MÜZİĞİ ÇALGILARI FLÜT DERS KİTABI 10.SINIF

GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ TÜRK ve BATI MÜZİĞİ ÇALGILARI FLÜT DERS KİTABI 10.SINIF Yazarlar Nilgün ERGÜDER Murat Arman YILMAZ DEVLET KİTAPLARI İKİNCİ BASKI., 2015

MİLL Î EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI.................................... : 4755 DERS KİTAPLARI DİZİSİ............................................... : 1371 15.?.Y.0002.3919 Her hakkı saklıdır ve Milli Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. Editör Renda Altan KALMUKOĞLU Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Çetin TORAMAN Rehberlik ve Gelişim Uzmanı Mustafa KARA Dil Uzmanı Suna SUĞÜR Program Geliştirme Uzmanı Tuğba KUŞKONMAZ ÇİLDİR Notist Nurten ÖZDEMİR Görsel Tasarım Uzmanı Meryem ÜNSEL Banu ATİK ISBN 978-975-11-3324-3 Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 03.11.2009 gün ve 191 sayılı kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün... gün ve... sayılı yazısı ile ikinci defa... adet basılmıştır.

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va dettiği günler Hakk ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy

GENÇLİĞE HİTABE Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur. Mustafa Kemal Atatürk

İÇİNDEKİLER Kitabımızı Tanıyalım... İstiklâl Marşı... X XI ÖĞRENME ALANI: FLÜT ÇALMANIN TEMELLERİ... 1 ÜNİTE 1: FLÜTÜN TARİHÇESİ... 1. Osmanlı Devleti Döneminde Flüt 2. Osmanlı Devleti Döneminde Flüt Eğitimi...... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... ÜNİTE 2: FLÜT ÇALMA TEKNİKLERİ... 1. Flüt Öğretiminde Nefes, Dil ve İfadelendirme(Artikülasyon) Teknikleri... a. Flüt Öğretiminde Kesik ve Vurgulu(Aksanlı) Çalma Tekniği... b. Flüt Öğretiminde Bağlı Çalma(Legato) Tekniği... c. Flüt Öğretiminde Bağsız Çalma(Detache) Tekniği... d. Flüt Öğretiminde Kesik Kesik Çalma(Staccato) Tekniği... e. Flüt Öğretiminde Aralık Çalışması... f. Flüt Öğretiminde Sonorite Tekniği... g. Flüt Öğretiminde Vibrato Tekniği Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları...... 2 2 4 7 9 9 9 12 16 18 23 25 26 30 ÖĞRENME ALANI: FLÜT ÖĞRETİMİNDE DİZİLER... 31 ÜNİTE 3: ÜÇ DİYEZ VE ÜÇ BEMOL ALAN MAJÖR VE MİNÖR DİZİLER... 1. Üç Diyez Alan Majör ve Minör Diziler (La Majör ve Fa Diyez Minör)... 2. Üç Bemol Alan Majör ve Minör Diziler (Mi Bemol Majör ve Do Minör)... 3. Üç Diyez ve Bemol Alan Majör ve Minör Dizilerde Arpej... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... ÜNİTE 4: DÖRT DİYEZ VE DÖRT BEMOL ALAN MAJÖR VE MİNÖR DİZİLER... 1. Dört Diyez Alan Majör ve Minör Diziler(Mi Majör ve Do Diyez Minör)... 2. Dört Bemol Alan Majör ve Minör Diziler(La Bemol Majör ve Fa Minör)... 3. Dört Diyez ve Dört Bemol Alan Majör ve Minör Dizilerde Arpej... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... ÜNİTE 5: MAKAMSAL DİZİLER... 1. Kürdi Makamı ve Dizisi... 2. Nihavent Makamı ve Dizisi... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... 32 32 38 44 47 49 49 55 61 65 67 67 69 72 ÖĞRENME ALANI: HIZ, GÜRLÜK, MÜZİKAL İFADE VE SÜSLEME TERİM VE İŞARETLERİ... ÜNİTE 6: HIZ TERİMLERİ VE ÇEŞİTLERİ... 1. Adagio, Larghetto, Allegro Moderato, Vivace ve Animato Hız Terimleri... 2. Açıklayıcı Hız Terimi Con moto ve Poco poco... 3. Hızlandırıcı Hız Değişim Terimi Accelerando... 4. Yavaşlatıcı HızDeğişim Terimi Rallentando... 5. İsteğe Bağlı Hız Değişim Terimi A pia cere... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... 73 74 74 75 76 76 76 77 VII

ÜNİTE 7: GÜRLÜK TERİM VE İŞARETLERİ... 1. Mezzopiano Terim ve İşaretleri... 2. Crescendo ve Decrescendo Terim ve İşareti... 3. Pianissimo ve Fortissimo Terim ve İşareti... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... ÜNİTE 8: İFADE TERİMLERİ... 1. Animato... 2. Deciso... 3. Patetica... 4. Scherzo... 5. Serio... 6. Maestoso... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... ÜNİTE 9: SÜSLEMELER... 1. Mordan... 2. Tril Çeşitleri... Okuma Parçası... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... 78 78 78 78 70 81 81 81 81 82 82 82 83 84 84 86 87 88 ÖĞRENME ALANI : FLÜT MÜZİĞİNDE DÖNEMLER... 89 ÜNİTE 10: FLÜT MÜZİĞİNDE BAROK DÖNEM... 1. Flüt Müziğinde Barok Dönem Özellikleri... 2. Flüt Müziğinde Barok Dönem Bestecileri... 3. Flüt Müziğinde Barok Dönem Form Biçimleri... a. Dans... b. Şarkı... c. Sonatin... d. Sonat... 4. Flüt Müziğinde Barok Döneme Ait Örnekler... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... ÜNİTE 11: FLÜT MÜZİĞİNDE KLASİK DÖNEM... 1. Flüt Müziğinde Klasik Dönem Özellikleri... 2. Flüt Müziğinde Klasik Dönem Bestecileri... 3. Flüt Müziğinde Klasik Dönem Form Biçimleri... a. Sonatin... b. Sonat... 4. Flüt Müziğinde Klasik Döneme Ait Örnekler... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... ÜNİTE 12: FLÜT MÜZİĞİNDE ROMANTİK DÖNEM... 1. Flüt Müziğinde Romantik Dönem Özellikleri... 2. Flüt Müziğinde Romantik Dönem Bestecileri... 3. Flüt Müziğinde Romantik Dönem Form Biçimleri... a. Şarkı... b. Varyasyon... 4. Flüt Müziğinde Romantik Döneme Ait Örnekler... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... 90 90 90 92 92 93 93 93 93 97 98 98 98 100 100 100 100 102 103 103 103 105 105 105 106 108 VIII

ÜNİTE 13: FLÜT MÜZİĞİNDE ÇAĞDAŞ DÖNEM... 1. Flüt Müziğinde Çağdaş Dönem Özellikleri... 2. Flüt Müziğinde Çağdaş Dönem Bestecileri... 3. Flüt Müziğinde Çağdaş Döneme Ait Örnekler... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... 109 109 109 111 114 ÖĞRENME ALANI: FLÜTTE UYGULAMA, GELİŞTİRME SERGİLEME VE DAĞARCIĞI... ÜNİTE 14: SOLO UYGULAMA, GELİŞTİRME VE SERGİLEME DAĞARCIĞI... 1. Öğrenilen Tüm Teknik ve Teorik Bilgilere Uygun Etüd ve Eser Çalışması.. Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... ÜNİTE 15: EŞLİKLİ UYGULAMA, GELİŞTİRME VE SERGİLEME DAĞARCIĞI... 1. Öğrenilen Tüm Teknik ve Teorik Bilgilere Uygun Eşlikli Eser, Düet ve Trio Çalışması... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları... 115 116 116 117 118 118 119 SOLO FLÜT DAĞARCIĞINDAN ÖRNEKLER (Batı Müziği)... SOLO FLÜT DAĞARCIĞINDAN ÖRNEKLER (Türk Müziği)... EŞLİKLİ FLÜT DAĞARCIĞINDAN ÖRNEKLER... 120 132 140 Terimler Sözlüğü... Kaynakça... 147 149 IX

