ÝÇÝNDEKÝLER 1. ÜNÝTE HAKLARIMI ÖÐRENÝYORUM... 9 TOPLUMUN ÝÇÝNDEYÝM... 10 Ölçme ve Deðerlendirme... 14 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 16 HAKLARIM VE SORUMLULUKLARIM... 18 Ölçme ve Deðerlendirme... 22 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 24 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 26 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 28 2. ÜNÝTE ADIM ADIM TÜRKÝYE... 31 TARÝHÝ VE DOÐAL ZENGÝNLÝKLERÝMÝZ... 32 Ölçme ve Deðerlendirme... 36 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 38 KÜLTÜREL VARLIKLARIMIZ... 40 Ölçme ve Deðerlendirme... 43 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 44 BÖLÜM 3 ATATÜRK DÖNEMÝ YENÝLÝKLERÝ... 46 Ölçme ve Deðerlendirme... 50 Kazaným Deðerlendirme Testi - 3... 52 BÖLÜM 4 ATATÜRK ÝLKELERÝ... 54 Ölçme ve Deðerlendirme... 58 Kazaným Deðerlendirme Testi - 4... 60 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 62 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 64 GENEL TEKRAR TESTÝ... 66
3. ÜNÝTE BÖLGEMÝZÝ TANIYALIM... 69 BÖLGEMÝZÝN YÜZEY ÞEKÝLLERÝ... 70 Ölçme ve Deðerlendirme... 74 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 76 BÖLGEMDE ÝKLÝM VE YERLEÞME... 78 Ölçme ve Deðerlendirme... 81 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 82 BÖLÜM 3 DOÐAL AFETLER... 84 Ölçme ve Deðerlendirme... 88 Kazaným Deðerlendirme Testi - 3... 90 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 92 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 94 GENEL TEKRAR TESTÝ... 96 4. ÜNÝTE ÜRETTÝKLERÝMÝZ... 95 BÖLGEMÝZDE NELER ÜRETÝLÝYOR... 100 Ölçme ve Deðerlendirme... 103 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 105 EKONOMÝ VE ÝNSAN... 107 Ölçme ve Deðerlendirme... 109 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 110 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 112 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 114 GENEL TEKRAR TESTÝ... 116 5. ÜNÝTE GERÇEKLEÞEN DÜÞLER... 119 BULUÞLAR VE TEKNOLOJÝ... 120 Ölçme ve Deðerlendirme... 123 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 125 BÝLÝM ÝNSANLARI... 127 Ölçme ve Deðerlendirme... 130 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 132 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 134 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 136 GENEL TEKRAR TESTÝ... 138
6. ÜNÝTE TOPLUM ÝÇÝN ÇALIÞANLAR... 141 KURUMLAR VE ÝHTÝYAÇLAR... 142 Ölçme ve Deðerlendirme... 145 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 147 SÝVÝL TOPLUM KURULUÞLARI... 149 Ölçme ve Deðerlendirme... 153 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 155 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 157 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 159 GENEL TEKRAR TESTÝ... 161 7. ÜNÝTE BÝR ÜLKE BÝR BAYRAK... 163 YASALAR VE ÜLKE YÖNETÝMÝ... 164 Ölçme ve Deðerlendirme... 168 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 170 ULUSAL EGEMENLÝK... 172 Ölçme ve Deðerlendirme... 174 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 176 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 178 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 180 GENEL TEKRAR TESTÝ... 182 8. ÜNÝTE HEPÝMÝZÝN DÜNYASI... 185 ORTAK DÜNYAMIZ VE TÝCARET... 186 Ölçme ve Deðerlendirme... 190 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 192 ORTAK MÝRAS ÖGELERÝ... 194 Ölçme ve Deðerlendirme... 197 Kazaným Deðerlendirme Testi - 2... 199 Ünite Deðerlendirme Testi - 1... 201 Ünite Deðerlendirme Testi - 2... 203 GENEL TEKRAR TESTÝ... 205 CEVAP ANAHTARI... 207
