') plot(kt43(:,1),kt43(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('10 m Deniz Derinligi, 4 m Yapi Genisligi, 4 m Yapi Drafti') hold off Kt53=zeros(x2,y(1,2)+1); sheet=3; A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) Kt53(:,1)=Lt(:,1); Kt53(:,2)=Kt(:,3); Kt53(:,3)=Kt2(:,3); Kt53(:,4)=Kt3(:,3);

117 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması xlswrite (filename,kt53,sheet,'a2') C3={'10 m deniz derinligi, 4 m yapi genisligi, 5 m draft icin tasarim sonuclari'}; xlswrite(filename,c3,sheet,'a14') figure hold on plot(kt53(:,1),kt53(:,2),'-*') plot(kt53(:,1),kt53(:,3),'-x') plot(kt53(:,1),kt53(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('10 m Deniz Derinligi, 4 m Yapi Genisligi, 5 m Yapi Drafti') hold off for k=1:y(1,2) for m=1:x2 Kt4(m,k)= 1/(1+(pi*B(1,2)*sinh(2*pi*h(1,1)/L10(m,1))/(L10(m,1)*cosh(2*pi*(h(1,1)- d(1,k))/l10(m,1))))^2)^0.5; Kt9(m,k) = ((4*pi*(h(1,1)-d(1,k))/L10(m,1)+sinh(4*pi*(h(1,1)- d(1,k))/l10(m,1)))/(4*pi*h(1,1)/l10(m,1)+sinh(4*pi*h(1,1)/l10(m,1))))^0.5; Kt8(m,k) = 2*(1+(4*pi*h(1,1)/L10(m,1)+sinh(4*pi*h(1,1)/L10(m,1)))/(4*pi*(h(1,1)- d(1,k))/l10(m,1)+sinh(4*pi*(h(1,1)-d(1,k))/l10(m,1))))^-1; end end filename='iletim-10-6.xlsx'; sheet = 1; Lt2=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt2(i,1)=B(1,2)./L10(i,1); end

118 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması Kt13=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt13(:,1)=Lt2; Kt13(:,2)=Kt4(:,1); Kt13(:,3)=Kt9(:,1); Kt13(:,4)=Kt8(:,1); A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) xlswrite (filename,kt13,sheet,'a2') xlswrite (filename,a,sheet) C4={'10 m deniz derinligi, 6 m yapi genisligi, 3 m draft için tasarim sonuclari'}; xlswrite(filename,c4,sheet,'a14') figure hold on plot(kt13(:,1),kt13(:,2),'-*') plot(kt13(:,1),kt13(:,3),'-x') plot(kt13(:,1),kt13(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('10 m Deniz Derinligi, 6 m Yapi Genisligi,3 m Yapi Drafti') hold off sheet = 2; Kt63=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt63(:,1)=Lt2; Kt63(:,2)=Kt4(:,2); Kt63(:,3)=Kt9(:,2); Kt63(:,4)=Kt8(:,2); A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) xlswrite (filename,kt63,sheet,'a2') C5={'10 m deniz derinligi, 6 m yapi genisligi, 4 m draft icin tasarim sonuclari'};

119 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması xlswrite(filename,c5,sheet,'a14') figure hold on plot(kt63(:,1),kt63(:,2),'-*') plot(kt63(:,1),kt63(:,3),'-x') plot(kt63(:,1),kt63(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('10 m Deniz Derinligi, 6 m Yapi Genisligi, 4 m yapi drafti') hold off sheet = 3; Kt73=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt73(:,1)=Lt2; Kt73(:,2)=Kt4(:,3); Kt73(:,3)=Kt9(:,3); Kt73(:,4)=Kt8(:,3); A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) xlswrite (filename,kt73,sheet,'a2') xlswrite (filename,a,sheet) C6={'10 m deniz derinligi, 6 m yapi genisligi, 5 m draft için tasarim sonuclari'}; xlswrite(filename,c6,sheet,'a14') figure hold on plot(kt73(:,1),kt73(:,2),'-*') plot(kt73(:,1),kt73(:,3),'-x') plot(kt73(:,1),kt73(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt')

120 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması title('10 m Deniz Derinligi, 6 m Yapi Genisligi, 5 m yapi drafti') hold off for k=1:y(1,2) for m=1:x2 Kt6(m,k)= 1/(1+(pi*B(1,3)*sinh(2*pi*h(1,1)/L10(m,1))/(L10(m,1)*cosh(2*pi*(h(1,1)- d(1,k))/l10(m,1))))^2)^0.5; Kt5(m,k) = ((4*pi*(h(1,1)-d(1,k))/L10(m,1)+sinh(4*pi*(h(1,1)- d(1,k))/l10(m,1)))/(4*pi*h(1,1)/l10(m,1)+sinh(4*pi*h(1,1)/l10(m,1))))^0.5; Kt7(m,k) = 2*(1+(4*pi*h(1,1)/L10(m,1)+sinh(4*pi*h(1,1)/L10(m,1)))/(4*pi*(h(1,1)- d(1,k))/l10(m,1)+sinh(4*pi*(h(1,1)-d(1,k))/l10(m,1))))^-1; end end filename='iletim-10-8.xlsx'; sheet = 1; Lt3=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt3(i,1)=B(1,3)./L10(i,1); end Kt84=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt84(:,1)=Lt3; Kt84(:,2)=Kt6(:,1); Kt84(:,3)=Kt5(:,1); Kt84(:,4)=Kt7(:,1); A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) xlswrite (filename,kt84,sheet,'a2') C7={'10 m deniz derinligi, 8 m yapý genisligi, 3 m draft icin tasarim sonuclari'}; xlswrite(filename,c7,sheet,'a14') figure

121 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması hold on plot(kt84(:,1),kt84(:,2),'-*') plot(kt84(:,1),kt84(:,3),'-x') plot(kt84(:,1),kt84(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('10 m Deniz Derinligi, 8 m Yapi Genisligi,3 m Yapi Drafti') hold off sheet = 3; Lt3=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt3(i,1)=B(1,3)./L10(i,1); end Kt94=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt94(:,1)=Lt3; Kt94(:,2)=Kt6(:,2); Kt94(:,3)=Kt5(:,2); Kt94(:,4)=Kt7(:,2); A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) xlswrite (filename,kt94,sheet,'a2') C8={'10 m deniz derinligi, 8 m yapi genisligi, 4 m draft için tasarim sonuclari'}; xlswrite(filename,c8,sheet,'a14') figure hold on plot(kt94(:,1),kt94(:,2),'-*') plot(kt94(:,1),kt94(:,3),'-x') plot(kt94(:,1),kt94(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l')

122 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması ylabel('kt') title('10 m Deniz Derinligi, 8 m Yapi Genisligi,4 m yapi drafti') hold off sheet = 3; Lt3=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt3(i,1)=B(1,3)./L10(i,1); end Kt95=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt95(:,1)=Lt3; Kt95(:,2)=Kt6(:,3); Kt95(:,3)=Kt5(:,3); Kt95(:,4)=Kt7(:,3); A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) xlswrite (filename,kt95,sheet,'a2') C8={'10 m deniz derinligi, 8 m yapi genisligi, 5 m draft icin tasarim sonuclari'}; xlswrite(filename,c8,sheet,'a14') figure hold on plot(kt95(:,1),kt95(:,2),'-*') plot(kt95(:,1),kt95(:,3),'-x') plot(kt95(:,1),kt95(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('10 m Deniz Derinligi, 8 m Yapi Genisligi,5 m yapi drafti') hold off % 15 m için Kt10= zeros(y(1,2),x2); Kt11= zeros(y(1,2),x2);

