Betonarme Demir İşlerinde Verimliliği Etkileyen Faktörler Productıvıty Factors In Reınforcement Steel Works Ercan ERDİŞ, 1 Gülgün MISTIKOĞLU, 2 Olcay GENÇ, 3 Emel Laptalı ORAL 4 Abstract This study focuses on the efforts to increase the productivity of reinforcement steel workers. In this context, the profile of the team members working in reinforcement steel jobs, the resources used and the effect of physical and socio-psychological conditions on productivity were investigated. For the determination of this, Reinforcement Steel Works Team Information Form and Reinforcement Steel Works Observation Form has been prepared to be filled in by the reinforcement steel workers working in construction sites. In order to fill the forms, 134 different reinforcement steel team were interviewed. Finally, the factors affecting the productivity of the reinforcement steel team in construction sites were determined and the results are presented as statistical data. Key words: Reinforcement steel works, Reinforcement steel team, Productivity Özet Ekonomik kalkınmanın ölçu tlerinden biri olarak kabul edilen verimlilik kavramının, inşaat sektöru gibi emek yoğun sektörlerde doğru bir şekilde tanımlanmasının, yatırım projelerinin su resini ve maliyetini doğru bir şekilde tahmin edilmesini sağlayacağı, imalatın niteliğini ise artıracağı aşikârdır. Böylelikle planlanan yatırım projeleri ile gerçekleşen projelerin su re, maliyet ve kalite açısından hedeflenen değerlere ulaşması söz konusu olabilecektir. İş verimi, bir kaynağın birim zamanda u rettiği iş miktarıdır. İş verimini belirleyen faktörler, kaynağın niteliği, kaynak kompozisyonu ve kaynak yönetimidir. İnşaat işlerinde ekip u yelerinin profili ile, kullanılan kaynaklar, fiziksel ve sosyo-psikolojik koşullar verimliliği etkilemektedir. Bu çalışma ile de betonarme karkas inşaatlarda, demir imalatı işinde çalışanların verimliliklerini artırma gayretleri u zerinde durulmuştur. Bu kapsamda, çalışmada demir imalatı işinde çalışan ekip u yelerinin profilinin, kullanılan kaynakların ve fiziksel ve sosyopsikolojik koşulların verimlilik u zerindeki etkisi araştırılmıştır. Bunun tespiti için çalışma grubu tarafından; inşaat şantiyelerinde çalışan demirci ekipleri tarafından doldurulacak Demir İmalatı Ekibi Bilgi Formu ve Demir İşleri Gözlem Formu du zenlenmiştir. Formların doldurulması için 134 farklı şantiyede demirci ekipleriyle göru şu lmu ştu r. Elde edilen veriler doğrultusunda inşaat işlerinde demirci ekibinin verimliliğini etkileyen faktörler tespit edilmiş ve sonuçlar istatistiki veriler şeklinde sunulmuştur. Anahtar sözcükler: Demir işleri, demirci ekibi, verimlilik 1 Doç. Dr., İskenderun Teknik Üniversitesi, ercan.erdis@iste.edu.tr 2 Yrd. Doç. Dr., Mustafa Kemal Üniversitesi, gmistik@hotmail.com 3 Arş. Gör., İskenderun Teknik Üniversitesi, olcay.genc@iste.edu.tr 4 Prof. Dr., Çukurova Üniversitesi, eoral@cu.edu.tr 06-07 Ekim 2017, Samsun 155