BÖLÜM 1 TOPLUMUN ÝÇÝNDEYÝM Kazanýmlar Bu bölümde; Bulunduðum çeþitli grup ve kurumlar içinde yerimi belirlemeyi, Ýçinde bulunduðum gruplarla bu gruplara ait rolleri iliþkilendirmeyi öðreneceðim. 1.GRUPLAR Ýnsanlar topluluk halinde bir arada yaþarlar. Toplumda yaþayan bireyler doðduklarý andan itibaren bazý kurum ve gruplarýn içinde yer alýrlar. Ýnsanlarýn içinde yer aldýðý baþlýca gruplar; aile, okul ve toplumdur. Anahtar Bilgi Her grup iki ya da daha fazla bireyden oluþur. Bireyler gruplarý, gruplar da toplumu oluþturur. Gruplar, insanlarýn toplum hayatýnda belli amaçlara ulaþmak için kendi aralarýnda iþ birliði yapmalarý amacýyla kurulurlar. Gruplarýn kurulma amaçlarýna; Barýnmak Spor yapmak Yardýmlaþmak Araþtýrmak Eðitim almak Oyun oynamak Eðlenmek Para kazanmak örnek olarak verilebilir. Grup ve kurumlara bireyler bazen doðuþtan bazen de kendi istekleriyle katýlýrlar. Ailemiz, doðduðumuz andan itibaren katýldýðýmýz bir gruptur. Ýçinde yer aldýðýmýz okul korosu ise daha sonra kendi isteðimizle katýldýðýmýz bir gruptur. Coþku Yayýnlarý Örnek - 1 Aþaðýdakilerden bir grup oluþturan çalýþma ve kavramlar iþaretlenmiþtir. Ýnceleyiniz. Sokakta oyun oynayan çocuklar Kulaklýkla müzik dinleyen adam Ayný sýnýfta öðrenim gören öðrenciler Yardým kampanyasýnda çalýþan insanlar Caddede yürüyen insanlar Parkta gazetesini okuyan yaþlý amca Ayný evi paylaþtýðýmýz ailemiz Kulaklýkla müzik dinleyen adam ve parkta gazetesini okuyan yaþlý amca iki kiþiden az olduðu için; caddede yürüyen insanlar ise belirli bir amaç taþýmadýklarý için grup olarak kabul edilemezler. Gruplarýn baþlýca özellikleri: Ýki veya daha fazla kiþiden oluþur. Grubu oluþturan kiþilerin belirli bir ortak amacý bulunur. Grup, genellikle bir ihtiyaç sonucu ortaya çýkar ve uzun süreli deðildir. Gruplar genellikle gönüllü kiþilerden oluþur. 10
Toplumun Ýçindeyim Sabahlarý ailemizden ayrýlýp okula gittiðimizde okulda çeþitli faaliyet ve etkinliklere katýlýrýz. Müziðe meraklýysak okul korosuna, spora meraklýysak okulumuzun spor takýmlarýnýn çalýþmalarýnda yer alabiliriz. Ayrýca ilgi ve isteðimize uygun bir kulübe üye olabilir veya tenefüslerde okul bahçesinde bir oyun grubu oluþturabiliriz. Tüm bu iki kiþiden fazla kiþiyle yaptýðýmýz ortak bir amacý olan faaliyetler grup olarak adlandýrýlýr. Bu zorluðu devlet tarafýndan açýlmýþ saðlýk kuruluþlarýyla aþabiliriz. Okullar, eðitimimizi sürdürdüðümüz kurumlardýr. Hasta olunca hastanelere gideriz. Ailelerimiz herþeyimizdir. Doðumumuzdan ölümümüze kadar ailemizin bir parçasý oluruz. Aile, kurum olarak kabul edilir. Çünkü uzun sürelidir ve kuruluþu resmî bir iþlem olan nikâh la baþlar. Anahtar Bilgi Belli bir amacý gerçekleþtirmek