123 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması Kt12= zeros(y(1,2),x2); Kt66= zeros(y(1,2),x2); Kt14= zeros(y(1,2),x2); Kt15= zeros(y(1,2),x2); Kt16= zeros(y(1,2),x2); Kt17= zeros(y(1,2),x2); Kt18= zeros(y(1,2),x2); for k=1:y(1,2) for m=1:x2 Kt10(m,k)= 1/(1+(pi*B(1,1)*sinh(2*pi*h(1,2)/L10(m,2))/(L10(m,2)*cosh(2*pi*(h(1,2)- d(1,k))/l10(m,2))))^2)^0.5; Kt11(m,k) = ((4*pi*(h(1,2)-d(1,k))/L10(m,2)+sinh(4*pi*(h(1,2)- d(1,k))/l10(m,2)))/(4*pi*h(1,2)/l10(m,2)+sinh(4*pi*h(1,2)/l10(m,2))))^0.5; Kt12(m,k) = 2*(1+(4*pi*h(1,2)/L10(m,2)+sinh(4*pi*h(1,2)/L10(m,2)))/(4*pi*(h(1,2)- d(1,k))/l10(m,2)+sinh(4*pi*(h(1,2)-d(1,k))/l10(m,2))))^-1; end end filename='iletim-15-4.xlsx'; Lt11=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt11(i,1)=B(1,1)./L10(i,2); end Kt58=zeros(x2,y(1,2)+1); sheet=1; A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) Kt58(:,1)=Lt11(:,1); Kt58(:,2)=Kt10(:,1);

124 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması Kt58(:,3)=Kt11(:,1); Kt58(:,4)=Kt12(:,1); xlswrite (filename,kt58,sheet,'a2') C9={'15 m deniz derinligi, 4 m yapi genisligi, 3 m yapi drafti icin tasarim sonuclari'}; xlswrite(filename,c9,sheet,'a14') figure hold on plot(kt58(:,1),kt58(:,2),'-*') plot(kt58(:,1),kt58(:,3),'-x') plot(kt58(:,1),kt58(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('15 m Deniz Derinligi, 4 m Yapi Genisligi, 3m Yapi drafti') hold off Kt32=zeros(x2,y(1,2)+1); sheet=2; A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) C39={'15 m deniz derinligi, 4 m yapı genisligi, 4 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c39,sheet,'a14') Kt32(:,1)=Lt11(:,1); Kt32(:,2)=Kt10(:,2); Kt32(:,3)=Kt11(:,2); Kt32(:,4)=Kt12(:,2); xlswrite (filename,kt32,sheet,'a2') figure hold on plot(kt32(:,1),kt32(:,2),'-*') plot(kt32(:,1),kt32(:,3),'-x')

125 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması plot(kt32(:,1),kt32(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('15 m Deniz Derinligi, 4 m Yapi Genisligi, 4 m Yapi drafti') hold off Kt42=zeros(x2,y(1,2)+1); sheet=3; A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) C10={'15 m deniz derinligi, 4 m yapi genişliği, 5 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c10,sheet,'a14') Kt42(:,1)=Lt11(:,1); Kt42(:,2)=Kt10(:,3); Kt42(:,3)=Kt11(:,3); Kt42(:,4)=Kt12(:,3); xlswrite (filename,kt42,sheet,'a2') figure hold on plot(kt42(:,1),kt42(:,2),'-*') plot(kt42(:,1),kt42(:,3),'-x') plot(kt42(:,1),kt42(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('15 m Deniz Derinligi, 4 m Yapi Genisligi, 5 m Yapi drafti') hold off for k=1:y(1,2) for m=1:x2 Kt66(m,k)=

126 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması 1/(1+(pi*B(1,2)*sinh(2*pi*h(1,2)/L10(m,2))/(L10(m,2)*cosh(2*pi*(h(1,2)- d(1,k))/l10(m,2))))^2)^0.5; Kt18(m,k) = ((4*pi*(h(1,2)-d(1,k))/L10(m,2)+sinh(4*pi*(h(1,2)- d(1,k))/l10(m,2)))/(4*pi*h(1,2)/l10(m,2)+sinh(4*pi*h(1,2)/l10(m,2))))^0.5; Kt17(m,k) = 2*(1+(4*pi*h(1,2)/L10(m,2)+sinh(4*pi*h(1,2)/L10(m,2)))/(4*pi*(h(1,2)- d(1,k))/l10(m,2)+sinh(4*pi*(h(1,2)-d(1,k))/l10(m,2))))^-1; end end filename='iletim-15-6.xlsx'; sheet = 1; Lt12=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt12(i,1)=B(1,2)./L10(i,2); end A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) C10={'15 m deniz derinligi, 6 m yapi genisligi, 3 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c10,sheet,'a14') Kt67=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt67(:,1)=Lt12; Kt67(:,2)=Kt66(:,1); Kt67(:,3)=Kt18(:,1); Kt67(:,4)=Kt17(:,1); xlswrite (filename,kt67,sheet,'a2') xlswrite (filename,a,sheet) figure hold on plot(kt67(:,1),kt67(:,2),'-*') plot(kt67(:,1),kt67(:,3),'-x')

127 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması plot(kt67(:,1),kt67(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('15 m Deniz Derinligi, 6 m Yapi Genisligi, 3 m Yapi Drafti') hold off sheet = 2; Lt12=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt12(i,1)=B(1,2)./L10(i,2); end A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) C10={'15 m deniz derinligi, 6 m yapi genisligi, 4 m yapi drafti, için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c10,sheet,'a14') Kt47=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt47(:,1)=Lt12; Kt47(:,2)=Kt66(:,2); Kt47(:,3)=Kt18(:,2); Kt47(:,4)=Kt17(:,2); xlswrite (filename,kt47,sheet,'a2') xlswrite (filename,a,sheet) figure hold on plot(kt47(:,1),kt47(:,2),'-*') plot(kt47(:,1),kt47(:,3),'-x') plot(kt47(:,1),kt47(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l')

128 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması ylabel('kt') title('15 m Deniz Derinligi, 6 m Yapi Genisligi, 4 m Yapi Drafti') hold off sheet = 3; Lt12=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt12(i,1)=B(1,2)./L10(i,2); end A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) C10={'15 m deniz derinliði, 6 m yapi genisligi, 5 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c10,sheet,'a14') Kt57=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt57(:,1)=Lt12; Kt57(:,2)=Kt66(:,3); Kt57(:,3)=Kt18(:,3); Kt57(:,4)=Kt17(:,3); xlswrite (filename,kt57,sheet,'a2') xlswrite (filename,a,sheet) figure hold on plot(kt57(:,1),kt57(:,2),'-*') plot(kt57(:,1),kt57(:,3),'-x') plot(kt57(:,1),kt57(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('15 m Deniz Derinligi, 6 m Yapi Genisligi, 5 m Yapi Drafti') hold off for k=1:y(1,2)

129 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması for m=1:x2 Kt15(m,k)= 1/(1+(pi*B(1,3)*sinh(2*pi*h(1,2)/L10(m,2))/(L10(m,2)*cosh(2*pi*(h(1,2)- d(1,k))/l10(m,2))))^2)^0.5; Kt14(m,k)=((4*pi*(h(1,2)-d(1,k))/L10(m,2)+sinh(4*pi*(h(1,2)- d(1,k))/l10(m,2)))/(4*pi*h(1,2)/l10(m,2)+sinh(4*pi*h(1,2)/l10(m,2))))^0.5; Kt16(m,k) = 2*(1+(4*pi*h(1,2)/L10(m,2)+sinh(4*pi*h(1,2)/L10(m,2)))/(4*pi*(h(1,2)- d(1,k))/l10(m,2)+sinh(4*pi*(h(1,2)-d(1,k))/l10(m,2))))^-1; end end filename='iletim-15-8.xlsx'; sheet = 1; Lt13=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt13(i,1)=B(1,3)./L10(i,2); end A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) Kt24=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt24(:,1)=Lt13; Kt24(:,2)=Kt15(:,1); Kt24(:,3)=Kt14(:,1); Kt24(:,4)=Kt16(:,1); xlswrite (filename,kt24,sheet,'a2') C11={'15 m deniz derinligi, 8 m yapi genisligi, 3 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c11,sheet,'a14') figure hold on plot(kt24(:,1),kt24(:,2),'-*')

130 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması plot(kt24(:,1),kt24(:,3),'-x') plot(kt24(:,1),kt24(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('15 m Deniz Derinligi, 8 m Yapi Genisligi, 3 m Yapi Drafti') hold off sheet = 2; Lt13=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt13(i,1)=B(1,3)./L10(i,2); end A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) Kt44=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt44(:,1)=Lt13; Kt44(:,2)=Kt15(:,2); Kt44(:,3)=Kt14(:,2); Kt44(:,4)=Kt16(:,2); xlswrite (filename,kt44,sheet,'a2') C12={'15 m deniz derinligi, 8 m yapi genisligi, 4 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c12,sheet,'a14') figure hold on plot(kt44(:,1),kt44(:,2),'-*') plot(kt44(:,1),kt44(:,3),'-x') plot(kt44(:,1),kt44(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt')