KİTABIMIZI TANIYALIM Öğrenme Alanı Kapak Sayfaları Ünite Başlıkları ve Hazırlık Çalışmaları Semboller X

İstiklâl Marşı nın birinci sözlerini söylerken virgül, ikinci sözlerini söylerken ise işaretlerinin bulunduğu yerlerde nefes alınız. XI

İSTİKLÂL MARŞI İstiklâl Marşı da halkın ve ordunun moral gücünü yükselteceği düşünülerek gündeme getirilmiştir. Bu nedenle Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Kurtuluş Savaşın'ın anlamını, heyecanını koruyacak, millî mücadele ruhunun önemini dile getirecek ve onu yüzyıllara nakşedecek bir "İstiklâl Marşı" yazdırılmasına karar verdi. Önce söz (güfte) yarışması düzenlendi. Gönderilen toplam yedi yüz yirmi dört şiir arasından en iyi dört şiir seçilerek Meclis üyelerine dağıtıldı. Mehmet Âkif Ersoy'un Türk Kurtuluş Savaşı'nı destanlaştıran İstiklâl Marşı, zamanın Millî Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından Meclis kürsüsünde okunduğunda bütün milletvekilleri tarafından coşku ile ayakta alkışlandı ve 12 Mart 1921'de millî marş olarak kabul edildi. Beste yarışmasına sadece yirmi dört besteci katıldı. İstiklal Marşı, 1924-1930 yılları arasında Ali Rıfat Çağatay'ın birinci seçilen bestesiyle çalınıp söylendi. Ancak, Osman Zeki Üngör'ün 9 Eylül 1922'de Türk süvarilerinin İzmir'e girişinde atların çıkardığı nal seslerini hayalinde canlandırarak bestelediği ezgi çok beğeni toplayınca Atatürk'ün de isteği üzerine 1930 yılından itibaren millî marşımız yeni ezgisiyle günümüze ulaşmıştır. Mehmet Âkif ERSOY (1873-1936) İstanbul'da doğmuştur. Şiirlerinde sürekli millî konuları ve toplumsal gerçekleri dile getirmiştir. Mustafa Kemal önderliğindeki Türk kurtuluş hareketini desteklemiş, daha sonra Burdur milletvekili olarak TBMM'ye girmiştir. Ardından Mısır Üniversitesinde Türkçe müderrisliği yapan Mehmet Âkif, şiirlerini "Safahat" adlı kitapta toplamış, ancak İstiklâl Marşı benim değil milletimindir diyerek onu Safahat'a almamıştır. Osman Zeki ÜNGÖR (1880-1958) İstanbul'da doğmuştur. Muzika-i Hümayunu bitirdikten sonra İstanbul Erkek Mektebi ve Muzika-i Hümayunda öğretmenlik yapmıştır. Besteci, orkestra şefi ve keman virtüözüdür. Önce Saray Orkestrasını, ardından Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestarısını (bugünkü Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasını) yönetmiştir. Daha sonra Atatürk'ün direktifleri ile Musiki Muallim mektebiini kurmuş ve müdürlüğünü yapmıştır. İstiklâl Marşından başka bir çok marş ve okul şarkıları bestelemiştir. XII

1. ÖĞRENME ALANI FLÜT ÇALMANIN TEMELLERİ FLÜTÜN TARİHÇESİ FLÜT ÇALMA TEKNİKLERİ

1 FLÜTÜN ÜNİTE TARİHÇESİ Hazırlık Çalışmaları. Osmanlı dönemindeki müziğin yapısını ve bu yapı içinde flütün yeri ve önemini araştırınız.. Osmanlı Devleti nde müzik eğitimini araştırınız. 1 Osmanlı Devleti Döneminde Flüt Osmanlı musikisi, Osmanlı saray veya halk müzisyenlerinin askerî, dinî, klasik ve folklorik türlerde ürettiği bir sanattır. Osmanlı müziği bir sentez olup, tarihin birçok zenginliğini içinde taşır. Türklerle birlikte yaşayan Bizans, Rum, Acem, Arap, Yahudi, Ermeni gibi azınlıklarla da paylaşılarak birlikte oluşturulmuş ve Osmanlı saray okulunda, Enderun'da en parlak devrini yaşamıştır. Osmanlı müziği, devlete katılan yeni ülkelerin değişik müzik kültürlerinden etkilenmiştir. Osmanlı Devleti Döneminde, Osmanlı müziğinde flüt çalgısı kullanılmamış fakat, yapılan ıslahat ve yenilikler sonucunda askerî birliklerin yürüyüşlerine eşlik edecek bandoların görevlendirilmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu amaç doğrultusunda hazırlıklarına 1827 yıllarında başlanan Muzika-i Hümayun 1831 yılında kurulmuştur. Bu okulun başına paşalık rütbesi ile İtalya'dan gelen tanınmış müzikçi Gaetano Donizetti'nin kardeşi Guiseppe Donizetti (flütçü Donizetti Paşa) getirilmiştir. Onu Ahmet Necip Paşa (flütçü), Guatelli Paşa, Aranda Paşa' lar izlemiştir. Bugünkü Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasının temelleri de böylece atılmıştır. Flüt çalgısı yapılan ıslahat ve yenilikler doğrultusunda Osmanlı müziğine girmiştir. Osmanlı Musikisinde Kullanılan Çalgılar Telli Çalgılar: Telin titreşimiyle ses elde edilen çalgılardır. Bunlara örnek olarak; kemençe, kabak kemane (iklığ), keman, ud, tambur, çeng, tar, kanun, santur, kopuz, bağlama ailesi (meydan sazı, divan sazı, bozuk, tambura, cura, üçtelli, onikitelli, çarta, ırızva) verilebilir. Havalı / Üflemeli Çalgılar: Çalgının içindeki veya çevresindeki havanın titreşimi ile ses veren çalgılardır. Bunlara örnek olarak zurna, çifte, mey, kaval, sipsi, çığırtma, tulum, ağız armonikası, akordeon, mızıka vb. verilebilir. Derili Çalgılar: Sesin oluşumunda derinin kullanıldığı çalgılardır. Bunlara örnek olarak dümbelek (deblek, darbuka), davul, daire, def, kudüm, zilli def vb. verilebilir. Kendi Tınlar Çalgılar: Vurma, çarpma, sallama gibi eylemlerle çalınan, genellikle sert malzemelerden yapılan, bütün gövdelerinin titreşimiyle ses veren çalgılardır. Bunlara örnek olarak zil, maşa, çalpara (çalpare), şakşak (kaşık), çan, kastanyet, çengizili sembalet), bando zilleri (halihe) vb. verilebilir. 1.Etkinlik Osmanlı Dönemindeki çalgı müziğiyle ilgili eserleri dinleyerek Dönemin müzik anlayışına ilişkin düşüncelerinizi söyleyiniz. 2

2.Etkinlik Aşağıdaki resimleri inceleyerek Osmanlı müziği ile ilgili gözlemlerinizi verilen boşluklara yazınız. 3.Etkinlik Aşağıda verilen görsellerde yer alan çalgıları inceleyiniz. Bu çalgıların tanıdığınız müzik türlerinden hangisinde kullanılmış olabileceğini tartışınız. 4.Etkinlik Osmanlı Devleti Dönemi çalgı müziğine ait örnekler bulunuz. 3