için kurulmuþ uzun süreli gruplar kurum olarak adlandýrýlýr. Okullar, hastaneler, dershaneler, spor klüpleri, devlet kuruluþlarý, belediyeler, ailemiz kurumlara örnek olarak verilebilir. Her kurumun oluþturulmasý, iþleyiþi ve faaliyetleri belli kurallara ve yasalara uygun olmak zorundadýr. Örnek - 2 Devletin açtýðý kurumlara resmî kurum adý verilir. AAA-Haklarýmý öðreniyorum A) Kulüp B) Aile C) Okul takýmý D) Sýnýf Çözüm Okul Hastane Valilik Belediye Coþku Yayýnlarý Bu bilgilerde Merve nin içinde yer aldýðý gruplardan hangisine deðinilmemiþtir? Merve nin içinde yer aldýðý sýnýfý, ailesi, kulübüyle ilgili bilgiler verilen paragrafta bulunmaktadýr. Ancak okul takýmýnda yer almasýyla ilgili hiç bir bilgi bulunmamaktadýr. Doðru cevap C Merve okul takýmýnda yer almamýþtýr. 2. KURUMLAR Ýnsanlarýn içinde yer aldýðý gruplardan bazýlarý kurum olarak adlandýrýlýr. Toplumda bazý gruplarýn uzun süreli ve belirli kurallarý olmasý gerekmektedir. Hastalandýðýmýz zaman bizi tedavi edecek gönüllü doktor grubu bulmamýz zordur. Bazý kurumlar ise özel kiþi ve kuruluþlar tarafýndan kurulup iþletilmektedirler. Özel þahýslarýn açtýðý bu tür kurumlara ise özel kurum adý verilir. Dershane Kolej Özel kurumlarda sunulan hizmetler ücretli, resmî kurumlarda ise ücretsizdir. 11
Toplumun Ýçindeyim 3. GRUPLARDAKÝ ROLLERÝM Anahtar Bilgi Bireylerin bulunduklarý grup içinde üstlendikleri görevlere rol adý verilir. Ailede abla Okulda öðretmen Kurumlarýn baþlýca özellikleri: Her kurum ayný zamanda bir gruptur. Ancak her grup kurum deðildir. Futbol takýmýnda kaleci Fabrikada iþçi Kurumlarýn kuruluþu, iþleyiþi, çalýþmalarý belli kurallarla, yasalarla belirlenmiþtir Týrnak iþareti içinde yazýlý olan kelimeler grup içindeki rolleri ifade eder. Kurumlar belirli bir ihtiyacý uzun süreli karþýlamak için kurulmuþlardýr. Günlük yaþam içinde çeþitli gruplarda bulunuruz. Bireylerin üyesi bulunduklarý gruplardaki yeriyle ilgili üstlendikleri rolleri vardýr. Bu rollerin yerine getirilmesiyle grubun faaliyetleri düzenli olarak sürdürülür ve grup baþarýlý olur. Gruptaki üstlenilen rolün yerine getirilmemesi grubu baþarýsýzlýða götürür. Çalýþanlarýnýn ücretleri kurum tarafýndan ödenir. Aþaðýdaki konuþmalardan hangisinde bir kurumdan söz edilmemiþtir? A) Gelecek sene liseye baþlayacaðým. Coþku Yayýnlarý Örnek - 3 Örnek - 4 B) Komþumuzun yemek davetine katýldým. C) Yakýnýmýzda yeni bir saðlýk ocaðý açýldý. D) Yaz kampýna katýlmama ailem izin verdi. Çözüm Yukarýda A seçeneðinde bahsedilen lise, C seçeneðinde saðlýk ocaðý, D seçeneðinde ise aile birer kurumdur. Doðru cevap B B seçeneðindeki komþu bir kurum deðildir. 12 Kerem, okul futbol takýmýnýn bir üyesiydi. Grubundaki rolü kalecilikti. Kaleciliði çok seviyor ve antrenmanlara her zaman düzenli olarak katýlýyordu. Yýl sonu þampiyonluk maçýndan bir gün önce takým arkadaþlarýyla tartýþtý. Aralarýndaki tartýþma küskünlüðe kadar vardý. Maç günü takým içindeki uyumsuzluk sahaya yansýmýþtý. Kerem bir türlü maça konsantre olamýyordu. Rakip takýmýn her þutu kalesinde bir gole dönüþüyordu. Maçý 6-0 kaybetmiþlerdi. Kerem rolünü bilerek yerine getirmemiþti.
