5. OTURUM Oturum Başkanı: Prof. Dr. Zerrin BAYRAKDAR (YTÜ İnşaat Fakültesi) İstanbul Boğazı'ndaki Köprülerin Etkileri Üzerine İsmail ŞAHİN, Demet ERSOY Boğaziçi Köprüsü nden Sabah Geçişlerinin Düzenlenmesi: Katılım Yönetimi İsmail ŞAHİN İzole Sinyalize Kavşaklardaki Ortalama Taşıt Gecikmelerinin Yapay Sinir Ağları İle Modellenmesi Yetiş Şazi MURAT, Özgür BAŞKAN
ZERR N BAYRAKDAR- Teflekkür ederiz. fiimdi sorular alabiliriz. Buyurun. FUAT GÜNAK ( nflaat Mühendisleri Odas zmir fiubesi)- Say n fiahin e sormak istiyorum. Merak etti im bir fley var: Özellikle köprülerin trafik yo unlu unda transit yük ve yolcu tafl mac l pek dikkate al nmam fl. Tabii stanbul un çok büyük bir ticari potansiyeli var. Transit tafl mac l ktan amac m, Trakya dan Anadolu ya, Anadolu dan Trakya ya fleklinde de il de, stanbul içindeki ticari potansiyelin de d flar at lmas ve d flar dan bu tafl mac l n flehre tafl nmas anlam nda her iki köprüde de bir yo unlu a bir etkisi olaca n düflünüyorum. Bu pek dikkate al nmad ; acaba bir etkisi yok mu, varsa, ne kadar bir etkisi var? Teflekkür ederim. Teflekkürler. Buyurun. AHMET TORTUM (Atatürk Üniversitesi)- Benim sorum Say n Murat a: Öncelikle bildirisinden dolay tebrik ediyorum kendisini, bu yeni tekniklerin ulaflt rma ana bilim dal na uygulanabilirli i aç s ndan güzel örnekler. Ancak benim bir elefltirim olacak: Modelleri birbirleriyle k yaslarken, model performanslar n gösteren bilgi kriterleri hakk nda herhangi bir fley söylemediniz. Mesela en az ndan her modelin korelasyon katsay s n ya da belirleme katsay s n verseydiniz, daha anlaml olurdu. Bunlar niye vermedi inizi soruyorum, yani o tabloda verdi iniz de- erler, acaba e itimde kulland n z de erler mi, testte kulland n z de erler mi? E itimde kulland n z de erleri verirseniz yan lt c olur; çünkü e itimde kulland n z de- erlere birebir de örtüflme yapabilirsiniz. Teflekkür ederim. 83
Teflekkür ederim. Buyurun. ILGAZ CANDEM R - Benim de sorum Say n Murat a olacak: Biraz önce bahsetti i bu veri eksikli i, san yorum sadece Türkiye de de il, dünyada da bir sorun teflkil ediyor. Bu veri seti eksikli ini gidermek için Avrupa daki meslektafllar m z ne yap yor ya da Kuzey Amerika da bu konuyla ilgili üniversite ö rencilerinin mi yo un çal flmas var? Veri seti nas l destekleniyor ve nereden temin ediliyor? Teflekkürler. Teflekkür ederim. Buyurun. SADETT N ÖZEN- Benim sorum smail fiahin e: kinci bildirisiyle ilgili bütün bu kat l mlara ait düzenlemeler, tabii ki mevcut ak flta bir problem yaratacakt r. Bu problem yaratmas, onlar n geçiflleri yönünde daha fazla zaman ve bekleme kay plar biçiminde olabilecektir. Sonuçta sizin bu düzenlemeleriniz, maliyeti veya zaman kay plar, zaman kazançlar na ve maliyetlerine göre daha yüksek olabilir. Bu hususu ekonomik olarak da de erlendirmek gerekmez mi? Bu tür çok kanall sistemler veya tek kanall sistemlerde bu tür s k fl kl klar ve s k fl kl klara ba l zaman kay plar n incelerken, bunun esas teorisi, çok kanall veya tek kanall kuyruk teorisidir. Önce o teorik yorumlarla, de erlendirmelerle problemi bu teoriye uyumlaflt rarak ele almak laz md r. Bu flekilde yap l rsa, san yorum ne yapmak istedi iniz teknik olarak ve ekonomik olarak da daha iyi ortaya ç kar. Tabii bu noktaya ne dersiniz, yani kuyruk teorisiyle bu konuyu ne derece düflündünüz? Teflekkür ederim. Teflekkürler. Buyurun smail Bey. SMA L fiah N- Birinci soruyla bafllayal m isterseniz. Birinci soru, birinci bildiriyle alakal. Bo aziçi ve Fatih Sultan Mehmet köprülerindeki transit geçifli incelemedik. Burada veri temini zorlu u neredeyse her aflamada yaflan yor, ama do rusu transit trafikle ilgili de veri araflt rmad k. Asl nda bakarsan z, araflt r labilir; belki birileri merak etmifltir, bu verileri toplam flt r zaman nda veya sistematik olarak toplan yor mu, bilmiyorum. Yani bu verilere Karayollar sahip olabilir, onlar n da ellerinde ancak tafl t say lar vard r diye düflünüyorum. 84