2 Osmanlı Devleti Döneminde Flüt Eğitimi II. Mahmut Dönemine kadar mehter müziği ve mehterhaneler vardır. Mehterhanelerde ise din î, tarihîve askerî müzik icra edilmekteydi. İlk askerîbando denebilecek bu müzik kurumu ordu içerisinde varlık göstermekteydi. Mehter müziğinde ise nakkare, davul, zil, kös, zurna ve borular kullanılmaktaydı. II. Mahmut zamanında bozulan ve dejenere olan Yeniçeri Ocağı' nın da kaldırılmasıyla (Vaka-i Hayriye), mehterhaneler de kaldırılmış oldu. Daha sonra Asakîr-i Mansure Muhammediye adıyla Batı benzeri bir ordu kurulmuştur. Askerî alanda geniş bir ıslahat ve yenilikler dönemi başlamıştır. Bu ıslahat ve yenilikler sonucunda askerî birliklerin yürüyüşlerine eşlik edecek bandoların görevlendirilmesi zorunluluğu da ortaya çıkmıştır. Bu amaç doğrultusunda hazırlıklarına 1827 yıllarında başlanan Muzika-i Hümayun 1831 yılında kurulmuştur. Bu okulun başına paşalık rütbesi ile İtalya'dan gelen tanınmış müzikçi Gaetano Donizetti'nin kardeşi Guiseppe Donizetti (flütçü Donizetti Paşa) getirilmiştir. Onu Ahmet Necip Paşa (flütçü), Guatelli Paşa, Aranda Paşa' lar izlemiştir. Bugünkü Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasının temelleri de böylece atılmıştır. 1899 yılında Mehmet Ali Bey (klarnetçi) Aranda Paşa'nın yardımcısı olmuştur. 1875 yılında çekilen saray bandosunun resmi önünde Mehmet Ali Bey ve yönetimindeki altmış kişilik kadrosunu (on flütçü, iki Piccolo'dan oluşan) sayıca arttırmış ve uzun yıllar saray hizmetinde bulunmuştur. II. Mahmut Devrine I.Mızıkacılar Devri de denilebilir. Donizetti Paşa uzun yıllar I.Mızıkacılar Devrine rehberlik etmiştir. Yaklaşık kırk yıllık süre içerisinde bando çok gelişmiş fakat kalıcı tedbirler alınmamıştır. II. Abdülhamit'le beraber (1876 1909) II. Mızıkacılar devri başlar. Bu devrin ünlü sanatçıları Saffet, Şevket, Arnavut Ali Rıza gibi zamanın tanınmış kişileri olarak isim yapan müzisyenlerdir. Guatelli Paşa döneminde tanınmış flüt sanatçıları ise Miliyaço Efendi, Sol Kolağası (İtalyan) ve Vensan (Fransız),Çelentano Efendi (Piccolocu)'dir. 1908 de Meşrutiyetin ilanıyla saray mızıkası tekrar canlanmış, bu devirde klarnetçi Zati Bey, Mustafa Saffet Bey, flütist Nazım Bey (bona öğretmeni) M. Saffet Atabinen, Faik Bey gibi yüksek rütbeli mızıka subayları değerli hizmetlerde bulunmuşlardır. Saffet Atabinen (1858 1939) on iki yaşındayken A. Roberti den ilk flüt derslerini almıştır. Abdülhamit tahta geçtiğinde saray orkestrasının I. flütçüsü olmuş, daha sonra ise padişah tarafından Fransa ya (Paris Konservatuvarına) gönderilmiştir. Burada tanınmış flütçülerden Altes tarafından dinlenmiş, çalgısındaki becerisi büyük takdirle karşılanmıştır. Altes tarafından flüt üzerinde ders almaya ihtiyacı bulunmadığı kendisine bildirilen Saffet Atabinen devrin flüt virtüözü idi. Bu devirde mi bemol flüt, fifrere bemol, piccole bandoda ve orkestrada kullanılan çalgılardandır. Daha sonra Saffet Atabinen in yardımlarıyla Fransız metoduna ve flütte Böehm sistemine geçilmiştir. Osmanlı Müziği Eğitim Kurumları Mehterhane Geleneksel yönüyle Türk askerî müziği, Orta Çağda Asya'daki tuğ adı verilen çalgı topluluklarıyla ortaya çıkmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti nde tabılhaneler de bir eğitim disiplini çerçevesinde geliştirilerek Osmanlılarda mehterhane ye dönüşmüştür. Görkemli ses gücü özelliğiyle etkileyici olan 4

mehter müziğinin seslendirilişinde geleneksel üflemeli ve vurmalı çalgılar kullanılmıştır. Savaşta ordunun önünde giden kös, davul, nakkare, zil, çevgan, çalpara, çengi harbî, zurna ve boru gibi yüzlerce vurmalı ve nefesli çalgının çalacağı müzik; savaş, tören ve oyun (spor) için özel olarak bestelenirdi. Hünkâr Peşrevi, At Peşrevi, Alay(Düzen) Peşrevi, Elçi Peşrevi, Saat Peşrevi ve Rakkas Peşrevi bu mehter havalarından bazılarının adlarıdır. Osmanlı mehterinde; zurna, boru, kurrenay ve mehter düdüğü gibi üflemeli / nefesli, kös, davul, nakkare, zil ve çevgân gibi vurmalı ya da çırpılan çalgılar yer alırdı. Çalgıların sayısı eşit tutulmaktaydı. Musiki açısından mehterin en büyük özelliği ise, önce nefesli sazların, arkasından bütün heyetin çaldığı, yumuşak veya gümbürtülü bölümlere nöbetleşe yer verilen karabatak tekniğidir. Mevlevihane Sultan Veled tarafından kurulan ve Mevlâna'nın tasavvufi fikirleriyle şekli yapısını (sema) sistemleştiren Mevlevilik, Türkçe, Arapça, Farsça, hat, tezhib, sema meşki gibi derslerin yanı sıra ciddi musiki eğitimi de veren dergâhları ve bir tür konser salonu niteliğindeki semahaneleriyle, Osmanlı musikisinin gelişmesinde yüzyıllar boyu büyük bir ocak görevi yapmıştır. Anadolu'nun en ücra ve küçük şehirlerinden başka İmparatorluğun Balkan ve Ortadoğu eyaletlerinde de açılmış olan Mevlevîhaneler Osmanlı musikisinin yayılmasında başlıca rolü oynamışlardır. Enderun I. Murat'ın Edirne'yi almasından hemen sonra 1363'te kurduğu, II.Murat, Fatih ve II. Bayezit'ın geliştirip mükemmel bir saray üniversitesi hâline getirdiği, 1833'te II. Mahmut tarafından kapatılan saray okuludur. I. Murat zamanındaki din derslerine II. Murat şiir, musiki, hukuk, mantık, felsefe, geometri, coğrafya ve astronomi; Fatih hat, tezhib, kaatı' ve resim; II. Bayezıt da silahşörlük, okçuluk gibi askerî spor derslerini eklediler [II. Bayezıt ayrıca enderunlulara dış (bîrün) hizmetlerine geçerek sadrâzamlığa kadar yükselebilme yolunu da açmıştır]. Bu dersleri okutacak eğitmenler devletin içindeki ve dışındaki ülkelerden getirilmiş, enderunda öğrenim görebilmek için İslam dünyasının dört bucağından gelen öğrencilere ise büyük ayrıcalık ve önem verilmiştir. Özel Meşkhâneler Tek veya toplu hâlde özel olarak musiki meşki yapılan evler, cemiyetler veya öğrenci koroları, Osmanlı Devleti nde musiki hocalarının evde ders verme geleneği, saray cariyelerinin evlerine gönderilen hocalar nezaretinde ders vermesiyle başlamıştır. Gerek erkek, gerek kız çocukların musiki eğitimi için enderunda sadece saraydan değil, yabancı hocalar da görevlendirilirdi. Mehterhane ile enderunun (daha sonra da tekkelerin) kapatılmasından sonra bu âdet zorunluluk hâlini almıştır. Hem eğitim, hem konser amacıyla kurulmuş olan derneklerin başında ise, 1916 1931 yılları arasında çalışan, Osmanlı musikisinin ilk toplu icra plaklarını dolduran, ayrıca yurt içinde ve dışında ciddi konserler veren Dârüttalîm-i Musiki Cemiyeti gelir. 5