Toplumun Ýçindeyim Örnekte görüldüðü gibi bulunduðumuz grubun baþarýlý olmasý, varlýðýný sürdürebilmesi her bireyin üstlendiði rolü en iyi þekilde yerine getirmesiyle mümkündür. Her grupta rollerin oluþturduðu bir düzen vardýr. Grupta bu düzeni saðlayan, görev ve sorumluluklarý grup üyelerine daðýtan, gruba yön veren bir lider bulunur. Kerem in bulunduðu futbol takýmýnýn antrenörü ve takýmýn kaptaný o grubun lideridir. Sýra Sizde-1 Siz de içinde üyesi olarak bulunduðunuz beþ grubun adýný aþaðýdaki noktalý yerlere yazýnýz. 1. 2....... Rollerimiz bulunduðumuz gruba, yere ve zamana göre deðiþebilir. Kerem in farklý gruplarda üstlendiði rolleri inceleyiniz. 3. 4....... 1 2 AÝLEM Ailemin ikinci çocuðuyum. SINIFIM Sýnýfýmýn baþarýlý öðrencilerindenim. 5.... Sýra Sizde-2 Gruplarda aldýðýnýz rolleri ve bu rollerle ilgili sizden beklenen davranýþlarý tabloya yazýnýz. 3 4 KULÜBÜM Okul futbol kulübünde kaleciyim. SERVÝSÝM Okul servisinde kurallara uyan yolcuyum Coþku Yayýnlarý Grubun Adý Rolü Beklenen Davranýþ Kerem dört farklý grupta üstlendiði bu dört farklý rol için bazý davranýþlar göstermesi gerekmektedir. Bu davranýþlarý yaparsa rolünü yerine getirmiþ olur. Grubun Adý Rolü Beklenen Davranýþ Aile Evin ikinci çocuðu Ailedeki iþbölümüne göre sevgi, saygý, yardýmlaþmak Futbol Kulübü Kaleci Kalesine atýlan toplarý yakalamak Sýnýf Öðrenci Okul kurallarýna uyup derslerinde baþarýlý olmak Servis Yolcu Servis aracýnda uyulmasý gereken kurallara uymak 13
Toplumun içindeyim Kazaným Pekiþtirme - 1 Aþaðýda verilen çeþitli grup ve kurumlardaki bireylerin hangi amaçla bir araya geldiklerini yanlarýndaki boþluklara yazýnýz. 14
ÖLÇME VE DEÐERLENDÝRME Toplumun Ýçindeyim Kazaným Pekiþtirme - 2 Aþaðýda verilen çeþitli gruplarýn özellikleriyle, o grupta yer alabilecek bir bireyin rolünü örnekteki gibi eþleþtiriniz. ROLLER ÖZELLÝKLER a. Toplumun en küçük biriminde ailemle yaþýyorum. b. Ülkemizi düþmanlara karþý savunmakla görevliyim. c. Oyunlarýmýzý hem büyükler hem de çocuklar izliyor. d. Birçok arkadaþýmla bu eðitim yuvasýnda tanýþtým. e. Takýmýmýzda en çok golü ben attým. f. Bizler çocuklarýn en iyi eðitimi almasý için çalýþýyoruz. g. Yýl sonu koromuzda çalacaðým eserler çok beðenilecek. h. Arkadaþlar, sokakta oynadýðýmýz oyunda gözlerimi baðladýlar. 6 1. Öðrenci 2. Futbolcu 3. Kemancý 4. Öðretmen 5. Asker 6. c Tiyatrocu 7. Çocuk 8. Ebe Kazaným Pekiþtirme - 3 Aþaðýdaki cümleleri okuyup doðru olanlarýn baþýna ( D ), yanlýþ olanlarýn baþýna ( Y ) yazýnýz. 1 Gruplar ortak bir amaç için bir araya gelmiþ insanlardan oluþur. 2 Her grup ayný zamanda resmî bir kurumdur. 3 Grubun oluþmasý için bir kiþi yeterlidir. 4 Bir bireyin birden fazla grup içinde rolü bulunabilir. 5 Okul hem bir grup hem de bir kurumdur. Öðrencilik okul grubunda bir roldür. 6 Kurumlar daha kýsa sürelidir. Ortak amaçlarýný gerçekleþtirdiklerinde daðýlýrlar. 15