131 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması title('15 m Deniz Derinligi, 8 m Yapi Genisligi, 4 m Yapi Drafti') hold off sheet = 3; Lt13=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt13(i,1)=B(1,3)./L10(i,2); end A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) Kt54=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt54(:,1)=Lt13; Kt54(:,2)=Kt15(:,3); Kt54(:,3)=Kt14(:,3); Kt54(:,4)=Kt16(:,3); xlswrite (filename,kt54,sheet,'a2') C12={'15 m deniz derinligi, 8 m yapi genisligi, 5 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c12,sheet,'a14') figure hold on plot(kt54(:,1),kt54(:,2),'-*') plot(kt54(:,1),kt54(:,3),'-x') plot(kt54(:,1),kt54(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('15 m Deniz Derinligi, 8 m Yapi Genisligi, 5 m Yapi Drafti') hold off % 20 m için Kt21= zeros(y(1,2),x2); Kt22= zeros(y(1,2),x2);

132 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması Kt23= zeros(y(1,2),x2); Kt77= zeros(y(1,2),x2); Kt25= zeros(y(1,2),x2); Kt26= zeros(y(1,2),x2); Kt27= zeros(y(1,2),x2); Kt28= zeros(y(1,2),x2); Kt29= zeros(y(1,2),x2); for k=1:y(1,2) for m=1:x2 Kt21(m,k)= 1/(1+(pi*B(1,1)*sinh(2*pi*h(1,3)/L10(m,3))/(L10(m,3)*cosh(2*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,3))))^2)^0.5; Kt22(m,k) = ((4*pi*(h(1,3)-d(1,k))/L10(m,3)+sinh(4*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,3)))/(4*pi*h(1,3)/l10(m,3)+sinh(4*pi*h(1,3)/l10(m,3))))^0.5; Kt23(m,k) = 2*(1+(4*pi*h(1,3)/L10(m,3)+sinh(4*pi*h(1,3)/L10(m,3)))/(4*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,3)+sinh(4*pi*(h(1,3)-d(1,k))/l10(m,3))))^-1; end end filename='iletim-20-4.xlsx'; Lt31=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt31(i,1)=B(1,1)./L10(i,3); end Kt92=zeros(x2,y(1,2)+1); sheet=1; A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) C13={'20 m deniz derinligi, 4 m yapi genisligi, 3 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c13,sheet,'a14')

133 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması Kt92(:,1)=Lt31(:,1); Kt92(:,2)=Kt21(:,1); Kt92(:,3)=Kt22(:,1); Kt92(:,4)=Kt23(:,1); xlswrite (filename,kt92,sheet,'a2') figure hold on plot(kt92(:,1),kt92(:,2),'-*') plot(kt92(:,1),kt92(:,3),'-x') plot(kt92(:,1),kt92(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('20 m Deniz Derinligi, 4 m Yapi Genisligi, 3 m Yapi Drafti') hold off Kt45=zeros(x2,y(1,2)+1); sheet=2; A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) C13={'20 m deniz derinligi, 4 m yapi genisligi, 4 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c13,sheet,'a14') Kt45(:,1)=Lt31(:,1); Kt45(:,2)=Kt21(:,2); Kt45(:,3)=Kt22(:,2); Kt45(:,4)=Kt23(:,2); xlswrite (filename,kt45,sheet,'a2') figure hold on plot(kt45(:,1),kt45(:,2),'-*') plot(kt45(:,1),kt45(:,3),'-x')

134 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması plot(kt45(:,1),kt45(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('20 m Deniz Derinligi, 4 m Yapi Genisligi, 4 m Yapi Drafti') hold off sheet=3; A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) C13={'20 m deniz derinligi, 4 m yapi genisligi, 5 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c13,sheet,'a14') Kt55(:,1)=Lt31(:,1); Kt55(:,2)=Kt21(:,3); Kt55(:,3)=Kt22(:,3); Kt55(:,4)=Kt23(:,3); xlswrite (filename,kt55,sheet,'a2') figure hold on plot(kt55(:,1),kt55(:,2),'-*') plot(kt55(:,1),kt55(:,3),'-x') plot(kt55(:,1),kt55(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('20 m Deniz Derinligi, 4 m Yapi Genisligi, 5 m Yapi Drafti') hold off for k=1:y(1,2) for m=1:x2 Kt77(m,k)= 1/(1+(pi*B(1,2)*sinh(2*pi*h(1,3)/L10(m,3))/(L10(m,3)*cosh(2*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,3))))^2)^0.5;

135 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması Kt77(m,k)= 1/(1+(pi*B(1,2)*sinh(2*pi*h(1,3)/L10(m,3))/(L10(m,3)*cosh(2*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,3))))^2)^0.5; Kt29(m,k) = ((4*pi*(h(1,3)-d(1,k))/L10(m,1)+sinh(4*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,1)))/(4*pi*h(1,3)/l10(m,3)+sinh(4*pi*h(1,3)/l10(m,3))))^0.5; Kt28(m,k) = 2*(1+(4*pi*h(1,3)/L10(m,3)+sinh(4*pi*h(1,3)/L10(m,3)))/(4*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,3)+sinh(4*pi*(h(1,3)-d(1,k))/l10(m,3))))^-1; end end filename='iletim-20-6.xlsx'; sheet = 1; Lt32=zeros(x2,1); A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) for i=1:x2 Lt32(i,1)=B(1,2)./L10(i,3); end Kt33=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt33(:,1)=Lt32; Kt33(:,2)=Kt77(:,1); Kt33(:,3)=Kt29(:,1); Kt33(:,4)=Kt28(:,1); xlswrite (filename,kt33,sheet,'a2') xlswrite (filename,a,sheet) C15={'20 m deniz derinligi, 6 m yapi genisligi, 3 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c15,sheet,'a14') figure hold on plot(kt33(:,1),kt33(:,2),'-*')

136 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması plot(kt33(:,1),kt33(:,3),'-x') plot(kt33(:,1),kt33(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('20 m Deniz Derinligi, 6 m Yapi Genisligi,3 m Yapi Drafti') hold off sheet = 2; Lt32=zeros(x2,1); A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) for i=1:x2 Lt32(i,1)=B(1,2)./L10(i,3); end Kt65=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt65(:,1)=Lt32; Kt65(:,2)=Kt77(:,2); Kt65(:,3)=Kt29(:,2); Kt65(:,4)=Kt28(:,2); xlswrite (filename,kt65,sheet,'a2') xlswrite (filename,a,sheet) C16={'20 m deniz derinligi, 6 m yapi genisligi, 4 m yapi drafti için tasarým sonuçlari'}; xlswrite(filename,c16,sheet,'a14') figure hold on plot(kt65(:,1),kt65(:,2),'-*') plot(kt65(:,1),kt65(:,3),'-x') plot(kt65(:,1),kt65(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l')

137 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması ylabel('kt') title('20 m Deniz Derinligi, 6 m Yapi Genisligi,4 m Yapi Drafti') hold off sheet = 3; Lt32=zeros(x2,1); A={'B/L','Kt1','Kt2','Kt3'}; xlswrite (filename,a,sheet) for i=1:x2 Lt32(i,1)=B(1,2)./L10(i,3); end Kt75=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt75(:,1)=Lt32; Kt75(:,2)=Kt77(:,3); Kt75(:,3)=Kt29(:,3); Kt75(:,4)=Kt28(:,3); xlswrite (filename,kt75,sheet,'a2') xlswrite (filename,a,sheet) C14={'20 m deniz derinligi, 6 m yapi genisligi, 5 m yapý drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c14,sheet,'a14') figure hold on plot(kt75(:,1),kt75(:,2),'-*') plot(kt75(:,1),kt75(:,3),'-x') plot(kt75(:,1),kt75(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('20 m Deniz Derinligi, 6 m Yapi Genisligi,5 m Yapi Drafti') hold off for k=1:y(1,2)