Osmanlı Devleti nde Tanınmış Besteciler Türk müziğinin teorik temelleri, 15. yüzyılın başlarında Maragalı Abdülkadir tarafından geliştirilmiş, bu bilgini 15. yüzyılda Hızır bin Abdullah ve Lâdikli Mehmet Çelebi gibi teorisyenler izlemiştir. Türk müziğinin en büyük bestecilerinden biri, yazdığı dinsel ve din dışı büyük formlarla tarihe geçen Buhurizade Mustafa Itrî Efendi (1638?-1712) dir. Geleneksel sanat müziğimiz, 16. yüzyıldan başlayarak yükseliş göstermiş, dinsel ve din dışı büyük formlarda bestelenen eserler, müziğimizin derin ifadeli, dokunaklı anlatımını örneklemiştir. 17. yüzyılın önde gelen bestecisi Hafız Post(1620?-1694) tur. Bu yüzyılda, Lehistan asıllı Ali Ufki Bey, batı notasyonundan yararlanarak geliştirdiği özgün müzik yazısıyla 400 kadar eseri, Mecmua-i Saz-ü Söz adlı kitapta toplamıştır. Itrî'den sonra yaşamış en yetenekli bestecilerden biri olarak öne çıkan İsmail Dede Efendi nin (1778 1846) yaklaşık 500 eserinden günümüze 288'i gelebilmiştir. 19. yüzyıla girerken, kendisi de bir besteci olan Sultan III. Selim'in hazırladığı ortam, geleneksel müziğimizdeki gelişimi hızlandırmıştır. Onu izleyen Sultan II. Mahmut da yenilikçi bir hükümdar olarak müzik yaşamımızı etkileyecek önemli çalışmalar yapmıştır. 19. yüzyılın ikinci yarısında şarkı besteciliği yönüyle öne çıkan iki büyük yetenekle karşılaşılır: Hacı Arif Bey (1831 1885) ve onun öğrencisi Şevki Bey (1860 1891). 20. yüzyılda geleneksel sanat müziğimiz, köklü bir birikim olan klasik üslubu bu yüzyılın ilk çeyreğinde korumuştur. Tamburî Cemil Bey (1871 1916), tarihimizin en değerli çalgı müziği bestecilerindendir. Dr. Suphi Ezgi (1869 1962), Rauf Yekta Bey (1871 1935) ve Hüseyin Saadettin Arel (1880 1955) gibi besteci, teorisyen ve müzikologlarımız, geleneksel müziğimizin bütün yönleri ve değerleriyle günümüze ulaşmasını sağlamışlardır. 5.Etkinlik Hazırlık çalışmalarındaki araştırmalarınız sırasında yukarıda adı geçen besteciler dışında ulaşabildiğiniz diğer bestecileri söyleyiniz. 6

Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1. Ünitede Osmanlı Devleti nde müzik eğitimi ile ilgili verilen bilgiler doğrultusunda Osmanlı müzik eğitimini yorumlayınız. 2. Proje Proje Konusu Sizden Osmanlı Döneminde müzik eğitimi ve bu eğitim içinde, bir müzik aleti olarak flütün kullanımına ilişkin bir araştırma çalışması yapmanız beklenmektedir. Proje Yaparken Dikkat Etmeniz Gerekenler 1. Proje en fazla 10 sayfadan oluşan bir rapor olmalıdır. 2. Projenizde; Osmanlıda müziğin hangi alanlarda kullanıldığına yer veriniz. Osmanlıda müzik eğitimine yer veriniz. Osmanlı Devleti nde müziğin yerleşmesinde katkı sağlayan kişiler ile ilgili bilgilere yer veriniz. Osmanlıda flüt eğitiminin nasıl yapıldığına yer veriniz. Osmanlıda müzik alanında flütün kullanım alanlarına ve önemine yer veriniz. Yer vereceğiniz bilgiler ve açıklamalar yalnızca ders kitabınızda yer alan bilgilerle sınırlı kalmamalı başka kaynaklarla zenginleştirilmelidir. Kaynakça kullanım esaslarına uygun olan kaynaklara yer veriniz. 3. Proje hazırlamak için 8 hafta süreniz vardır. 4. Proje hazırlanacağı bu 8 haftalık sürede 2 hafta ara ile ders öğretmenine ödevinizle ilgili Puanlama Hazırlayacağınız çalışma sayfa 8'deki puanlama anahtarına göre puanlanacaktır. 3. 4. Osmanlı Devleti eğitim sisteminde müzik eğitimininin yeri ve önemini açıklayınız. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti döneminde kurulmuş eğitim kurumlarından değildir? A- Mevlevihane B- Muzika-i Hümayun C- Enderun D- Mehterhane E- Bando Okulları 7

Proje Puanlama Anahtarı Çalışmada Osmanlı Devleti nde müzik eğitiminin nasıl verildiği ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Osmanlıda müziğin hangi alanlarda kullanıldığı ve Devlet genelinde gelişmesi konusunda hizmeti geçmiş kişilerle ilgili bilgilere yer verilmiştir. Osmanlıda flüt eğitiminin nasıl verildiği, hangi alanlarda kullanıldığı ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Çalışmada ders kitabına bağlı kalınmamış, başka kaynaklardan da özgün bilgilere yer verilmiştir. Çalışma, raporlaştırma esaslarına uygun biçimde raporlaştırılmıştır. Çalışmada anlaşılır ve akıcı bir anlatım kullanılmış, kaynakçaya yer verilmiştir. Çalışmanın hazırlanması aşamasında toplanan bilgiler ve hazırlanan taslaklar, dersin öğretmenine zamanında gösterilerek öğretmenin görüşleri alınmıştır. Çalışma zamanında getirilmiştir. 4 Çalışmada Osmanlı Devleti nde müzik eğitiminin nasıl verildiği ile ilgili bilgiler yer almamıştır. Osmanlıda flüt eğitiminin nasıl verildiği, hangi alanlarda kullanıldığı ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Çalışmada ders kitabına bağlı kalınmamış, ders kitabı dışında başka kaynaklardan da özgün bilgilere yer verilmiştir. Çalışma, raporlaştırma esaslarına uygun biçimde raporlaştırılmıştır. Çalışmada anlaşılır bir anlatım kullanılmış, kaynakçaya yer verilmiştir. Çalışmanın hazırlanması aşamasında toplanan bilgiler ve hazırlanan taslaklar dersin öğretmenine zamanında gösterilerek öğretmenin görüşleri alınmıştır. Çalışma zamanında getirilmiştir. Osmanlıda flüt eğitiminin nasıl verildiği, hangi alanlarda kullanıldığı ile ilgili bilgilere yer almış ancak bilgilerin uygunluğunda ve yeterliğinde sorunlar bulunmaktadır. Çalışmada ders kitabına bağlı kalmıştır. Çalışma raporlaştırma esaslarına uygun biçimde raporlaştırılmıştır. Çalışmada anlaşılır düzeyde bir anlatım kullanılmıştır. Çalışmanın hazırlanması aşamasında toplanan bilgiler ve hazırlanan taslaklar zamanında dersin öğretmenine gösterilerek görüşleri alınmıştır. Çalışma süresinde getirilmiştir. Ödevde yalnızca ders kitabındaki bilgilere yer verilmiştir. Çalışmanın raporu hazırlanmıştır. Çalışmada anlaşılır düzeyde bir anlatım kullanılmıştır. Çalışma zamanında getirilmiştir. 3 2 1 Açıklamalar Puanlama anahtarına bağlı kalarak yapılan puanlama, başarı puanına dönüştürülürken anahtarda 1 hanesinin karşısına gelen ölçütleri karşılayan çalışma 25 puana; anahtarda 2 hanesinin karşısına gelen ölçütleri karşılayan çalışma 50 puana; anahtarda 3 hanesinin karşısına gelen ölçütleri karşılayan çalışma 75 puana; anahtarda 4 hanesinin karşısına gelen ölçütleri karşılayan çalışma100 puana karşılık gelecektir. 8

