CBS ALTLıK HARİTA BİLGİLERİ, HARİTALARıN SıNıFLANDıRMA - SıNıRLAMALARI Doç.Dr. Tolga ÇAN Çukurova Üniversitesi, Mühendislik fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü
HARİTANIN TANIMI: Yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün, matemetiksel yöntemlerle, istenilen ölçeğe göre küçültülerek, özel işaretlerle, bir izdüşüm düzlemi üzerine çizilmiş şekline harita denilmektedir. Doğal ekosistemler için CBS ve uydu görüntüleri kullanarak çevresel altlıkların hazırlanması 2
HARİTA SINIFLARI Dünya ülkeleri tarafından kullanılan ve üretilen haritaların birçok değişik tipleri mevcut olup değişik tarzda sınıflandırılmıştır. Genelde haritalar; ölçeklerine, yapılışına, tiplerine ve askeri amaçlarına göre sınıflara ayrılmıştır. a. ÖLÇEKLERİNE GÖRE HARİTA SINIFLARI: Ölçek; harita üzerinde belli iki nokta arasındaki uzunluğun, arazi üzerinde aynı yere ilişkin olarak ölçülen yatay uzunluğa oranıdır. Ölçek kesirli bir sayı olduğundan paydadaki rakam küçüldükçe ölçek büyük, tersi durumda ise ölçek küçüktür. Örneğin 1:25.000 ölçekli bir harita, 1:250.000 ölçekli bir haritaya göre daha büyük ölçeklidir. Bu sınıfdaki haritalar, Ölçeklerine Göre Genel Harita Sınıfları ve Ölçeklerine Göre Askeri Harita Sınıfları olarak adlandırılan 2 ana kısma bölünmüştür. (1) Ölçeklerine Göre Genel Harita Sınıfları: Bu sınıfındaki haritalar, aşağıda belirtilen 5 kısma ayrılmıştır (a) Çok Büyük Ölçekli Haritalar ve Planlar: 1:250 ile 1:2500 ölçekleri arasında yer alan harita ve planlardır. Arazideki bütün ayrıntıları göstermek ve üzerlerinde hassas çalışma yapmak amaçı için üretilirler. (b) Büyük Ölçekli Haritalar: 1:5.000 ile 1:25.000 ölçekleri arasında yer alan haritalardır. Arazinin topoğrafik yapısını ve gerekli ayrıntıyı içerirler. (c) Orta Ölçekli Haritalar: 1:50.000 ile 1:100.000 ölçekleri arasında yer alan topoğrafik haritalardır. Bu haritalarda arazinin ayrıntıları, çoğunlukla genel hatlarıyla temsil edilir. (d) Küçük Ölçekli Haritalar: 1:200.000 ile 1:500.000 ölçekleri arasında yer alan haritalardır. Arazinin topoğrafik yapısını genel olarak gösterirler. (e) Çok Küçük Ölçekli Haritalar: 1:1.000.000 ve daha küçük ölçekler arasında yer alan haritalardır. Büyük arazi parçalarını ve dünyanın tümünü gösterirler. Atlaslar vb. haritalar bu sınıfda yer alırlar. Doğal ekosistemler için CBS ve uydu görüntüleri kullanarak çevresel altlıkların hazırlanması 3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Harita Dünya yüzeyine ait herhangi bir kısmın veya bir parçanın, kuşbakışı görüntüsünün matematik yöntemlerle belli bir ölçeğe göre küçültülerek özel işaretleriyle bir düzlem üzerine çizilmiş bir örneğidir. Uydu keşfi ve bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler, son 30 yıl içerisinde harita ve görüntü istihbaratında devrim niteliğinde degişiklikler meydana getirmiştir. Sayısal veri teknolojisi diye isimlendirilen bu devrim ile, klasik haritacılık dönemi geride kalmış ve yerine sayısal haritacılık dönemi başlamıştır. Ülkemizde haritacılık Piri Reis dönemine kadar dayanmaktadır. Türkiye yi içerecek tarzda yapılan ilk harita serisi; 1:200.000 ölçeğinde, Bonne projeksiyon sistemine göre yapılmıştır. 123 paftadan olusan bu seri harita, Ayasofya Camisi nin kubbesini başlangıç meridyeni olarak kabul ederek, 1911 1929 yılları arasında üretilmiştir. İlk 1:25.000 ölçekli haritalar, 1909 1932 yıllarında Bonne projeksiyon sistemine göre oluşturulmuştur. 1946 1956 yılları arasında, Meşe dağı mebde (orijin) noktası alınarak, Gauss Kruger projeksiyon sistemi ile, 6 derecelik paftalar meydana getirilmiştir. 1956 yılında ise, ED50 datum una geçilmiştir. 2001 YILINDAN SONRA İSE WGS84 SİSTEMİNE GEÇİLMİŞTİR. Doğal ekosistemler için CBS ve uydu görüntüleri kullanarak çevresel altlıkların hazırlanması 13
14
15
16
17
18
19
ZON 35 36 37 38 Doğal ekosistemler için CBS ve uydu görüntüleri kullanarak çevresel altlıkların hazırlanması 20
21