Giriş Gu nu mu zde az gelişmiş u lkeler yoksulluktan kurtulma, gelişmekte olan u lkeler ekonomik kalkınma ve gelişmiş u lkeler ise gu çlerini koruyarak ve ekonomik kalkınma hamlelerini su rdu rerek geleceklerini gu ven altına almak için çabası içindedir. Ekonomik kalkınmanın ölçu tlerinden biri de verimlilik olarak kabul edilmektedir. Bu kavramın, inşaat sektöru gibi emek yoğun sektörlerde doğru bir şekilde tanımlanmasının, yatırım projelerinin su resi ve maliyetini doğru bir şekilde tahmin edilmesini sağlayacağı, imalatın niteliğini ise artıracağı aşikârdır. Böylelikle planlanan yatırım projeleri ile gerçekleşen projelerin su re, maliyet ve kalite açısından hedeflenen değerlere ulaşması söz konusu olabilecektir. Verimlilik; elde edilen u ru nu n fiziki miktarının, kullanılan kaynakların fiziki miktarına oranıdır (1, 2). Bir işletmede kullanılan tu m kaynaklar ve elde edilen toplam u ru nu dikkate alan verimliliğe Toplam Verimlilik denir. Toplam verimlilikte kaynaklar için ortak payda oluşturmak zor olduğundan işgu cu verimliliği, işletme için toplam verimlilik olarak kabul edilmektedir (2). İşletmelerde işgu cu verimliliğinin artması, işverenin maliyetlerinin du şmesine ve kȃrın artmasına; bu durumda direkt olarak işçilerin daha fazla u cret ve devletin ise daha fazla vergi almasına neden olacaktır. Böyle bir sistem sonucu da milli kaynakların daha dikkatli ve tasarruflu kullanılması gerçekleşecek ve bu da milli gelire yansıyacaktır (2, 3, 4). İşçi verimliliğinin artırılması ancak, şantiye ortamındaki kullanılan kaynakların tipleri ve fiziki koşulları ile ekip u yelerinin demografik yapısı ve sosyo-psikolojik durumlarının iyileştirilmesi ile mu mku ndu r. Verimlilik konusunda yapılan önceki çalışmalarda işçi verimliliği ve işçi verimliliğine etki eden faktörlerle ilgili birçok araştırma mevcuttur. Olomolaiye, 1988; Dieterle ve diğerleri, 1992; Zakeri ve diğerleri, 1996; Peng ve Meng, 1997; Kuruoğlu ve Bayoğlu, 2001; Jergeas ve diğerleri, 2002; Kazaz ve Ulubeyli, 2004 ve Öcal ve diğerleri, 2005 bu konuda araştırma yapan yazarlardır. Yapılan çalışmalarda verimliliği etkileyen faktörlerin yanı sıra, işgu cu verimliliğini artırmada; eğitimli işgu cu kullanımının ve kurum içi eğitimin önemi, u cret politikası, iş gu vencesi verme, kişinin işletmede ilerlemesine imkân tanınması ve sosyal gu vence gibi faktörlerin önemi u zerinde durulmuştur (5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12). Bu çalışmada ise; Ekip u yelerinin profilinin (yaş, eğitim, u cretlendirme, tecru be) verimlilik ile ilişkisi ve, Kullanılan kaynaklar ve fiziksel ve sosyo-psikolojik koşulların verimlilik u zerindeki etkisi araştırılmıştır. Demir İşlerinin Ülkemizdeki Uygulamaları İnşaat sektöru genellikle 40 yaş ve u zeri vasıflı işgu cu nu içinde barındıran bir sektördu r. Daha genç vasıflı işgu cu nu istihdam etmek için, gerek u lkemizde gerekse Avrupa da bu yu k çabalar harcanmaktadır. 156 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi
Ülkemiz inşaat sektöru nde betonarme demircisi olarak tanımlanan demirci ekibi, çalıştığı işletmenin genel çalışma prensipleri doğrultusunda, araç gereç ve ekipmanı (Demir açma-gerdirme makinesi, demir bu kme anahtar ve boruları, etriye bu kme makinesi, elektrikli demir kesme makinesi, demir kesme makasları vb.) etkin bir şekilde kullanan kişiler olarak kabul edilmektedir. Demirci ekibinin bu safhada; demirlerin hazırlanması (Etriye ve pilye yapımı, kanca ve gönye yapımı), döşenmesi (Temel, kolon, perde, kiriş, döşeme demiri döşenmesi), bağ atılması (Sarma bağ, köpru bağ, çapraz bağ atılması) ve beton döku lu rken nezaret etme işlemlerini, mesleğin gerekliliklerine ve iş sağlığı ve gu venliği konusundaki du zenlemelere uygun olarak gerçekleştirmeleri beklenir (13, 14, 15). Bunun için ise betonarme demircilik mesleğinde iyi yetişmiş, nitelikli işgu cu ne ihtiyaç vardır. Sektörde bu işle uğraşan meslek elemanlarının çoğunlukla usta-çırak ilişkisi içerisinde, iş başında eğitim almak suretiyle yetiştikleri ve teorik eğitime ihtiyaçları duydukları göru lmektedir (13). Bu kişilere gereken teknik eğitim imkanı henu z istenen du zeyde değildir ve Tu rk inşaat firmalarının özellikle yurt dışında yaptıkları işlerde istihdam edecekleri eleman seçiminde temel oluşturabilecek, gu venli bir belgelendirme sistemi bulunmamaktadır. Bu yu zden işçi adayları ve eleman arayan firmalar ciddi gu çlu klerle karşılaşmaktadır. Metaryal Ve Metod Bu çalışmada, Tu rkiye nin çeşitli bölgelerindeki illerinden rasgele seçilmiş 134 adet demirci ekibinin profili ile ilgili bilgiler toplanmıştır. Bu bilgileri toplayabilmek için Demir İmalatı Ekip Bilgi Formu ve Demir İşleri Gözlem Formu oluşturulmuştur. Bu formlar, demir işleri imalatının yapıldığı sırada 862 demirci ekip elemanı ile yu z yu ze göru şu lerek doldurulmuştur. Demir imalatı ekip bilgi formu ile demirci ekibinin yaş dağılımı, eğitim ve u cretlendirme durumları gibi ekip profilini oluşturan özelliklere yer verilmiştir. Demir işleri gözlem formu ile de demir işlerinde kullanılan demir tipi ile imalat yerindeki çalışma koşullarından, ekip verimliliğini du şu recek faktörlere kadar birçok bilgi formlara işlenmiştir (16). Araştırma Bulguları ve Tartışma Ekip Bilgi Formu Sonucu Elde Edilen Ekip Profili Ekip Yaş Dağılımları İnşaat sektöru nde çalışan işçilerin yaş ortalamasının 40 yaş ve u zeri olması ve daha genç işçilerin istihdam edilmesinde sorunlar yaşanması, bu meslek özelinde verimliliği du şu ren en bu yu k iki etkendir. Bu bölu mde u lkemizde demir işlerinde istihdam edilen ve örneklemi oluşturan 134 demirci ekibinden bu soruya cevap veren 124 ekibin yaş dağılımları incelenmiştir. Tablo 1 de göru ldu ğu u zere demirci ekiplerinin %69 u, 31-40 yaş grubunda yer almaktadır. İlave olarak, Tablo 1 de demir işinde verimliliği yu ksek çalışanlar (39,31) için, yaş aralığının 21-30 yaş olduğu, ancak 31-40 yaş arası ve tecru be sahibi insanların verimliliklerinde (33,85) ortalama verimlilik değerine (34,67 adam-saat/kg) yakın olduğu göru lmektedir. Bu sonuçlardan u lkemizde demir işlerinde istihdam edilecek çalışanların genç ve eğitimli olması yönu nde yapılacak çalışmaların ivedilikle hızlandırılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. 06-07 Ekim 2017, Samsun 157
Tablo 1. Demirci Ekip Çalışanlarının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Yaş aralığı Frekans % Ortalama Verimlilik Değeri (Adam-saat/kg) 21-30 30 24 39,31 31-40 86 69 33,85 41> 8 6 30,42 Toplam 124 100 Çalışma sırasında ayrıca, demir işinde çalışan toplam 124 ekibin yaş ortalaması (33,55 yaş) ve ortalama verimlilik değeri (34,67 adam-saat/kg) hesaplanmış ve ekibin ortalama yaşı ile ortalama verimlilik değeri arasında bir ilişkinin olup olmadığı da incelenmiştir. Hipotezin kuruluşu, analize esas veriler ve sonuçları aşağıda verilmiştir. H o : Ekibin ortalama