138 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması for m=1:x2 Kt26(m,k)= 1/(1+(pi*B(1,3)*sinh(2*pi*h(1,3)/L10(m,3))/(L10(m,3)*cosh(2*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,3))))^2)^0.5; Kt25(m,k) = ((4*pi*(h(1,3)-d(1,k))/L10(m,3)+sinh(4*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,3)))/(4*pi*h(1,3)/l10(m,3)+sinh(4*pi*h(1,3)/l10(m,3))))^0.5; Kt27(m,k) = 2*(1+(4*pi*h(1,3)/L10(m,3)+sinh(4*pi*h(1,3)/L10(m,3)))/(4*pi*(h(1,3)- d(1,k))/l10(m,3)+sinh(4*pi*(h(1,3)-d(1,k))/l10(m,3))))^-1; end end filename='iletim-20-8.xlsx'; sheet = 1; Lt33=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt33(i,1)=B(1,3)./L10(i,3); end Kt34=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt34(:,1)=Lt33; Kt34(:,2)=Kt26(:,1); Kt34(:,3)=Kt25(:,1); Kt34(:,4)=Kt27(:,1); xlswrite (filename,a,sheet) xlswrite (filename,kt34,sheet,'a2') C24={'20 m deniz derinligi, 8 m yapi genisligi, 3 m yapi drafti için tasarým sonuçlari'}; xlswrite(filename,c24,sheet,'a14') figure hold on plot(kt34(:,1),kt34(:,2),'-*') plot(kt34(:,1),kt34(:,3),'-x')

139 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması plot(kt34(:,1),kt34(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('20 m Deniz Derinligi, 8 m Yapi Genisligi,3 m Yapi Drafti') hold off sheet = 2; Lt33=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt33(i,1)=B(1,3)./L10(i,3); end Kt74=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt74(:,1)=Lt33; Kt74(:,2)=Kt26(:,2); Kt74(:,3)=Kt25(:,2); Kt74(:,4)=Kt27(:,2); xlswrite (filename,kt74,sheet,'a2') xlswrite (filename,a,sheet) C24={'20 m deniz derinligi, 8 m yapi genisligi, 4 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c24,sheet,'a14') figure hold on plot(kt74(:,1),kt74(:,2),'-*') plot(kt74(:,1),kt74(:,3),'-x') plot(kt74(:,1),kt74(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('20 m Deniz Derinligi, 8 m Yapi Genisligi,4 m Yapi Drafti') hold off

140 EK-1. (devam) Dalga iletim katsayılarının bilgisayar programı ile hesaplanması sheet = 3; Lt33=zeros(x2,1); for i=1:x2 Lt33(i,1)=B(1,3)./L10(i,3); end Kt84=zeros(x2,y(1,2)+1); Kt84(:,1)=Lt33; Kt84(:,2)=Kt26(:,3); Kt84(:,3)=Kt25(:,3); Kt84(:,4)=Kt27(:,3); xlswrite (filename,a,sheet) xlswrite (filename,kt84,sheet,'a2') C24={'20 m deniz derinligi, 8 m yapi genisligi,5 m yapi drafti için tasarim sonuçlari'}; xlswrite(filename,c24,sheet,'a14') figure hold on plot(kt84(:,1),kt84(:,2),'-*') plot(kt84(:,1),kt84(:,3),'-x') plot(kt84(:,1),kt84(:,4),'-o') legend('kt1','kt2','kt3') xlabel('b/l') ylabel('kt') title('20 m Deniz Derinligi, 8 m Yapi Genisligi,5 m Yapi Drafti') hold off

141 EK-2. Tasarımlarda kullanılan birim fiyat listesi Dalgakıranların maliyeti hesaplanırken Çizelge 2.1 deki birim fiyatlar kullanılmıştır. Çizelge 2.1. Birim fiyat listesi [42] 16.103 BETON BLOK TAŞINMASI VE YERİNE KONMASI (DENİZDEN) M³ 55.80 TL 03.599 OTO TRAYLER SAAT 0.02 287.66 5.75 03.591 BARDOR VİNCİ SAAT 0.02 54.33 1.09 03.574/3 DUBA (400 t KLAPELI ANROŞMAN DUBASI) SAAT 0.05 27.63 1.38 03.575/3 ROMORKÖR (DİZEL MOTORLU 300 HP) SAAT 0.02 331.86 6.64 03.576 60 TONLUK MAÇUNA SAAT 0.05 517.29 25.86 03.597/1 KOMPLE DALGIÇ TAKIMI SAAT 0.05 78.49 3.92 44.64 %25 MÜTEAHHİT KÂRI VE GENEL GİDERLER 11.16 55.80 1 M³ FİYATI: TL 16.003/1 E SINIFI DEMİRSİZ BETON 250 DOZ M³ 158.01 TL KUM(TUVENAN AGREGA ELLE ELENMİŞ,YIKANMIŞ 04.006/b 08.003) M³ 0.5 28.84 14.42 04.003/b ÇAKIL(TUVENAN AGREGADAN EL İLE ELENMİŞ,YIKANMIŞ 08.003) M³ 0.72 28.84 20.76 04.008 PORTLAND CİMENTOSU (TORBALI TS EN 197-1 CEM I 32,5N) TON 0.25 138.00 34.50 04.031 SU (ŞEHİR) M³ 0.11 5.40 0.59 04.031 SU (ŞEHİR) M³ 0.4 5.40 2.16 03.524 BETONİYER SAAT 0.25 31.93 7.98 03.527 VİBRATOR SAAT 0.15 8.31 1.25 01.015 BETONCU USTASI SAAT 0.5 7.10 3.55 01.501 DÜZ İŞÇİ SAAT 8 5.15 41.20 126.41 %25 MÜTEAHHİT KÂRI VE GENEL GİDERLER 31.60 158.01 1 M³ FİYATI: TL

142 EK-2..(devam) Tasarımlarda Kullanılan birim fiyat listesi Çizelge 2.1..(devam) Birim fiyat listesi [42] 23.177 ÇESİTLİ DEMİR İMALAT VE YERİNE KONMASI KG 7.00 TL 04.255 LAMALAR (TS EN 10058) KG 0.5 1.32 0.66 04.256 SICAK HADDELENMİŞ PROFİL DEMİRLER (S235 JR) (I-U-T- Omega) (TS 910,911,912, TS 911 EN 10055) KG 0.6 1.39 0.83 04.255 LAMALAR (TS EN 10058) KG 0.025 1.32 0.03 04.256 SICAK HADDELENMİŞ PROFİL DEMİRLER (S235 JR) (I-U-T- Omega) (TS 910,911,912, TS 911 EN 10055) KG 0.03 1.39 0.04 01.013 DUVARCI USTASI SAAT 0.1 7.10 0.71 01.018 SICAK DEMİRCİ USTASI SAAT 0.25 7.10 1.78 01.501 DÜZ İŞÇİ SAAT 0.3 5.15 1.55 5.60 %25 MÜTEAHHİT KÂRI VE GENEL GİDERLER 1.40 1 KG FİYATI: 7.00 TL 34.104/1 (0-0,250) TON TAŞLARLA ANROŞMAN YAPILMASI TON 11.88 TL 08.104 (0-0,250) ton KATEGORİ TAŞIN HAZIRLANMASI TON 1 6.32 6.32 03.594 KAVRAR KEPCELI EKSKAVATÖR SAAT 0.005 247.57 1.24 03.574/3 DUBA (400 t KLAPELI ANROŞMAN DUBASI) SAAT 0.01 27.63 0.28 03.575/3 ROMORKÖR (DİZEL MOTORLU 300 HP) SAAT 0.005 331.86 1.66 9.50 %25 MÜTEAHHİT KÂRI VE GENEL GİDERLER 2.38 11.88 1 TON FİYATI: TL