2 FLÜT ÜNİTE ÇALMA TEKNİKLERİ Hazırlık Çalışmaları. Staccato hakkında öğrendiklerinizi hatırlayınız.. Vurgulu (aksanlı) çalma tekniğiyle ilgili bilgilerinizi söyleyiniz. 1. Flüt Öğretiminde Nefes, Dil ve İfadelendirme (Artikülâsyon)Teknikleri a. Flüt Öğretiminde Kesik ve Vurgulu (Aksanlı) Çalma Tekniği 1.Etkinlik Aşağıda verilen etüdleri kesik ve vurgulu çalma tekniğini uygulayarak çalınız. Allegro Guiseppe GARİBOLDİ 1 9

En Sol Majeur Moderato Guiseppe GARİBOLDİ 2 10

En Si Mineur Guiseppe GARİBOLDİ 3 11

b. Flüt Öğretiminde Bağlı Çalma (Legato) Tekniği 4 2.Etkinlik Aşağıda verilen etütleri bağlı çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Guiseppe GARİBOLDİ 5 Allegretto Guiseppe GARİBOLDİ 12

14 13

Guiseppe GARİBOLDİ 6 14

Andantino Guiseppe GARİBOLDİ 7 15

c. Flüt Öğretiminde Bağsız Çalma (Detache) Tekniği 3.Etkinlik Aşağıda verilen etütleri bağsız çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Allegro ALTES 8 16

Allegro ALTES 9 17

d. Flüt Öğretiminde Kesik Kesik Çalma (Staccato) Tekniği 4.Etkinlik Aşağıdaki staccato tekniğine uygun nefes egzersizlerini yapınız. 18

5.Etkinlik Aşağıda verilen etüdleri staccato tekniğini uygulayarak çalınız. Allegretto Guiseppe GARİBOLDİ 10 dolce dolce 19

Allegretto Guiseppe GARİBOLDİ 11 p 20

Guiseppe GARİBOLDİ 12 21

Allegretto Ernesto KÖHLER 13 22

14 Allegretto ALTES e. Flüt Öğretiminde Aralık Çalışması İkili Aralık 6.Etkinlik Aşağıda verilen aralık çalışmalarını öğrendiğiniz tüm teknikleri sırayla uygulayarak çalınız. 23

Üçlü Aralık 2 Dörtlü Aralık 3 Beşli Aralık 4 24

f. Flüt Öğretiminde Sonorite Tekniği 7.Etkinlik Aşağıda verilen egzersizleri sonorite tekniğine uygun olarak çalınız. 1 2 3 25

g. Flüt Öğretiminde Vibrato Tekniği 8.Etkinlik Aşağıdaki aralık ve sonarite egzersizlerini öğrendiğiniz detache ve legato teknikleri kullanarak vibratolu çalınız. 11 2 3 4 26

9.Etkinlik Aşağıdaki etütleri vibrato tekniği uygulayarak çalınız. Allegro mosso Guiseppe GARİBOLDİ 15 27

En Fa Majeur Andante Guiseppe GARİBOLDİ 16 28

Andantinio Guiseppe GARİBOLDİ 17 29

Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Puanlama Ölçütler Geliştirilebilir (1) İyi (2) Çok iyi (3) Öğrenci Öğretmen Legato tekniğiyle tüm nota değerlerinin çalınması Aşağıdaki ölçütlerin en az birisini yapar. - Egzersizleri doğru çalmaktadır. - Bağlı notaları tek nefeste çalmaktadır. - Yalnızca bağ başında dil vurmaktadır. - Bağ süresince nefesini bağ süresince düzgün ve aynı düzeyde vermektedir. Aşağıdaki ölçütlerin en az üçünü yapar. - Egzersizleri doğru çalmaktadır. - Bağlı notaları tek nefeste çalmaktadır. - Yalnızca bağ başında dil vurmaktadır. - Bağ süresince nefesini düzgün ve aynı düzeyde vermektedir. Aşağıdaki ölçütlerin tümünü yapar. - Egzersizleri doğru çalmaktadır. - Bağlı notaları tek nefeste çalmaktadır. - Yalnızca bağ başında dil vurmaktadır. - Bağ süresince nefesini düzgün ve aynı düzeyde vermektedir. Detache tekniğiyle tüm nota değerlerinin çalınması Aşağıdaki ölçütlerin en az birisini yapar. - Bağsız notalara doğru bir şekilde dil vurmaktadır. -Dil-parmak koordinasyonu doğrudur. - Nefesini doğru ve aynı düzeyde vermektedir. - Etüt ve eserleri doğru çalmaktadır. Aşağıdaki ölçütlerin en az üçünü yapar. - Bağsız notalara doğru bir şekilde dil vurmaktadır. - Dil- parmak koordinasyonu doğrudur. - Nefesini doğru ve aynı düzeyde vermektedir. - Etüt ve eserleri doğru çalmaktadır. Aşağıdaki ölçütlerin tümünü yapar. - Bağsız notalara doğru bir şekilde dil vurmaktadır. - Dil- parmak koordinasyonu doğrudur. - Nefesini doğru ve aynı düzeyde vermektedir. - Etüt ve eserleri doğru çalmaktadır. Staccato tekniğiyle tüm nota değerlerinin çalınması Aşağıdaki ölçütlerin en az birisini yapar. - Kesik kesik çalma tekniğini doğru kullanmaktadır. - Kesik kesik çalma nefes tekniğini doğru kullanmaktadır. - Etüd ve eserleri doğru çalmaktadır. Aşağıdaki ölçütlerin en az ikisini yapar. - Kesik kesik çalma tekniğini doğru kullanmaktadır. - Kesik kesik çalma nefes tekniğini doğru kullanmaktadır. - Etüd ve eserleri doğru çalmaktadır. Aşağıdaki ölçütlerin tümünü yapar. - Kesik kesik çalma tekniğini doğru kullanmaktadır. - Kesik kesik çalma nefes tekniğini doğru kullanmaktadır. - Etüt ve eserleri doğru çalmaktadır. Staccato tekniğine uygun nefes egzersizinin yapılması Staccato tekniği ile flütte seslerin çıkarılması Aşağıdaki ölçütlerin en az birisini yapar. - Teknik için gereken vurgunun verilebilmesi için diyaframı aşağı ve dışa doğru itmektedir. - Diyafram kontrolu ve dil nefes koordinasyonunu sağlamaktadır. - Kısa kısa dil vururken nefesle de vurgu vermektedir. - Flüte üflediği havayı kesmemektedir. Aşağıdaki ölçütlerin en az birisini yapar. - Sesleri temiz üflemektedir. - Egzersizleri doğru çalmaktadır. - Ses aralıkları temizdir Aşağıdaki ölçütlerin en az ikisini yapar. - Teknik için gereken vurgunun verilebilmesi için diyaframı aşağı ve dışa doğru itmektedir. - Diyafram kontrolu ve dil nefes koordinasyonunu sağlamaktadır. - Kısa kısa dil vururken nefesle de vurgu vermektedir. - Flüte üflediği havayı kesmemektedir. Aşağıdaki ölçütlerin en az ikisini yapar. - Sesleri temiz üflemektedir. - Egzersizleri doğru çalmaktadır. - Ses aralıkları temizdir Aşağıdaki ölçütlerin tümünü yapar. - Teknik için gereken vurgunun verilebilmesi için diyaframı aşağı ve dışa doğru itmektedir. - Diyafram kontrolu ve dil nefes koordinasyonunu sağlamaktadır. - Kısa kısa dil vururken nefesle de vurgu vermektedir. - Flüte üflediği havayı kesmemektedir. Aşağıdaki ölçütlerin tümünü yapar. - Sesleri temiz üflemektedir. - Egzersizleri doğru çalmaktadır. - Ses aralıkları temizdir. Aralık çalışmasının yapılması Aşağıdaki ölçütlerin en az birisini yapar. - Sesleri temiz üflemektedir. - Egzersizleri doğru çalmaktadır. - Ses aralıkları temizdir. Aşağıdaki ölçütlerin en az ikisini yapar. - Sesleri temiz üflemektedir. - Egzersizleri doğru çalmaktadır. - Ses aralıkları temizdir. Aşağıdaki ölçütlerin tümünü yapar. - Sesleri temiz üflemektedir. - Egzersizleri doğru çalmaktadır. - Ses aralıkları temizdir. Sonorite çalışmasının yapılması -Sesler parlak değildir. -Seslerin hacmi büyüktür. -Sesler temiz değildir. -Sesler birbiriyle tutarlı değildir. (Entonasyon sağlanamamaktadır.) -Sesler yeterince parlak değildir. -Seslerin hacmi yeterince büyük değildir. -Sesler yeterince temiz değildir. -Seslerin tutarlılığı istenilen düzeyde değildir. ( Entonasyon yeterince sağlanamamaktadır.) -Sesler parlaktır. -Seslerin hacmi yeterince büyüktür. -Sesler temizdir. -Sesler birbiriyle tutarlıdır. (Entonasyon sağlanmaktadır.) Vibrato tekniğinin uygulanması Yapılan vibrato kontrollü ve tutarlı değildir. Egzersizleri doğru çalamamaktadır. Yapılan vibrato yeterince kontrollü ve tutarlı değildir. Egzersizlerin çalınmasında kısmen sorunlar vardır. Yapılan vibrato kontrollü ve tutarlıdır. Egzersizleri doğru çalmaktadır. 30