yaşı ile ortalama verimlilik değeri arasında ilişki yoktur. H 1 : Ekibin ortalama yaşı ile ortalama verimlilik değeri arasında ilişki vardır. Tablo 2. Ekibin Ortalama Yaşı İle Ortalama Verimlilik Değeri Arasındaki İlişkinin Kurulduğu Hipotez Verileri Ekibin Ortalama Yaşı (33,55 yaş) Ortalama Verimlilik Değeri (34,67 Adam-saat/kg) <34,67 >34,67 Toplam <33,55 55 19 74 >33,55 27 23 50 Toplam 82 42 124 Tablo 3. SPSS16 Paket Programı ile Yapılan Çok Gözlu Ki-Kare Hipotez Testi Sonuçları Analiz Sonucu Elde Edilen Ki-Kare Testleri Gözlenen Serbestlik p Değeri Derecesi (2-yönlü) Pearson Ki-Kare* 5,503 1 0,019 Likelihood Ratio 5,463 1 0,031 Linear-by-Linear Association 5,459 1 0,019 SPSS 16 kullanılarak yapılan hipotez testleri sonucunda demir işinde çalışan demirci ekiplerinin verimlilik değerleri ile ekiplerin ortalama yaşı arasında anlamlı bir ilişki olduğu ve iki değişkenin birbiriyle bağımlı olduğu göru lmu ştu r (Tablo 2 ve Tablo 3). SPSS 16 çıktısı sonucunda, analiz değerinin (c 2 = 5,503), tablo değerinden (c 2 =3.84) (% 95 gu ven aralığı ve serbestlik derecesinin 1 olması halinde) bu yu k olduğu ve p=0.019<0.05 olduğu için H 0 hipotezinin reddedilmesi gerektiği anlaşılmıştır. Bu sonuçlardan hareketle, ortalama verimlilik değerine göre (34,67 adam-saat/kg), demir işlerinde 33 yaş ve altı çalışanların ortalama verimlilik değerlerinin, 33 yaşın u stu nde olan işçilere göre daha du şu k olduğu göru lmektedir. Bu husus yu klenici firmaların veya taşeronların demir işlerinde çalıştıracakları işçilerin görevlerini eksiksiz ve verimli bir şekilde yerine getirebilmesi için nispeten tecru beli, eğitimli ve demir işine göre genç sayılabilecek, 33-40 yaş aralığındaki işçileri istihdam etmeleri gerektiğini göstermektedir. 158 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi
Ekip Eğitim Durumları Ekip bilgi formundan elde edilen veriler neticesinde bu soruya cevap veren 133 demirci ekibinden 113 ekibin (%83) eğitimsiz, ilkokul veya ortaokul mezunu oldukları gözlemlenmiştir. Tablo 4 incelendiğinde ise, ilginç bir bulgu olarak bu grupta yer alan kişilerin ortalama verimlilik değerinin (37,12), lise ve u stu mezunu çalışanlara göre (26,36) yu ksek olduğu göru lmektedir. Tablo 4. Demirci Ekip Çalışanlarının Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı Eğitim Durumu Frekans % Ortalama Verimlilik Değeri (Adam-saat/kg) Eğitimsiz, ilkokul ve ortaokul 113 85 37,12 Lise ve u stu 20 15 26,36 Toplam 133 100 Çalışma sırasında ayrıca, demir işinde çalışan ekibin eğitim durumları ile ortalama verimlilik değeri (34,67 adam-saat/kg) çıkarılmış ve ekibin eğitim durumları ile ortalama verimlilik değeri arasında bir ilişkinin olup olmadığı da incelenmiştir. Hipotezin kuruluşu, verileri ve analiz sonuçları aşağıda verilmiştir. H o : Ekibin eğitim durumu ile ortalama verimlilik değeri arasında ilişki yoktur. H 1 : Ekibin eğitim durumu ile ortalama verimlilik değeri arasında ilişki vardır. Tablo 5. Ekibin Eğitim Durumu İle Ortalama Verimlilik Değeri Arasındaki İlişkinin Kurulduğu Hipotez Verileri Ekibin Eğitim Durumu Ortalama Verimlilik Değeri (34,67 Adam-saat/kg) Toplam <34,67 >34,67 Eğitimsiz, İlkokul ve Ortaokul Mezunu 76 37 113 Lise ve u stu 15 5 20 Toplam 91 42 133 Tablo 6. SPSS16 Paket Programı İle