143 EK-2. (devam) Tasarımlarda kullanılan birim fiyat listesi Çizelge 2.1. (devam) Birim fiyat listesi [42] 34.106/1 08.106 03.594 03.574/3 03.575/3 34.108/1 08.108 03.594 03.574/3 03.575/3 34.109/2 08.109/1 03.594 03.574/3 03.575/3 (0-0,400) TON TAŞLARLA ANROŞMAN YAPILMASI TON 12.49 TL (0-0,400) ton KATEGORİ TAŞIN HAZIRLANMASI TON 1 6.81 6.81 KAVRAR KEPCELI EKSKAVATÖR SAAT 0.005 247.57 1.24 DUBA (400 t KLAPELI ANROŞMAN DUBASI) SAAT 0.01 27.63 0.28 ROMORKÖR (DİZEL MOTORLU 300 HP) SAAT 0.005 331.86 1.66 9.99 %25 MÜTEAHHİT KÂRI VE GENEL GİDERLER 2.50 1 TON FİYATI: 12.49 TL (0,400-2) TON TAŞLARLA ANROŞMAN YAPILMASI TON 13.59 TL (0,400-2) ton KATEGORİ TAŞIN HAZIRLANMASI TON 1 7.44 7.44 KAVRAR KEPCELI EKSKAVATÖR SAAT 0.006 247.57 1.49 DUBA (400 t KLAPELI ANROŞMAN DUBASI) SAAT 0.01 27.63 0.28 ROMORKÖR (DİZEL MOTORLU 300 HP) SAAT 0.005 331.86 1.66 10.87 %25 MÜTEAHHİT KÂRI VE GENEL GİDERLER 2.72 1 TON FİYATI: 13.59 TL (2-4) TON TAŞLARLA ANROŞMAN YAPILMASI (DENİZDEN) TON 15.50 TL (2-4) ton KATEGORİ TAŞIN HAZIRLANMASI TON 1 8.95 8.95 KAVRAR KEPCELI EKSKAVATÖR SAAT 0.006 247.57 1.49 DUBA (400 t KLAPELI ANROŞMAN DUBASI) SAAT 0.011 27.63 0.30 ROMORKÖR (DİZEL MOTORLU 300 HP) SAAT 0.005 331.86 1.66 12.40 %25 MÜTEAHHİT KÂRI VE GENEL GİDERLER 3.10 1 TON FİYATI: 15.50 TL

144 EK-2. (devam) Tasarımlarda kullanılan birim fiyat listesi Çizelge 2.1. (devam) Birim fiyat listesi [42] TAŞIMA MESAFESİ TAŞIMA YOLU ÜZERİNDEN (ORTALAMA OLARAK) ÖLÇÜLEN, EĞİMİ <%10 OLAN HER CİNS 07.005 'KAPLAMALI YOLDA M=10 000 M. YE KADAR OLAN TAŞIMALAR F = 0,00017 x K x A x M^0,5 YÜKLENİCi KÂRI VE GENEL GiDERLER %25 1 TON YÜKÜN TAŞIMA FİYATI : NOT : 1- K = TAŞIMA KATSAYISI K = 196,00 2- M = TAŞIMA MESAFESİ M= METRE 0,25 3- A = 1 + ------ [ b + d + 2 ( c + e ) + 3 x f ] M M= TAŞIMA YOLUNUN TOPLAM UZUNLUĞU (METRE) b= MEYİLİ %10-%15 (DAHİL) ARASINDA OLAN HER CİNS KAPLAMALI YOL UZUNLUĞU (METRE) c= %15 DEN FAZLA MEYİLLİ HER CİNS KAPLAMALI YOL UZUNLUĞU (METRE) d= %10 (DAHİL) MEYİLE KADAR HAM YOL UZUNLUĞU (METRE) e= MEYİLİ %10-%15 (DAHİL) ARASINDA HAM YOL UZUNLUĞU (METRE) f= %15 DEN FAZLA MEYİLLİ HAM YOL UZUNLUĞU (METRE)

145 EK-3. Yüzen dalgakıran tasarımını yapan bilgisayar programı Tasarlanan program Matlab (R2012a) programı ile tasarlanmıştır ve kullanıcı tanımlı bir ara yüz oluşturulmuştur. Oluşturulan ara yüzün, yüzen dalgakıranın boyut ve maliyetini hesaplayan kısmı aşağıda verilmiştir. T = str2num(get(handles.t,'string')); h = str2num(get(handles.derinlikh,'string')); H = str2num(get(handles.h,'string')); Kt = str2num(get(handles.dalga,'string')); M = str2num(get(handles.mesafe,'string')); L=1.56*T^2; c=round(min(5,h/2)); r=c-1; d=zeros; for i=2:c d(1,i-1)=i; end B=zeros; s=0; k=zeros; for i=1:r B(1,i)=((1/Kt^2-1)^0.5)*(L*cosh(2*pi*((h-d(1,i))/L))/(pi*sinh(2*pi*h/L))); if B(1,i)<=10 if B(1,i)>1 s=s+1; k(1,s)=i; end end end X=zeros; Y=zeros; [~,n]=size(k);

146 EK-3. (devam). Yüzen dalgakıran tasarımını yapan bilgisayar programı if k>0 for i=1:n X(1,i)=B(1,k(1,i)); Y(1,i)=d(1,k(1,i)); end BK=round(min (X)); df=round(max(y)); set(handles.text20,'string',bk); set(handles.text23,'string',df); s=h/l; alfa=1/3; Ksi=alfa/s^0.5; Yukseklik=H*0.8*Ksi/(1+0.5*Ksi); R=round(Yukseklik)+1; toplam = df+r-1; G=10; ka=0.2; if BK>0 if df>0 Alan = (R*BK/2+(dF-1)*BK)*2+G*(R+dF-1)+(dF-1)*G+(dF-1)*G+(R^2+BK^2)^0.5*G; Hacim = ka*alan; zu=(h-r-df+1)*2^0.5*4; Agirlik=(Hacim+64)*2.7+zu*4*2.04/1000; nakbf=0.00017*1.25*196*m^0.5; Nakliye= 1.025*nakbf*Agirlik; Hesap = Alan*19.59+Hacim*152.06+zu*18.24+14050+(Hacim+64)*55.8+Nakliye; end end iletilen=kt*h; set(handles.text21,'string',toplam); set(handles.text25,'string',hesap);

147 EK-3. (devam). Yüzen dalgakıran tasarımını yapan bilgisayar programı set(handles.text22,'string',iletilen); tsk='yuzen dalgakiranin boyutlari ve yaklasik maliyeti hesaplanmistir.'; set(handles.text26,'string',tsk); else ts = 'Yüzen dalgakýranýn boyutlarý aþýlmýþtýr.'; set(handles.text26,'string',ts); set(handles.text20,'string','-'); set(handles.text23,'string','-'); top=('-'); hes=('-'); ilet=('-'); set(handles.text21,'string',top); set(handles.text25,'string',hes); set(handles.text22,'string',ilet); end imshow('tasarim.png')

148 EK-4. Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması Taş dolgu dalgakıranların, KYLPTTE (2007) şartnamesinde yer alan tasarım yöntemleri olan Hudson ve Van der Meer denklemini çözen ve gerekli tasarım boyutlarını ve taş ağırlığını hesaplayan bir program Matlab (R2012a) ile yazılmıştır. Program filtre tabakası, koruma tabakası tasarımını ve ayrıca yüzen dalgakıran için oldukça önemli olan dalga iletim katsayısını hesaplamaktadır. Geliştirilen program Ek-3 de, programın akış şeması Ek-4 de ve örnek uygulaması Ek-5 de verilmiştir. Geliştirilen program; clc clear all Secim = input ('Tasarim yöntemini seciniz; Hudson[1],Van der Meer [2]'); H = input('tasarim dalga yüksekliðini giriniz:'); Alfa2=input('Malzeme icin yapi egimini seciniz(cot(alfa)); [1.5,2,2.5,3,3.5]'); aci= acotd(alfa2); Bha = input ('Kullanilacak Malzemenin Birim Hacim Agirligi:'); Bha2= input('suyun Birim Hacim Agirligi'); Dalgaetkisi=input('Dalga etkisi; Tek yön [1], Çift Yön [2]'); if Secim ==1 Dalga = input ('Dalga Durumu Kirilan/Kirilmayan [1],[2]:'); Mal = input ('Kullanilacak malzemenin cinsi Tas[1];Küp [2];Antifer [3]; Tetrapod [4]:'); if Mal == 1 Tassekli = input ('Tas seklini Seçiniz Düzgün[1], Pürüzlü(Düzensiz)[2], Pürüzlü (Özel)[3]:'); HasarOrani = input ('Hasar oranini seçiniz: 0-0,05 [1]; 5-10% [2]; 10-15%[3]:'); Hs = input ('Tasarim dalga yüksekliginin cinsini seçiniz Hs[1];H1/10[2]:'); if Hs==1; if Dalga == 1 if Tassekli == 1