ÖĞRENME ALANI FLÜT ÖĞRETİMİNDE DİZİLER ÜÇ DİYEZ VE ÜÇ BEMOL ALAN MAJÖR VE MİNÖR DİZİLER DÖRT DİYEZ VE DÖRT BEMOL ALAN MAJÖR VE MİNÖR DİZİLER MAKAMSAL DİZİLER 151 32

3 ÜÇ ÜNİTE DİYEZ VE ÜÇ BEMOL ALAN MAJÖR VE MİNÖR DİZİLER Hazırlık Çalışmaları. Öğrendiğiniz dizilerden hatırladıklarınızı söyleyiniz ve çalınız.. Öğrendiğiniz dizilerin arpejlerini hatırlayınız ve farklı artikülasyonlarla çalınız. 1 Üç Diyez ve Üç Bemol Alan Majör ve Minör Diziler La Majör ve Fa Diyez Minör Dizi 1.Etkinlik Aşağıda verilmiş olan dizeğe, la majör ve fa diyez minör dizi seslerini inici ve çıkıcı olarak yazıp aldığı değiştirici işaretleri gösteriniz. La Majör Dizi Fa Diyez Minör Dizi 2.Etkinlik 1. Etkinlikte oluşturmuş olduğunuz la majör ve fa diyez minör dizilerini inici ve çıkıcı olarak çalınız. 3.Etkinlik La majör ve fa diyez minör dizilerini, birlik, ikilik, dörtlük ve sekizlik nota süreleriyle çalınız. 4.Etkinlik Aşağıdaki değişik çalma düzeylerinde verilen la majör ve fa diyez minör dizilerini öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. 1. Düzey (2 oktav la majör dizi) 32

2. Düzey (2 oktav la majör dizi) 3. Düzey (2 oktav la majör dizi) La Majör Dizi Çalışma Şekilleri 33

5.Etkinlik Aşağıdaki değişik çalma düzeylerinde verilmiş olan doğal, armonik ve melodik fa diyez minör dizilerden düzeyinize uygun olanı seçerek öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. 1. Düzey (1 oktav fa diyez minör dizi) 2. Düzey (2 oktav fa diyez minör dizi) 34

3. Düzey (3 oktav fa diyez minör dizi) Fa Diyez Minör Dizi Çalışma Şekilleri 6.Etkinlik Aşağıda değişik çalma seviyelerinde verilen la diyez minör ikili ve üçlü aralık egzersizlerinden seviyenize uygun olanı seçerek, öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. İkili Aralık 1.Düzey İkili Aralık 2.Düzey 35

İkili Aralık 3.Düzey La Majör İkili Aralık Çalışma Şekilleri Üçlü Aralık 1.Düzey Üçlü Aralık 2.Düzey Üçlü Aralık 3.Düzey La Majör Üçlü Aralık Çalışma Şekilleri 36

7.Etkinlik Aşağıda değişik çalma seviyelerinde verilen fa diyez minör ikili aralık egzersizlerinden seviyenize uygun olanı seçerek öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. İkili Aralık 1.Düzey İkili Aralık 2.Düzey İkili Aralık 3.Düzey Fa Diyez Minör İkili Aralık Çalışma Şekilleri 37

8.Etkinlik Dağarcık bölümünde değişik çalma düzeylerinde verilen la majör ve fa diyez minör etütlerinden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. 2 Üç Bemol Alan Majör ve Minör Diziler (Mi Bemol Majör ve Do Minör) 1.Etkinlik Aşağıda verilmiş olan dizeğe, mi bemol majör ve do minör dizi seslerini inici ve çıkıcı olarak yazıp aldığı değiştirici işaretleri gösteriniz. Mi Bemol Majör Dizi Do Minör Dizi 2.Etkinlik 1. Etkinlikte oluşturmuş olduğunuz mi bemol majör ve do minör dizilerini inici ve çıkıcı olarak çalınız. 3.Etkinlik Mi bemol majör ve do minör dizilerini, birlik, ikilik, dörtlük ve sekizlik nota süreleriyle çalınız. 4.Etkinlik Aşağıdaki değişik çalma düzeylerinde verilen mi bemol majör ve do minör dizilerini öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. 38

1. Düzey (2 oktav mi bemol majör dizi) 2. Düzey (2 oktav mi bemol majör dizi) 3. Düzey (2 oktav mi bemol majör dizi) 39

Mi Bemol Majör Dizi Çalışma Şekilleri 5.Etkinlik Aşağıdaki değişik çalma düzeylerinde verilmiş olan doğal, armonik ve melodik do minör dizilerden düzeyinize uygun olanı seçerek öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. 1. Düzey (1 oktav do minör dizi) Doğal Armonik Melodik 2. Düzey (2 oktav do minör dizi) Doğal Armonik Melodik 40

3. Düzey (3 oktav do minör dizi) Do Minör Dizi Çalışma Şekilleri 6.Etkinlik Aşağıda değişik çalma seviyelerinde verilen mi bemol majör ikili ve üçlü aralık egzersizlerinden seviyenize uygun olanı seçerek, öğrendiğiniz tekniklerle çalınız. İkili Aralık 1.Düzey İkili Aralık 2.Düzey 41

İkili Aralık 3.Düzey Mi Bemol Majör İkili Aralık Çalışma Şekilleri Üçlü Aralık 1.Düzey Üçlü Aralık 2.Düzey Üçlü Aralık 3.Düzey Mi Bemol Majör Üçlü Aralık Çalışma Şekilleri 1 42

7.Etkinlik Aşağıda değişik çalma seviyelerinde verilen do minör ikili aralık egzersizlerinden seviyenize uygun olanı seçerek öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. İkili Aralık 1.Düzey Armonik Melodik İkili Aralık 2.Düzey 2. Düzey Armonik Melodik İkili Aralık 3.Düzey 43

Do Minör İkili Aralık Çalişma Şekilleri 8.Etkinlik Dağarcık bölümünde değişik çalma düzeylerinde verilen mi bemol majör ve do minör etütlerinden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. 3 Üç Diyez ve Üç Bemol Alan Majör ve Minör Dizilerde Arpej çalınız. 1.Etkinlik Aşağıda verilen la majör kırık akor egzersizini değişik düzeylerdeki verilen çalışma şekillerine göre La Majör Kırık Akor Çalışma Şekilleri 2.Etkinlik Aşağıdaki la majör arpeji çalınız. çalınız. 3.Etkinlik Aşağıda verilen fa diyez minör kırık akor egzersizini değişik düzeylerdeki çalışma şekillerine göre 44

