HÜCRE FİZYOLOJİSİ
Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü hücre sayısıyla ilişkili Ortalama 10-20 µm çapında 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)
Hücrede Bulunan Yapılar
Sitoplazma Hücreyi oluşturan maddelere topluca SİTOPLAZMA adı verilir Sitoplazma hücre zarı tarafından sarılmış durumdadır Sitoplazma kimyasal olarak 5 farklı maddeden oluşur Su (%75-80) Elektrolitler Proteinler Lipidler (fosfolipidler ve kolesterol) Karbonhidratlar
Hücre Organelleri Hücrede bulunan ve yüksek organizasyon gösteren özelleşmiş yapılara ORGANEL denir Hücrede bulunan başlıca organeller: Hücre membranı Endoplazmik retikulum Golgi cisimciği Mitokondri Lizozomlar Peroksizomlar Filamentler ve Sentriyol
Hücre Membranı (Plazma Membranı) Yarı geçirgen özellikte Çift katlı Her bir kat protein ve lipidlerden yapılmış (fosfolipid yapıda) Membran üzerinde ayrıca membran proteinleri bulunur Membran proteinlerin başlıca görevleri: Yapısal görev (hücrenin yapısına katkıda bulunmak) Taşıyıcı görev (hücre içi ve dışı arasında maddelerin geçişini düzenlemek) Reseptör görevi (dışarıdan gelen ve hücrede bir etki oluşturan hormon veya nörotransmitter gibi maddeler için almaç görevi) Hormon: Vücutta belli bir etkiyi oluşturmak üzere endokrin sistem dokuları veya sinir hücreleri tarafından salgılanan kimyasal maddeler (örnek: tiroid bezinden salgılanan tiroid hormonu) Nörotransmitter: Bir sinir hücresinden salgılanan, başka bir sinir hücresi veya kasta bir işlev başlatılmasına neden olan kimyasal madde (örnek: asetilkolin sinir hücresinden salgılanır, kasta kasılmayı başlatan olaylara neden olur)
Nukleus (Çekirdek) Temel Görevi: Hücrenin fonksiyonlarını düzenler Genetik bilgiyi (DNA) içerir ve hücre çoğalması sırasında kendinden sonraki hücrelere iletir Nukleusun en önemli organeli: NUKLEOLUS Hücrede sentezlenecek proteinler için uygun RNA burada düzenlenir
Endoplazmik Retikulum İki tipi vardır: Granüler (ribozomlu), agranüler (düz) Granüler endoplazmik retikulum: Yüzeyinde ribozomlar bulunur Proteinler burada sentezlenir ve buradan Golgi cisimciğine gönderilir Agranüler (düz) endoplazmik retikulum: Ribozomlar bulunmaz Lipidleri sentezler Ca 2+ depolar
Golgi Cisimciği Endoplazmik retikulumda sentezlenen proteinleri işler ve kullanıma hazır hale getirir İşlenen proteinler VEZİKÜL adı verilen kesecikler içinde depolanır ve hücrenin değişik yerlerine gönderilir
Mitokondri Hücrenin enerji üretim merkezidir Hücrede enerji olarak kullanılan ATP burada üretilir Bu olaylar sırasında O 2 tüketilir ve CO 2 ortaya çıkar
Lizozomlar Hücrenin sindirim sistemi gibi görev yapar Hücrenin içinde oluşan kalıntı maddeleri ve artık fonksiyon göremeyecek duruma gelen hücre organellerini parçalar Lizozomun içindeki sıvı çok asidiktir, çeşitli sindirim enzimleri içerir
Peroksizomlar Oksijenden oluşturulan bazı zararlı ürünleri (hidrojen peroksid gibi) parçalar ve yok ederler Bu ürünler normal şartlarda zehirli (toksik) maddeleri yok etmek için üretilir ancak fazlası hücre için zararlıdır
Filamentler Hücre iskeletini oluştururlar Hücrenin şeklini korumasını sağlarlar Ayrıca, hücrenin hareket etmesini sağlarlar Her hücre az da olsa hareket edebilir Hücrenin önce bir kısmı bir yöne doğru hareket eder, hücrenin geri kalan kısmı ilk kısmı takip eder (amiplerde olan harekete benzer şekilde)
Sentriyoller Hücre içinde minik tüplerin (mikrotübüller) oluşumunu ve uzamasını kontrol eder Bu tübüller hücre içindeki taşınmadan sorumlu Bunun dışında hücre bölünmesi sırasında oluşan iğcik liflerinin oluşumundan sorumlu