TOPLUMUN ÝÇÝNDEYÝM KAZANIM DEÐERLENDÝRME TESTÝ KDT 1 1. Genellikle geçici olup, ayný amaç için bir araya gelen topluluða... denir. cümlesini tamamlayan en uygun kelime aþaðýdakilerden hangisidir? BB A) arkadaþ B) grup C) kurum D) iþ birliði 4. 2. Aþaðýda gruplar ve resmî kurumlara ait bazý örnekler karýþýk olarak sembollerle verilmiþtir: Sokakta oynayan çocuklar Öðrencinin verdiði cevaba göre öðretmen sýnýfta hangi soruyu sormuþtur? CCC A) Baþkanlýk ne demektir? B) Kurumlarýn görevi nedir? C) Rol ne anlama gelir? D) Üyelik için neler gereklidir? Hastanede çalýþan doktorlar Bir inþaatta çalýþan iþçiler Maça çýkan futbolcular Buna göre resmî kuruma ait örnek hangi sembolle gösterilmiþtir? BBB - 5401 A) B) Coþku Yayýnlarý 5. Aþaðýdakilerden hangisi, grup üyesi olmanýn getirdiði bir durum deðildir? AA A) Saðlýklý beslenir. B) Üstlendiði bir rolü vardýr. C) Görevini yerine getirmelidir. D) Sorumluluklarý bulunur. C) D) 6. Bilge nin Gruplardaki Rolleri 3. Aþaðýdakilerden hangisi bir grup oluþturmaz? CC A) Mahalle futbol takýmý B) Müzik yapmak için bir araya gelenler C) Ders çalýþan öðrenci D) Çevreyi güzelleþtirmek için bir araya gelenler DD Abla Sýnýf baþkaný Ebe Yukarýdaki þemaya göre Bilge nin aþaðýdaki gruplardan hangisinde yer aldýðý söylenemez? A) Sýnýf B) Oyun C) Aile D) Kulüp 16
KDT 1 Toplumun Ýçindeyim 7. Aþaðýdaki öðrencilerden hangisinin grup 10. Oyun da dahil birçok ihtiyacýmýzý tek ba- içindeki rolünü yerine getirmediði anlaþýlmaktadýr? þýmýza karþýlayamayýz. Okuldaki etkinliklere katýlmak için öðrenci kulüplerine üye oluruz. DD A) Sýnýf baþkanlýðýna seçildim. B) Tiyatro çalýþmalarýna sýk sýk katýlýyorum. C) Okul korosunda söylediðim þarký çok beðenildi. Bu gruplarda yer almamýzýn nedeni aþaðýdakilerden hangisidir? BB B) Diðer arkadaþlarýmýzla ortak istek ve ihtiyaçlarýmýzýn olmasý C) Grupta yer almanýn büyük bir ayrýcalýk olmasý Törende okuyacaðým þiiri ezberlememiþtim. 8. Emre dördüncü sýnýfa gitmektedir ve okulundaki kitaplýk kulübüne üyedir. Kardeþi de birinci sýnýfa baþlamýþtýr. Aþaðýdakilerden hangisi Emre nin katýldýðý gruplardaki rollerinden birisi olamaz? D) Grupta yer alan herkesin istediðini yapabilmesi Coþku Yayýnlarý D) A) Tek baþýna oyun oynamanýn daha zevkli olmasý 11. CC A) Öðrenci B) Üye C) Öðretmen D) Aðabey Okulun futbol takýmýnda yer alan bir öðrencinin aþaðýdakilerden hangisini yapmasý takýma zarar verir? CC 9. Ýyi bir insan ve iyi bir vatandaþ olma A) Takýma ait spor malzemelerini kullanmasý idealine ulaþmak için bütün çocuklarýn devam etmek zorunda olduðu kurum aþaðýdakilerden hangisidir. B) Takým arkadaþlarýyla maçlar dýþýnda da görüþmesi A) Okul B) Oyun grubu C) Folklor grubu D) Hastane D) Takým arkadaþlarýyla iþ birliði içinde olmasý AA C) Takýmýn çalýþmalarýna caný istediði zaman katýlmasý 17