Fa Diyez Minör Kırık Akor Çalışma Şekilleri 4.Etkinlik Aşağıda verilen fa diyez minör arpeji çalınız. 5.Etkinlik Dağarcık bölümünde farklı çalma seviyelerinde verilen la majör ve fa diyez minör etütlerinden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. 6.Etkinlik Dağarcık bölümünde farklı çalma seviyelerinde verilen la majör ve fa diyez minör eserlerden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. çalınız. 7.Etkinlik Aşağıda verilen mi bemol majör kırık akor egzersizini değişik düzeylerdeki çalışma şekillerine göre Mi Bemol Majör Kırık Akor Çalışma Şekilleri 45

8.Etkinlik Aşağıda verilen mi bemol majör arpeji çalınız. göre çalınız. 9.Etkinlik Aşağıda verilen do minör kırık akor egzersizini değişik çalma düzeylerindeki çalışma şekillerine Do Minör Kırık Akor Çalışma Şekilleri 2 3 10.Etkinlik Aşağıda verilen do minör arpeji çalınız. 11.Etkinlik Dağarcık bölümünde değişik seviyelerde verilen mi bemol majör ve do minör etütlerden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. 12.Etkinlik Dağarcık bölümünde değişik seviyelerde verilen mi bemol majör ve do minör eserlerden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. 46

Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1. Aşağıdakilerden hangisi la majör dizisinin aldığı arızalardan birisidir? A) Fa diyez B) La diyez C) Si bemol D) Sol bemol E) Re diyez 2. Aşağıdakilerden hangisi fa diyez minör dizisinin aldığı arızalardan birisidir? A) Fa diyez B) Do bemol C) Mi bemol D) Si bemol E) La diyez 3. Aşağıdakilerden hangisi mi bemol majör dizisinin aldığı arızalardan birisidir? A) Si bemol B) Re bemol C) Sol diyez D) Do bemol E) Fa diyez 4. Aşağıdakilerden hangisi do minör dizisinin aldığı arızalardan birisidir? A) Sol bemol B) Do diyez C) Re bemol D) La bemol E) Fa diyez La majör ve fa diyez minör dizisini çalarken aşağıdaki puanlama anahtarını kullanınız. Ölçütler Aşağıdaki ölçütlerden tümünü başarı ile uygular. La majör ve fa diyez minör dizisinde; çalarken dil parmak koordinasyonunu sağlar. geçen değiştirici işaretleri (arızaları) doğru çalar. çalarken nefesini doğru alır ve kullanır. nota değerlerine dikkat ederek çalar. çalarken ses aralıklarını temiz çalar. arpejleri doğru biçimde çalar. daha önceden öğrendiği hız ve gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. gördüğü hız terimlerine uygun metronom hızını ayarlayarak çalar. gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. Puan 4 Aşağıdaki ölçütlerden en az yedi tanesini başarı ile uygular. La majör ve fa diyez minör dizisinde; çalarken dil parmak koordinasyonunu sağlar. geçen değiştirici işaretleri (arızaları) doğru çalar. çalarken nefesini doğru alır ve kullanır. nota değerlerine dikkat ederek çalar. çalarken ses aralıklarını temiz çalar. arpejleri doğru biçimde çalar. daha önceden öğrendiği hız ve gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. gördüğü hız terimlerine uygun metronom hızını ayarlayarak çalar. gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. Aşağıdaki ölçütlerden en az beş tanesini başarı ile uygular. La majör ve fa diyez minör dizisinde; çalarken dil parmak koordinasyonunu sağlar. geçen değiştirici işaretleri (arızaları) doğru çalar. çalarken nefesini doğru alır ve kullanır. nota değerlerine dikkat ederek çalar. çalarken ses aralıklarını temiz çalar. arpejleri doğru biçimde çalar. daha önceden öğrendiği hız ve gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. gördüğü hız terimlerine uygun metronom hızını ayarlayarak çalar. gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. Aşağıdaki ölçütlerden en az üç tanesini başarı ile uygular. La majör ve fa diyez minör dizisinde; çalarken dil parmak koordinasyonunu sağlar. geçen değiştirici işaretleri (arızaları) doğru çalar. çalarken nefesini doğru alır ve kullanır. nota değerlerine dikkat ederek çalar. çalarken ses aralıklarını temiz çalar. arpejleri doğru biçimde çalar. daha önceden öğrendiği hız ve gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. gördüğü hız terimlerine uygun metronom hızını ayarlayarak çalar. gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. 3 2 1 Öğrenci Yorumları: Öğretmen Yorumları: Puanlama: 4: 100 puana; 3: 75 puana; 2: 50 puana; 1: 25 puana denk düşer. 47

Mi bemol majör ve do minör dizilerini çalarken aşağıdaki puanlama anahtarını kullanınız Ölçütler Aşağıdaki ölçütlerden tümünü başarı ile uygular Mi bemol majör ve do minör dizisi; çalarken dil parmak koordinasyonunu sağlar. geçen değiştirici işaretleri (arızaları) doğru çalar. çalarken nefesini doğru alır ve kullanır. nota değerlerine dikkat ederek çalar. çalarken ses aralıklarını temiz çalar. arpejleri doğru biçimde çalar. daha önceden öğrendiği hız ve gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. gördüğü hız terimlerine uygun metronom hızını ayarlayarak çalar. gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. Puan 4 Aşağıdaki ölçütlerden en az yedi tanesini başarı ile uygular Mi bemol majör ve do minör dizisi; çalarken dil parmak koordinasyonunu sağlar. geçen değiştirici işaretleri (arızaları) doğru çalar. çalarken nefesini doğru alır ve kullanır. nota değerlerine dikkat ederek çalar. çalarken ses aralıklarını temiz çalar. arpejleri doğru biçimde çalar. daha önceden öğrendiği hız ve gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. gördüğü hız terimlerine uygun metronom hızını ayarlayarak çalar. gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. Aşağıdaki ölçütlerden en az beş tanesini başarı ile uygular Mi bemol majör ve do minör dizisi; çalarken dil parmak koordinasyonunu sağlar. geçen değiştirici işaretleri (arızaları) doğru çalar. çalarken nefesini doğru alır ve kullanır. nota değerlerine dikkat ederek çalar. çalarken ses aralıklarını temiz çalar. arpejleri doğru biçimde çalar. daha önceden öğrendiği hız ve gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. gördüğü hız terimlerine uygun metronom hızını ayarlayarak çalar. gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. Aşağıdaki ölçütlerden en az üç tanesini başarı ile uygular Mi bemol majör ve do minör dizisi; çalarken dil parmak koordinasyonunu sağlar. geçen değiştirici işaretleri (arızaları) doğru çalar. çalarken nefesini doğru alır ve kullanır. nota değerlerine dikkat ederek çalar. çalarken ses aralıklarını temiz çalar. arpejleri doğru biçimde çalar. daha önceden öğrendiği hız ve gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. gördüğü hız terimlerine uygun metronom hızını ayarlayarak çalar. gürlük terimlerine dikkat ederek çalar. 3 2 1 Öğrenci Yorumları: Öğretmen Yorumları: Puanlama: 4: 100 puana; 3: 75 puana; 2: 50 puana; 1: 25 puana denk düşer. 48