Bo aziçi Köprüsü, uzun y llardan beri biliyorsunuz yük trafi ine kapal, sadece yolcu trafi ine hizmet veriyor. O yüzden Bo aziçi Köprüsü için, son y llar için en az ndan dedi im gibi, yük trafi i söz konusu de il. Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, özellikle zaman nda, yani hizmete aç lmadan önce a rl kl olarak transit trafi e hizmet vermesi için infla edilmiflti, yani transit trafi i, flehir merkezine daha yak n olan Bo aziçi köprüsünden al p flehir d fl ndan geçirmekti. Ama rakamlar, bunun da pek gerçekleflmedi ini gösteriyor; çünkü Fatih Sultan Mehmet Köprüsü de flehir içerisinden kendi trafi ini üretmifl gibi görünüyor. Ancak söyledi iniz nokta ayr ca incelenmeli diye düflünüyorum. Bu bir yükseklisans tezi ayn zamanda, bu tez kapsam nda biz bildiri kapsam na almad - m z baflka parametreleri de inceledik. Sözünü etti iniz noktaya ayn zamanda de inmekte fayda var. kinci soru, ikinci bildiriyle ilgili. Bir fayda-maliyet analizi yap lmal diye düflünüyorum. Bizim önerdi imiz çal flmada sadece anayol, yani O-1 deki trafik koflullar ndaki de iflmeler bildiriye yans d, ama bununla birlikte Ba larbafl ve K s kl caddelerindeki de iflimler, yani kuyruklanmalar azald ktan sonra ne olacak? Ama bununla birlikte Libadiye ve Ümraniye bölgesinden afla ya, güneye, O-4 e indirilen trafi in mevcut arterler üzerinde ne gibi sonuçlar olacak, elimizde veri olmad için bakamad k aç kças. San r m simülasyonun çap n geniflletmemiz gerekiyor normal flartlarda; fakat güneye, yani O-4 e inen bu yollardaki trafik 3 veya 4 kat l mla da t laca için, mevcut arterlerde çok büyük bir yük oluflturmayaca n sadece ve sadece kabul ettik bu çal flmada. Sahaya ç k p hacimleri toplamak laz m ve yine kimsenin elinde bu verilerin oldu unu da sanm yorum; çünkü sa l kl bir simülasyon yapabilmemiz için zamana ba l OD verilerine ihtiyac m z var ve bu verilerin de kimsenin elinde oldu unu sanm yorum, ama çal flman n bütünlü ü aç s ndan buna ihtiyaç var diye düflünüyorum. Neticede bir fayda-maliyet analizi, daha sa l kl bir sonuç verecektir. 85
kinci soru, kuyruk kuram na gelince; bilindi i gibi, kuyruk kuram n n kullan labilmesi için, hacim de erinin kapasiteden düflük olmas gerekiyor. Yani kuyruk kuram eflitlikleri, ancak hacmin kapasiteden düflük oldu u durumda sonuç verebiliyor. Hacim de- eri kapasiteyi aflt nda, simülasyon kullanmak zorunday z; çünkü kuyruk kuram eflitlikleri sonuç vermiyor, bu yüzden simülasyon kullanmak zorunday z. Bizim örne imizde de hacim de eri kapasitenin üzerinde bulundu u için, simülasyon kullanma zorunlulu u var, biz de bu arac kulland k. Teflekkür ederiz. fiazi Murat Bey, buyurun. Yetifl fiaz MURAT - Ben Say n Tortum a teflekkür ediyorum. Tabii ki modelleri karfl laflt r rken -modellerden kastetti iniz, yapay sinir a denemelerini ifade ediyorsunuz san yorum- bilgi kriteri kulland k, ama metinde geçmiyor san yorum. Metinde baz yaz m hatalar da var, onu yetifltiremedik, bunu kabul ediyorum. Hangi kriteri kulland k; hatalar n karelerinin ortalamas kriterine dikkat ettik, buna göre A mimarisi seçildi. kinci sorunuza gelecek olursak; e itimde kullan lan verileri tabii ki testte kullanmad k, böyle bir fley yapmak uygun olmaz tabii. Onu sunufl esnas nda ifade etmifltim; 84 tane veri modelde kullan ld, bunun d fl nda kalan 14 veri ise testte kullan ld. kinci olarak Ilgaz Candemir in sorusuna cevap vermek istiyorum: Veri eksikli i konusunda neler yap l yor veya neler yapabiliriz? diye bir soru sordunuz. Biz ülkemizde pek bir fley yapam yoruz, üniversite olarak ö rencilerimizden faydalanmaya çal fl yoruz. Ciddi olarak bir veri sorunu var zaten, her sektörde, özellikle bizim ulaflt rma sektöründe de. Bir veri bankas oluflturulmas, özellikle araflt rmac lar için çok faydal olacakt r. Kendi imkânlar m z, olanaklar m zla çözmeye çal fl yoruz. Yurtd fl ndaki durumu tabii tam olarak bilmiyorum, ama sinyalli kavflaklar için konuflacak olursak, zaman zaman yurtd fl nda kavflaklar n denetim sistemleri yeniden de erlendiriliyor. Yeniden de- erlendirildi i için, belki bu konuyla ilgili olarak spesifik veri elde edebilme flans olabilirdi. Teflekkür ederim. Teflekkür ediyorum. Bu oturumu müsadenizle kapat yorum. 86