Yapılan Çok Gözlu Ki-Kare Hipotez Testi Sonuçları Analiz sonucu elde edilen Ki-Kare testleri Gözlenen Serbestlik P değeri Derecesi (2-yönlü) Pearson Ki-Kare* 0,472 1 0,492 Likelihood Ratio 0,489 1 0,485 Linear-by-Linear Association 0,468 1 0,494 SPSS 16 kullanılarak yapılan hipotez testleri sonucunda demir işinde çalışan demirci ekiplerinin verimlilik değerleri ile ekiplerin eğitim durumları arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı ve iki değişkenin birbiriyle bağımlı olmadığı göru lmu ştu r (Tablo 5 ve Tablo 6). SPSS 16 çıktısı sonucunda, Ho hipotezi için; analiz değerinin (c 2 = 0,472), 06-07 Ekim 2017, Samsun 159
tablo değerinden (c 2 =3.84) (% 95 gu ven aralığı ve serbestlik derecesinin 1 olması halinde) ku çu k olduğu ve P=0.492>0.05 olduğu için H 0 kabul edilir. Bu husus yu klenici firmaların veya taşeronların demir işinde çalıştıracakları işçileri istihdam ederken eğitim durumlarına göre işçi seçiminin o kadar da önemli olmadığını göstermektedir. Bunun nedeni demirci ekiplerinde eğitimsiz, ilkokul ve ortaokuldan mezun olanların, ekiplerin bu yu k çoğunluğunu (%85) oluşturmasıdır. Bu gruptaki çalışanlar yaptıkları demir işiyle ilgili teknik bir eğitim almadıkları için, bir sertifikaya veya diplomaya da sahip değildirler. Fakat bu meslek grubunda istihdam edilen çalışanlar, genç yaşlardan (15-16) itibaren usta çırak ilişkisi içinde, deneyim sahibi kişilerdir ve bu nedenle bu gruptaki (eğitimsiz, ilkokul ve ortaokuldan mezun olanlar) ekiplerin ortalama verimlilikleri, diğer gruba (lise ve u stu mezunlarına) göre daha yu ksektir. Lise ve u stu mezunların oluşturduğu diğer grup da %15 lik gibi bir azınlığı oluşturmaktadır. Bu ekiplerdeki çalışanlar da demirci ekiplerine daha ileri yaşlarda katılan ve teknik eğitimden geçmemiş elemanlardan oluşmaktadır. Ekibin Ücretlendirilmesi Ekip bilgi formundan elde edilen veriler neticesinde demirci ekiplerinin u cretlendirilmesinde; yevmiye, götu ru ve aylık şeklinde u ç çeşit ödeme şekli tespit edilmiştir. 134 ekip arasında %63 lu k çoğunlukla ilk sırada yevmiye usulu yer almaktadır. Götu ru bedelle iş yapan ekiplerde %34 lu k kısmı oluşturmaktadır. Aylık ile u cretlendirilen ekiplerin ise son derece az (%3) olduğu gözlemlenmektedir (Tablo 7). Bu çalışmaya katılan demirci ekipleri arasında, emeğinin karşılığının hemen ödendiği (gu nlu k) yevmiye usulu u cretlendirme ile çalışan ekipler, verimliliği en yu ksek grup, en geç ödeme yapılan grup ise en verimi du şu k grup olarak gözlemlenmiştir. Tablo 7. Demirci Ekiplerin Ücretlendirme Şekilleri Ücretlendirme Ortalama Frekans % Şekli Verimlilik Değeri (Adam-saat/kg) Yevmiye 85 63 40,00 Götu ru 45 34 23,59 Aylık 4 3 --- Toplam 134 100 Demir İşleri Gözlem Formu ile Demir İmalatı Sırasında Verimliliği Etkileyen Kaynak Tipi ve Fiziksel ve Sosyo-Psikolojik Koşullar Ekibin Çalıştığı Betonarme Demir Çeşitleri Tablo 8 de bu çalışmaya katılan 134 demirci ekibi, demirlerin %69 unun şantiye alanına işlenmeden geldiğini, şantiyede kesilip işlendiğini belirtmişlerdir. Yapılan araştırmada ise işlenmemiş demir ile çalışan işçilerin ortalama verimlilik değerlerinin (37,44), işlenerek şantiye sahasına gelen demirler ile çalışan işçilere göre (29,41) daha yu ksek olduğu göru lmu ştu r. Genelde sahaya kesilmiş veya bu ku lmu ş olarak gelen demir parçalarının, hem işçilik miktarını azaltacağı, dolayısıyla daha yu ksek verim elde edileceği, hem 160 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi
de demir çubuk malzemede fireyi ortadan kaldıracağı beklentileri vardır. Fakat anket sonuçlarına göre işlenmiş demirlerle çalışan ekiplerde bu beklentilerle uyumlu olmayan sonuçlar (Tablo 8 de) elde edilmiştir. Bu durumla ilgili olarak ekiplerle yu z yu ze yapılan göru şmelerde, bu durumun nedeni olarak, donatı aplikasyon paftalarını okuyabilen eleman sayısının yetersiz/genelde tek kişi olmasını göstermişlerdir, Bu durum ise ekipteki diğer elemanların, projeyi okuyan elemanın emirlerine göre iş yapmasına, bu kişinin de zaman zaman projeyi yanlış okuması sonucu (Örneğin kesilmiş demirlerin, projedeki yerinin tespitini yapamaması) işde gecikmelere, dolayısıyla ekip verimlilik değerlerinde du şu şe yol açmaktadır. Tablo 8. Demirci Ekiplerin İşledikleri Demir Tiplerinin Dağılımı Demir tipi Frekans % Ortalama Verimlilik Değeri (Adam-saat/kg) İşlenmemiş 92 69 37.44 İşlenmiş (Fabrikada belli boylarda kesilmiş ve hazır etriye) 42 31 29.41 Toplam 134 100 Fiziksel ve Sosyo-Psikolojik Koşullar Ekip elemanları ile yapılan birebir göru şmelerde ise, demir imalatı sırasında verimlilik u zerinde daha çok fiziksel koşullar ile sosyo-psikolojik faktörlerin etkili olduğu anlaşılmıştır. Çalışanlar verimliliği etkileyen fiziksel koşullar ile ilgili olarak; İmalat yerinin du zensiz ve dağınık olmasının/olmamasının, Kullanılan ekipman ve demir çapının şartnamesine uygun olmasının/olmamasının, Demirlerin şantiyeye gelişinde işlenmemiş veya belli boylarda kesilmiş olmasının/olmamasının, Çalışma ortamındaki hava koşullarının, Aydınlatmanın ve, Gu ru ltu nu n önemli olduğunu belirtmişlerdir. Çalışanlar verimliliği etkileyen sosyo-psikolojik faktörler ile ilgili olarak ise; Çalışanı işe, gruba ve çevreye uyumlaştırma faaliyetlerinin profesyonelce ele alınmasının/alınmamasının, Çalışma saatlerinin ve dinlenme su relerinin istenen ölçu tlerde planlanmasının/ planlanamamasının, Çalışanların yorgunluk ve bezginlik durumları ile işe devamsızlıklarının dikkate alınmasının/alınmamasının, Çalışanın onur ve kişiliğine önem verilmesinin/verilmemesinin ve, Çalışanın takdir edilmesinin/edilmemesinin, verimlilik u zerinde önemli ölçu de etkili olduğunu belirtmişlerdir. 06-07 Ekim 2017, Samsun 161
Sonuç ve Öneriler İnşaat işlerinde demirci ekiplerini oluşturan elemanların yaptıkları işi, hem ustanın, hem usta yardımcısının, hem de işçinin yapması nedeni ile verimlilikleri değerlendirilirken, ekiplerin toplam kişi sayısını ele almak gerekmektedir. Verimlilik değerinin her bir faaliyetin su releri dikkate alınarak hesaplanması sırasında; söz konusu işi gerçekleştiren ekip profiline, kullanılan kaynaklara, katlanılan fiziki ve sosyo-psikolojik koşullara da dikkat edilmelidir. Bunun yanında haberleşme ağının etkinliği de oldukça önemlidir. Ayrıca u lkemizde demirci ekibi verimliliğinin artırılması için, verilecek mesleki eğitimlerin (Mesleki yeterlilik belgeleri vb.) ve iş başında mesleki konularda tecru be sahibi kişilerin deneyimlerini aktarmasının da (Usta-çırak ilişkisinin) önemli olduğu göru lmektedir. Yine bu eğitimler sırasında