4 DÖRT DİYEZ VE DÖRT BEMOL ALAN MAJÖR VE MİNÖR DİZİLER ÜNİTE Hazırlık Çalışmaları. Öğrendiğiniz dizilerin arpejlerini farklı artikülasyonlarla çalınız.. Mi majör ve do diyez minör dizilerinin arpej seslerini söyleyiniz ve çalınız.. La bemol majör ve fa minör dizilerinin arpej seslerini söyleyiniz ve çalınız. 1 Dört Diyez Alan Majör ve Minör Diziler (Mi Majör ve Do Diyez Minör) 1.Etkinlik Aşağıda verilmiş olan dizeğe, mi majör ve do diyez minör dizi seslerini inici ve çıkıcı olarak yazıp aldığı değiştirici işaretleri gösteriniz. Mi Majör Dizi Do Diyez Minör Dizi 2.Etkinlik 1. Etkinlikte oluşturmuş olduğunuz mi majör ve do diyez minör dizileri inici ve çıkıcı olarak çalınız. 3.Etkinlik Mi majör ve do diyez minör dizilerini, birlik, ikilik, dörtlük ve sekizlik nota süreleriyle çalınız. 4.Etkinlik Aşağıdaki değişik çalma düzeylerinde verilen mi majör ve do diyez minör dizilerini öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. 49

1. Düzey (2 oktav mi majör dizi) 2. Düzey (2 oktav mi majör dizi) 3. Düzey (2 oktav mi majör dizi) 50

Mi Majör Dizi Çalışma Şekilleri 5.Etkinlik Aşağıdaki değişik çalma düzeylerinde verilmiş olan doğal, armonik ve melodik do diyez minör dizilerden düzeyinize uygun olanı seçerek öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. 1. Düzey (1 oktav do diyez minör dizi) Doğal Armonik Melodik 2. Düzey (2 oktav do diyez minör dizi) Doğal Armonik Melodik 51

3. Düzey (3 oktav do diyez minör dizi) Do Diyez Minör Dizi Çalişma Şekilleri 6.Etkinlik Aşağıda değişik çalma seviyelerinde verilen mi majör ikili ve üçlü aralık egzersizlerinden seviyenize uygun olanı seçerek, öğrendiğiniz tekniklerle çalınız. İkili Aralık 1.Düzey İkili Aralık 2.Düzey 52

İkili Aralık 3.Düzey Mi Majör İkili Aralık Çalışma Şekilleri Üçlü Aralık 1.Düzey Üçlü Aralık 2.Düzey Üçlü Aralık 3.Düzey Mi Majör Üçlü Aralık Çalışma Şekilleri 53

7.Etkinlik Aşağıda değişik çalma seviyelerinde verilen do diyez minör ikili aralık egzersizlerinden seviyenize uygun olanı seçerek öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. İkili Aralık 1.Düzey İkili Aralık 2.Düzey İkili Aralık 3.Düzey Do Diyez Minör İkili Aralık Çalişma Şekilleri 54

8.Etkinlik Dağarcık bölümünde değişik çalma düzeylerinde verilen mi majör ve do diyez minör etütlerinden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. 2 Dört Bemol Alan Majör ve Minör Diziler (La Bemol Majör ve Fa Minör) 1.Etkinlik Aşağıda verilmiş olan dizeğe, la bemol majör ve fa minör dizi seslerini inici ve çıkıcı olarak yazıp aldığı değiştirici işaretleri gösteriniz. La Bemol Majör Dizi Fa Minör Dizi 2.Etkinlik 1. Etkinlikte oluşturmuş olduğunuz la bemol majör ve fa minör dizilerini inici ve çıkıcı olarak çalınız. 3.Etkinlik La bemol majör ve fa minör dizilerini, birlik, ikilik, dörtlük ve sekizlik nota süreleriyle çalınız. 4.Etkinlik Aşağıdaki değişik çalma düzeylerinde verilen la bemol majör ve fa minör dizilerini öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. 55

1. Düzey (2 oktav la bemol majör dizi) 2. Düzey (2 oktav la bemol majör dizi) 3. Düzey (2 oktav la bemol majör dizi) 56

La Bemol Majör Dizi Çalışma Şekilleri 5.Etkinlik Aşağıdaki değişik çalma düzeylerinde verilmiş olan doğal, armonik ve melodik fa minör dizilerden düzeyinize uygun olanı seçerek öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. 1. Düzey (1 oktav fa minör dizi) Doğal Armonik Melodik 2. Düzey (2 oktav fa minör dizi) Doğal Armonik Melodik 57

3. Düzey (3 oktav do minör dizi) Fa Minör Dizi Çalışma Şekilleri 6.Etkinlik Aşağıda değişik çalma seviyelerinde verilen la bemol majör ikili ve üçlü aralık egzersizlerinden seviyenize uygun olanı seçerek, öğrendiğiniz tekniklerle çalınız. İkili Aralık 1.Düzey İkili Aralık 2.Düzey 58

İkili Aralık 3.Düzey La Bemol Majör İkili Aralık Çalışma Şekilleri Üçlü Aralık 1.Düzey Üçlü Aralık 2.Düzey Üçlü Aralık 3.Düzey 59

La Bemol Majör Üçlü Aralık Çalışma Şekilleri 7.Etkinlik Aşağıda değişik çalma seviyelerinde verilen fa minör ikili aralık egzersizlerinden seviyenize uygun olanı seçerek öğrendiğiniz teknikleri uygulayarak çalınız. İkili Aralık 1.Düzey Armonik Melodik İkili Aralık 2.Düzey Armonik Melodik 60

İkili Aralık 3.Düzey Fa Minör İkili Aralık Çalışma Şekilleri 1 2 3 4 8.Etkinlik Dağarcık bölümünde değişik çalma düzeylerinde verilen la bemol majör ve fa minör etütlerinden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. 3 Dört Diyez ve Dört Bemol Alan Majör ve Minör Dizilerde Arpej 1.Etkinlik Aşağıda verilen mi majör kırık akor egzersizini değişik düzeylerdeki çalışma şekillerine göre çalınız. Mi Majör Kırık Akor Çalışma Şekilleri 61

2.Etkinlik Aşağıdaki mi majör arpeji çalınız. çalınız. 3.Etkinlik Aşağıda verilen do diyez minör kırık akor egzersizini değişik düzeylerdeki çalışma şekillerine göre Do Diyez Minör Kırık Akor Çalışma Şekilleri 4.Etkinlik Aşağıda verilen do diyez minör arpeji çalınız. 5.Etkinlik Dağarcık bölümünde farklı çalma seviyelerinde verilen mi majör ve do diyez minör etütlerinden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. çalınız. 6.Etkinlik Aşağıda verilen la bemol majör kırık akor egzersizini değişik düzeylerdeki çalışma şekillerine göre 62

çalınız. 7.Etkinlik Aşağıda verilen la bemol majör kırık akor egzersizini değişik düzeylerdeki çalışma şekillerine göre La Bemol Majör Kırık Akor Çalışma Şekilleri 8.Etkinlik Aşağıda verilen la bemol majör arpeji çalınız 9.Etkinlik Aşağıda verilen fa minör kırık akor egzersizini değişik çalma düzeylerinde verilen çalışma şekillerine göre çalınız. Fa Minör Kırık Akor Çalışma Şekilleri 63

10.Etkinlik Aşağıda verilen fa minör arpeji çalınız. 11.Etkinlik Dağarcık bölümünde değişik seviyelerde verilen mi majör ve do diyez minör eserlerden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. 12.Etkinlik Dağarcık bölümünde değişik seviyelerde verilen la bemol majör ve fa minör eserlerden seviyenize uygun olanları seçerek çalınız. 64

Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1) Aşağıdaki dizek üzerinde mi majör dizisini yazınız? 2) Aşağıdaki dizek üzerinde do diyez dizisini yazınız? 3) Aşağıdaki dizek üzerinde la bemol majör dizisini yazınız? 4) Aşağıdaki dizek üzerinde fa minor dizisini yazınız? 5) Aşağıdaki resimlerden hangisinde flüt çalan kişi la bemol majör dizisini çalarken la bemol notasına ait sesi çıkarmak için parmaklarını flüt üzerinde doğru biçimde yerleştirmiştir? 6) Aşağıdaki resimlerden hangisinde flüt çalan kişi fa minör majör dizisini çalarken mi bemol notasına ait sesi çıkarmak için parmaklarını flüt üzerinde doğru biçimde yerleştirmiştir? 65