149 EK-4. (devam). Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması KD = 2.1; KDK = 1.7; display (KD) elseif Tassekli == 2 KD = 3.5; KDK = 2.5; display (KD) elseif Tassekli == 3 KD = 4.8; KDK = 0; display (KD) end elseif Dalga == 2 if HasarOrani == 1; if Tassekli == 1 KD = 2.4; KDK = 1.9; display (KD) elseif Tassekli == 2 KD = 4.0; KDK = 2.8; display (KD) elseif Tassekli == 3 KD = 5.5; KDK = 0; display (KD) end elseif HasarOrani == 2; if Tassekli == 1

150 EK-4. (devam). Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması KD = 3.0; KDK = 0; display (KD) elseif Tassekli == 2 KD = 4.9; KDK = 0; display (KD) end elseif HasarOrani == 3; if Tassekli == 1 KD = 3.6; KDK = 0; display (KD) elseif Tassekli == 2 KD = 6.6; KDK = 0; display (KD) end end end elseif Hs==2; if Dalga == 1 if Tassekli == 1 KD = 1.2; KDK = 1.1; kdkx = '(yapý eðimi 1.5-3.0 olmalý)'; kdkz = 'KDK='; KDKy = [kdkz,num2str(kdk),kdkx]; display (KDKy) display (KD)

151 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması elseif Tassekli == 2 KD = 2.0; display (KD) if Alfa2 == 1.50; KDK = 1.9; display (KDK) elseif Alfa2 == 2.0; KDK = 1.6; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.0; KDK = 1.3; display (KDK) end elseif Tassekli == 3 KD = 5.8; display (KD) KDK = 5.3; kdkx = '(yapi egimi 5.0 olmali)'; kdkz = 'KDK='; KDKy = [kdkz,num2str(kdk),kdkx]; display (KDKy) end elseif Dalga == 2 if Tassekli == 1 KD = 2.4; display (KD) KDK = 1.9; kdkx = '(yapi egimi 1.5-3.0 olmali)'; kdkz = 'KDK=';

152 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması KDKy = [kdkz,num2str(kdk),kdkx]; display (KDKy) elseif Tassekli == 2 KD = 4.0; display (KD) if Alfa2 == 1.50; KDK = 3.2; display (KDK) elseif Alfa2 == 2.0; KDK = 2.8; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.0; KDK = 2.3; display (KDK) end elseif Tassekli == 3 KD = 7.0; display (KD) KDK = 6.4; display (KDK) end end end elseif Mal == 2 if Dalga == 1 if Alfa2 == 1.5 KD = 3.5; display (KD) elseif Alfa2 == 2.0

153 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması KD = 5.0; display (KD) KDK = 4; display (KDK) elseif Alfa2 == 2.5 KD = 6; display (KD) KDK = 5; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.0 KD = 7; display (KD) KDK = 6; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.5 KD = 8; display (KD) end elseif Dalga == 2 if Alfa2 == 1.5 KD = 4.5; display (KD) elseif Alfa2 == 2.0 KD = 6.5; display (KD) KDK = 5; display (KDK) elseif Alfa2 == 2.5 KD = 7.5; display (KD)

154 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması KDK = 6; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.0 KD = 8.5; display (KD) KDK = 7; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.5 KD = 9.5; display (KD) end end elseif Mal ==3 if Dalga == 1 if Alfa2 == 1.5 KD = 4; display (KD) KDK = 3.5; display (KDK) elseif Alfa2 == 2.0 KD = 5.5; display (KD) KDK = 4.5; display (KDK) elseif Alfa2 == 2.5 KD = 6.5; display (KD) KDK = 5.5; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.0

155 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması KD = 7.5; display (KD) KDK = 6.5; display (KDK) end elseif Dalga == 2 if Alfa2 == 1.5 KD = 5; display (KD) KDK = 4; display (KDK) elseif Alfa2 == 2.0 KD = 7; display (KD) KDK = 5.5; display (KDK) elseif Alfa2 == 2.5 KD = 8; display (KD) KDK = 6.5; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.0 KD = 9; display (KD) KDK = 7.5; display (KDK) end end elseif Mal == 4 if Dalga == 1

156 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması if Alfa2 == 1.5 KD = 4; display (KD) KDK = 5; display (KDK) elseif Alfa2 == 2 KD = 4; display (KD) KDK = 4.5; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.0 KD = 4; display (KD) KDK = 3.5; display (KDK) end elseif Dalga == 2 if Alfa2 == 1.5 KD = 8; display (KD) KDK = 6; display (KDK) elseif Alfa2 == 2 KD = 8; display (KD) KDK = 5.5; display (KDK) elseif Alfa2 == 3.0 KD = 8; display (KD)

157 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması KDK = 4; display (KDK) end end end Ty=(KD*(((Bha/Bha2)-1)^3)*Alfa2); display(alfa2); display (Bha2) display (Ty) W =(Bha*(H^3))/Ty; display (W) xy = 'Hudson Denklemine Göre Dalgakiran Gövdesinin Tasarimi Tas Agirligi W:'; t='t'; xyx = [xy,num2str(w),t]; display (xyx) if KDK > 0 Wk =(Bha*H^3)/(KDK*(Bha/Bha2-1)^3*Alfa2); xyk = 'Hudson Denklemine Göre Dalgakiran Kafasinin Tasarimi Tas Agirligi W:'; xyxk = [xyk,num2str(wk),t]; display (xyxk) elseif KDK==0 kfk='kafa kesiti hesabı yapılmamıstır.'; display (kfk) end Kd2=1.1; n=2; tk=n*kd2*(w/bha)^(1/3); mx = ' m'; tks = ' Gövde Kesiti Koruma tabakasi kalinligi t1:'; tfsy = [tks,num2str(tk),mx];

158 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması display (tfsy) Kd3=1.0; tf=n*kd3*(w/(10*bha))^(1/3); tfs = 'Gövde Kesiti Filtre tabakasi kalinligi t2:'; tfsy = [tfs,num2str(tf),mx]; display (tfsy) Wf = W/10; Wfx = 'Gövde Kesiti Filtre tabakasi agirligi Wf:'; Wfxy = [Wfx,num2str(Wf),t]; display(wfxy) Wc = W/200; if Dalgaetkisi == 1 Wc3=W/6000; elseif Dalgaetkisi ==2 Wc3=W/4000; end Wcx = 'Gövde Kesiti Çekirdek tabakasi agirligi Wc:'; tire='-'; Wcxy = [Wcx,num2str(Wc),tire,num2str(Wc3),t]; display(wcxy) if Mal==1 if Tassekli==1 kdelta=1.02; elseif Tassekli>1 kdelta=1; end elseif Mal==2 kdelta=1.10; elseif Mal==3 kdelta=1.00;

159 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması elseif Mal==4 kdelta=1.04; end m=3; b = m*kdelta*(w/bha)^(1/3); bx = 'Gövde Kesiti Kret genisligi b:'; bxy = [bx,num2str(b),mx]; display(bxy) r=2*kdelta*(w/bha)^(1/3); rx='gövde KesitiKoruyucu Tabaka Kalinligi r:'; rxz=[rx,num2str(r),mx]; display(rxz) Gk={xy,tfs,bx,Wfx,Wcx,Wcx,rx}; sheet=1; xlswrite('tas.xlsx',gk,sheet) Gkk={W,tf,b,Wf,Wc,Wc3,r}; xlswrite('tas.xlsx',gkk,sheet,'a2') Kd3=1.0; tf2=n*kd3*(wk/(10*bha))^(1/3); tfs2 = 'Kafa Kesiti Filtre tabakasi kalinligi t2:'; tfsy2 = [tfs2,num2str(tf2),mx]; display (tfsy2) m=3; b2 = m*kdelta*(wk/bha)^(1/3); bx2 = 'Kafa Kesiti Kret genisligi b:'; bxy2 = [bx2,num2str(b2),mx]; display(bxy2) Wf2 = Wk/10; Wfx2 = 'Kafa Kesiti Filtre tabakasi agirligi Wf:'; Wfxy2 = [Wfx2,num2str(Wf2),t];