teknolojik yenilikler sonucu ortaya çıkan malzeme, alet ve makine kullanımı ve verimliliği arttıran diğer faktörler konusunda çalışanları bilinçlendirerek, bu kişilerin mesleki niteliklerinin yu kseltilmesi sağlanmalıdır. Ülkemizin bu meslek grubu özelinde ve diğer meslek grupları için de, genç ve eğitimli, tecru beli ve mesleki yeterlilik sahibi kişilerin istihdam edilmesinin gerekli ve elzem olduğu, artık açık bir şekilde göru lmektedir. Teşekku r: Bu bildiri TÜBİTAK tarafından desteklenen 106M055 no lu proje kapsamında, 2008 yılı sonuç raporu verilerinden faydalanılarak hazırlanmıştır. Bu bildirinin temelini oluşturan 106M055 no lu proje çalışmalarını birlikte yu ru ttu ğu mu z proje ekibi elemanları Prof. Dr. M. Emin Öcal a ve Doç. Dr. Mustafa Oral a katkılarından dolayı teşekku r ederiz. Kaynaklar [1] MPM, Verimlilik Terimleri Sözlu ğu, www.mpm.org.tr., 2005. [2] Öcal, E., İnşaat Mu hendisliğinde Yapım Yönetim Ders Notları, 2002. [3] Gu rgen, Y., Tarıma Dayalı Sanayi İşletmelerinde Personel Yönetimi ve İnsan İlişkileri, Çukurova Üniversitesi Ziraat Faku ltesi Ders Kitabı, Adana, 1995. [4] Atan, M., Üretim ve Verimlilik Artırma Teknikleri Eğitim Notları, Ekonometri Bölu mu, 2005. [5] Zakeri, M., Olomolaiye, P.O., Holt, G. D. ve Harris, F.C., A Survey of Constraints on Iranian Construction Operatives Productivity, Construction Management and Economics, 14, p 417-426, 1996. [6] Olomolaiye, P., An Evaluation of Bricklayers Motivation and Productivity, Unpublished PhD Thesis, Loughborough University of Technology,UK, 1988. [7] Pheng, L.S., Meng, C.Y., Managing Productivity in Construction: JIT Operations and Measurements, Ashgate, Singapore, 1997. [8] Öcal, M.E., Tat, A. Erdiş, E., Bayındırlık İşleri Birim Fiyat Analizlerindeki İşgu cu Verimliliklerinin İrdelenmesi, 3. Yapı İşletmesi Kongresi, İzmir, 2005. [9] Kuruoğlu, M., Bayoğlu, F.İ., Yapı Üretiminde Adam-Saat Değerlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma ve Sonuçları 16. İnşaat Mu hendisliği Teknik Kongresi, Ankara,No:65., 2001. 162 Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi
[10] Kazaz, A., Ulubeyli, S., A Different Approach to Construction Labour in Turkey: Comparative Productivity Analysis, Building and Environment, 39 (1), 93-100, 2004. [11] Jergeas, G.F., Eng, P. And McTague R., Construction Productivity: An Auditing and Measuring Tool, AACE International Transactions, CSC 09, 2002. [12] Dieterle, R., CCE and DeStephanis, A., Use of Productivity Factors in Construction Claims, AACE International Transactions, CSC 01, 1992. [13] MSK (Meslek Standartları Komisyonu), İnşaat demiri meslek standardı, http://www.ekutuphane.imo.org.tr/pdf/1563.pdf. [Erisim Tarihi:02.08.2017]. [14] MEGEP, İnşaat Teknolojisi-Betonarme Demir, Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Gu çlendirilmesi Projesi, T. C. Milli Eğitim Bakanlığı, 2007. [15] MYK.2010. Ulusal Meslek Standardı, Betonarme Demircisi (Seviye 3), Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/07/20100716-10-7.doc, [Erisim Tarihi:02.08.2017]. [16] Oral, E., Oral, M., Erdiş, E., Mıstıkoğlu, G. ve Öcal, E. 2008. Yapım İşlerinde Adam Saat / İşçi Verimliliği Analizi ve Yapay Sinir Ağı Modellemesi, 106M055 TUBITAK Projesi. 06-07 Ekim 2017, Samsun 163