İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...xv GİRİŞ...xvii BİRİNCİ BÖLÜM SORUMLULUK VE ZARAR KAVRAMLARINA GENEL BAKIŞ 1. SORUMLULUK KAVRAMI HAKKINDA GENEL AÇIKLAMALAR...1 I. Sorumluluk Hukuku Ve Amacı...1 A) Sorumluluk Hukuku...1 B) Sorumluluk Hukukunun Amacı...2 II. Sorumluluk Kavramı, Çeşitli Anlamları Ve Sorumluluk Çeşitleri...2 A) Sorumluluk Kavramı Ve Sorumluluk Çeşitleri...2 B) Sorumluluk Kavramının Çeşitli Anlamları...5 1) den Sorumluluk...5 2) - ile Sorumluluk...5 III. Sorumluluk Hukukuna Hâkim Olan İlkeler...6 A) Şahıs İle Sorumluluk...6 B) Malvarlığı İle Sorumluluk...6 1) Sınırsız Malvarlığı ile Sorumluluk...6 2) Sınırlı Malvarlığı ile Sorumluluk...7 a) Belirli Bir Mal veya Mal Kategorisiyle Sınırlı Sorumluluk...7 b) Belirli Bir Miktarla Sınırlı Sorumluluk...8 IV) Akdi-Akit Dışı Sorumluluk Ayrımı...8 A) Genel Olarak...8 B) Akit Dışı Sorumluluk Halleri...10 1) 818 Sayılı Borçlar Kanununa Göre Akit Dışı Sorumluluk...10 a) Kusur İlkesi...11 b) Sebebiyet İlkesi...13
x aa) Yararla zarar arasında bağlılık düşünesi...14 bb) Tehlike veya özel tehlike yaratma düşüncesi...14 cc) Hakkaniyet düşüncesi...15 dd) Egemenlik alanı düşüncesi...15 ee) Hukuka aykırılık düşüncesi...15 ff) Objektif özen ödevi düşüncesi...15 gg) Anormallik düşüncesi...16 2) 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Akit Dışı Sorumluluk...16 2. AKİT DIŞI SORUMLULUKTA ZARAR KAVRAMI...21 I. Genel Olarak...21 II. Malvarlığı Kavramı ve Malvarlığına Dâhil Değerler...23 A) Malvarlığı Kavramı...23 B) Malvarlığına Dâhil Maddi Değerler...24 III. Zarar Kavramını Açıklamaya Yönelik Teoriler...25 A) Geleneksel Zarar Anlayışı...25 1) Genel Olarak...25 2) Fark (Menfaat) Teorisi...25 3)Tabii Zarar Görüşü...29 B) Geleneksel Zarar Anlayışına Karşı Görüşler...30 1) Objektif Zarar Görüşü...30 2) İhtiyaç Görüşü...32 3) Fonksiyon Zarar Görüşü...33 4) Münferit Zarar Görüşü...34 5) Ticarileştirme Görüşü...35 6) Beklentinin Boşa Çıkması Görüşü...36 7) Normatif Zarar Görüşü...38 a) Genel Olarak...38 b) Alman Hukukunda Normatif Zarar Kavramına İlişkin Farklı Görüşler...39 c) Türk Hukukunda Normatif Zarar Kavramına İlişkin Görüşler...42 C) Değerlendirme...45
xi İKİNCİ BÖLÜM AKİT DIŞI SORUMLULUKTA MADDİ ZARAR 1. GENEL ANLAMDA MADDİ ZARAR...47 2. ZARAR TÜRLERİ...47 I. Fiili Zarar (Damnum Emergens) - Yoksun Kalınan Kâr (Lucrum Cessans)47 II. Şahsa Verilen Zarar- Eşyaya Verilen Zarar Diğer Zararlar...48 III. Doğrudan Doğruya Zarar- Dolaylı Zarar...49 3. ZARARIN İSPATI VE HESAPLANMASI...50 I. Zararın İspatı Ve Denkleştirme Sorunu...50 A) Zararın İspatı...50 B) Zararın Hesaplanacağı Tarih ve Faiz...52 C) Denkleştirme Sorunu...53 1) Denkleştirme Kurumu ve Önemi...53 2) Denkleştirmenin Şartları...54 A) Eşyaya Verilen Zararların Hesaplanması...58 1) Genel Olarak...58 2) Eşyaya Verilen Zararların Hesaplanma Yöntemleri...59 a) Objektif (Soyut) Hesaplama Yöntemi...59 b) Sübjektif (Somut) Hesaplama Yöntem...60 3) Eşyanın Tamamen veya Kısmen Yok Olması...62 a) Eşyanın Tamamen Tahrip Olması...62 aa) Kavram...62 bb) Eski için Yeni...62 b) Eşyanın Kısmen Yok Olması...64 aa) Onarım masrafları...64 bb) Nesnenin Ticari (Sürüm) Değerinin Azalması...65 c) Eşyanın Kullanım İmkânından Yoksunluk...65 aa) Genel Olarak...65 bb) Alman Hukukundaki Durum...66 cc) Türk Hukukundaki Görüşler...68 B) Kişiye Verilen Zararların Hesaplanması...71 1) Genel Olarak...71 2) Vücut Bütünlüğünün İhlali Halinde Ortaya Çıkan Zararlar...71 a) Genel Olarak...71 b) Vücut Bütünlüğünün İhlali Nedeniyle Yapılan Masraflar...72
xii c) Çalışma Gücünün Kaybı veya Azalmasından Doğan Zararlar...73 aa) Hüküm Anına Kadar Çalışma Gücünün Kaybı...74 cc) Hükümden Sonra Devam Eden Çalışma Gücü Kaybı veya Azalması...76 dd) Çalışma Gücünü Kaybeden Ev Kadının Zararı...79 d) Ekonomik Geleceğin Sarsılması...82 e) Vücut bütünlüğünün İhlali Nedeniyle Kaybolan Tatil İmkânı...83 3) Ölüm ve Ölüm Sebebiyle Destek Kaybından Doğan Zarar...86 aa) Genel Olarak...86 aa) Ölüm Anına Göre Zarar Kalemleri...87 aa) Ölümün Hemen Gerçekleşmesi Halinde...87 bb) Ölümün Hemen Gerçekleşmemesi Halinde...87 aa) Genel Olarak...87 bb) Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Hukuki Niteliği...88 cc) Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Şartları...89 aaa) Destek İlişkisinin Varlığı...89 aaaa) Gerçek Destek...90 bbbb) Farazi Destek...92 bbb) Bakım İhtiyacı ve Bakım Gücü...92 dd) Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Tespitinde Göz önüne Alınacak Hususlar...93 aaa) Ölenin Mali Durumu...94 bbb) Yardım Miktarı...94 ccc) Yardımın Süresi...94 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MADDİ ZARARIN TAZMİNİ 1. MADDİ TAZMİNAT KAVRAMI VE AMACI...97 1. Maddi Tazminat Kavramı...97 2. Maddi Tazminatın Amacı...98 2. TAZMİNATTA İNDİRİM SEBEPLERİ...99 I. Genel Olarak...99 II. Zarar Verenin Kusurunun Ağırlığı...100 III. Zarar Görenden Kaynaklandığı Öne Sürülebilen Sebepler...102 A) Zarar Görenin Rızası...102
xiii B) Zarar Görenin Kusuru...103 1) Genel Olarak...103 a) Zarar Görenin Zararın Doğmasına Sebebiyet Vermesi veya İştirak Etmesi...106 b) Zarar Görenin Zararın Artmasına Sebebiyet Vermesi...107 c) Zarar Görenin Kendisini Tehlikeye Atması...107 2) Zarar Görenin Kusuru Halinde Tazminatın Belirlenmesi...108 IV) Üçüncü Kişinin Kusuru...110 V) Diğer Faktörler...111 A) Genel Olarak...111 B) Beklenmeyen Hal...111 1) Genel Olarak...111 2) Beklenmeyen Halin İndirim Sebebi Olması...112 a) Kusur Sorumluluğunda Beklenmeyen Hal...113 b) Kusursuz Sorumlulukta Beklenmeyen Hal...113 C) Zarar Görenin Yapısal Yatkınlığı...114 D) Tarafların Sosyal Ekonomik Durumları...116 1) Genel Olarak Zarar Veren ve Zarar Görenin Ekonomik Durumları116 2) Zarar Verenin Müzayakaya Düşmesi Sebebiyle Tazminatın İndirilmesinin Şartları...117 E) Hatır İşlemi...119 3. MADDİ TAZMİNATIN TÜRLERİ...121 I. Genel Olarak...121 II. Aynen Tazmin ve Türleri...122 A) Aynen Tazmin...122 1) Haksız Olarak Üçüncü Kişiye Devreden Şeyin Tekrar Asıl Malike İade Edilmesi...123 3) Zarara Uğrayan Şeyin Tamir Edilmesi veya Ettirilmesi...124 4) Sorumlu Kişinin Zarar Göreni Tedavi Etmesi veya Ettirmesi...124 III. Nakden Tazmin Ve Türleri...124 A) Nakden Tazmin...124 B) Nakden Tazminin Türleri...126 4. TAZMİNAT DAVASI DEVAM EDERKEN DAVACIYA VERİLEN GEÇİCİ ÖDEME İMKÂNI...129 I. Genel Olarak Türk Borçlar Kanununda Yer Alan Geçici Ödeme İmkânı Ve Amacı...129 II. Geçici Ödeme İmkânının Hukuki Niteliği...130
xiv A) İhtiyati Tedbir Niteliği...130 B) Eda Amaçlı İhtiyati Tedbir Olması Sorunu...132 III. Düzenlemeye İlişkin Değerlendirme...133 SONUÇ...137 KAYNAKÇA...143