160 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması display(wfxy2) Wc2 = Wk/200; if Dalgaetkisi == 1 Wc4=Wk/6000; elseif Dalgaetkisi ==2 Wc4=Wk/4000; end Wcx2 = 'Kafa Kesiti Çekirdek tabakasi agirligi Wc:'; Wcxy2 = [Wcx2,num2str(Wc2),tire,num2str(Wc4),t]; display(wcxy2) r2=2*kdelta*(wk/bha)^(1/3); r2x='kafa KesitiKoruyucu Tabaka Kalinligi r:'; rxz2=[r2x,num2str(r2),mx]; display(rxz2) Kk={xyk,tfs2,bx2,Wfx2,Wcx2,Wcx2,r2x}; sheet=2; xlswrite('tas.xlsx',kk,sheet) Kkk={Wk,tf2,b2,Wf2,Wc2,Wc4,r2}; xlswrite('tas.xlsx',kkk,sheet,'a2') elseif Secim==2 Malz=input('Van der Meer Denklemi ile çözüm için malzeme cinsi Tas[1];Beton Küp[2];Tetrapod[3]:'); if Malz==1 ros=bha/9.81; row=bha2/9.81; delta=ros/row-1; Alf=aci; P=input('Permeabilite katsayisini giriniz P:(0.1<P<0.6 arasinda; önerilen 0.4)'); Kisimc=(6.2*P^0.31*((tan(pi*Alf/180))^0.5)^(1/(P+0.5))); L=input('Ortalama Dalga Boyuna Karsilik Gelen Derin Deniz Dalga Uzunluðu L:');

161 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması sm = H/L; Kisim=sm^(-0.5)*tan(pi*Alf/180); Nz=input('Dalga Sayisi(Nz<7500):'); HasarSev=input('Hasar Durumunu belirleyiniz; Hasar Baþlangici[1], Orta hasar[2],tam hasar[3]:'); Egim=tan(pi*Alf/180); if 0.51< Egim <0.68 if HasarSev ==1 S=2; elseif HasarSev ==2 S=4; elseif HasarSev ==3 S=8; end elseif 0.35<Egim <0.51 if HasarSev ==1 S=2; elseif HasarSev ==2 S=5; elseif HasarSev ==3 S=8; end elseif 0.26<Egim <0.35 if HasarSev ==1 S=2; elseif HasarSev ==2 S=7; elseif HasarSev ==3 S=12; end

162 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması elseif 0.17<Egim<0.25 if HasarSev ==1 S=3; elseif HasarSev ==2 S=9; elseif HasarSev ==3 S=17; end end if Kisim<Kisimc T=6.2*S^(0.2)*P^(0.18)*Nz^(-0.1)*Kisim^(-0.5); Cap=H/(T*delta); M=(Cap^3)*ros; Wv=M*9.81; display(wv) elseif Kisim>Kisimc T=6.2*S^(0.2)*P^(-0.13)*Nz(-0.1)*cot(pi*Alf)^(0.5)*Kisim^(P); Cap=H/(T*delta); M=(Cap^3)*ros; Wv=M*9.81; display(wv) end elseif Malz==2 ros=bha/9.81; row=bha2/9.81; deltaaci; P=input('Permeabilite katsayisini giriniz P:(0.1<P<0.6 arasýnda; önerilen 0.4)'); Kisimc=(6.2*P^0.31*(tan(pi*Alf^0.5)^(1/(P+0.5)))); L=input('Ortalama Dalga Boyuna Karsilik Gelen Derin Deniz Dalga Uzunluðu L:'); sm = H/L;

163 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması Kisim=sm^(-0.5)*tan(pi*Alf); Nz=input('Dalga Sayisi(Nz<7500):'); Nod=input('Koruyucu tabakada genisligi Dn olan alanda yerdegistiren küp sayisini giriniz Nod:'); T=(6.7*Nod^(0.4)/Nz^(0.3)+1.0)*sm^(-0.1); Cap=H/(T*delta); M=(Cap^3)*ros; Wv=M*9.81; display(wv) elseif Malz==3 ros=bha/9.81; row=bha2/9.81; delta=ros/row-1; Alf=aci; P=input('Permeabilite katsayisini giriniz P:(0.1<P<0.6 arasýnda; önerilen 0.4)'); L=input('Ortalama Dalga Boyuna Karsilik Gelen Derin Deniz Dalga Uzunlugu L:'); sm = H/L; Kisim=sm^(-0.5)*tan(pi*Alf); Nz=input('Dalga Sayýsý(Nz<7500):'); Nod=input('Koruyucu tabakada genisligi Dn olan alanda yerdegistiren küp sayisini giriniz Nod:'); T=(3.75*Nod^(0.5)/Nz^(0.25)+0.85)*sm^(-0.2); Cap=H/(T*delta); M=(Cap^3)*ros; Wv=M*9.81; Wvx='Van der Meer Yöntemine Göre Malzeme Agirligi W:'; t='t'; Wvxy=[Wvx,num2str(Wv),t]; display(wvxy) Kd2=1.1;

164 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması n=2; mx = 'm'; tk=n*kd2*(wv/bha)^(1/3); tks = 'Koruma tabakasi kalinligi t1:'; tfsy = [tks,num2str(tk),mx]; display (tfsy) Kd3=1.0; tf=n*kd3*(wv/(10*bha))^(1/3); tfs = 'Filtre tabakasý kalinligi t2:'; tfsy = [tfs,num2str(tf),mx]; display (tfsy) m=3; b = m*kd2*(wv/bha)^(1/3); bx = 'Kret geniþliði b:'; bxy = [bx,num2str(b),mx]; display(bxy) Wf = Wv/10; Wfx = 'Filtre tabakasý agirligi Wf:'; Wfxy = [Wfx,num2str(Wf),t]; display(wfxy) Wc = Wv/200; Wcx = 'Çekirdek tabakasi agirligi Wc:'; Wcxy = [Wcx,num2str(Wc),t]; display(wcxy) end Wvx='Van der Meer Yöntemine Göre Malzeme Agirligi W:'; t='t'; Wvxy=[Wvx,num2str(Wv),t]; display(wvxy) Kd2=1.1;

165 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması n=2; mx = 'm'; tk=n*kd2*(wv/bha)^(1/3); tks = 'Koruma tabakasi kalinligi t1:'; tfsy = [tks,num2str(tk),mx]; display (tfsy) Kd3=1.0; tf=n*kd3*(wv/(10*bha))^(1/3); tfs = 'Filtre tabakasi kalinligi t2:'; tfsy = [tfs,num2str(tf),mx]; display (tfsy) m=3; b = m*kd2*(wv/bha)^(1/3); bx = 'Kret genisligi b:'; bxy = [bx,num2str(b),mx]; display(bxy) Wf = Wv/10; Wfx = 'Filtre tabakasi agirligi Wf:'; Wfxy = [Wfx,num2str(Wf),t]; display(wfxy) Wc = Wv/200; Wcx = 'Çekirdek tabakasi agirligi Wc:'; Wcxy = [Wcx,num2str(Wc),t]; display(wcxy) end iletim = input ('Dalga Iletim Katsayisinin (Macagno) Hesaplanmasi için [1]; Hesaplanmamasi için [2]'); if iletim==1 B= input (' Yapý genisligini giriniz B:'); D= input ('Yapi yüksekligini giriniz:');

166 EK-4. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarımındaki yöntemlerin bilgisayar programı ile programlanması d= input ('Draft yüksekligini giriniz:'); h= input ('Su derinligini giriniz:'); L=input('Ortalama Dalga Boyuna Karsilik Gelen Derin Deniz Dalga Uzunlugu L:'); Ktxy= 1/(1+(pi*B*sinh(2*pi*D*h/L)/(L*cosh(2*pi*(h-d)/L)))); Ktx = 'Dalga iletim Katsayýsý Kt:'; Kt =[Ktx,num2str(Ktxy)]; display (Kt); end

167 Ek-5. Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. Geliştirilen programın akış şeması

168 EK-5. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. (devam) Geliştirilen programın akış şeması

169 EK-5. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. (devam) Geliştirilen programın akış şeması

170 EK-5. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. (devam) Geliştirilen programın akış şeması

171 EK-5. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. (devam) Geliştirilen programın akış şeması

172 EK-5. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. (devam) Geliştirilen programın akış şeması

173 EK-5. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. (devam) Geliştirilen programın akış şeması

174 EK-5. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. (devam) Geliştirilen programın akış şeması

175 EK-5. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. (devam) Geliştirilen programın akış şeması

176 EK-5. (devam) Taş dolgu dalgakıran tasarım programının akış şeması Şekil 5.1. (devam) Geliştirilen programın akış şeması

177 EK-6. Geliştirilen programla örnek taş dolgu dalgakıran tasarlanması Tasarım verileri Çizelge 6.1. de verilen verilerle taş dolgu dalgakıran tasarlanacaktır. Tasarım yazılan program ile yapılmıştır. Çizelge 6.1: Örnek tasarım verileri Bölge 3 Derinlik: 9 m Dalga Yaklaşım Açısı: 20 0 Tr: 50 Deniz Taban Eğimi: 0,05 Dalga Kıran Derinliği: 13 m Kullanılacak taş malzemenin birim hacim ağırlığı 2,65 t/m 3 Deniz suyunun birim hacim ağırlığı 1,025 t/m 3 Yapının eğimi 3 Yapının eğim açısı 18,40 o Nz 7200 3. Bölge ( 36,50 0 N 31,30 0 E ) ve 50 yıllık yineleme periyodunda yıllık en büyük belirgin dalga yüksekliklerinin en büyük değerler istatistiğine göre, derin deniz dalga yüksekliği, 9,75 m ve derin deniz dalga uzunluğu 232 m dir. Gerekli düzenlemelerle tasarım dalga yüksekliği 9,60 m ve dalga periyodu 12,2 s ayrıca dalga kırılmayan dalgadır. Tasarım verileri ile geliştirilen program çalıştırılmıştır ve sonuçları aşağıda verilmiştir. Hudson denklemine göre kafa kesiti için taş ağırlığı 103,02 t ve gövde kesiti için 81,56 t olarak hesaplamıştır. Filtre tabakası kalınlığı 2,90 m, koruma tabakası kalınlığı 6,89 m ve kret genişliği 10,34 m olarak elde edilmiştir. Filtre tabakası ağırlığı 8,16 t ve çekirdek tabakası ağırlığı 0,41 t dur. Van der Meer denklemi ile taş ağırlığı 80,23 t, filtre tabakası ağırlığı 8,16 t, çekirdek tabakası ağırlığı 0,41 t, filtre tabakası kalınlığı 2,89 m, koruma tabakası kalınlığı 6,86 m ve kret genişliği 10,29 m elde edilmiştir.

178 EK-6. (devam) Geliştirilen programla örnek taş dolgu dalgakıran tasarlanması Resim 6.1 Programa tasarım verilerinin girildiği ekran görüntüsü

179 EK-6. (devam) Geliştirilen programla örnek taş dolgu dalgakıran tasarlanması Resim 6.2 Programla Hudson Denkleminin çözülmesi ve diğer tasarım parametrelerinin elde edilmesi

180 EK-6. (devam) Geliştirilen programla örnek taş dolgu dalgakıran tasarlanması Resim 6.2. (devam) Programla Hudson Denkleminin çözülmesi ve diğer tasarım parametrelerinin elde edilmesi

181 EK-6. (devam) Geliştirilen programla örnek taş dolgu dalgakıran tasarlanması Resim 6.3. Programla Van der Meer Denkleminin çözülmesi ve diğer tasarım parametrelerinin elde edilmesi

182 EK-6. (devam) Geliştirilen programla örnek taş dolgu dalgakıran tasarlanması Resim 6.3. (devam) Programla Van der Meer Denkleminin çözülmesi ve diğer tasarım parametrelerinin elde edilmesi

183 EK-7. Taş dolgu dalgakıran kesitleri Şekil 7.1. 6 s periyodlu dalga durum-1 için kafa ve gövde kesitleri

184 EK-7. (devam) Taş dolgu dalgakıran kesitleri Şekil 7.2. 6 s periyodlu dalga durum-2 için kafa ve gövde kesitleri

185 EK-7. (devam) Taş dolgu dalgakıran kesitleri Şekil 7.3. 6 s periyodlu dalga durum-3 için kafa ve gövde kesitleri

186 EK-7. (devam) Taş dolgu dalgakıran kesitleri Şekil 7.4. 6 s periyodlu dalga durum-4 için kafa ve gövde kesitleri

187 EK-7. (devam) Taş dolgu dalgakıran kesitleri Şekil 7.5. 8 s periyodlu dalga durum-1 için kafa ve gövde kesitleri

188 EK-7. (devam) Taş dolgu dalgakıran kesitleri Şekil 7.6. 8 s periyodlu dalga durum-2 için kafa ve gövde kesitleri

189 EK-7. (devam) Taş dolgu dalgakıran kesitleri Şekil 7.7. 8 s periyodlu dalga durum-3 için kafa ve gövde kesitleri

190 EK-7. (devam) Taş dolgu dalgakıran kesitleri Şekil 7.8. 8 s periyodlu dalga durum-4 için kafa ve gövde kesitleri

191 EK-8. Sekiz saniye periyot için yapılan tasarım Sekiz saniye dalga periyodu için yüzen dalgakıran tasarımı yapılmıştır. Bu durum için yapı betonarme tasarlanmıştır. Tasarlanan yüzen dalgakıran aşağıda verilmiştir. Dalga iletim katsayısının üç farklı dalga iletim yaklaşımına göre değişimi incelenmiştir. Dalga periyodunun altı saniyeden büyük olması durumunda, iletilen dalga yüksekliği artmakta ve yüzen dalgakıran kullanılması tavsiye edilmemektedir. Resim 8.1. Yüzen dalgakıranın taşıyıcı sistemi Dalgakıran Resim 8.1 de görüldüğü üzere taşıyıcı elemanlarla tasarlanmıştır. Resim 8.4 ile alt ve ara kat, Resim 8.5 ile dalgakıranın eğimli yüzeyinin döşeme planı verilmiştir. Resim 8.2. Yüzen dalgakıranın üstten görünüşü

192 EK-8. (devam) Sekiz saniye periyot için yapılan tasarım Resim 8.3. Yüzen dalgakıranın önden görünüşü Şekil 8.4. Alt ve ara yüzey taşıyıcı eleman planı

193 EK-8. (devam) Sekiz saniye periyot için yapılan tasarım Şekil 8.5. Eğimli yüzey taşıyıcı eleman planı Dalgakıranın betonarme tasarımında etki eden kuvvetler, etki ettikleri bölgelere yayılı yük olarak etki ettirilmiştir. Bu kuvvetlerin etkisinde dalgakıranın tasarımı yapılmıştır. Tasarım sonucunda kolonlar 30/50 cm, döşemeler ise eğimli yüzeyde ve ön yüzeyde 16 cm, ara ve alt katta 12 cm kalınlığında, kirişler eğimli yüzeyde 30/50 cm ve 40/50 cm olarak, ara ve alt katta 30/50 cm, yan ve arka tarafta duvar kalınlığı 12 cm olarak belirlenmiştir. Sadece yapının maliyeti elli iki bin TL bulunmuştur. Performansın yanı sıra dalga periyotunun artması ile dalgakıranın maliyeti de artmıştır. Dalga periyodunun altı saniyeyi aştığı durumlarda yüzen dalgakıranlar hem mali hem performans açısından dezavantajlıdır.

194 ÖZGEÇMİŞ Kişisel Bilgiler Soyadı, adı : KARAKULLUKÇU, Ramazan Emrah Uyruğu : T.C. Doğum tarihi ve yeri : 16.04.1988, Ağrı Medeni hali : Evli Telefon : 0 (535) 018 39 40 Faks : - e-mail : emrahkarakullukcu@gmail.com Eğitim Derece Yüksek lisans Eğitim Birimi Gazi Üniversitesi /F.B.E. Mezuniyet tarihi Devam Ediyor Lisans Dokuz Eylül Üniversitesi/ İnş.Müh.B. 2011 Lise Kayseri Lisesi 2006 İş Deneyimi Yıl Yer Görev 2011-Halen Kara Harp Okulu Dekanlığı Öğretim Görevlisi Yabancı Dil İngilizce Yayınlar - Hobiler Futbol, Basketbol

GAZİ GELECEKTİR...